فرهنگ‌های عاشورایی از کجا می‌آید؟
تاریخ انتشار: ۱۳ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۶۶۷۷۰۷
از پیشینۀ لغوی و فرهنگی «روضه‌خوانی»، «زنجیرزنی»، «سقّایی»، «سلّه (صلّه)»، «سنج»، «سنگ‌زنی» و «سینه‌زنی» چه می‌دانیم و کدام یک از این‌ها در ادبیات کهن ما ریشه دارد؟
به گزارش ایران اکونومیست، حسن ذوالفقاری، استاد زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر فرهنگ عامه که چندی پیش از دنیا رفت، در مقالۀ «فرهنگنامه عاشورا» (کیهان فرهنگی، خرداد ۱۳۷۲، شماره ۹۸) به شرح برخی آیین‌های ایام محرم و عاشورا پرداخته است که در این مجال به بازخوانی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
روضه - روضه‌خوانی
روضه در لغت به‌معنای باغ است و رضوان و ریاض گرفته شده از آن. آن‌جا که حق تعالی فرمود: «روضه من ریاض الجنه» و در اصطلاح مجلسی است که در آن ذکر مصایب امام حسین یا دیگر معصومین و شهدا می‌رود. ذکر مصایب را روضه و ذاکر را روضه‌خوان می‌نامند. اما وجه تسمیه:
پرآوازه‌ترین کتابی که از روی آن شرح این مصایب خوانده می‌شد کتاب «روضة‌الشهدا»ی حسین واعظ کاشفی بود. بعدها اصطلاح روضه‌خوانی درباب کتاب‌های دیگری چون «توفان البکاء» و «اسرار الشهادة» و... به کار رفت.
رواج روضه‌خوانی بعد از تالیف این کتاب بوده است و از دوران صفویه این گونه مجالس شایع شد.
روضه‌خوانی مقدمۀ پیدایش تعزیه‌خوانی شد.
زنجیرزنی
زنجیر مجموعۀ حلقه‌های متصل به هم است و واژه‌ای است پهلوی که در اوراق مانوی به شکل «زینچی هر» آمده است و زنجیرزنی عبارت است از عمل زنجیرزدن توسط دسته‌های در محرم.
سقّایی
از مشاغلی است که در ماه محرم عده‌ای بدان مشغول می‌شوند، به نشانۀ تشنگی سالار شهیدان. و سقایان تمثیلی از حضرت ابوالفضل العباس قمر بنی‌هاشم هستند.
در «فتوت نامۀ سلطانی» بابی مستقل درباب سقایان آمده است:
«... کان الله تبارک و تعالی و سقیهم ولهم شراباً طهوراً» و سقایی [را] از چهار پیغمبر و دوولی گرفته‌اند: نوح که آب شیرین به کشتی برد، ابراهیم، خضر، محمد و دوولی سلمان و عباس بن علی که در عاشورا مشک بر دوش کشید. و هر که امروز به عشق شهیدان کربلا سقایی می‌کند به متابعت و موافقت عباس علی است و این طایفه را «حیات‌بخشان» گویند».
حسین واعظ کاشفی آداب سقایی را ده می‌داند و وصله‌های سقایان شش است. آداب سقایی چند است: ۱- طهارت بدن، ۲- طهارت نفسانی، ۳- ابتدا از دست راست کند، ۴- به روی و ریا آب ندهد، ۵- آب حلال بدهد، ۶- طمع مزد نکند، ۷- سخت‌رو و سخت‌گو نباشد، ۸- بی‌اذن صاحب مجلس نیاید، ۹- بر همکاران حسد نورزد، ۱۰ - خرده‌های طریق را حفظ کند.
سلّه (صلّه)
تمثیلی است از حجلۀ حضرت قاسم به اشکال گوناگون. افرادی که پیشاپیش آن حرکت می‌کردند نوحۀ حضرت قاسم را می‌خواندند. در گذشته به هر حجله پارچه‌های متعدد می‌آویختند و آن را به شکل‌های گوناگون تزیین می‌کردند و گاه آن را آیینه‌بندی نیز می‌کردند.
سنج
از آلات موسیقی و مخفف «سرنج» که در جشن‌ها و بازی‌ها با نقاره و دهل نواخته می‌شد. شامل دو طبقه رویین یا مسین که به هم زنند و مفرس و مبدل «جهنج» هندی است که آن را «جهنانج» نیز گویند. و «صنج» معرب آن است.
«بفرمود تا سنج و هندی درای
به میدان درآرند با کرّنای»
(فردوسی)
سنگ‌زنی
در مراسم عاشورا برخی دسته‌ها دو چوب یا دو سنگ تراشیده به دست می‌گیرند و با اسلوب خاص به منظور تعزیت بر هم می‌زنند. این عمل به شکل‌های گوناگون در گوشه و کنار ایران اجرا می‌شود، چنان‌که بدین عمل در منطقۀ زفره اصفهان «جاق جاقی» یا چاخ چاخی یا چخ چخی گویند.
سینه‌زنی
به عنوان یکی از مراسم سوگواری همواره در میان اقوام به‌ویژه اعراب رواج داشته است. بر سر و سینه زدن روش معمول تعزیت بوده است.
ابن بطوطه شرح آن را در «سفرنامه» خود آورده است. نوحه‌خوان با انتخاب نوحه‌های سنگین و متناسب با حرکات دست، سینه‌زنان در اجرای هر چه بهتر سینه‌زنی موثر است.
منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: حسن ذوالفقاری ، محرم ، عزاداری محرم ، عاشورا ، فرهنگ عامه ، فرهنگ عاشورایی
منبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: حسن ذوالفقاری محرم عزاداری محرم عاشورا فرهنگ عامه فرهنگ عاشورایی روضه خوانی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۶۶۷۷۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
۶ علامت مهم حمله قبلی را بشناسید
به گزارش خبرآنلاین، دانستن برخی از نشانه های مهم و هشدار دهنده اولیه حمله قبلی می تواند فرد را از مرگ حتمی نجات دهد.
اطلاعات آنلاین در گزارشی نوشت: لازم است نظر متخصصان درباره برخی از علائم هشداردهنده اولیه حمله قلبی و آنچه که باید انجام دهید را بدانید دانستن این نشانه‌ها می‌تواند در برابر حمله قلبی نجات دهنده باشد.
درد یا احساس فشار در قفسه‌سینه
آنژین که درد متناوب قفسه سینه است، بر اثر تجمع تدریجی پلاک در داخل رگ‌ها ایجاد می‌شود و می‌تواند یک علامت هشداردهنده باشد. اگر متوجه هر نوع ناراحتی در قفسه سینه شدید (آنژین می‌تواند به اشکال دیگری غیر از درد نیز ظاهر شود)، مهم است که با پزشک خود تماس بگیرید.
درد گردن، شانه یا فک
معمولاً ما حملات قلبی را با درد فوری در دست چپ مرتبط می‌دانیم. بااین‌حال، علائم اولیه درد ممکن است چندان واضح نباشد. گاهی اوقات حمله قلبی مترادف با درد قفسه سینه است، اما گاهی اوقات به‌ویژه در افراد مسن، ممکن است علائم مرتبط دیگری مانند درد یا بی‌حسی که از گردن، شانه یا بازو منتشر می‌شود، وجود داشته باشد.
حالت تهوع یا سایر مشکلات معده
درد شکم، حالت تهوع و خستگی نیز از علائم هشداردهنده حمله قلبی هستند. اما این علامت مخصوص همه بیماران نیست.
سرگیجه، سبکی سر یا ضعف
اگر ناگهان دچار عدم تعادل می‌شوید، اتاق شروع به چرخیدن می‌کند یا بینایی شما کاهش می‌یابد، بدن شما ممکن است در مورد حمله قلبی قریب‌الوقوع هشدار دهد. اگر این علائم را تجربه کردید، فوراً به اطرافیان خود اطلاع دهید.
تنگی نفس
تنگی نفس می‌تواند بر اثر فعالیت بدنی، دمای بالا یا ارتفاع زیاد ایجاد شود.
عرق سرد
تعریق زیاد در حالت استراحت و یا تجربه عرق سرد می‌تواند از علائم هشداردهنده حمله قلبی باشد. بازه زمانی بین علائم و حمله قلبی از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت به نظر می‌رسد. اما تقریباً دو سوم از بیماران می‌توانند یک ماه قبل از حمله قلبی به زمانی اشاره کنند که درد قفسه سینه را تجربه کرده‌اند.
۴۷۲۳۶
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900119
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد