تاریخچه تولید سماور در ایران/ سماوری که به بزم حسین(ع) می‌جوشد...
تاریخ انتشار: ۱۱ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۶۴۷۲۸۰
گروه تاریخ خبرگزاری فارس ـ امین رحیمی: بعضی‌ها معتقدند سماور را ایرانیان اختراع کرده‌اند و در واقع این‌طوری است: «برخی محققان زادگاه اولیه سماور را خراسان بزرگ در ایران قدیم می‌پندارند. مردم این خطه وسیله‌ای داشتند برای دم‌آوردن جوشانده‌هایی از گیاهان کوهی یا باغی که اگرچه شکل و ظاهر آن وسایل چه‌بسا اندکی متفاوت از سماور کنونی بوده ولی در اصل همان کاری را می‌کرده که سماورهای کنونی.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در دنیای معاصر نخستین سماورها از روسیه وارد ایران شد و همین را هم البته بعضی‌ها معتقدند: «در دوره صفوی قهوه‌چی‌ها برای تهیه قهوه از وسیله‌ای هیزم‌سوز یا زغال‌سوز با کاربرد کنونی سماور استفاده می‌کرده‌اند. از همین رو دسته‌ای معتقد شده‌اند که ابزار مورد استفاده ایرانیان در قرن هجدهم میلادی به روسیه وارد شده و پس از افزودن نقش و نگارهای هنرمندانه به آن به کالایی با قابلیت صادرات و عرضه به کشورهای دیگر بدل شده است».
روایت دیگر این است که سماور اولین‌بار در دوره سلطنت شاهرخ شاه، نوه نادرشاه افشار از روسیه وارد ایران شد. البته استفاده گسترده از آن به دوره قاجار باز می‌گردد که چنین بود: «با گسترش مصرف چای، استفاده از سماور میان اشراف و رجال بیشتر شد... در دوره صدرات امیرکبیر وی صنعتگران ایرانی را به ساخت سماور تشویق کرد و مردم عادی هم توانستند برای خانه‌شان سماور بخرند».
عکسی از یک دکان سماورسازی در اصفهان در دوره قاجار
استاد اصفهانی چه کرد؟
اینکه سماورِ تولید ملی یادگار امیرکبیر برای ایرانیان است روایت‌های متنوعی در تاریخ دارد و یکی هم روایتی در کتاب «امیرکبیر و ایران» که چنین است: «در نوشته‌های رسمی تلفظ صحیح اصل کلمه سماوار[به‌معنای خودجوش] آمده و عوام آن را حمام برنجی می‌گفتند. ایرانیان در ابتدای سلطنت ناصرالدین شاه با سماور آشنا شدند. بدین‌ترتیب که دربار فرانسه هدایایی برای شاه و صدراعظمش امیرکبیر فرستاد که دو سماور یکی برای شاه و دیگری برای امیر جزو آن هدایا بود. سماور شاه نقره مطلا و سماور امیر کوچک‌تر و نقره بود... غیر از این دو سماور ملک‌التجار روسیه نیز سماوری با یک دست ظرف چای‌خوری برای امیر ارمغان داد.
امیر همان سماور رسیده از روسیه را به یکی از صنعتگران زبردست اصفهان سپرد تا نظیرش را بسازد. استاد اصفهانی از عهده آن خوب برآمد. امیر شادمانه او را بنواخت و سرمایه‌ای در اختیار او گذاشت تا به فن سماورسازی بپردازد».
ایرانیان تولید سماور وطنی را یادگار امیرکبیر برای ایران می‌دانند
آب هم نباشد، چای هست!
از همان دوره امیرکبیر بود که سماورسازی شد کار دواتگران که بلد بودند با فلز دوات یعنی ظرف نگهداری جوهر بسازند و نام دواتگری مترادف شد با سماورسازی. استادان این فن در سراسر ایران گسترده شدند و بیشتر در تهران و اصفهان و بروجرد و سماورهایی با مس، برنج یا ورشو [آلیاژی از ترکیب مس، نیکل و روی] با شکل و شمایل مختلف می‌ساختند.
دورهمی به صرف چای کنار سماور زغالی در دوره قاجار
در همان‌دوره نیز کار سماور به جایی رسیده بود که «یاکوب ادوارد پولاک» طبیب مخصوص ناصرالدین قاجار نوشته است: «مصرف چای امروز در شهرها چندان عمومیت دارد که به زحمت می‌توان خانواده ثروتمندی یافت که در خانه‌اش یک سماور نباشد. هر مهمان محترم و مثلا طبیب را به هنگام عیادتش با چای پذیرایی می‌کنند و در مسافرت‌های بیابانی هر جا که آب آشامیدنی گوارا فراهم نباشد چای هست».
تولید سماور از دوره قاجار در ایران با ذوق و هنر ایرانی پیوند خورد و اغلب سماورهای قدیمی ارزش هنری دارند و امروزه در موزه‌ها جا خوش می‌کنند
سماور، سبک زندگی شد
تا اواخر دوره قاجار سماور کالایی ایرانی شده بود که در اغلب خانه‌ها یافت می‌شد و البته وسیله مهمی برای خانه بود که ایرانی‌ها عاشقش بودند؛ به فرهنگ مهمان‌نوازی ایرانیان اجازه می‌داد همیشه مهیای مهمان باشند. به این ترتیب در گذر زمان نوشیدن و تعارف چای شد بخشی از سبک زندگی ایرانی و سماورها در ابعاد و اشکال مختلف و آمیخته با ذوق و هنر ایرانی‌ها ساخته شدند و در فرهنگ ایرانی هر جا بساط سماور برپا بود دعوتی بود برای دورهمی و همنشینی و گفتگو و وقت‌گذرانی. سماورهای بزرگ‌تر هم برای قهوه‌خانه‌ها ساخته می‌شدند و از جوش نمی‌افتادند و به‌قول ملک‌الشعرای بهار: «دائم به قهوه‌خانه سماور صدا دهد».
سماورسازی هنوز هم یکی از صنایع دستی ایران و هنرهای صنعتی ایرانیان است
چای روضه مشهور شد
سماورها بعدها نفت‌سوز شدند و در دهه ۲۰ شمسی نیز کارخانه‌های سماورسازی برادران ورشوچی و سماورسازی عالی‌نسب کار را تمام کردند تا خانه ایرانی بدون سماور نماند. همین سماورها که ابتدایی‌ترین وسیله پذیرایی بودند نمادی از گرمی و صمیمیت دورهمی‌های ایرانیان شدند و خاطره‌ساز شدند در ذهن و جان نسل‌ها و همین تعارف چای که ساده‌ترین روش پذیرایی بود در روضه‌ها و مجالس عزاداری محرم نیز جایگاهی والا به دست آورد و «چای روضه» مشهور شد و به شعر و عرفان و ادبیات ایران هم وارد شد. معلوم شد میان ایرانیان: «این عشق پر بهاست به عالم نمی‌دهم/ من طعم چای روضه به زمزم نمی‌دهم» و «این چای روضه‌ها که مرا زیر و رو کند/ عطرش ز دور کار هزاران سبو کند».
از همه مشهورتر و دلرباتر هم شعر آیت‌الله سیداحمد نجفی که صفا داده به چای روضه و مقام داده به سماور بساط روضه:
سماوری که به بزم حسین(ع) می‌جوشد
بخار رحمت آن جُرم خلق می‌پوشد
حدیث باده و تسنیم و سلسبیل مگو
بگو حکایت مستی که چای می‌نوشد
«چای روضه»
انتهای پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: سماور چای روضه دوره صفوی دوره قاجار سبک زندگی تاریخ امیرکبیر ایرانی تولید ملی دوره قاجار چای روضه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۶۴۷۲۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اعلام اسامی و مشخصات نامزدهای دور دوم انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس
به گزارش جام‌جم‌آنلاین از روابط عمومی فرمانداری تهران، احمد قیومی معاون استاندار و فرماندار مرکز حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس اسامی ۳۲ نامزد دور دوم انتخابات نمایندگی دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در این حوزه انتخابیه را اعلام کرد.
فرماندار مرکز حوزه انتخابیه تهران با اعلام این خبر و با اشاره بر اهمیت رعایت قانون از سوی داوطلبین و بهره گیری از چارچوب آن اذعان داشت: تبلیغات انتخابات از ۱۳ اردیبهشت ماه آغاز و تا ۲۴ ساعت قبل از شروع اخذ رای ادامه خواهد داشت، لذا ۳۲ نامزد انتخابات با رعایت قانون شور و شعف انتخاباتی را به شکل مطلوبی در حوزه انتخابیه تهران به نمایش بگذارند.
قیومی اسامی و مشخصات ۳۲ نامزد دور دوم انتخابات نماینده مجلس شورای اسلامی را به شرح ذیل اعلام کرد:
➖آقای سعيد آجورلو فرزند محمد كد نامزد ۲۱
➖خانم ريحانه خالقی فرزند محمدعلی كد نامزد ۲۳
➖آقای صالح اسكندری فرزند عباس كد نامزد ۲۴
➖آقای عطا بهرامی فرزند علی اكبر كد نامزد ۲۵
➖آقای علی اصغر پورمحمدی فرزند عباس كد نامزد ۲۶
➖آقای علی تهرانی مقدم فرزند محمد كد نامزد ۴۳
➖آقای ابوالقاسم جراره فرزند يوسف كد نامزد ۲۷
➖آقای محمدحسين حسين زاده بحرينی فرزند محمدعلی كد نامزد ۲۸
➖آقای حسن خجسته باقرزاده فرزند حاج اسمعيل كد نامزد ۲۹
➖آقای مجتبی رحمان دوست فرزند مرتضی كد نامزد ۳۱
➖آقای غلامحسين رضوانی فرزند عبدالرضا كد نامزد ۳۲
➖خانم سميه رفيعی فرزند عزت اله كد نامزد ۳۴
➖آقای عبدالحسين روح الامينی نجف آبادی فرزند رضا كد نامزد ۳۵
➖آقای مجتبی زارعی فرزند حسين كد نامزد ۳۶
➖آقای محمد سراج فرزند احمدعلی كد نامزد ۳۷
➖آقای عليرضا سليمی فرزند علی اصغر كد نامزد ۳۸
➖آقای مهدی شريفيان فرزند هرمز كد نامزد ۳۹
➖آقای حسين صمصامی مزرعه آخوند فرزند حبيب اهل كد نامزد ۴۱
➖خانم زهره طبيب زاده نوری فرزند محمود كد نامزد ۴۲
➖آقای ابوالفضل ظهره وند فرزند عباس كد نامزد ۴۵
➖آقای ابراهيم عزيزی فرزند قنبر كد نامزد ۴۶
➖آقای مهدی عسگری فرزند محمدرضا كد نامزد ۴۷
➖آقای پيمان فلسفی فرزند مرتضی كد نامزد ۴۸
➖خانم فاطمه قاسم پور فرزند عبدالعلی كد نامزد ۴۹
➖خانم زينب قيصری فرزند مطلب كد نامزد ۵۱
➖خانم سميه گل پور چمركوهی فرزند سلمان كد نامزد ۵۲
➖خانم زهره سادات لاجوردی فرزند سيداسداله كد نامزد ۵۳
➖آقای سيدمرتضی محمودی فرزند سيدداود كد نامزد ۵۴
➖آقای سيدنظام الدين موسوی فرزند سيدجواد كد نامزد ۵۶
➖آقای احمد نادری فرزند حسين كد نامزد ۵۷
➖آقای حسين نجابت فرزند حيدرعلی كد نامزد ۵۸
➖آقای بيژن نوباوه وطن فرزند علی اكبر كد نامزد ۵۹
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت