مرگ ۵۲ هزار چنار تهران در سکوت؛ هر درخت یک میلیارد تومان!
تاریخ انتشار: ۸ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۶۱۹۸۴۵
طاقت بسیاری داشتند تا بتوانند این روز‌ها را ببینند. کمرشان زیر بار ساختوساز خم شده و انواع سرطان‌ها، کم‌آبی‌ها، آلودگی و سروصدا را تحمل‌کردند تا سرشان بالا بماند. اما سوءمدیریت تنها یک طرف مرگ چنار‌های ولیعصر است. قاتلان این روز‌ها در صحنه جرم حاضرند و با برج‌سازی دیوانه‌وار خیابان تاریخی پایتخت را به مرگ کشانده‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به گزارش شهروند، اگر چه این داغ امروز و دیروز نیست، اما طی چند روز گذشته ماجرای خشکاندن درختان ولیعصر داغ شده است. بسازبفروش‌ها برای دیده‌شدن تابلوی تبلیغاتی‌شان یا برای ساختمان‌های میلیاردی‌شان سر چنار‌های ولیعصر را با سیمان بریدند. حالا هم جریمه‌شان را می‌دهند. جریمه‌ای میلیاردی که رقمی در برابر خطای دهشتناک‌شان نیست.
خیابان ولیعصر چه سابقه‌ای دارد؟خیابان ولیعصر ۱۸ کیلومتری خیابان‌های چنار‌های سر به فلک کشیده بود که از جنوب پایتخت در میدان راه‌آهن آغاز می‌شود و تا میدان تجریش در یکی از شمالی‌ترین نقاط شهر تهران در شمیرانات امتداد دارد. در طول خیابان ولیعصر مراکز فرهنگی و تجاری، پارک‌های عمومی بزرگ، رستوران‌ها و اماکن تفریحی و گردشگری زیادی وجود دارد.
این خیابان به واسطه نهر‌ها و درختان چنار سر به فلک کشیده‌اش مورد توجه بود و به نماد پایتخت ایران تبدیل شد تا اینکه در هفتم دی‌ماه سال۱۳۹۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. اما بحث فضای سبز این خیابان همچنان مورد توجه جدی مدیران شهری بوده است.
چرا ولیعصر تب‌دار شد؟ماجرا از خشکیدن درختان سر به فلک کشیده ۹۰ ساله آغاز شد. کلیپی در فضای مجازی منتشرمی‌شود که ۱۳ اصله درخت این خیابان خشک شده است. البته این ماجرا مسبوق به سابقه بوده است. کسبه برای دیده‌شدن تابلوهایشان این درختان را هرس می‌کردندیا اینکه می‌خشکاندند. برخی درختان بیمار می‌شدند و می‌مردند. اهمیت این درختان آنقدر زیاد بود تا سال ۹۶، ۷۵۰ اصله درخت از اصفهان و تبریز با بن‌های بالا آورده و به جای درختان آفت‌زده و خشکیده کاشته شد.
واکنش‌ها به خشکاندن درختان ولیعصرپس از خشک‌شدن این درختان در منطقه یک شهرداری تهران رئیس شورای اسلامی شهر تهران به آن اعتراض می‌کند و از دادستانی می‌خواهد براساس قانون مجازات سنگینی را برای مسببان خشکاندن درختان خیابان ولیعصر (عج) در نظر بگیرد.
همچنین حمیدرضا حاجوی، شهردار منطقه یک درخصوص خشکاندن درختان چنار توسط مالک ملک نوساز در خیابان ولیعصر (عج) تقاطع محمودیه می‌گوید که ۱۰ اصله درخت چنار در این محدوده و در سال‌های گذشته حین عملیات ساختمانی خشک‌شد. ضمن بررسی توسط کارشناس رسمی دادگستری و پیگیری اداره حقوقی منطقه، موضوع در کمیسیون ماده ۷ مطرح شده که در حال صدور رأی جریمه با بالاترین ضریب است. این ملک فاقد پایان کار بوده و تا تعیین تکلیف درختان خشک و پرداخت جرایم مربوطه، هیچ‌گونه پایان‌کاری برای آن صادر نخواهد شد.
اما این واقعه آنقدر تلخ است که علی القاصی، رئیس‌کل دادگستری استان تهران به دادستان تهران ماموریت داد تا ضمن تشکیل کارگروهی تخصصی، علل وقوع این حادثه را احصا کند و در صورت احراز وقوع تخلف یا جرم اقدامات لازم در چارچوب قوانین و مقررات صورت گیرد.
تنها ۸ هزار اصله از ۶۰ هزار درخت در ولیعصر مانده‌است!احتمالا این اتفاق تنها حادثه درختان خیابان ولیعصر نباشد و این موهبت طبیعی پایتخت دستخوش تغییرات بسیاری شده است. محمد حقانی، رئیس کمیته محیط‌زیست شورای چهارم شهر تهران از وضعیت خیابان ولیعصر طی سالیان گذشته می‌گوید.
«دوران گذشته چهارراه به چهارراه درختان ولیعصر را شمارش کردیم، قریب به اتفاق این درختان برای ۹۰ سال پیش هستند، ولی در بازه‌های زمانی درختانی که خشک شدند، جای‌گذاری انجام شد. ۶۰ هزار اصله درخت در دو طرف خیابان ولیعصر وجود داشته و به مرور و تحت هر شرایطی مانند سن بالا، آفت و بیماری، دخالت انسانی و… از بین رفته است. در بازه‌های مختلف شهرداری اقدام به جای‌گذاری کرده و سن آنها را می‌توان به چهار قسمت تقسیم کرد. قسمت اول جدیدترین درختانی است که دو سال پیش کاشته شده‌اند و قدیمی‌ترین آنها مربوط به ۹۰ سال قبل است.»
حقانی معتقد است شهرداری‌ها در ۴۰ سال اخیر اجازه قطع درختان ولیعصر را نمی‌دهند: «به طریق مختلف افراد سودجو و ذی‌نفع درختان را خشک‌کردند یا شاخه‌های پایینی درختان را زده‌اند. به‌خصوص کسبه متخلفی که در مسیر قرار داشته و علاقه‌مند بودند تابلوی مغازه‌شان دیده شود، اقدام به قطع شاخه‌های پایینی درختان کردند.»
او با بیان اینکه آمار میدانی از تعداد درختان ولیعصر در دوره چهارم داشته است، می‌گوید: «از ۶۰هزار درخت اولیه فقط حدود ۸هزار اصله درخت باقی مانده است.»
معاون اسبق خدمات شهری شهرداری تهران بزرگترین مشکل درختان ولیعصر را برمی‌شمرد و معتقد است که «در سال‌های اخیر ساخت‌وساز‌هایی در دو طرف خیابان و جوار این درختان انجام شده است. ساختمان‌های مرتفع ساخته شد و خاکبرداری ۳۰ متری و بیشتر در حاشیه خیابان صورت گرفت. ریشه‌های درخت چنار عمیق و متفرق است، وقتی خاکبرداری می‌کنند، از طرفی ریشه‌ها قطع می‌شوند و از سوی دیگر نهلینگ که انجام می‌دادند با فرستادن میلگرد یا سیمان زیر درختان آنها را یا خشک کرده‌اند یا تاثیر بر شادابی و نمو آنها داشته‌اند.»
حقانی به سایر عواملی که سبب خشک‌شدن درختان ولیعصر می‌شود، اشاره می‌کند و می‌گوید: «آلودگی هوا از دیگر مواردی است که می‌تواند روی درختان ولیعصر اثر بگذارد. درخت چنار پهن برگ است و سطح بسیار بالایی برای جذب آلودگی و گرفتن گاز کربن و دادن اکسیژن دارد. اکثر درختان خیابان ولیعصر بر اثر آلودگی هوا از حالت طبیعی خود خارج شده‌اند. درختی که باعث رفع آلودگی هوا می‌شود، بر اثر آلودگی امکان تنفس برای خودش سخت می‌شود. روان‌آب‌ها هم مسأله دیگر است. روان‌آب‌ها که از دامنه کوه‌های البرز و از میدان تجریش تا میدان راه‌آهن می‌آید و درختان ولیعصر از آن استفاده می‌کردند که متاسفانه آب آلوده و فاضلاب رها شده در مسیر باعث خشکیدن و از بین رفتن این درختان شده است.»
او ادامه می‌دهد: «کار‌های بسیار بد و فیزیکی شهرداری در طول زمان انجام‌شده، یعنی در طوقه درختان جدول‌گذاری صورت گرفته و عرض انهار کم شده تا به عرض خیابان برای تردد خودرو اضافه کنند. محیط‌زیست فدای خودرو شده است. از سوی دیگر در برخی فضا‌ها دو طرف ولیعصر را سنگفرش کرده‌اند که سبب عدم نفوذ آب به داخل خاک و تضعیف درختان و کوتاه‌شدن عمر آنها می‌شود. همچنین آب بی‌رویه برداشت می‌شود که باعث شده سفره آب زیرزمینی به پایین‌ترین سطح خود برسد. مخازن آب زیرزمینی یا آبخوان‌ها از بین می‌روند و آبی که زمانی پای این درختان جاری بوده است، دیگر موجود نیست. سطح آب زیرزمینی نیز به‌گونه‌ای است که دیگر ریشه درختان نمی‌توانند خود را به این آب برسانند.»
رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر چهارم معتقد است که «جریان آب متاسفانه در جا‌های مختلف قطع شده و مقدار دبی آب که در دو طرف خیابان ولیعصر جاری بود، کمتر شد. در مقطعی شهرداری اقدام به آبیاری قطره‌ای کرده است که برای درختان چنار ولیعصر مانند آب‌دادن شتر با ملاقه است. در حالی که این درختان با آب جاری و غرقابی باید آبیاری شوند.»
او در رابطه با وظیفه مدیریت شهری گفت: «شهرداری به تدریج باید این کار را انجام دهد. این درختان توسط ماشین آب‌پاش باید به صورت دائم شست‌وشو شوند، این درختان باید حفظ شود. خیابان ولیعصر از نظر نوع درخت نماد محیط‌زیست شهر تهران است. باید درختان را شست‌وشو و با نظر کارشناسی سم‌پاشی کنند تا آفات و بیماری از بین برود. عوامل فیزیکی پای درخت مانند جدول‌گذاری بی‌رویه و سنگ‌کاری کف خیابان را نیز باید برداشته شود. باید برخورد شدید شهرداری و قوه قضائیه با متخلفانی که باعث خشک یا تضعیف درخت می‌شوند، صورت گیرد. برخی شاخه‌های پایینی را حذف می‌کنند. اخیرا هم ۱۳ اصله درخت در خیابان ولیعصر خشک شده که هیچ چیز را نشان نمی‌دهد جز اینکه ساختمان جدیدی که احداث شده و می‌خواسته نمایش از شمال به جنوب داشته باشد. دادستانی باید به هر شکل ورود کرده و با متخلفان برابر قانون حفظ و گسترش فضای سبز نه با جریمه بلکه با زندان برخورد کند.»
برخورد با قطع درخت ولیعصر نباید مشابه درخت در قسمت دیگر شهر باشدسیدآرش حسینی میلانی، رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران در دوره پنجم به «شهروند» می‌گوید: «خیابان ولیعصر را اگر به سه قسمت تقسیم کنیم، می‌توان بیان کرد در قسمت اول یعنی میدان راه‌آهن تا حوالی چهارراه ولیعصر ترکیب درختان تغییر جدی کرده، درصد گونه‌های چنار خیلی کاهش یافته و گونه‌های دیگر جایگزین شده بود، جای‌گذاری هم کمتر انجام شده است.»
عضو شورای شهر سابق عنوان می‌کند که «در ناحیه میانی یعنی از چهارراه ولیعصر تا پل پارک‌وی؛ بیشتر واکاوی‌ها در این نقاط صورت گرفته است و بیشترین تراکم چنار‌ها از پارک‌وی به بالاتر است. از سال ۱۴۰۰ تا الان حتما تغییراتی صورت گرفته است. در ناحیه سوم با بحث خشک‌شدن درخت مواجه شده‌ایم. قسمت شمالی خیابان ولیعصر آخرین قسمتی است که خصوصیات اولیه خود را حفظ کرده است.»
او همچنین از آمار خشک شدن درختان در سال‌های گذشته پرده بر می‌دارد: «بر اساس آمار سال ۹۷ حدود ۸هزار و ۶۰۰ چنار در این خیابان وجود دارد. در منطقه یک، وضعیت ترکیب چنار‌ها نسبت به بقیه مناطق بهتر است و ۹۵درصد چنار وجود دارد، ولی هر چه به سمت جنوب خیابان ولیعصر می‌رویم، به دلیل آنکه شرایط زیستی سخت‌تر شده و مداخلات افزایش پیدا کرده، ترکیب چنار‌ها در مجموعه درختان کمتر شده است. برای مثال در منطقه ۱۱ حدود ۵۲درصد درختان، درخت چنار هستند. سال ۹۶ و ۹۷ بیش از ۱۸۰۰ اصله چنار کاشته شد.»
حسینی میلانی درباره اهمیت حفظ درختان چنار ولیعصر تاکید می‌کند و می‌گوید: «در مورد بحث درختان ولیعصر باید ضوابط خاصی در نظر گرفت. ولیعصر خیابان میراثی برای تهران است و قطع یک درخت و جریمه آن نباید مشابه سایر مناطق باشد. باید برخورد قضائی صورت گیرد و به حدی قوی باشد که از تکرار آن جلوگیری شود. میزان سرمایه‌گذاری در آن ناحیه به‌صورتی است که طبیعتا پرداخت جریمه برای آنها مشکلی ایجاد نمی‌کند، ولی درختی که با قدمت ۸۰ سال در محور فرهنگی از بین می‌رود، خسارت جبران‌ناپذیر است.»
رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر پنجم معتقد است که «باید با هزینه‌کردن و سرمایه‌گذاری چنار‌ها را حفظ کنیم، چراکه شرایط محیطی در جهت حفظ درختان نیست، بلکه از نظر دمایی و تامین آب مشکلاتی وجود دارد و نمی‌توان پذیرفت درختانی را عامدانه خشک کنند. ضوابط ساختوساز در مجاورت این چنار‌ها هم باید تغییر کند و سختگیرانه‌تر باشد. غربال‌های بیشتری برای آنجا باید صورت گیرد.»
بیش از یک میلیارد قیمت هر درخت خشک شده ولیعصر!در این رابطه این سوال پیش می‌آید فردی که برای اهداف تجاری درختان میراثی ولیعصر را خشکانده، چه میزان ضرر کرده است؟
مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینکه این موضوع و خشکاندن درختان مربوط به سال‌های گذشته است، می‌گوید که «بررسی کارشناسی توسط کارشناس رسمی دادگستری و پیگیری اداره حقوقی منطقه یک، موجب رأی کمیسیون ماده ۷ شده است. براساس رأی این کمیسیون، رأی جریمه با بالاترین ضریب صادر شده و لازم‌الاجراست و دریافت پایان کار منوط به تعیین تکلیف درختان خشک شده است. شهرداری تهران موظف به حفظ درختان شهر است و نمی‌توان از قطع و خشک‌کردن درختان خیابان ولیعصر چشم‌پوشی کرد.» او با بیان این جمله می‌گوید: «از سال گذشته سامانه‌ای درست شده است که درختان را در آن بارگذاری کرده‌اند و مشخص می‌شود که چه تعداد درخت قطع یا خشک شده است. درختان ملک شخصی هم در آن سامانه ثبت نشده است.
پیرهادی در رابطه با هزینه این درختان عنوان می‌کند: «درختانی با بن ۱۵ سانتی‌متر بیشتر شامل جریمه می‌شود. هزینه این درختان متفاوت است. قیمت درختان خیابان ولیعصر، داخل کوچه و… با یکدیگر متفاوت است. بن درخت هم در قیمت‌گذاری برای جریمه موثر است. نوع درخت در میزان جریمه موثر است و هر یک فرمول مشخصی دارد. ظاهرا هر یک از درختان خیابان ولیعصر که خشک شده، بیش از یک میلیارد تومان قیمت دارد و ۱۲ اصله این درختان بیش از ۱۳ میلیارد تومان جریمه را شامل می‌شود که کسی که آنها را خشک کرده باید بپردازد.»
نگران ساختوساز ده طبقه‌ای حوالی ولیعصر هستیمساختوساز در حاشیه خیابان ولیعصر خود به یکی از عوامل حذف درختان میراثی تبدیل شده است. علی اعطا، عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر پنجم و متخصص حوزه شهرسازی در رابطه با وضعیت ساختوساز در حاشیه خیابان ولیعصر به «شهروند» می‌گوید: «وقتی عکس‌های قدیمی‌تر را نگاه می‌کنیم، عمدتا متوجه می‌شویم این درختان کمتر شده و تعدادی قطع یا خشک شده‌اند که دلایل مختلفی دارد. یک دلیل به ساختوسازها بازمی‌گردد. معمولا زیرزمین‌های عمیقی دارند مه مسیر قنات‌ها را مسدود می‌کند و مسیر آب‌های زیرزمینی خیابان ولیعصر که تعدادشان هم کم نیست، حالت سابق خود را از دست می‌دهند. موضوع قنات‌ها مختص ولیعصر نیست و در همه جای تهران این اتفاق افتاده و در ساختوساز شهری به قنات‌ها توجه نشده است.»
اعطا با اشاره به اینکه برخی گودبرداری‌ها به ریشه درختان لطمه زده و برایشان مشکل ایجاد کرده است، بیان می‌کند: «گاهی وقتی ساخت‌وسازی انجام می‌شود، چند سال زمینی کارگاه ساختمانی است، مواد و مصالح ساختمانی پای این درختان می‌ریزد که اثر منفی روی محیط‌زیست دارد. ساختمان‌های بلندی که ساخته شده، سایه‌ای که ایجاد کرده، باعث شده درختان اکثرا به سمت مرکز خیابان خم شوند، از پارک‌وی تا تجریش این نمونه دیده می‌شود، زیرا درختان می‌خواهند جذب نور داشته باشند.»
او عنوان می‌کند: «میراث طبیعی در خیابان ولیعصر اهمیت دارد و دغدغه ایجاد می‌شد که ساختوساز بلند مرتبه در آنجا ایجاد نشود. خیابان ارزش تاریخی و فرهنگی دارد، به خصوص وقتی برای ثبت جهانی مطرح است، باید از آن حفاظت کرد. در دوره گذشته پیگیری کردیم طرح تفصیلی اصلاح شود تا امکان ساختوساز بلند نداشته باشد که اواخر دوره این اتفاق رخ داد و ساختوساز آن با محدودیت پنج طبقه روی همکف اصلاح شد.»
اعطا به قسمت‌هایی از پایتخت که تحت تاثیر این چنار‌ها قرار دارد اشاره می‌کند: «بخش‌های پایین خیابان ولیعصر یعنی منطقه ۱۱، چون بافت تاریخی است، تعداد طبقات کمتر از پنج تاست و محدودیت بافت تاریخی دارد. ولیعصر دو خطر تهدیدش می‌کند؛ یکی اینکه طرح تفصیلی دوباره تغییر نکند. ممکن است استدلال و توجیهی بیاورند که طرح تفصیلی باید دست را بازتر کند که تعداد طبقات را بالاتر ببرد. نگرانی دوم این است که برخی پلاک‌ها را در کمیسیون ماده ۵ ضوابط جداگانه بگذارند و به ساختمان ۱۰ طبقه تبدیل نشود.»
این متخصص حوزه معماری و شهرسازی از ساختوساز حاشیه ولیعصر ابراز نگرانی می‌کند: «همه این‌ها مربوط به پلاک‌های بر خیابان است و اصلاح طرح تفصیلی درخصوص لایه اول است، ولی پلاک دوم و سوم به فاصله از خیابان ضوابطش تغییر نکرد و فرصت نشد درخصوص لایه‌های دوم و سوم بازنگری انجام دهیم. چون آنها هم در محدوده ولیعصر هستند و روی خیابان بی‌تاثیر نیست. خیابان ولیعصر به عنوان میراث طبیعی فرهنگی تهران موضوع مهمی است که باید نسبت به آن حساسیت داشت تا بیش از این لطمه نبیند. زیرا در یکی دو دهه گذشته لطمه دیده و ساختمان‌های حجیمی را تشکیل داده است.»
زندان به جای جریمهانتشار کلیپی از خشک‌کردن درختان ولیعصر برای سوداگری ساختوساز می‌تواند زنگ خطری برای سایر چنار‌های پرخاطره این خیابان میراثی باشد. طرح تفصیلی اجازه ساختوساز تا پنج طبقه در لایه اصلی کنار خیابان و بیش از آن در لایه دوم و سوم خیابان ولیعصر را می‌دهد. همانگونه که عنوان شد ساختوساز یکی از عوامل قتل‌عام درختان ولیعصر بوده است.
این در حالی است که جریمه خشکاندن یا قطع این درختان خیلی کمتر از سوداگری زمین و ملک در منطقه یک پایتخت و حاشیه ولیعصر است. مالک یک برج حاضر است یک‌میلیارد برای قطع درخت ۸۰ ساله بدهد، اما با ساختن ساختمانی بلندمرتبه و بیش از آنچه عنوان شده است، سود چند صد میلیاردی را نصیب خود کند.
خون‌بهای درختان ولیعصر جریمه نیست، بلکه قصاص قاتلان طبق قانون می‌تواند زندان باشد تا مالکان زمین اجازه دست‌درازی به دارایی این مرز و بوم را ندهند و با قصاص مالی سر چنار‌های ولیعصر را زیر آب نکنند.
منبع: فرارو
کلیدواژه: درختان خیابان ولی عصر رئیس کمیته محیط زیست شورای درختان خیابان ولیعصر خشکاندن درختان درختان ولیعصر درختان چنار یک میلیارد طرح تفصیلی صورت گیرد شورای شهر اصله درخت درخت چنار ساخت وساز شهر تهران انجام شد منطقه یک چنار ها خشک شدن خشک شده دو طرف خشک شد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۶۱۹۸۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
افزایش جابه‌جایی درختان در دوره زاکانی
آفتاب‌‌نیوز :
در دوره کنونی مدیریت شهری تهران، هر از چند گاهی شاهد انتشار خبر‌هایی درباره قطع، جابه‌جایی یا خشک شدن درختان در نقاط مختلف پایتخت هستیم که بررسی‌ها نشان می‌دهد در برخی موارد، خود مدیریت شهری که متولی اصلی حفظ درختان است، زمینه‌ساز بروز آسیب به ریه‌های شهر تهران شده است؛ به نحوی که در ماجرای قطع درختان بوستان‌های جوانمردان، پای یکی از پیمانکاران زیر نظر شهرداری در میان بود. همچنین در موارد دیگری نظیر خشک شدن گسترده درختان در پارک‌های جنگلی اطراف تهران نیز ضعف مدیریت شهری در نگهداشت درختان و عدم تامین به‌موقع آب مورد نیاز آنها به همراه نظارت ضعیف شهرداری بر عملکرد پیمانکاران بوستان‌ها، باعث خشک شدن تعداد زیادی از درختان شده است.
براساس گزارشات منتشرشده در صحن شورای شهر تهران، در مجموع بیش از ۱۲ هزار درخت در سه بوستان جنگلی سرخه‌حصار، چیتگر و لویزان خشک شده‌اند که به گفته مسئولان اداره‌کل منابع طبیعی استان تهران، قصور مدیریت شهری در نگهداشت و آبیاری این درختان باعث خشک شدن تعداد زیادی از آنها، بر اثر ابتلا به انواع آفات و بیماری‌ها شده است. ضمن این که در دو سال و نیم سپری‌شده از دوره فعلی شهرداری تهران، در موارد مختلفی شاهد قطع شدن یا آسیب دیدن درختان موجود در سطح شهر در حین انجام عملیات ساختمان‌سازی بوده‌ایم و در مواردی مثل قطع درختان در خیابان ولیعصر (عج) و سایر معابر تهران نیز مشاهده کرده‌ایم که شهرداری نتوانسته است نظارت لازم را برای پیشگیری از بروز این اتفاقات داشته باشد.
در این میان در برخی از پروژه‌های عمرانی انجام‌شده توسط خود مدیریت شهری بخصوص در پروژه‌هایی نظیر احداث بزرگراه یا تقاطع غیرهمسطح نیز شاهد جابه‌جایی تعداد انبوهی از درختان بوده‌ایم؛ علاوه بر این، در دوره فعلی شهرداری تهران، تعداد زیادی درخت توسط نهادهای دولتی و عمومی مستقر در پایتخت قطع یا جابه‌جا شده‌اند که شهرداری نتوانسته است اقدام خاصی برای جلوگیری از وقوع این تخلفات انجام دهد؛ از جمله این موارد می‌توان به تخلف دانشگاه الزهرا (س) و دانشگاه تهران در قطع درختان و همچنین تخلفاتی مانند قطع گسترده درختان در مجموعه ورزشی انقلاب یا کاخ سعدآباد اشاره کرد که همگی با انفعال مدیریت شهری روبه‌رو بوده‌اند.
حساسیت‌های مردم نسبت به لزوم حفظ درختان افزایش پیدا کرده است
در چنین شرایطی از «ناصر امانی» عضو شورای اسلامی شهر تهران درباره نگرانی‌ها از افزایش قطع، جابه‌جایی یا خشک شدن درختان پایتخت در دوره کنونی مدیریت شهری که از مهر ۱۴۰۰ آغاز شده است، پرسدیم و او نیز در پاسخ به خبرنگار ایلنا توضیح داد: هم قطع شدن و هم خشک شدن درختان در دوره‌های گذشته مدیریت شهری نیز رخ داده است و نمی‌توان گفت که این مساله الزاما در دوره فعلی بیشتر شده، اما مساله‌ای که اکنون تا حدودی نگران‌کننده شده است و باید تدبیری جدی برای جلوگیری از آن اندیشیده شود، موضوع قطع درختان توسط نهادهای دولتی و عمومی مستقر در شهر تهران است.
نماینده مردم تهران در پارلمان شهری با بیان این که درباره موضوع قطع درختان در سطح پایتخت نمی‌توان چندان به مردم عادی خُرده گرفت، اظهار داشت: در پرونده‌های کمیسیون ماده ۷۷ که مربوط به رسیدگی به شکایات شهروندان درباره جریمه‌های وضع‌شده برای آنها پیرامون قطع درختان است، مشاهده می‌کنیم که بیشتر مردم یا از قوانین و مقررات اطلاع کافی ندارند یا وقتی می‌خواهند در ملک خود تغییر کاربری یا ساختوساز انجام دهند، درباره نحوه نگهداری از درختان آگاه نیستند. در واقع، عمدتا عدم اطلاع و آگاهی مردم باعث قطع درختان توسط آنها می‌شود و به‌ندرت شهروندانی پیدا می‌شوند که عمدا این کار را انجام می‌دهند. البته در مواردی که ثابت شود یک شخص به صورت عمدی دست به قطع درختان زده است، حتما حداکثر جریمه برای او در نظر گرفته می‌شود.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: بیش از آن که شهروندان عادی در موضوع قطع درختان در تهران مقصر باشند، این نهادهای عمومی و دولتی هستند که به‌راحتی این کار را انجام دهند. خوشبختانه در حال حاضر حساسیت‌های مردم نسبت به لزوم حفظ درختان و فضای سبز شهری افزایش پیدا کرده است و به محض این که خبر یا تصویری درباره قطع درختان یا حتی احتمال قطع شدن یک یا چند درخت در سطح شهر یا در محوطه تحت مدیریت یک نهاد دولتی منتشر می‌شود، افکار عمومی به‌شدت موضوع را پیگیری می‌کنند که جای تقدیر دارد.
تعداد زیادی از درختان جابه جا شده است
امانی با بیان این که حجم جابه‌جایی درختان در سطح شهر در دوره کنونی مدیریت شهری در مقایسه با دوره‌های قبلی بیشتر شده است، عنوان کرد: در دوره فعلی مدیریت شهری در موارد بسیاری شاهد آن بوده‌ایم که شهرداری تهران برای ایجاد تقاطع‌های غیرهمسطح یا دوربرگردان‌ها اقدام به جابه‌جایی تعداد زیادی از درختان بوستان‌ها یا درختان حاشیه بزرگراه‌ها کرده است. البته در پرونده‌هایی که خود شهرداری برای اجرای یک پروژه عمرانی درختان را جابه‌جا می‌کند، حتما موافقت کمیسیون ماده ۷ نیز اخذ می‌شود، اما بالاخره این موضوع برای مردم حساسیت‌برانگیز است، بخصوص که در برخی موارد می‌توان با جابه‌جایی تعداد کمتری از درختان، پروژه عمرانی مد نظر شهرداری را انجام داد.
عضو شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: جابه‌جایی درختان در پروژه‌های عمرانی توسط خود شهرداری و همچنین قطع درختان توسط بعضی نهادهای دولتی باعث شده است که حساسیت‌های شهروندان نسبت به موضوع قطع یا جابه‌جایی درختان در سطح شهر تهران بیشتر شود که البته این حساسیت‌ها به حفظ محیط‌زیست پایتخت کمک می‌کند. این در حالی است که متاسفانه تا کنون پیگیری‌های شورای شهر برای روشن شدن مسائل در پرونده‌های مربوط به قطع یا جابه‌جایی درختان توسط برخی دستگاه‌های عمومی کشور نظیر آنچه در پادگان ۰۶ ارتش یا کاخ سعدآباد مشاهده کرده‌ایم، هنوز به جایی نرسیده است؛ اگرچه پیگیری‌های ما همچنان ادامه دارد.
وی با اشاره به آسیب‌های احتمالی ناشی از جابه‌جایی درختان در فرآیند اجرای پروژه‌های عمرانی خاطرنشان کرد: شورای شهر تهران چند مرتبه به شهرداری تذکر داده است که اولا باید میزان جابه‌جایی درختان در پروژه‌های عمرانی به حداقل برسد، ثانیا باید اطلاع‌رسانی کافی به مردم داده شود تا عموم شهروندان بدانند درختانی که به خاطر اجرای پروژه‌های ترافیکی نظیر ایجاد دوربرگردان یا تقاطع غیرهمسطح از یک نقطه شهر برداشته می‌شوند، دقیقا در کدام نقطه دیگر شهر دوباره کاشته می‌شوند.
دست شهرداری برای برخورد با قطع‌کننده درختان بسته است
امانی در پاسخ به این سوال که شهرداری تهران چه اقداماتی را می‌تواند برای جلوگیری از قطع درختان توسط نهادهای دولتی و عمومی انجام دهد، یادآور شد: متاسفانه دست شهرداری برای برخورد با دستگاه‌هایی که اقدام به قطع یا جابه‌جایی درختان می‌کنند، بسته است؛ به طور مثال در موضوع قطع درختان در کاخ سعدآباد نیز شهرداری نتوانست از وقوع تخلف جلوگیری کند، بلکه بعد از قطع شدن درخت‌ها به دستگاه قضایی شکایت کرد.
عضو شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: در مواردی که دستگاه‌های دولتی و عمومی در محوطه‌های تحت مدیریت خود اقدام به قطع درختان می‌کنند، مامور شهرداری اجازه ورود ندارد و مدیریت شهری در بهترین حالت می‌تواند از دستگاهی که این اقدام را انجام داده است، در مراجع قضایی شکایت کند؛ به عبارت دیگر، در موضوع برخورد شهرداری با نهاد‌هایی که اقدام به قطع درختان می‌کنند یا پیشگیری از وقوع این تخلف توسط دستگاه‌های دولتی و عمومی، خلأ قانونی وجود دارد، اما درباره برخورد با مردم، قانونگذار دست شهرداری را به طور کامل باز گذاشته است و مدیریت شهری با شهروندانی که درختان را قطع می‌کنند، برخورد می‌کند، اما درباره نهادهای دولتی نمی‌تواند برخورد قاطعی انجام دهد.
وی همچنین تاکید کرد: متاسفانه ابزار و ضمانت‌های لازم برای برخورد قاطع با نهادهای دولتی و عمومی که در سطح شهر تهران اقدام به قطع درختان می‌کنند، در اختیار شهرداری قرار ندارد و حتما باید قوانین و مقررات موجود در این زمینه اصلاح شود.
روند کاشت و نگهداشت درختان تهران طبق برنامه‌ریزی بلندمدت پیش نمی‌رود
«وحید اعتماد» دانشیار گروه جنگلداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، اما در گفتگو با خبرنگار ایلنا معتقد است که مساله قطع، جابه‌جایی، خشک شدن یا آسیب دیدن درختان پایتخت، ریشه‌هایی در نحوه عملکرد و سیاست‌گذاری‌های فعلی و گذشته مدیریت شهری تهران دارد. از نظر او، یکی از مهمترین عواملی که به قطع درختان در نقاط مختلف شهر تهران دامن می‌زند، این است که روند شهرسازی در بسیاری از نقاط پایتخت از گذشته براساس الگو‌های مدون و برنامه‌ریزی‌های مبتنی بر آینده بلندمدت پیش نرفته است و به همین دلیل، بعضا شاهد آن هستیم درختکاری‌هایی که در دهه‌های قبل در یک نقطه از شهر انجام شده، اکنون بر سر راه اجرای یک پروژه عمرانی یا تکمیل یک بزرگراه قرار گرفته است و شهرداری الزاما باید آن درختان را جابه‌جا کند، زیرا از قبل برنامه‌ریزی نشده بود که درختان مد نظر در جایی کاشته شوند که بعدا احتمال کشیدن بزرگراه، تعریض خیابان یا انجام دیگر پروژه‌های عمرانی در آن وجود نداشته باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران در توضیح بیشتر در این زمینه گفت: یکی از وظایف شهرداری تهران حفظ محیط‌زیست و توسعه فضای سبز شهر است و مسئولیت کاشت و نگهداری از درختان سطح شهر نیز برعهده این نهاد قرار دارد. اما وقتی شاهد آن هستیم که در خود شهرداری، از دوره‌های قبلی مدیریت شهری گرفته تا کنون، روند کاشت و نگهداشت درختان براساس برنامه‌ریزی‌های بلندمدت پیش نرفته است، نمی‌توان انتظار داشت که در بخش‌هایی از شهر که مدیریت آن برعهده شهرداری قرار ندارد، نظیر دانشگاه‌ها، پادگان‌ها، اماکن دولتی، مراکز تاریخی و گردشگری و…، درختکاری‌ها طبق رویکرد آینده‌نگرانه انجام شده باشد. به همین دلیل است که در سال‌های اخیر بار‌ها شاهد آن بوده‌ایم که در یک دانشگاه، موزه، اداره و حتی در یک بوستان زیر نظر خود شهرداری، تعدادی از درختان برای انجام ساختوساز یا اجرای یک پروژه عمرانی، جابه‌جا یا حتی قطع شده و برخوردی جدی هم با متخلفان صورت نگرفته است.
وی افزود: اگر سیاست کلی شهرداری بر این اصل استوار باشد که وقتی اجرای یک پروژه عمرانی، جابه‌جایی تعدادی درخت را اجتناب‌ناپذیر کند، در عوض تعداد بیشتری درخت در یک نقطه دیگر کاشته شود، جابه‌جایی درختان در آن پروژه اشکالی ندارد، البته به شرطی که اجرای پروژه عمرانی مد نظر برای رفاه حال شهروندان ضرورت داشته باشد.
شهرداری نباید بدون توجه به دانش کارشناسی، درختان را جابه‌جا کند
اعتماد همچنین به آسیب‌های فرهنگی ناشی از زمینه‌سازی قطع یا جابه‌جایی درختان توسط شهرداری به عنوان نهاد متولی حفظ فضای سبز شهر تهران اشاره کرد و اظهار داشت: وقتی خود شهرداری در شرایط غیرضروری اقدام به جابه‌جایی درختان کند، این فرهنگ غلط در بین مردم گسترش می‌یابد و افراد عادی نیز بدون ترس و نگرانی، ممکن است دست به قطع درختان بزنند. در واقع، شهرداری خودش متولی حفظ محیط‌زیست شهر است و نباید در هیچ پروژه‌ای بدون توجه به خرد جمعی، دانش کارشناسی و آنچه به عنوان خواست عمومی توسط سازمان‌های مردم‌نهاد یا گروه‌های مردمی مطرح می‌شود، اقدام به قطع یا جابه‌جایی درختان کند. ضمن این که وقتی تعدادی درخت جابه‌جا می‌شود، باید به شهروندان اطلاع‌رسانی کافی شود که اولا این درختان در چه نقطه‌ای مجددا کاشته شده و ثانیا با کاشت درختان جدید، چقدر به بهبود وضعیت فضای سبز شهر کمک شده است.
دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران ادامه داد: اگر شهرداری درباره جابه‌جایی درختان به مردم توضیح کافی ندهد، سرمایه اجتماعی‌اش آسیب می‌بیند و این مساله سبب می‌شود که حساسیت شهروندان نسبت به اتفاقات مشابه بسیار بالا برود و شاهد بروز واکنش‌های گسترده‌ای در سطح جامعه نسبت به مدیریت شهری باشیم. همچنین باید توجه داشت که احتمال بروز آسیب برای درختان در فرآیند جابه‌جایی آنها وجود دارد و این‌طور نیست که جابه‌جا شدن یک یا چند درخت، هیچ آسیبی به هیچ کدام از آنها نزند. به همین دلیل است که حتما باید هم‌زمان با جابه‌جایی درختان بالغ از یک نقطه به نقطه دیگر، باید تعداد مشخصی نهال جوان در یک نقطه سوم کاشته شود که سرانه فضای سبز شهری کاهش پیدا نکند. البته طبیعتا اگر عملیات جابه‌جایی توسط افراد مجرب و زیر نظر متخصصان انجام شود، احتمال آسیب به درختان کمتر می‌شود.
وی در پایان تصریح کرد: متاسفانه مسئولان دوره کنونی شهرداری تهران نسبت به حفظ محیط‌زیست شهر، رویکرد جامع‌نگرانه و آینده‌نگرانه‌ای ندارند، به نحوی که در حین اجرای پروژه‌های عمرانی و صدور مجوز برای ساختوساز در نقاط مختلف شهر، توجه چندانی به لزوم رعایت ضوابط زیست‌محیطی و پیوست‌های اجتماعی نمی‌شود. البته مسئولان شهرداری بار‌ها از توجه به محیط‌زیست و تلاش برای افزایش سرانه فضای سبز شهری صحبت کرده‌اند، اما در بعضی موارد از جمله درباره صدور مجوز برخی ساختوسازها، اقداماتی را انجام داده‌اند که به زیرساخت‌های لازم برای حفظ محیط‌زیست شهر آسیب زده است.
منبع: خبرگزاری ایلنا
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است