به نقل از «خبرآنلاین»

بهناز مهدی خواه: ستاره خیمه‌شب‌بازی ایرانی کم‌فروغ شده/ «مبارک» زبان مردم ایران است

تاریخ انتشار: ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۷۰۵۲۵۹

مرجان صادقی: ۱۶ مرداد روز جهانی عروسک بود، روزی که با اسم یک مجموعه‌دار آمریکایی گره‌خورده است، «میلدرد سیلی» با جمع‌آوری عروسک‌های قدیمی از همه جای دنیا برای اولین بار در سال ۱۹۸۶ دومین شنبه ماه ژوئن را روز جهانی عروسک نام‌گذاری کرد. سیلی طی نامه‌ی سرگشاده‌ای به همه دوستداران عروسک پیشنهاد کرد تا در این روز به هم دیگر عروسک هدیه بدهند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

او عروسک‌ها را نمادی از سادگی و صلح می‌دانست.

به این بهانه سراغ بهناز مهدی‌خواه یزدان‌دوست اجراگر عروسکی، خیمه‌شب‌باز و عضو انجمن جهانی نمایشگران عروسکی (Associations to the word Puppet) رفتیم تا در گفتگویی از تجربیات خود در زمینه‌ی عروسک‌گردانی و ساخت عروسک صحبت کند.

او درباره ورود خود به شغل عروسک‌گردانی و اشتیاق و عزمش در این راه گفت: ورود من به دنیای عروسک‌ها همان‌قدر که غیرمنتظره بود، اتفاقی نبود. همیشه تمام شخصیت‌های نقاشی‌هایم در کودکی جان داشتند. با تمام اشیای دوروبرم حرف می‌زدم، حتی گل‌های قالی را نوازش می‌کردم... هیچ عروسکی برایم هیجان‌انگیزتر از چادر گره‌خورده‌ی مادرم نبود... با دستان کوچکم به آن جان می‌بخشیدم و ساعت‌ها سرگرم می‌شدم ...در شانزده‌سالگی در یک دوره آموزشی تئاتر شرکت کردم و با تئاتر عروسکی آشنا شدم و همان‌جا فهمیدم به دنیای شگفت‌انگیز و بی‌حدومرز عروسک‌ها تعلق دارم؛

او افزود: ازآنجاکه هدفمند وارد این حیطه شدم و در دانشگاه هم رشته تئاتر عروسکی انتخاب اول و آخرم بود، با انگیزه‌ای قوی در این مسیر حرکت کردم. هرچه بیشتر عروسک‌ها را می‌شناختم و به قدرتشان در تأثیرگذاری روی مخاطب پی می‌بردم قدم بعدی را مشتاق‌تر برمی‌داشتم. همیشه برای کار جدید پر از ذوق و شوق بودم و این حرفه برایم همیشه تازگی و سرزندگی داشته تا به امروز.

عروسک‌ها سفیران فرهنگی‌

اهمیت دادن به عروسک‌ها و ورودشان در قالب‌های فرهنگی ابزاری مناسب برای گفتگو، اشاعه فرهنگ صلح و دوستی، یادآوری میراث شفاهی و تجلی هنر و زیبایی در جامعه است. در ادامه مهدی‌خواه به این تعامل فرهنگ اشاره کرد و افزود: عروسک‌های نمایشی در تمام دنیا ابزاری قدرتمند و جادویی برای اشاعه فرهنگ و انتقال مفاهیم اجتماعی مانند صلح و دوستی به‌حساب می‌آیند به این منظور هر سال فستیوال‌های عروسکی گسترده‌ای در کشورهای گوناگون برپا می‌شود تا اجراگران عروسکی گرد هم بیایند و همگی تجربیات نمایشی خود را در معرض نمایش گذاشته و آن را با دیگران هنرمندان به اشتراک بگذارند. این یکی از شیوه‌های مؤثر از تعامل فرهنگی به‌حساب می‌آید ضمن اینکه مخاطبان با هر نوع اجرای نمایش عروسکی از فرهنگ‌ها و قومیت‌های مختلف آشنا می‌شوند و به یک زبان مشترک و دغدغه مشترک می‌رسند.

بیشتر بخوانید: محمد لقمانیان: می‌گویند پشه بدآموزی دارد تا «مهمونی» زیرسوال برود هنر متولی ندارد، مدیریت فرهنگی برنامه حذف «مبارک» مخالفت آشکار با تاریخ و هویت جشنواره است هادی حجازی‌فر: کدام آدم عاقلی برندی را که ساخته و شناخته شده، حذف می‌کند؟

چراغ خیمه‌شب‌بازی کم‌فروغ امّا همیشه روشن

نمایش عروسکی یا خیمه‌شب‌بازی در ایران و در مناطق مختلف با نام‌های گوناگونی شناخته می‌شود. مهدی‌خواه که از معدود عروسک‌گردان‌های خیمه‌شب‌بازی زن در ایران است، در مورد زادگاه نمایش خیمه‌شب‌بازی گفت: زادگاه این هنر هند است و گمانه‌زنی‌های متعددی وجود دارد که خیمه‌شب‌بازی از هند و یا چین (حوالی قرن چهارم) وارد ایران شده اما آنچه مهم است این است که به‌محض ورود عروسک‌هایی با شخصیت‌ها و قهرمان‌های محبوب و معروف محلی و قومی به آن اضافه شده و قلب مخاطب را تسخیر کرده. نمایشگران دوره‌گرد در محل گذر مردم بساط خود را پهن می‌کردند و به شکل بداهه مسائل روز را دستمایه‌ی متن اجرایی خود قرار می‌دادند ... «مبارک» عروسک معروف خیمه‌شب‌بازی همیشه از زبان مردم سخن می‌گفت و به این دلیل در تمام دوره‌ها محبوب بود. این هنر مردمی سینه‌به‌سینه می‌گشت، از پدر به پسر می‌رسید و در هر دوره‌ای مخاطبش کوچک و بزرگ و پیر و جوان بود و این‌گونه با عزت به حیاتش تا به امروز ادامه داده. چراغ خیمه‌شب‌بازی گاهی کم‌فروغ شده اما خاموش نشده.

عروسک‌سازی من را جوان نگه می‌دارد.

بهناز مهدی‌خواه عروسک‌سازی را نوع مفهوم خلقت می‌داند و می‌گوید: هنگام ساخت عروسک با او حرف می‌زنم، دست‌هایم انگار متعلق به من نیست، انگشتانم هدایت می‌شوند تا یک شخصیت منحصربه‌فرد را خلق کنند. عروسکی که قرار است به دنیا بیاید و نقشش را زندگی کند. عروسک‌ها تکثیر می‌شوند روی صحنه‌ی نمایش جان می‌گیرند و برای هزاران نفر خاطره می‌سازند. این لذت برای من غیرقابل‌توصیف است. اگر برای بار هزارم هم عروسک‌ بسازم، باز مثل روز اوّل هیجان و البته ترس دارم. ترس از اینکه مبادا بهترین خودش نباشد. عروسک‌سازی یکی از کارهایی است که به من هویت می‌بخشد و مرا از شور و شوق لبریز می‌کند و جوان نگه می‌دارد.

۵۷۵۷

کد خبر 1660168

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: تئاتر تئاتر عروسکی بازیگران تئاتر جشنواره های تئاتر کودک نمایش ایرانی خیمه شب بازی مهدی خواه عروسک ها ی عروسک ی نمایش

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۷۰۵۲۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عاشق شعر عالمگیر ایران هستم/ بهترین سوغاتی از نمایشگاه کتاب تهران

طالب آذرخش گفت: عاشق شعر عالمگیر ایران هستم و همچنین ادبیات معاصر فارسی را نیز دوست دارم. من از نمایشگاه کتاب تهران بازدید کرده و کتاب‌های شعر شاعران معاصر ایرانی را برای دوستانم سوغاتی بردم.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، طالب آذرخش شاعر ملی تاجیکستان (با تخلص آذرخش) و سردبیر نشریه «پیام سغد» است. تاکنون به قلم او کتاب‌های بسیاری به خط سیریلیک در تاجیکستان منتشر شده است. اثری هم به نام «دیوان عشق» به خط فارسی و سیریلیک دارد که گلچینی از آن توسط انتشارات خردگان در تهران با عنوان «چشم، جانم، چشم...» منتشر شده است.

او بسیار تاکید دارد که آثارش به خط سیریلیک و فارسی منتشر شوند تا کسانی که در تاجیکستان با خط فارسی آشنایی ندارند با آن آشنا شوند و فرصتی برای مقایسه پیدا کنند. همچنین برخی اشعارش نیز در چند نشریه در تهران منتشر شده است. در چندین کنگره و همایش در تهران، تبریز، اصفهان و شیراز شرکت کرده و به قول خودش این «شهر‌های عزیز» را دوست داشته است.

طالب آذرخش سابقه حضور در محافل ادبی بسیاری در ایران را دارد و کتاب شعر را بهترین سوغات از ایران می‌داند. آذرخش درباره سابقه حضورش در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: خوشبختانه تجربه حضور در نمایشگاه کتاب تهران را دارم که برایم بسیار جالب بود. همچنین در چندین محفل فرهنگی از جمله محفل جشنواره فضولی نیز شرکت داشته‌ام.

وی افزود: نمایشگاه کتاب تهران یک بازار بزرگ کتاب است. یکباری که حضور داشتم از صبح تا عصر نتوانستیم حتی نصف نمایشگاه را هم ببینیم. من از حضور در این نمایشگاه که به عنوان یک فروشگاه بزرگ کتاب به نظر می‌رسد بسیار شاد و مسرور شدم. کتاب‌های جالبی در این نمایشگاه دیدم.

آذرخش ادامه داد: در نمایشگاه کتاب تهران، کتاب‌های ادبیات کلاسیک را که سال‌ها آرزوی دست‌یابی و مطالعه‌شان را داشتم پیدا کردم. با ناشران گوناگونی که آثار شعرای بزرگ مثل حافظ، سعدی، فردوسی و ... را منتشر کرده‌اند، گفتگو کردم. وقتی هم که به تاجیکستان بازگشتم کتاب‌های جیبی این شاعران را به عنوان سوغات برای دوستانم آوردم.

این شاعر فارسی‌سرا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که به ادبیات معاصر ایران بسیار علاقه‌مند است، گفت: نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، محل آشنایی من با آثار معاصر ادبیات ایران بود. من عاشق شعر و خصوصا شعر عالمگیر ایران هستم. با شعر معاصر ایران هم آشنایی دارم. آثار شاعرانی همچون شهریار، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، نادر نادرپور، هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه)، شاملو و ... در تاجیکستان شناخته شده است. از اینکه در نمایشگاه کتاب تهران بدون واسطه و به راحتی به این کتاب‌ها دسترسی داشتم موجب خشنودی‌ام بود.

آذرخش همچنین با اشاره به این نکته که گویش تاجیکستانی‌ها و ایرانی‌ها باهم تفاوتی ندارد، ادامه داد: ما یک زبان داریم. شعر معاصر ایران و شعر معاصر تاجیکستان یک زبان دارد که همان زبان رودکی، خیام و حکیم فردوسی است. ما همان چیزی را که شما می‌خوانید، می‌خوانیم. البته در حوزه شعر معاصر ایران شعر‌هایی هم هست که به لهجه تهرانی یا شیوه‌های متفاوت است. اما همه این‌ها به زبان فردوسی و حافظ است. ما امروز شعری که در شاهنامه می‌خوانیم در شعر معاصر تاجیک هم می‌بینیم.

وی اضافه کرد: وقتی از ادبیات ایران حرف می‌زنیم، تفاوتی بین ایران و تاجیکستان نمی‌بینیم. فقط یک ادبیات فارسی در میان است. حتی ادبیات معاصر ایران هم در تاجیکستان شناخته شده است. بسیاری از آثار رمان‌نویسان معاصر در تاجیکستان منتشر شده است. اما در تاجیکستان شاعران ایرانی بیشتر مورد اقبال عموم قرار گرفته‌اند. من در اخبار دیده بودم که یکی از کتاب‌های فاضل نظری در یک فروشگاه در تهران، فروش چند هزار جلدی داشته است. این کتاب در تاجیکستان هم به زبان سیریلیک برگردانده شده است و غزل‌های او علاقمندان خاص خودش را دارد. من سردبیر مجله «پیام سغد» در تاجیکستان هستم. ما در هر شماره از مجله شعری از هم‌زبانان ایرانی یا افغانستانی را چاپ می‌کنیم. من تاکید می‌کنم که شعر هم‌زبان خود را منتشر می‌کنیم نه شعر ادبیات ایران یا افغانستان را.

آذرخش در بخش دیگری از این گفتگو به نقش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در بهبود دیپلماسی فرهنگی میان دو کشور ایران و تاجیکستان اشاره کرد و ادامه داد: خیلی خوب می‌شد اگر نمایشگاهی مانند نمایشگاه کتاب تهران در کشور‌های فارسی‌زبان یعنی افغانستان و تاجیکستان هم می‌داشتیم. چون در افغانستان و تاجیکستان نمایشگاه‌های صنعتی و اقتصادی مشترک و غیرمشترک بسیاری برگزار می‌شود، اما نمایشگاه کتاب نداریم. نکته دیگر این است که خیلی خوب می‌شد اگر در نمایشگاه کتاب تهران مکان معینی وجود داشت تا خوانندگان با ادیبان، نویسندگان و ناشران گفتگو و دیدار داشته باشند. من خیلی علاقه‌مندم که آثار شاعران تاجیکستانی در نمایشگاه کتاب تهران معرفی شود و در معرض دید و خرید عموم قرار گیرد. ما می‌توانیم کتاب‌هایی منتشر کنیم که یک طرف آن خط فارسی و طرف دیگر آن خط سیریلیک باشد. این موضوع به آموزش زبان فارسی کمک خواهد کرد، چون تاجیکستانی‌ها حتما باید خط فارسی را یاد بگیرند. آشنایی با خط فارسی باعث می‌شود که از گذشته خود آگاه شوند و آینده خود را ببینند. البته اگر خوانندگان ایرانی هم با خط سیریلیک آشنا شوند خیلی خوب می‌شود.

وی در پایان در پاسخ به این سوال که «چرا با وجود پیوند‌های فرهنگی و زبان مشترک میان ایران و تاجیکستان، ارتباطات فرهنگی محدودی میان دو کشور وجود دارد؟» گفت: فکر می‌کنم سرحدات و مرز‌های جغرافیایی دلیل این موضوع باشد. اخیرا قابلیتی ایجاد شد و در فضای مجازی صفحاتی پدید آمد که خوانندگان، ادیبان و شاعران ایرانی و تاجیکی با یکدیگر در تعامل باشند و مثلا یک شاعر تاجیکستانی بتواند با خواننده ایرانی طرف گفتگو قرار گیرد. چون تاجیکستانی‌ها هم به زبان فارسی سخن می‌گویند. فقط لازم است که با زبان فارسی آشنایی داشته باشند تا بتوانند از آثار شاعران ایرانی استفاده کنند. اگر رفت‌وآمد این محافل ادبی بیشتر شود شاهد نتایج بهتری هم خواهیم بود. همچنین ارسال کتاب‌های تاجیکستانی به ایران و بالعکس می‌تواند عامل مهمی برای تقویت این پیوند‌ها باشد.

سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت (۱۴۰۳) در محل مصلی امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.