به نقل از «ایسنا»

حل بحران گرد و غبار نیازمند گفتمان های نوین است

تاریخ انتشار: ۴ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۵۸۳۵۲۰

ایسنا/کردستان عضو پیوسته انجمن هیدروپلتیک ایران، با تاکید بر اینکه باید برای حل معضل گردو غبار و آلودگی هوا گفتمان نوین و جدیدی ارائه شود، گفت: گفتمان‌های غالب و نهادینه‌شده حل بحران‌ها را با مشکل مواجه کرده است و باید گفتمان‌ها از تمرکزگرایی به سمت محلی سوق داده شود؛ چراکه ادامه این روش محیط زیست ایران را به نابودی می‌کشاند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دکتر سید مختار هاشمی، در نشست تخصصی پایش و منشأیابی گردوغبار ورودی به غرب کشور که به همت معاونت پژوهشی جهاددانشگاهی استان کردستان برگزار شد، بحران گرد وغبار را یک معضل فراملی ذکر و اظهار کرد: این مسئله که آیا بحران‌های زیست‌محیطی به یک مطالبه سیاسی تبدیل شده است باید مورد بررسی قرار گیرد و پاسخ داده شود.

وی افزود: بحران‌های زیست محیطی ناشی از حکمرانی بد، مدیریت نادرست منابع، مصرف‌گرایی و نظام فرهنگی ما است و متاسفانه از فنّاوری لازم برای حل این معضل ها به‌خوبی استفاده نمی‌شود.

عضو پیوسته انجمن هیدروپلتیک ایران، با اشاره به اینکه در سیستم اکولوژی اجتماعی، مهم است که بعد سیاسی این مسئله چگونه نگریسته شود، بیان کرد: ازلحاظ اقتصادی میلیاردها تومان برای حل بحران ها هزینه می‌شود؛ اگرچه سیاست‌گذاران در این زمینه برای انجام اقدام ارائه نظر می‌دهند، اما نمی‌توان گفت که این امر کاملاً به یک مسئله سیاسی تبدیل شده است.

وی تنش‌های هیدروپلتیک و محلی را امری مهم در زمینه بررسی بحران پدیده گرد و غبار ذکر کرد و وادامه داد: تمامی حوزه‌های آبریز ما دچار یک نوع تنش هیدروپلتیکی ناشی از کم‌آبی، ازدیاد جمعیت و تقاضا، اقتصاد مبتنی بر کشاورزی، سدسازی، انتقال آب و تصمیم‌گیری‌های ضعیف است.

به گفته هاشمی، متغیرات اجتماعی و سیاسی باید مورد توجه قرار گیرد، چرا که گفتمان‌ها، روایت‌ها و استدلال‌های آن نقش مهمی در مناظرات سیاسی و عمومی مسائل زیست‌محیطی و منابع طبیعی دارد و به‌عنوان مجموعه افکار و مفاهیم ‌وابسته به آن در پدیده‌های اجتماعی و فیزیکی معنا و مقصود پیدا می‌کند.

وی عنوان کرد: روایت پشت گفتمان‌ها، استدلال‌هایی است که عامل مهمی بوده و باید با صراحت برای ارزیابی مسائل سیاسی در نظر گرفته شوند.

عضو پیوسته انجمن هیدروپلتیک ایران، با تاکید بر اینکه باید برای حل معضل گردو غبار و آلودگی هوا گفتمان نوین و جدیدی ارائه شود، تصریح کرد: گفتمان‌های غالب و نهادینه‌شده حل بحران‌ها را با مشکل مواجه کرده است و باید گفتمان‌ها از تمرکزگرایی به سمت محلی سوق داده شود؛ چراکه ادامه این روش محیط زیست ایران را به نابودی می‌کشاند.

وی توجه به ابعاد فرهنگی را یکی از ویژگی‌های اقتصاد سیاسی، ذکر کرد و افزود: اقتصاد سیاسی، علاوه بر فاکتورهای سیاسی و اقتصادی، ابعاد حقوقی و فرهنگی جامعه را نیز مورد توجه قرار می‌دهد، برای مثال در برقراری عدالت اجتماعی توزیع عادلانه منابع باید مورد توجه قرار گیرد.

هاشمی خاطرنشان کرد: گفتمان‌ها و روایت‌ها می تواند در بررسی پدیده‌های هیدروپلتیک به کار گرفته شود.

دیگاه سیستماتیک لازمه حل بحران آلودگی هوا است

دکتر هیمن شهابی، دانشیار سنجش از دور و پژوهشگر برتر استان کردستان، در ادامه این نشست تخصصی اظهار کرد: طبق پژوهش‌های انجام‌شده، یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی کشور پدیده گردوغبار بوده که یک سری مشکلات را به د نبال خود ایجاد کرده است.

وی با اشاره به اینکه منشأ یابی و کانون‌های تولید گردوغبار باید بررسی شود افزود: سدسازی‌های ترکیه بر روی سرچشمه‌های دجله و فرات، مجاورت با کشورهای عربستان، عراق و سوریه، فقر پوشش گیاهی، گرمایش جهانی و خشک‌سالی، ازجمله عوامل مؤثر بر تشدید گردوغبار در ایران است.

شهابی عنوان کرد: نیمه غربی ایران به د لیل مجاورت با عراق، سوریه و عربستان از گردوغبار در امان نیست و هرساله با شروع این طوفان‌ها در کشورهای مذکور، استان های غربی کشور دچار آلودگی هوا شده و درصدی از این پدیده را به خود اختصاص می‌دهند، بر همین اساس دیدگاه باید سیستماتیک باشد، چراکه دیدگاه تک‌بعدی نمی‌تواند به حل و واکاوی این بحران کمک کند.

به گفته این پژوهشگر، برای منشأ یابی و سرعت انتقال این طوفان‌ها از روش‌های مختلفی در دنیا استفاده می‌شود، که ازجمله می توان به استفاده از روش سنجش‌ازدور و تصویرهای ماهواره‌ای اشاره کرد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر روش‌های اندازه‌گیری زمینی با روش سنجش‌ازدور از مهم‌ترین روش‌های پایش گردوغبار هستند، افزود: در پژوهش‌های صورت گرفته علاوه بر استفاده از ایستگاه‌های هواشناسی موجود، هم‌زمان از یکسری تصاویر ماهواره‌ای مختلف نیز استفاده ‌شده است.

شهابی، مهم‌ترین عوامل مؤثر بر تولید گردوغبار را در دو بخش عوامل طبیعی و انسانی ذکر کرد و افزود: در عوامل طبیعی تندبادها بسیار مهم هستند و موجب فرسایش بادی می‌شوند، همچنین تشدید پذیر بودن فقر پوشش گیاهی در کشور و ... نیز از سایر عوامل تولید گرد و غباربه شمار می روند.

وی عوامل انسانی را مهم‌ترین عوامل تشدید پذیری پدیده گرد و غبار ذکر کرد و گفت: جنگ‌افروزی‌ها و استفاده از سلاح‌های شیمیایی در عراق و سوریه، معادن و اصول غیرعلمی اکتشافات و سوء مدیریت ازجمله مهم‌ترین عوامل انسانی در این زمینه است.

این پژوهشگر، تصریح کرد: بزرگ‌ترین و پایدارترین منشأ تولیدکننده گردوغبار در نیمکره شمالی زمین قرار دارد و کشورهای موجود در مسیر گردوغبار در این نیم کره، سیستم مدیریتی ثابت ندارند و عدم تعهد به مسائل زیست‌محیطی این کشورها موجب تشدید پذیری این پدیده شده است.

وی عمده‌ترین علل  وقوع پدیده گردو و غبار به‌ویژه در غرب ایران را ناپایداری‌های جوی در عراق و سوریه و عربستان، وقوع خشک‌سالی‌های پایدار و متوالی، عدم تعهد به کنوانسیون‌های زیست‌محیطی، کاهش بارندگی و میزان رطوبت هوا، تغییرات فشار هوا، وزش باد در کشورهای همسایه، تغییر کاربری اراضی، مدیریت منابع آب‌وخاک، سدسازی و ... ذکر کرد.

سدسازی های ترکیه عامل اصلی پدیده گردو غبار است

فؤاد مصطفی نژاد، رئیس حفاظت محیط ‌زیست شهرستان سنندج، در ادامه این نشست تخصصی، منشأ تولید گردوغبار را ناشی از عوامل داخلی و خارجی ذکر و اظهار کرد: سدسازی‌های ترکیه ازجمله عوامل خارجی بوده که حدود ۶۰ درصد آب دجله را می‌بلعد و حق آبه محیط زیست آن را رعایت نکرده است.

وی افزود: سیاستی که کشور ترکیه اتخاذ کرده، سیاست آب در برابر نفت است و تولید ریز گرد را برای کشورهای دارای منابع از جمله ایران به‌عنوان یک اهرم فشار قرار داده است.

به گفته مصطفی نژاد، ادامه پدیده "حماسه کویر" محیط زیست ایران را به نابودی می کشاند؛ چرا که ۴۰ درصد منابع آب شیرین ایران از طریق کوه‌های زاگرس تأمین می‌شود، این در حالی است که دست بردن در طبیعت، تعادل اکولوژیکی آن را بر هم زده و خشم طبیعت را برانگیخته است. زمین در طی کردن سیکل طبیعی خود، عامل بر هم زدن تعادل را حذف و نابود می‌کند.

وی ادامه داد: تبخیر آب سطح سدها به‌عنوان منابع آبی، موجب گرمایش و اثر گلخانه‌ای شده و درنتیجه یخچال‌های زاگرس که درگذشته به‌تدریج آب شده و موجب تغذیه چشمه هامی‌شدند، زودتر از موعد ذوب می شود، بنابراین موجب کم‌آبی در سایر فصول سال خواهد شد.

رئیس حفاظت محیط ‌زیست شهرستان سنندج تداوم این امر را عاملی برای کاهش تغذیه آب رودخانه ها، نابودی موجودات زنده و ماهی ها، خشکی بستر رودخانه ها و تبدیل آن ها به کانون‌های گردوغبار در کشور ذکر کرد.

کردستان تا کنون ۶۰ روز آلوده را در سال جاری پشت سر گذاشته است

 پناهی، معاون توسعه و پیش بینی هواشناسی استان کردستان، در ادامه این نشست، با اعلام اینکه آمار گردوغبار در بلند مدت با سال های اخیر در استان کردستان بسیار متفاوت است، اظهار کرد: در دوره بلند مدت تا سال ۱۳۹۹ در سنندج به طور متوسط ۲۴ روز در سال غبار وجود داشت و این میزان در سقز ۱۶روز، قروه ۳۲ روز، بیجار  روز، ۲۶ مریوان ۳۴  روز، زرینه ۳۱ و در بانه ۵۱ روز بوده است.

وی میانگین روزهای آلوده به گرد و غبار را طی دوره بلند مدت در استان کردستان، ۳۳ روز اعلام کرد.

پناهی با بیان اینکه در سال ۹۹ تعداد روزهای آلوده استان بسیار کم بوده است، افزود: تعداد روزهای آلوده در سنندج ۱۹، سقز ۱۰، مریوان ۱۸، زرینه ۲۴، بانه ۱۴، کامیاران ۱۴ و میانگین روزهای آلوده استان نیز ۱۶ روز بوده است.

معاون توسعه و پیش بینی هواشناسی استان کردستان، با اشاره به اینکه در سال ۱۴۰۰ تعداد روزهای آلوده استان در اکثر ایستگاه ها بیشتر از میانگین بلند مدت بوده است، گفت: تعداد روزهای آلوده طی سال گذشته در سنندج، ۳۰ روز، سقز ۲۹، قروه ۳۹، زرینه ۳۴، بانه ۳۷، کامیاران ۳۴ و میانگین استان نیز ۳۱ روز بوده که این میزان به اندازه تمامی میانگین روزهای دارای گرد و غبار در دوره بلند مدت بوده است.

وی اعلام کرد: در ۴ ماهه اول امسال، سنندج ۴۷ روز دارای گردوغبار را پشت سر گذاشته و بسیار بحرانی بوده است. این میزان به ترتیب در شهرستان های سقز ۳۵ روز، قروه ۴۷، بیجار ۳۱، مریوان ۴۱، بانه ۴۱و کامیاران ۴۱ روز بوده است.

پناهی، میانگین روزهای آلوده امسال را تا پایان تیرماه، حدود ۴۰ روز اعلام کرد و گفت:  این وضعیت بحرانی است و پیش بینی می شود تعداد روزهای آلوده امسال از مرز ۶۰ روز بگذرد.

وی بیان کرد: متاسفانه با توجه به بررسی های انجام‌شده، روند بارش ها در استان کاهش یافته و این روند به ویژه در غرب استان و شهرستان مریوان به عنوان شهر پر بارش استان با شیب ۱۰ میلی متر رو به کاهش است.

معاون توسعه و پیش بینی هواشناسی استان، خشکی را از خصوصیات منطقه کردستان ذکر کرد و افزود: در صورت بد شانسی و کاهش بارش ها خشکی منطقه بیشتر نمایان می‌شود.

وی افزایش غبار خیزی و کاهش حجم رطوبت در کشورهای عراق و سوریه و آفریقا را از جمله عوامل موثر بر افزایش گرد و غبار در کشور دانست و بیان کرد: طی سال های گذشته، گردوغباری که وارد منطقه ما می شد ماندگاری کمتری داشت، اما در سال های اخیر این ریزگردها ریزتر و ماندگار تر شده است.

پناهی، ارائه راهکارهای خاص برای مقابله با این پدیده را امری ضروری دانست و یادآور شد: راهکار عملیاتی برای مقابله با پدیده گردوغبار در قدم اول شناسایی مناطق تولیدکننده پدیده گرد و خاک است؛ همچنین جنگل کاری، تقویت پوشش گیاهی و مالچ پاشی محدود، می تواند نقش مؤثری در راستای کاهش این بحران داشته باشد.

 انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی علمی و آموزشی خیزش گرد و خاک تعداد روزهای آلوده میانگین روزهای زیست محیطی استان کردستان عراق و سوریه پدیده گردو آلودگی هوا پیش بینی گرد و غبار پدیده گرد گفتمان ها محیط زیست تولید گرد حل بحران بحران ها بلند مدت مهم ترین روز بوده برای حل

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۵۸۳۵۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

خطر ریزگرد‌های قم بیخ گوش تهران

مدیر کل منابع طبیعی استان قم گفت: یکی از علل اصلی پدیده گرد و غبار در قم وجود بیابان‌هاست که تبدیل به کانون‌های ایجاد ریزگردها شده و اگر زود برطرف نشود فراتر از قم رفته و پایتخت را هم دربر می‌گیرد.

محمد شعاعی در گفت‌وگو با تسنیم در قم در رابطه با معضل حل نشده گرد و غبار در استان گفت: مهم‌ترین مسئله‌ای که در سال‌های اخیر با آن درگیر هستیم موضوع گسترش بیابان، فرسایش خاک و گرد و غبار است که زندگی مردم و شهروندان قم را دچار اختلال کرده است.

وی افزود: از نظر آماری بیش از 84 درصد از مدیریت عرصه‌های استان در اختیار منابع طبیعی است که معمولا در 4 محور حفظ، احیا، توسعه و بهره برداری تعریف شده و موضوع پدیده گرد و غبار گره خورده به بحث بیابان، که تقریبا حدود 20 درصد یعنی 200 هزار هکتار عرصه‌های بیابانی داریم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم با بیان اینکه 300 هزار هکتار از مساحت قم مستعد تولید گردوخاک است، گفت: حدود 105 هزار هکتار از عرصه‌های بیابانی قم عرصه‌هایی هستند که تبدیل به کانون‌های ایجاد گرد و غبار شده است.

بیشتر بخوانید
احتمال تبدیل دریاچه نمک قم به کانون جدید گردوغبار کشور

وی خاطرنشان کرد: گردوغبار و ریزگردها در سال‌های اخیر برای قم یک معضل شده و اگر این معضل زود برطرف نشود فراتر از استان خواهد رفت و حتی می‌تواند پایتخت را هم در بر بگیرد.

شعاعی، تاریخچه آغاز بحث بیابان‌زدایی در استان قم را از سال 1349 دانست و در این راستا عنوان کرد: با توجه به‌ اعتبارات  تخصیص یافته، کارهای زیادی انجام شده و از سال 1349 که طرح مقابله با بیابان آغاز شده، کارهایی صورت گرفته اما متأسفانه سرعت بیابانی‌شدن از سرعت عملیات بیشتر بوده است.

وی تصریح کرد: علل مختلفی زمینه‌ساز این امر شده، که یکی از آن بحث‌های طبیعی چون؛ اقلیم، گرم شدن زمین و چیزهایی که در طبیعت اتفاق می‌افتد؛ مانند دخالت‌های بشری و ... و همچنین بحث قطع حق آبه های زیست محیطی که شاید بیشترین ضربه را وارد کرده، به طور مثال منطقه شرق قم زمانی چراگاه دام‌ها بوده که اکنون تبدیل به بیابان شده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم درباره احیای عرصه‌های بیابانی استان عنوان کرد: حدود 15 هزار هکتار مناطق بیابانی از سال 1349 تاکنون در مناطق مختلف احیا شده، که نمونه شاخص آن، منطقه کوه نمک در مسیر قم_ جعفریه است که کانون ایجاد ریزگردها بوده و از سال 70 مهار و تقویت شده است.

شعاعی تصریح کرد:  چهار کانون مولد این ریزگردها در استان شامل حسین آباد میش مست، مسیله، قم و کوه نمک را داریم که باید تدابیری ویژه و فوری برای کنترل و جلوگیری و مهار آن در نظر گرفته شود.

شعاعی خاطر نشان کرد: در بحث احیا، طبق آیین‌نامه مبارزه با پدیده گرد و غبار، 14 دستگاه متولی مبارزه با گرد و غبار هستند که باید همه پای کار بیایند، طرحی که پیگیر آن در استانداری و سازمان مدیریت هستیم، این کار را باید در سطح ملی و به عنوان ابر پروژه معرفی کنیم، چون اگر زود به داد آن نرسیم استان‌های همجوار از جمله تهران را هم درگیر خواهد کرد.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، محمدحسین بازگیر مدیرکل محیط زیست استان قم نیز با بیان اینکه اکوسیستم دریاچه نمک قم به شدت شکننده شده است، گفت: ستاد ملی مدیریت گردوغبار کشور اعلام کرده اگر دریاچه نمک آسیب ببیند، فلات بخش مرکزی نیز آسیب خواهد دید و کانون گردوغبار و ریزگردها در منطقه فعال خواهد شد.

به گفته بازگیر دریاچه نمک، یکی از فرصت‌های خوب استان قم است که بین سه استان قم، اصفهان و سمنان قرار گرفته و وسعتی حدود 200 هزار هکتار دارد و از دشت مسیله پشتیبانی می‌کند و خوشبختانه هنوز به وضعیتی که گرد و غبار و ریزگرد ایجاد کند نرسیده است.

مدیرکل محیط‌زیست استان قم با بیان اینکه متأسفانه به دلیل قطع حقابه ها و خشکسالی گسترده، اکوسیستم این منطقه به شدت شکننده شده است، گفت: متأسفانه کم کم با تهدید این فرصت گرانبها روبه‌رو می‌شویم و حق آبه هایی که باید به تالاب‌های اقماری دریاچه، مثل؛ تالاب مُرّه، تالاب حوض سلطان، تالاب بند علی خان در استان تهران و ...  برسد، نرسیده و رودخانه‌ها، ورودی و آوردهای گذشته را ندارد، در بالادست، هم سدهای زیادی و هم برداشت‌های زیادی داشتیم.

وی تصریح کرد: لازمه مدیریت و ساماندهی آن کارهای فرااستانی است که در سفر قبلی رئیس جمهور به استان قم، موضوع دریاچه نمک در یک کارگروه ملی به تصویب رسید و بیش از یک سال کار انجام شد و یک برنامه جامعی برای مدیریت این حوزه تهیه و با دستگاه‌های مختلفی که مرتبط با این حوزه اند، همچون وزارت کشور، وزارت نیرو و جهاد کشاورزی، وزارت صمت و ‌... تبادل اطلاعات صورت گرفت و در این راستا طرحی نوشته شد که در ششمین جلسه ستاد ملی تالاب های کشور به تصویب رسید.

کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: توفان بیش از ۲ هزار نفر را در سیستان و بلوچستان راهی بیمارستان کرد مدارس ابتدایی بخش مرکزی سرخس به دلیل هجوم ریزگرد‌ها فردا تعطیل است کارشناس محیط زیست: باید سبک زندگی خود را تغییر دهیم وگرنه باید برای شرایط وخیم‌ تر مانند اصفهان و سمنان و یزد آماده شویم