حمام تاریخی احمدآباد در حال احتضار
تاریخ انتشار: ۱۲ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۶۵۹۲۷۴
ایسنا/اصفهان یک باستان‌شناس گفت: بی‌توجهی و نامهربانی‌ها تیشه بر ریشه نیمه‌جان حمام تاریخی احمدآباد اصفهان می‌زند، حمامی که روزگاری عاملی برای پاکیزگی مردم یک منطقه بود، اما امروز از نفس افتاده و به حال خود رهاشده است.
عقیل عقیلی دراین‌باره به ایسنا گفت: حمام تاریخی احمدآباد در محله قدیمی جوی‌آباد (گیوآباد) اصفهان در مرز بین سکونتگاه امروزی مردم جوی‌آباد و زمین‌های کشاورزی این محل قرارگرفته است؛ جایی که نزدیک‌ترین مکان به منبع آب برای تازه بودن آب حمام، با فاصله‌ای نه‌چندان دور از محل سکونت مردم و خرابههای قلاع به‌جامانده از گذر تاریخ برای دسترسی بهتر و برای تخلیه خروجی آب حمام و در مجاورت آب نزدیک به محل کار کشاورزان روستا قرار داشته است و از این نقطه با یک پیاده‌روی کوتاه و طی مسیر تقریباً ۲ کیلومتری از طریق کوچه‌باغ‌ها به‌جانب شمالی محوطه کوه آتشگاه اصفهان خواهیم رسید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
منبع: Gursan-Salzmann, Ayse. Exploring Iran: The Photography of Erich F. Schmidt ۱۹۳۰-۱۹۴۰
Philadelphia: University of Pennsylvania, Museum of Archaeology and Anthropology, ۲۰۰۷
این باستان‌شناس با بیان اینکه بی‌تردید محله احمدآباد در دوران اسلامی مانند دیگر مناطق و محلاتی که در شهر اصفهان در طی قرون اسلامی نام خود را متأثر از نام افراد خَیّر یا ثروتمند یا بانی ساخت یک مکان گرفته است، افزود: بر اساس کتاب تاریخ اصفهان نوشته حاج میرزا حسن خان جابری انصاری در صفحه ٤٢٢ و در بخش جغرافیای شهر و نواحی می‌توان فهمی بهتر از تقسیمات زمین‌های زراعی در این ناحیه از شهر اصفهان داشت. بر این اساس، تأمین‌کننده آب محله احمدآباد، مادی جروِکان بوده که به ۷۲ سهم تبدیل می‌شده است ازجمله اینکه ۲۳ سهم متعلق به باغ برج جروکان، یک سهم محله وازی، ۱۴ سهم محله احمدآباد و ۶ سهم آشنِستان تعلق داشته است.
عقیلی تصریح کرد: همچنین سیروس شفقی در کتاب «جغرافیای اصفهان با اشاره به اینکه تغییر مرز قریه‌ها در اصفهان بر اساس آب و جوی‌ها بوده است آورده که این زمین‌ها اگر از یک روستا باشند باید متعلق به منطقه جوی‌آباد قدیم تا جروِکان باشند، ضمن اینکه زمین‌های کشاورزی بر اساس نظام آبیاری به دست خوانین و زمین‌داران در اصفهان تقسیم‌بندی شده و حدود آن‌ها تقریباً به این صورت تفکیک و تعیین‌شده است.
او افزود: احداث باغ ویلا در جبهه غربی حمام، جاده خاکیِ ایجادشده براثر عبور و مرور در مجاورت شرقی این محل و شخم‌زنی زمین زراعی در جبهه جنوبی این بنای تاریخی بدون توجه به حریم و عرصه بقایای این اثر که احتمالاً قدمت آن به دوران پیش از قاجار و یا اوایل قاجار تعلق دارد، دلایل اصلی برای تخریب تدریجی این اثر هستند. حمام تاریخی احمدآباد در شرایط مناسب حفاظتی قرار ندارد و بوی مشمئزکننده برخاسته از لاشههای پراکنده حیوانات، انبوهی از سرنگ، سرسوزن و ضایعات مختلف و وجود حصاری با بلوک سیمانی بر اطرافش وضعیت کنونی این بنا را تشریح می‌کند و آن را به گورستانی متعفن برای زنده‌به‌گور کردنش تبدیل کرده است؛ ضمن اینکه بخش‌هایی از دیوار باغ مجاور و دیوار بلوکی آن با تعرض به عرصه و حریم این اثر، روی بدنه و اجزای معماری این حمام احداث‌شده‌اند که با یک بررسی ساده می‌توان آثار تنبوشههای سفالین یا لولههای تاریخی انتقال آب به حمام را در زیر دیواره باغ تازه تأسیس دنبال کرد.
پیشینه نام منطقه از دیدگاه زبان‌شناختی
عقیلی یادآور شد: با نگاهی به ادبیات اساطیری و متون دوره میانه می‌توان ریشه تاریخی اساطیری یا احتمالاً نزدیکتری برای کلمه «جوی‌آباد» در نظر گرفت که آن واژه نیز نام یکی از جنگجویان دلاور در نبردهای ایران و توران از دوران کیکاووس و کیخسرو در شاهنامه است؛ اما واژه «گیو» از چه ریشه‌ای نشئت میگیرد؟ با استناد به تحلیل معصومه باقری، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان به‌طور خلاصه از تغییر و تحولاتی که برای واژه «ویو» ایجادشده است، در مراحلی که در زیر به آن‌ها اشاره‌کرده‌ایم، به نام «گیو» خواهیم رسید.
Vaiiu: v→b/ ai→ē→ī/ u→−: bīy
Vaiiu: v→b/ ai→ē→ī/ u→v→b: bīb
Vaiiu: v→g/ ai→ē→ī/ u→v: gīv
او ادامه داد: در داستانهای اساطیری، «وایو»، «ویو» یا ایزد دیگری با نام «واته» از ایزدان هندوایرانی هستند، «وایو» ایزد جَو و تجسمی از فضا و باد است، بادی دوگانه، بادی که در ابر باران‌زا زندگی به ارمغان می‌آورد. واژه «Vaiiu» از ریشه اوستایی «Vā» به مفهوم وزیدن گرفته‌شده است.
پیشینهای کهن در پسِ واژه ویو
این باستان‌شناس اضافه کرد: در مناجات‌نامه زرتشتیان نوشته «آلمِت هینتز» آمده است که راه «ویو» راه مرگ است و از او با نام ایزد جنگ یادشده است، اما «نیبرگ» بر این باور است که «وایو» روزگاری در سرزمین شرقی از برترین ایزدان بوده است تا جایی که ایزد زندگی‌بخش بوده که از میترا و اهورامزدا نیز مقامی والاتر داشته اما به‌آرامی شخصیت او رنگ‌باخته و مقام وی تنزل پیدا می‌کند، دم و روح جهان هستی است، ایزد مرگ‌آفرین است، بادی است که در طوفان، مرگ را نصیب اشخاص می‌سازد.
جنس مصالح بدنه و سقف حمام احمدآباد
عقیلی با بیان اینکه در ساخت دیوارهای این حمام بیشتر از آجر با اندودی از شفته‌آهک استفاده کردهاند، به‌طورکلی برای ساخت شالوده، کف‌سازی، احتمالاً حوض که در زیر آوار و نخاله‌ها مدفون‌شده است و کٌنجها از سنگ استفاده‌شده است، خاطرنشان کرد: دیوارسازیها و تیغه‌های سقف با بهرهگیری از آجر ساخته‌شده‌اند، همچنین ملات کاه‌گل و خشت نیز در ساخت قسمتهایی از سقف، دیوارها و برخی فضاهای جانبی مشهود است. متأسفانه سایر بخشهای حمام در حین ساخت باغ، دیوارکشی به دور آن، خیابان‌کشی و تردد ماشین و احشام از بین رفته و تنها بخش کوچکی از آن اثر که بخشی از هویت و شناسنامه تاریخی_ فرهنگی مردم این منطقه بوده امروز در این مکان به‌جامانده است.
فرهنگ استحمام در نقاشی و ادبیات تاریخی ایران
عقیلی با اشاره به آنچه از فرهنگ استحمام در طی اعصار اسلامی و ادبیات داستانی برای ایرانیان بجا مانده است، گفت: آثار جالب‌توجه موجود از قرن چهارم هجری قمری تا دوران صفوی است که این آثار نقاشی و ادبی، نتیجه تفکر و خلاقیت نویسنده و نقاش در شاهنامه فردوسی، پنج گنج نظامی، ظفرنامه، هفت‌اورنگ و مجلس العشاق پدیدار شده‌اند. همچنین با بررسی منابع و مقاله‌های در حوزه پیش از اسلام و نگاهی به آثار آن دوران و آیینهای پیش از اسلام درمی‌یابیم که پاکی و پاکیزگی نزد ایرانیان باستان موضوعی حائز اهمیت بوده است به‌طوری‌که در اثری مانند اوستا، آبان یَشت یکی از یشتهای کتاب مقدس اوستا به ایزد آب «اردویسور آناهیتا» پیشکش شده است، بنا بر بخش‌هایی از کتاب بُندَهِشن، آب پس از آسمان دومین آفریدهی مادی بوده است: «وی ابتدا، آسمان را پدید آورد روشن و وسیع شبیه به تخم‌مرغ، دودیگر، آب را آفرید برای از بین بردن دیوِ تشنگی، سه دیگر، زمین مادی را آفرید. چَهارم، گیاه، پنجم، گوسپند، شَشوُم مرد پرهیزکار و...، دهم دیوان و سپس، آتش را آفرید.»
منبع: CARY WELSH, ۱۹۷۶:۱۰۶
این باستان‌شناس اضافه کرد: در برخی منابع دیده می‌شود که گرمابه شامل ظرفی بزرگ با نام (آبزَن) بوده که برای پیشگیری از آلودگی آب و به‌منظور مقدس شمردن آن به کار می‌رفته است، همچنین آب را پس از استحمام وارد آب تمیز نمی‌کرده و آن را بر زمین میریختهاند و یا به آسمان میپاشیدهاند. «استرابون» از آداب ایرانیان و استحمام نکردن در آب جاری میگوید و دیگر اینکه ایشان در آب جاری مردار و آلودگی نمیریختهاند. همین‌طور هرودت و آگاسیاس از احترام به این نعمت آسمانی توسط ایرانیان باستان و تعیین شرایطی برای استفاده از آن در منابع دوران تاریخی سخن به میان آوردهاند.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: حمام تاریخی مرمت بناهاي تاريخي بناهای تاریخی تخریب بناهای تاریخی میراث و گردشگری استانی فرهنگی و هنری باستان شناس زمین ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۶۵۹۲۷۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کشف کمیاب‌ترین «رنگ» دنیای باستان در یک حمام رومی؛ رنگی گران‌تر از طلا (+عکس)
اخیرا در بقایای یک حمام رومی در باشگاه کریکت کارلایل، قطعه بسیار کمیابی از رنگ «بنفش سلطنتی» پیدا شده که نخستین مورد از نوع خود در شمال اروپا و احتمالاً در کل امپراتوری روم است.
به گزارش فرادید، قدمت سکونتگاه رومی لوگووالیوم به قرن سوم و دوران سلطنت امپراتور سِپتیمیوس سِوِروس بازمی‌گردد. این کشف در بخش زهکشی یک سازه تاریخی انجام شد که تصور می‌شود یک گرمابه رومی بوده است.
بنفش سلطنتی یا بنفش امپراتوری در روم باستان رنگ بسیار گران‌قیمتی بود، چون غنی و سرزنده بود و نماد قدرت امپراتوری، ثروت و جایگاه عالی بود. تولید حتی مقادیر کوچکی از این رنگ، کار بسیار پرزحمتی بود، چون از هزاران حلزون دریایی خردشده (بولینوس برانداریس) از دریای مدیترانه ساخته میشد. این کمیابی و منحصربفرد بودن به معنای گران‌تر بودن آن از طلا بود.
تجزیه و تحلیل متخصصان نشان داد این رنگ محتوای برومین و موم بالایی دارد؛ این موردی است که تقریباً به طور حتم نشان می‌دهد این رنگ «بنفش سلطنتی» است.
نام رومی این رنگ برگرفته از شهر صور در جنوب لبنان و نزدیک کرانه دریای مدیترانه بود که مشهورترین مکان تولید این رنگ به شمار می‌رفت. این رنگ در آفریقای شمالی و نزدیک ساحل مراکش نیز تولید میشد.
از پادشاهان و امپراتوران عصر برنز گرفته تا اسکندر کبیر و کلئوپاترای هفتم، رومیان و سپس شارلمان و بیزانسی‌ها، رنگ بنفش سلطنتی به تن می‌کردند. گاهی اوقات از این رنگ برای پارچه‌ها استفاده میشد، اما برای رنگ‌آمیزی دیوارهای ساختمانهای عمومی بزرگ و خانه‌ها و املاک ثروتمندان (از جمله دیوارهای حمام‌ها) نیز از آن استفاده میشد.
فرانک جکو، مدیر فنی واردِل آرمسترانگ، در مورد اهمیت این کشف گفته است که هزاران سال، بنفش سلطنتی گران‌ترین و محبوب‌ترین رنگ جهان بود. حضور آن در کارلایل، همراه با شواهد دیگر بدست‌آمده از حفاری، این فرضیه را تقویت می‌کند که این ساختمان با دربار امپراتوری امپراتور سِپتیمیوس سِوِروس در یورک مرتبط بوده است.
کشف بنفش سلطنتی در کارلایل یک اتفاق غیرعادی است، به ویژه در شمال اروپا. مفاهیم آن فراتر از خود رنگدانه است، به این معنا که این حمام رومی ممکن است به قدرت امپراتوری مرتبط بوده یا توسط مقامات عالی‌رتبه بازدید شده باشد. این پیوند با دربار روم پرسش‌های جدیدی در مورد اهمیت و نقش این محوطه در امپراتوری بزرگ روم ایجاد می‌کند.
کانال عصر ایران در تلگرام
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلالهای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت