به نقل از «ایران آنلاین»

از تنش صفر به تنش صد

تاریخ انتشار: ۳ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۵۷۵۸۲۱

شکل‌گیری امپراتوری عثمانی در سال 1300 میلادی یکی از نقاط عطف تاریخ منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا بود. امپراتوری که توانست تا جنگ جهانی اول به حیات خود ادامه دهد، هر چند در اواخر حکومت خود به دلایل مختلف به عارضه فروپاشی دچار شد و سرانجام ترکیه امروزی شکل گرفت.

روزنامه ایران: بعد از جنگ جهانی دوم و فرایند مدرنیزاسیون ترکیه، این کشور ادامه حیات خود را در قرار گرفتن در کنار غرب ‌دید، اما با وجود این موضوع احیای امپراتوری عثمانی در قالب نوعثمانی‌گرایی همواره در اندیشه دولتمردان ترک بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با روی کار آمدن حزب اسلام‌گرای عدالت و توسعه در آغاز هزاره دوم میلادی، نوعثمانی‌گرایی با قدرت و شدت بیشتری دنبال شد. حزب عدالت توسعه در قالب ارتباط گسترده با جهان پیرامونی و بخصوص قدرت‌های بزرگ به‌دنبال ایفای نقش در محدوده امپراتوری عثمانی در طول سده‌های گذشته بود.

با آغاز تحولات سال 2011 حزب عدالت و توسعه و در رأس آنها رجب طیب اردوغان، فرصت پیش آمده را سکویی برای احیای عثمانی‌گرایی جدید می‌دید و براین اساس ترکیه در این سال رویکرد جدیدی را در سیاست خارجی خود آغاز کرد. رویکردی که باعث شد تنش‌های زیادی با همسایگان خود داشته باشد و سیاست تنش صفر با همسایگان به انزوا رفت. ترکیه در سال‌های اخیر در راستای همان عثمانی‌گرایی جدید حتی اسم ارتش خود را به ارتش محمدی تغییر نام داد. اکنون ترکیه در کشورهای مختلف پایگاه نظامی احداث کرده اما در عراق و سوریه به‌صورت ویژه چندین پایگاه نظامی توسط دولت ترکیه به بهانه مبارزه با گروه پ.ک.ک و  ی.پ.گ ایجاد شده است.

​​​​​​​ تحولات شمال سوریه
دولت ترکیه این روزها برای چندمین بار قصد لشکرکشی به‌سمت جنوب را کرده تا منطقه حائلی بین خود و گروه‌های مخالفش در شرق فرات، از جرابلس تا المالکیه و به عمق ۳۰ تا ۳۵ کیلومتر، ایجاد کند. طبق این برنامه ترکیه و احتمالاً نیروهای امریکایی، با استقرار تعداد محدودی از نیروها، کاملاً بر منابع نفتی شمال سوریه مسلط می‌شوند و کردها نیز به سطحی از خودمدیریتی می‌رسند و چالشی جدی برای دولت مرکزی دمشق ایجاد می‌شود. این حمله احتمالی البته نخستین تهاجم نظامی ترکیه به منطقه کردنشین شمال سوریه نیست. ترکیه از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ چند عملیات گسترده در این منطقه انجام داده. بااین‌حال، به منطقه امنی‌ که خواستارش بوده، دست نیافته است. شهرهای منبج و تل رفعت -دو شهری که تحت نظارت گروه موسوم به یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) هستند- از جمله مناطقی‌ به شمار می‌آیند که ترکیه می‌خواهد در این عملیات به آن دست یابد. ریشه این اختلافات به سال‌ها پیش برمی‌گردد.
زمانی که کردها، در جریان ادغام فرهنگی آتاتورک برای ساخت ترکیه مدرن، به‌شدت سرکوب شدند، در نوامبر ۱۹۷۸ گروهی از روشنفکران کرد به‌طور رسمی حزبی به‌نام حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) را تأسیس کردند. این گروه مارکسیستی اعلام کرد هدفش آزادی تمام مناطق کردستان از ظلم استعماری و تأسیس یک کشور کرد مستقل، متحد و سوسیالیست است. این سازمان ابتدا برای سرنگونی دولت ترکیه تلاش می‌کرد اما بعداً خواستار رعایت حقوق و تعیین سرنوشت کردها شد. ترکیه پ.ک.ک را مسئول حملات تروریستی دهه 70 تا 90 میلادی در این کشور شناخت، ازاین‌رو اعضای این سازمان همیشه تحت فشار و در معرض خطر دستگیری بودند؛ پس عده‌ای از آنها به کردستان سوریه رفتند و تشکیلات را در آنجا گسترش دادند به طوری که، در دهه ۱۹۹۰ و اوج فعالیت‌های نظامی حزب، کردهای سوری یک‌سوم اعضای حزب را تشکیل می‌دادند. روابط بین کردها، سوریه و ترکیه، روز به روز پیچیده‌تر شد. حافظ اسد از کردها به‌عنوان اهرمی در مناقشه با ترکیه بر سر آب فرات استفاده می‌کرد و به اتحاد ضمنی با کردهای جدایی‌طلب رسیده بود. او شمال سوریه را به پ.ک.ک سپرده بود، مشروط بر اینکه منطقه را از مخالفانش پاکسازی کنند. کردها هم تحت حکومت اسد به نوعی خودمختاری دست یافته بودند. از طرف دیگر احساسات ملی‌گرایانه ترک‌ها، با آمال و اهداف کردها در تعارض بود، به همین دلیل ترکیه دائم بر شدت حملات خود به آنها می‌افزود.

توافقنامه آدانا
در اکتبر ۱۹۹۸ توافقنامه آدانا میان ترکیه و سوریه امضا شد تا مشکلات بین طرف‌های درگیر حل شود. آنکارا در آن زمان نیروهای خود را در مرزهای سوریه مستقر و تهدید به جنگ کرده بود و این توافق دو کشور را از جنگی حتمی دور ساخت. در این توافق‌، پ.ک.ک و ی.پ.گ گروه‌هایی تروریستی اعلام شدند و ترکیه اجازه پیدا کرد که اعضای حزب کارگران کردستان را تا عمق پنج کیلومتری شمال سوریه تحت تعقیب قرار دهد.
با آغاز جنگ داخلی سوریه، در سال ۲۰۱۲ نیروهای دولتی سوریه از عفرین عقب‌نشینی کردند. در پی این عقب‌نشینی، کردهای سوریه هم از طرف ترکیه و گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایتش و هم از سوی نیروهای تکفیری داعش مورد حمله قرار گرفتند. در این سال‌ها که سوریه درگیر جنگ داخلی بود، ترکیه و کردها چندبار برای حل مشکلات پای میز مذاکره رفتند اما نتیجه‌ای حاصل نشد. با شکست مذاکرات، نیروهای مسلح ترکیه در ژانویه ۲۰۱۸ بیش از 100هدف را در عفرین بمباران کرده و چند ماه بعد دست به قتل‌عام غیرنظامیان کرد زدند. پس از آن نیز در سال ۲۰۱۹، عملیات مشابهی را به‌نام چشمه صبح، در شمال سوریه آغاز کرد.
در طول سال‌های جنگ در سوریه، کردها در مبارزه با داعش همپیمان امریکایی‌ها شدند، به این امید که پس از جنگ و شکست داعش بتوانند کشور مستقل خودشان را تأسیس کنند. بااین‌حال هیچ دستاوردی نصیب کرد‌ها نشد. در عراق هم، کردها پس از شکست داعش در سال ۲۰۱۷، رفراندومی برای استقلال از دولت عراق برگزار کردند. در این همه‌پرسی بیش از ۹۰ درصد کرد‌ها به استقلال کردستان رأی مثبت دادند، اما امریکا و کشور‌های غربی از عراقی یکپارچه حمایت کرده و نتیجه رفراندوم را به رسمیت نشناختند.

ترکیه به دنبال چیست؟
حالا و پس از فروکش‌کردن جنگ در سوریه، ترکیه بار دیگر تصمیم گرفته منطقه امنی به طول ۳۰ کیلومتر در مرزهایش با سوریه ایجاد کند. ترکیه با همکاری ارتش آزاد سوریه -شورشیانِ علیه حکومت بشار که مورد حمایت ترکیه بودند- خود را آماده چهارمین عملیات در خاک مرزی سوریه می‌کند. برانگیختن حس ملی‌گرایی ترک‌ها در شرایطی که محبوبیت اردوغان بسیار کاهش یافته و ترکیه تورم بی‌سابقه 80درصدی را تجربه می‌کند، از جمله عواید این حمله به نظر می‌رسد. همچنین می‌توان گفت ترکیه می‌خواهد از این طریق بحران سه و نیم میلیون پناهنده سوری را حل کند و با استقرار آنها در مناطق شمال سوریه، بافت جمعیتی آنجا را به نفع خود تغییر دهد. از طرف دیگر ترکیه از اعضای ناتو است و همین چندی پیش درخواست عضویت سوئد و فنلاند در ناتو را رد کرد. ترکیه دلیل این مخالفت را حمایت این دو کشور از سازمان‌های تروریستی مخالف ترکیه، از جمله پ.ک.ک و واحد نظامی سوری آن ی.پ.گ، عنوان کرده است. سوئد و فنلاند سعی کرده‌اند به ترکیه اطمینان بدهند که در مبارزه با تروریسم با آنکارا همکاری خواهند کرد، اما ترکیه هیچ واکنشی مبنی بر موافقت با عضویت این دو کشور در ناتو نشان نداده. ترکیه پیش‌تر هم درخواست کشورهای حوزه بالتیک و لهستان را برای پیوستن به ناتو رد کرده بود، به این دلیل که این کشورها به درخواستش برای «تروریستی»خواندن گروه ی‌.پ‌.گ پاسخ مثبت نداده بودند. ازاین‌رو به نظر می‌رسد در عرصه سیاسی، دولت ترکیه می‌خواهد از طریق این حمله با دستی پُر به نشست بعدی ناتو برود. دلیل دیگری که ترکیه را به این جسارت در سطح منطقه تشویق می‌کند، دسترسی به منابع نفتی شمال سوریه است. در حالی‌که توافق آدانا با به رسمیت شناختن منطقه حائلِ 5 کیلومتری در مرز دو کشور، به نگرانی‌های دولت ترکیه پاسخ رسمی داده، اردوغان در پی منافعی است که از طریق درآمدهای نفتی نصیب کردهای این منطقه می‌شود. ترکیه فروردین ماه امسال به کردستان عراق هم حمله کرد و نیروهای زمینی و هوایی خود را در کوه‌های این منطقه مستقر کرد. گاز طبیعی منطقه کردستان عراق برای ترکیه جذاب است،‌ از این رو ترکیه تمایل دارد امنیت آن را کنترل کند. در شرایطی که اروپا، در پی حمله روسیه به اوکراین، به‌دنبال منابع جدیدی برای تأمین گاز است، این خط لوله می‌تواند جایگزین مقدار قابل‌توجهی از گاز صادراتی روسیه به اروپا شود. در سوریه نیز کردها حدود ۷۰ درصد منابع نفتی این کشور و تعدادی تأسیسات ارزشمند گازی را در اختیار دارند. با اینکه سطح بهره‌برداری از این تأسیسات در مقایسه با دوران پیش از جنگ بسیار ناچیز است، اما در درآمدزایی برای این نیروها نقش مهمی دارد.‌ این عوامل ترکیه را تشویق می‌کنند که به سوریه حمله کند و در کردستان عراق درگیری و تنش به بار بیاورد. به‌طور کلی اما درگیر کردن سوریه‌ای که به‌تازگی از بند جنگ داخلی خلاص شده با یک لشکرکشی خارجی و ناآرام‌کردن دوباره منطقه، احتمال قوت‌گرفتن گروه‌های تکفیری و تروریستی در این کشور را بیشتر می‌کند. همچنین شعله‌ورشدن دوباره آتش جنگ در سوریه حضور نظامی امریکا در این کشور را توجیه می‌کند و به ضرر همه کشورهای منطقه است.
 

انتهای پیام/

 

 

 

منبع: ایران آنلاین

کلیدواژه: عثمانی گرایی شمال سوریه دولت ترکیه دو کشور سال ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۵۷۵۸۲۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تفاهم‌نامه‌های همکاری اقتصادی میان اتاق تبریز و فدراسیون اتاق‌های سوریه

جام جم آنلاین آذربایجان شرقی: در حاشیه برگزاری ششمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران (ایران اکسپو 2024) تفاهم‌نامه‌های همکاری فی‌مابین استانداری آذربایجان شرقی، اتاق بازرگانی، صنعت، معدن و کشاورزی تبریز و فدراسیون اتاق‌های بازرگانی سوریه و ستاد اقتصادی ایران در کشور سوریه امضا شد.

در این مراسم که با حضور احمد وحیدی، وزیر کشور، مالک رحمتی، استاندار آذربایجان شرقی، یونس ژائله، رئیس اتاق تبریز و مقامات اقتصادی از کشور سوریه، برگزار شد، اتاق بازرگانی تبریز ‌تلاش تازه‌ای را برای گسترش همکاری‌های خود با کشور سوریه و مشارکت در ظرفیت‌های جدید‌ و استفاده نشده در این کشور را آغاز کرد.

استان آذربایجان شرقی و در راس آن اتاق بازرگانی تبریز به عنوان یکی از مهم‌ترین قطب‌های صادرات محصولات ایرانی در راستای شعار سال 1403 با عنوان «جهش تولید با مشارکت مردم» در تلاش است تا با امضای این تفاهم‌نامه‌ها ارتباط اقتصادی گسترده‌تری را با کشور سوریه برنامه‌ریزی کند.

در این راستا دو نفاهم‌نامه همکاری بین اتاق بازرگانی تبریز و استانداری آذربایجان شرقی با ستاد اقتصادی ایران در سوریه و اتاق بازرگانی و اتحادیه تولیدکنندگان و صنایع دستی کشورهای عربی در حاشیه ایران اکسپو 2024 امضا شد.

در این مراسم که محمد ابوالهدى اللحام، رئیس فدراسیون اتاق‌های بازرگانی سوریه، و محمد عبد الباسط قدح، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صنایع دستی کشورهای عربی، حضور داشتند، مصطفی خاکسار قهرودی، به نمایندگی از ستاد اقتصادی ایران در سوریه گفت: سوریه ظرفیت‌های خیلی خوبی دارد و به برکت وجود این ظرفیت‌ها می‌توانیم کارهای بزرگی انجام دهیم و قدم‌های خوبی برداریم. امروز تفاهمنامه عمومی خوبی تنظیم شده و مبنای خوبی برای تجارت آینده خواهد بود.

 

جهش‌های بزرگ اقتصادی برای ایران و سوریه

در ادامه این مراسم محمد قدح با تشکر از حاضران در این نشست گفت: این محفل را می‌توانیم یک قدم موثر و حرکتی بزرگ برای برقراری ارتباط میان دو کشور به ویژه در زمینه اقتصادی بدانیم.

او با تشکر از حضور وزیر کشور ایران در این مراسم ادامه داد: بازدید از این نمایشگاه می‌تواند فرصتی مناسب برای تقویت روابط دو کشور و استمرار این روابط در آینده باشد.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صنایع دستی کشورهای عربی تصریح کرد: تفاهمنامه‌های مختلفی بین دو کشور به امضا رسیده که محتوای آن مبتنی بر به صفر رساندن هزینه و مالیات گمرکی برای کالاهای تولید شده دو کشور است. امضای این تفاهمنامه موجب مستحکم شدن روابط اقتصادی دو کشور خواهد شد.

وی افزود: از مسئولین ایرانی دعوت می‌کنیم با حضور در نمایشگاهی که به زودی در سوریه برگزارخواهد شد از امکانات و ظرفیت‌های کشور ما بازدید کنند.

قدح در تشریح اهداف این تفاهم‌نامه‌ها هم گفت: از اهداف این تفاهم‌نامه‌ها افزایش وسعت زمینه‌های تبادل تجاری فی مابین دو کشور، افزایش تعداد و میزان درصدی تجار ایرانی و میزان تبادلات مالی دو کشور و حضور ایرانیان در نمایشگاه‌های دائمی و موقت سوریه است. این مسائل باعث می‌شود که در آینده خیلی نزدیک شاهد جهش‌های بزرگ اقتصادی برای هر دو کشور باشیم.

 

ایران در کنار سوریه

در ادامه این مراسم احمد وحیدی، وزیر کشور، در سخنانی کوتاهی با خوشامدگویی به هیئت سوری حاضر در این نشست گفت: همان‌گونه که در دوره جنگ، جمهوری اسلامی در کنار ملت و دولت سوریه بود در دوره سازندگی و رشد اقتصادی هم ایران در کنار شما عزیزان است. باید سوریه پیروز در جنگ تحمیلی توسط دشمن، در صحنه اقتصادی هم پیروز و سربلند شود. ما در این راه همراه شما هستیم و امیدواریم این تفاهم‌نامه‌ها موجب شود جریان سازندگی و اقتصاد در سوریه بیش از پیش رشد و توسعه پیدا کند.

لازم به ذکر است در پایان این مراسم تفاهم‌نامه‌های همکاری اقتصادی میان دو کشور امضا شد.