نگاهی به رمان «وسنی» زندگینامه مرحوم سعید تشکری
تاریخ انتشار: ۹ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۶۳۲۲۳۳
نویسنده در رمان «وسنی» با تکیه بر بیان تجربههای عمیق روحی و فردی و درک موقعیت، مخاطب را به شناخت شهودی و جزئی از احساسات، عواطف و درنهایت کنش‌های اخلاقی سوق میدهد. - اخبار فرهنگی -
خبرگزاری تسنیم، «وسنی» نخستین کتاب از سه‌گانه زندگینامه زنده‌یاد سعید تشکری است که روایتگر ماجرای پسر نوجوانی است که زندگی‌‌اش در دوچرخه‌‌اش خلاصه میشود و دعواهای خانه پدر و مادر.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
متن کامل این یادداشت را در ادامه می‌خوانیم:
«اخلاق محوری در هنر و ادبیات مسیری طولانی پیموده و نظریههای متعددی بر ساحت آن نشستهاند که از ضرورت مطلق تا بیضرورتی کامل کاربرد اخلاق در ادبیات را شامل میشود. بصیرتی که داستانها، در فهم موقعیت چالش برانگیز شخصیت اصلی ایجاد می‌کنند، به نوعی به رهیافت آشنایی مینجامد.
القای فضایل اخلاقی یکی از ارزش‌های زیباشناسی محسوب میشود. مخاطب می‌تواند با تأمل در روابط و تعارضات شخصیت‌ها، نظرگاه‌های اخلاقی خود را غنی کند. بدون آنکه در زندگی شخصی گرفتار این تعارضات باشد. هنر، تصفیه‌کننده عواطف و یکی از راه‌های تخلیه هیجان و پاکسازی عواطف منفی است.
از طریق مطالعه آثار بزرگ ادبی، از حدود زندگی خودمان فراتر رفته و به جهانی از فکر و احساس قدم می‌گذاریم که عمیق‌تر و متنوع‌تر از فکر و احساس خود ماست. در جهان ادبیات داستانی میتوانیم مستقیم با تجارب، افکار و احساسات مردمانی آشنا شویم که از حیث مکان و زمان از ما دورند.
از آن جا که رمان‌نویسان می‌توانند به درون ذهن شخصیت‌ها بروند، انگیزه‌ها و احساسات ایشان را فاش کنند، خواندن رمان تفوق معرفتی‌ای به ما میدهد که در شناخت اخلاقی ما از وضع و حال خود و اطرافیان و جامعه کارساز می‌افتد. رمان می‌تواند دیدگاههای اخلاقی پذیرفته شده را به چالش بکشد یا مورد تهدید قرار دهد. خواندن داستان انسان را درگیر عواطف و قضاوت‌هایی می‌کند که همه آنها پهنه و صحنه فهم اخلاقی است. خواننده عملا درگیر فرایند مستمری از داوری و ارزیابی میشود.
امروزه مساله اصلی این است که هنر و اخلاق چگونه می‌توانند در عین حفظ مرزهای خود، در تعامل و پیوندی دوجانبه سبب غنای یکدیگر شوند. ترسیم شرایط ویژه انسانی در بزنگاه‌های اخلاقی، عاطفی و معرفتی، کاری است که ادبیات داستانی امروز انجام میدهد. در دنیای مدرن، شیوه بیان مضامین اخلاقی غیرمستقیم است و این مضامین با استفاده از فنون مختلف ادبی روایت میشود. برخی از مهمترین شیوه‌های بیان اخلاقی در این رمان به شرح ذیل است:
شناخت‌بخشی از طریق تقابلهای اخلاقیتفکر مطلق بشر در دوران گذشته، تقابل قاطع میان خیر و شر را ترسیم می‌کرد که دو قطب کاملا مخالف را رقم میزد اما امروزه تقابلهای اخلاقی به خطکشیهای مسلّم میان خیر و شر محدود نمیشود. رویکرد نویسندگان، نشان دادن دوگانگی‌ها یا چندگانگی زندگی است. برای همه افراد موقعیت‌های پیچیدهای در زندگی به وجود می‌آید که ناگزیر از تصمیمگیری در آنها هستند و در این موقعیت‌ها لزوما نمی‌توان به شکلی قاطع میان خیر و شر مرزکشی کرد.
داستانها با برجسته‌سازی این موقعیت‌ها و نشان دادن تقابل پیش‌روی افراد، علاوه بر تاکید و توجه به درونیات فردی و حالات روحی، به بررسی موقعیت یا تقابل موجود میپردازند و هم زمان با درگیر کردن شخصیت اصلی، خواننده را نیز درگیر موقعیت می‌کنند. این تقابلها زمینههای متفاوتی دارند؛ یک سوی آنها مسائل اخلاقی و سویه دیگر مربوط به مفاهیم مختلف دیگر است.
گاهی تقابل در بستر عاطفی شکل می‌گیرد و فرد در رابطه عاطفی گرفتار این تقابل میشود. در رمان «وسنی»، ارتباطی عاطفی بین سعید و پدرش است که سعید شخصیت اصلی رمان، تلاش می‌کند در تقابل مفهوم دوست داشتن و انجام وظیفه بر آن پیروز شود.
« سعید کناری نشست و دست‌های خیسش را با شلوارش خشک کرد. زیر چشمی محمد را می‌پایید. محترم خودکار را توی دستش فشار داد وچیزی نگفت.سعید گفت: از چیزی حرف بزن که جنبه شنیدنش رو داشته باشی. سعید این را بی‌مقدمه گفت.... محمد از کوره در رفت. کمربندش را باز کردو به طرف سعید رفت. حمله کرد و گفت: اگه اون شب که اپارات خونه را آتیش زدی ادبت کرده بودم، حالا زبونت دراز نبود....محمد با غضب به جان محترم افتاد.سعید محمد را هل داد.... سعید به جان محمد افتاد و تا می خورد او را زد.گفت بعد از این با من طرفی» ص26گاهی تقابل از نوع فلسفی و از جنس مسایل وجودی است. مباحثی درباره زندگی و مرگ، درست و نادرست، خیانت و صداقت و ....مطرح می شود. مانند تقابل‌هایی که سعید شخصیت اصلی رمان دارد:
« قلیچ خانی لباس و کفش ورزشی‌اش را با دقت تا کرد و توی کیفش گذاشت.گفت: حالا امشب رو کجا میخوای سر کنی؟ سعید شانه بالا انداخت که هنوز نمی‌داند..... گفت فکرام رو کردم. دیگه بر نمی‌گردم خونه. می رم خونهی بی بی. » ص 30«صدای نصرت را شنید که آمده بود روی تراس دادو قال راه انداخته بود و تهدیدش می‌کرد. به بلیط فروش می‌گم فردا به کسی اجازه نده بیای سینما، بعد هم می‌رم سراغ بابات.اون وقت تیکه بزرگه گوشته .... مانده بود به کوچه بزند یا با سنگ بیفتد به جان سگها و برود خانه یا برگردد سینما» ص 6تقابل های شخصیت فرعی رمان :
« نصرت صدای سگ ها را شنید. با خودش فکر کرد: سگ گشنه بچه آدمیزاد رو از پا در میاره. نگران دوید پایین و سعید را.... خوش نداشت خاری به پای بچه ارباب برود.» ص7« ابوالقاسم خودش را با پول‌های توی دخل سرگرم کرد و سید .... سراغ مشتری‌ها رفت. ابوالقاسم سر بالا آورد و انتهای جمعیت را دید... شلیک تیر هوایی را که از سمت میدان شنیده می‌شد، می‌شمرد و پس ذهنش بی بی را فحش می‌داد. تاب نیاورد. گفت برو سید سروگوشی آب بده... شنید: آقا قیامت شده. زن‌ها ریختن وسط میدون.... ابوالقاسم انگار ته دلش گر گرفته بود و داشت می‌سوخت... با خودش گفت: اصلا به درک. اگر نرفته باشی که گلی به جمالت. اگر هم رفتی ناز شستت. نوش جان.»ص95شناخت‌بخشی از طریق بیان و توصیفادبیات روایی با بیان جزئیات، حال و هوا و تشریح موبه موی یک تجربه انسانی، ما را در معرض گونه‌ای شناخت جزئی و حسی قرار میدهد که به تعقل اخلاقی از طریق تخیل می‌انجامد. هنر نویسنده آن است که با پرداخنن به جزئیات عاطفی و توصیف شرایط و موقعیت، مخاطب را در موقعیتی قرار میدهد که درک او مبتنی بر فهم ریزهکاریها و حال و هوای شرایط باشد.
« در حیاط باز شد و مامور چهارشانه و درشت هیکلی جلوی راه را بست.با دیدن بی‌بی گوشه چادرش را گرفت و او را کشاند تا به زور ببرد... لیلا نفسش بند آمده بودو جرئت نداشت به حیاط برود و در را ببندد. با خودش گفت: لیلا از بی بی خجالت بکش. پاشو خودتو جمع کن. تموم شد رفت. بردنش. جلوی چشمت گذاشتی ببرنش. حقش بود می‌رفتی و می‌گفتی بی‌بی‌ته. اومده خونت. حقش بود نجاتش می‌دادی.» ص 102شناخت بخشی، با استفاده از زاویه دید عینییکی از شگردهای نویسندگان برای القای مطالب اخلاقی، روایتگری حادثه با تأکید برعناصر بیرونی است. در این شیوه نویسنده از زاویه دید عینی یا دوربین استفاده می‌کند و بدون تاکید یا اشاره به درونیات شخصیت‌ها، خواننده را آزاد میگذارد تا از آنچه اتفاق افتاده به نتیجه برسد و با کنار هم گذاشتن تمام جوانب، قضاوت نهایی را برعهده گیرد. در این شیوه، گرچه نویسنده بی‌طرفی خود را حفظ می‌کند اما عناصری را در داستان هنرمندانه در کنار هم قرار میدهد که خواننده به نتیجه مطلوب برسد. در بخش‌هایی از رمان وسنی، نویسنده هوشمندانه زاویه عینی را به کار گرفته و با کنار هم گذاشتن دو صحنه، بر زمینه اخلاقی داستان تأکید کرده است:
« بار اولش بود توپ چهل تیکه را از نزدیک لمس می‌کرد. دست کشید دور تا دور توپ اما خبری از چسب نبود. خواست روپایی بزند، اما همان ده تایی را زد که توی کوچه با توپ پلاستیکی میزد. شنید: چسب داره؟ سعید سرش را تکان داد و گفت نه. تازه اومدی این محله؟ قیافت نمیخوره مال اینجاها باشی، مخصوصا اون دوچرخه کورسی که داری، هیچ رقمه به این کوچه‌ها نمیخوره. مگه این توپ چهل تیکه به این محله می‌خوره؟ اون که مال من نیست. مال باشگاهه. قرضی میدن برای تمرین. دستش را به طرف سعید دراز کرد و با یکدیگر دست دادند. دست های کوچک سعید توی دست‌های بزرگ و درشتش گم شد.» ص 13« نصرت کلاهش را برداشت و برف روی شانه‌هایش را تکاند. سلام آقا. عذر تقصیر دیر اومدم. عفو کنین. خواب موندم.محمد گفت: کدوم گوری بودی باز؟ کجا نعشه کرده بودی؟ چقدر بهت گفتم هر وقت هر کوفت و زهر ماری می‌خوری، هر گوری که می ری اول وقت باید اینجا باشی. این در بی‌صاحب رو باز کنی. آقا به خدا دیشب نه نعشگی بود نه خماری، هیچ کوفتی نبود. خواهر زنم رو گرفتن دیروز....» ص154شناخت‌بخشی، با استفاده از نماد، تمثیل یا استعارهدر داستانهایی که فضاسازی و تصویرسازی بیشتر موردنظر است، نویسنده بدون آنکه پند و اندرز بدهد از نمادهایی استفاده می‌کند که تکرارشان خواننده را به برداشت اخلاقی سوق میدهد. در رمان وسنی، سعید یک دوچرخه کورسی دارد که در تمام صحنه‌ها در کنار سعید به تصویر کشیده شده است. در این رمان حضور دوچرخه نماد عشق و جریان زندگی است.
قیافت نمیخوره مال اینجاها باشی،مخصوصا اون دوچرخه کورسی که داری، هیچ رقمه به این کوچه‌ها نمیخوره. ص 14دوچرخت را ته کوچه پشت این دیوار دیدم، کفتم حتما اومدی اینجا. ص 16هر چهار نفر باهم پریدند توی کوچه و خودشان را رساندند به دوچرخه سعید که آن را زنجیر زده بود به سپیداری بلند و تنومند. ص 19همین که سعید نشست روی زین دوچرخه، معلمشان از پنجره آنها را دید. ص 20سعید از توی حیاط داد زد: دوچرخم پنچر شده. باید پنچریش رو بگیرم. ص 23هر دو از دیوار بالا رفتند و پریدند توی کوچه و سوار دوچرخه شدند. ص 29بی بی را صدا زد و با دوچرخه رفت داخل. ص 31سعید دوچرخه را زیر سایه‌ی درخت تاک گذاشت و دوتایی رفتند سراغ دیگ ص 41سعید کم کمک داشت از آدمی که روی زین دوچرخه اش نشسته بود و رکاب می زد،می ترسیدص 57.....شناخت‌بخشی، با استفاده از موقعیت‌های آیرونیکدر برخی وضعیتهای داستانی، نویسنده از شگردهای آیرونیک برای مقصودش استفاده می‌کند. این شگردها در شخصیت‌پردازی یا توصیف موقعیت و جایگاه شخصیت به کار می‌رود. خلق چنین موقعیتی به نوعی شکافتن گفتار عقلایی رمان، بر مبنای موقعیت کارناوالی یا قرار دادن شوخی و خنده در وضعیت و فضایی جدی است که به شکل غیر مستقیم کارکرد اخلاقی دارد. در این رمان، حضور دوستان سعید و سوار شدن بر یک دوچرخه و رفتن به ارگ یک موقعیت آیرونیک به وجود آورده است.
زنگ که خورد چهار تایی کیفشان را از همان پنجره انداختند توی کوچه و دویدند توی حیاط......سه تایی رفتند کنار بوته‌های بید فرنگی حیاط که حسابی بلند وپرپشت شده بود....سعید در را باز کرد و پشت سر بچه‌ها به طرف حیاط پشتی مدرسه دوید. ستار چسبید گل دیوار و دست‌هایش را توی هم چفت کرد و قلاب گرفت. جمشید و محمد به نوبت پا گذاشتند....همین که سعید نشست روی زین دوچرخه، معلمشان از پنجره آنها را دید. ... محمد که خپل‌تر بود نشست روی میله وسط، جمشید نشست روی ترک و چسبید پشت سعید. ستار هم نشست روی ترک و دودست دراز و لاغرش را حلقه کرد دور کمر سعید.گفت بزن بریم......جمشید دست هایش را باذوق به هم زد. گفت : این هم ارگ. تا خود غروب وقت داریم........گفت هنوز زوده بذار خوب صفا کنیم.....سخن پایانی:
نویسنده در رمان «وسنی» با تکیه بر بیان تجربههای عمیق روحی و فردی و درک موقعیت، مخاطب را به شناخت شهودی و جزئی از احساسات، عواطف و در نهایت کنش‌های اخلاقی سوق میدهد.
آخرین کتاب سعید تشکری منتشر شدآخرین یادداشت مرحوم سعید تشکری برای تسنیم/ جریانی که ادبیات ملی کودک و نوجوان را به ورطه نابودی میکشاندانتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: کتاب کتاب سعید تشکری شخصیت اصلی شناخت بخشی موقعیت ها توی کوچه نشست روی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۶۳۲۲۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هلند میزبان آینده‌نگرترین محله جهان
طراحی بسیاری از شهرها متمرکز بر وسایل نقلیه است و خیابان‌های بیشتر و وفور پارکینگ‌ها در اولویت برنامه‌های شهری قرار داشته است، اما این روند به‌تدریج در حال منسوخ شدن است و هر روز شهرهای بیشتری به ایجاد محله‌های بدون خودرو روی می‌آورند که مروده هلند مثال بارز منطقه موفق بدون خودروی جهان است.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، مروده، Merwede، محله‌ای در اوترخت هلند است که یکی از سریع‌ترین شهرهای در حال پیشرفت به حساب می‌آید. این محله، یک منطقه صنعتی قدیمی ۲۴ هکتاری است که برنامه‌ریزان طرح بازآفرینی و تغییر کاربری آن به محله مسکونی را با هدف پایداری اجرا کرده‌اند. در این طرح، حمل‌ونقل پاک و مشترک، مقدم بر اولویت‌بندی موجود ترافیک جاده‌ای است، ساختمان‌های صنعتی با مسکن‌های پایدار جایگزین می‌شوند و محله به صورت فشرده برای ۱۲ هزار نفر بازطراحی شده است تا دسترسی به تمام خدمات و فضاهای عمومی با پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری امکان‌پذیر باشد.
بازطراحی محله مروده به صورتی است که به ازای هر ۱۰ خانوار فقط سه فضا برای خودرو وجود دارد که نتیجه آن آزادسازی خیابان‌ها از ترافیک و جای پارک است، ۳۰۰ جای پارک نیز برای وسایل نقلیه اشتراکی در نظر گرفته شده است. فضاهای پارکینگ با هزینه گزافی برای استفاده در دسترس خواهند بود و برای جلوگیری از استفاده، به صورت اختصاصی باقی نمی‌مانند. علاوه بر این نزدیکترین پارکینگ جایگزین، ۳ کیلومتر دورتر خواهد بود.
با وجود اعمال محدودیت برای استفاده از وسایل نقلیه شخصی به‌ویژه در بخش مرکزی، شبکه حمل‌ونقل برای خدمات اورژانسی در نظر گرفته شده است. علاوه بر این، مروده شبکه و خدماتی برای ماشین‌ها و دوچرخه‌های اشتراکی دارد و یک سیستم حمل‌ونقل عمومی کامل که محله را به تمام نقاط هلند متصل می‌کند.
استفاده از دوچرخه به عنوان وسیله نقلیه مورد پذیرش تمام هلندی‌ها و به‌ویژه شهروندان اوترخت از سال ۲۰۱۹ رواج یافته است و این یک مزیت برای بازطراحی محله مروده برای ترویج دوچرخه‌سواری و تغییر از مالکیت خصوصی به اشتراک‌گذاری است. تغییر از حمل‌ونقل موتوری و جایگزین کردن آن با دوچرخه مزایای زیادی را برای محیط زیست، کاهش سروصدا و ارتقای سلامت ساکنان دارد. دوچرخه‌سواری علاوه بر کاهش آلودگی، می‌تواند به کاهش استرس و خطر بیماری‌های مزمن مانند بیماری قلبی، دیابت نوع دو و سکته کمک کند. برای تحویل خرید و حذف زباله از خیابان‌های این محله، انتظار می‌رود وسایل نقلیه الکتریکی کوچکی برای عبور از «جاده‌های موسوم به لجستیکی» به گرفته شوند.
آمارها نشان میدهد که در شهر اوترخت، هر روز بین ساعت هفت صبح تا هفت عصر، بیش از صد هزار نفر با دوچرخه به محل کار، مدرسه، دانشگاه، خرید یا خانه می‌روند. با این حال، شورای شهر به منظور جذاب‌تر کردن دوچرخه‌سواری برای شهروندان مروده و سایر شهروندان سیاست حمل‌ونقل اشتراکی را به عنوان موضوع اصلی خود در نظر گرفته و ایمنی دوچرخه‌سواران را در اولویت برنامه‌های توسعه قرار داده است.
باغ‌ها و بام‌های خورشیدیموضوع طراحی مجدد این محله هلندی بسیار بیشتر از دوچرخه و حمل‌ونقل است؛ استفاده از خودروهای اشتراکی موجب آزادسازی فضای عمده‌ای از خیابان‌ها شده است که این فضاها برای کاشت گیاهان و درختان و گسترش فضای سبز و مکان‌های عمومی استفاده میشود. در واقع هر بلوک از ساختمان‌های مسکونی دارای یک باغ داخلی هستند که برای همه ساکنان در دسترس است. تمام خدمات عمومی و رفاهی از جمله سوپرمارکت‌ها، مدارس، مراکز پزشکی و بانک‌ها در فاصله کوتاهی از منطقه مسکونی مستقر شده است و مردم می‌توانند بدون استفاده از ماشین خود به خرید، کار و ورزش در محله بروند و در طول مسیر در یکی از باغ‌ها یا فضاهای سبز استراحت کنند.
محله مروده پایداری را با پنل‌های خورشیدی تضمین می‌کند. متخصصان ۳۹۸ پنل خورشیدی را در این محله نصب کرده‌اند و به‌زودی ۳۵۲ پنل دیگر نیز اضافه می‌کنند تا بتوانند با استفاده از انرژی خورشیدی، پایداری را برای ساکنان این شهر به ارمغان بیاورند و محله‌ای سالم برای نسل آینده فراهم کنند. هدف طراحی و استفاده از پنل‌های خورشیدی در مروده، رسیدن به خودکفایی در تأمین انرژی و حذف ردپای کربن است.
همچنین بزرگترین تأسیسات زیرزمینی گرما و ذخیره‌سازی در هلند برای گرمایش و سرمایش این منطقه استفاده میشود که آب مورد نیاز برای خنک کردن آن نیز از کانال شهر تأمین میشود. تمام پشت‌بام‌ها مجهز به فضای سبز و یا پنل‌های خورشیدی هستند که برای رسیدن به هدف «شهری سالم و قابل زندگی برای همه» ضروری است.
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند