نگاهی به فیلم «علفزار»؛ ۳ فیلم با یک بلیت!
تاریخ انتشار: ۲۴ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۷۵۷۲۷۹
سکانس آغازین، تماشاگر را بر صندلی میخکوب میکند؛ اما نخستین لغزش فیلمنامه در ورطه درامی نامنسجم است. صحنه آغاز، ارتباطی ارگانیک و زنده با ساختار فیلم ندارد. ظاهراً برای ورود شخصیت محوری- امیرحسین بشارت (پژمان جمشیدی) به داستان است. دلیل دوم هم، برای تحتفشار گذاشتن او برای بستن پرونده دشواری است که درصحنههای بعدی به او خواهند داد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
فیلمنامه علفزار، نه سه داستان (موازی یا پوششی) بلکه سه تم مستقل را بدون روابط عِلی و معلولی محکم در فیلم گنجانده است. داستانهایی که میتوانند سوژه سه فیلم کوتاه خوب باشند؛ یا در صورت پرداخت و آنالیز شخصیتها، دستمایه فیلمی بلند و داستانی قرار گیرند. چنانکه داستان سوم، بدنه فیلم کنونی شده است.
اول؛ ماجرای (قتل کودک) که در سکانس آغازین دیدیم. نویسنده اگر این خط داستانی را دنبال کند، دستمایهای از درام آرمانخواه در اختیار دارد. تمی که یک چشمانداز متعالی انسانی را میبیند. مثلاً در روال داستان، قهرمان (بازپرس) به خاطر اشتباه خود و مأمورش در حادثه مرگ کودک از شغلش استعفا دهد، بقیه عمرش را به کارهای خیرخواهانه بپردازد؛ اما این داستان در یک سکانس عقیم، بستهشده است.
داستان دوم، زندگی زوج معتادی است که در پی گرفتن شناسنامه برای بچه خود هستند. این داستان کناری هم، ویژگی یک فیلمنامه مستقل را دارد. بهویژه؛ بازیگر نقش زن این صحنهها (صدف اسپهبدی)، برای یک نقش چنددقیقهای، مصائب بازیگری را با جانودل پذیرفته، مدتها به گرمخانهها رفته، کیلومترها دویده و ۲۵ کیلو وزن کم کرده است.
داستان سوم؛ پرونده تازهای است که بازپرس بشارت داده میشود. حادثه پرونده جنایی تعدی گروهی در یک باغ است. او سعی دارد که مجرمان را محکوم کند؛ اما یک روز، رئیس بالادستی وی را به دفترش فرامیخواند. بعد از معرفی مهندس صادقی (شهردار محلی) خواهان مختومه اعلام کردن پرونده میشود. حالا قهرمان داستان بر جدال وجدان و منافع گرفتار میشود.
این پرونده تنۀ فیلمنامه شده است. پرداخت آن بیشتر بر پایه، بازپرسیهای قاضی، خُرده روایتهای شاکیان و مجرمان، اعتراف افراد، جروبحثها، حتی خشم و نفرت آنها، نسبت به همدیگر است.
دو مورد اساسی درباره، بدنه فیلمنامه جای اشاره و نقد دارد. بیشک، بنای درام بر افشاسازی و دادن اطلاعات از سوی کاراکترهاست. این اولین اصل نزدیکی ما به شخصیتها، شناخت وجودیشان، درک و پذیرش آنهاست؛ اما فیلم طوری این آدمها را نشان میدهد که ابعادی از آنها برای ما پنهان میماند؛ یعنی نوع نگاهها، ایماها، کنایهها، تیکه پرانی ها، پر از ارجاعات درونی و اشاره به دنیای پنهان خودشان است. انگار حس میکنیم که شخصیتها چیزیهای بیشتری از همدیگر میدانند، ما درباره آن نمیدانیم، چیزی هم درباره آن نمیگویند! این در واقع ضعف متن است.
ضعف دوم متن بهمراتب، آسیب شناسانه تر است. حتی تداوم این نوع نگاه در شخصیتپردازی برای یک نویسنده و کارگردان جوان، خطرناک است. جاهایی که فیلمنامهنویس، بیهیچ منطق دالی و مدلولی، شخصیتی مثبت را منفی، یا برعکس نشان میدهد.
سفید یا سیاه سازی شخصیت فیلمنامه و داستان کار سادهای نیست! یک شخصیت برای این تحولهای بنیادی بهپیش زمینهای ژرف نیاز دارد. فیلمنامه علفزار به این نکته بیتوجه است. انگار دو عامل التهاب و عصبیت در لوکیشن دادگاه، شکلدهنده رفتار و شخصیت آدمهاست. نمونهها زیاد است. ولی اشاره به دو، سه مورد ضروری است. کاراکتر مثبت بازپرس بشارت (پژمان جمشیدی) بعد از ملاقات با مهندس صادقی و اصرار او برای بستن پرونده باغ، بهآرامی میگوید: «باشه چشم، سعی خودم رو میکنم!»
او در ادامه، نیز بهجای اشاره به فساد شناور در خانواده مهندس، زنی بدبخت از طبقه عادی را خیانت کار میداند. فیلمنامهنویس در این لحظهها، قهرمان داستان خود را از حس انسانیت تهی میسازد. نمونه، افراطیتر این کار، همسر مهندس صادقی است. او طی گردشی ۳۶۰ درجهای از انسانی ریاکار، به فردی دلسوز و پر از رحم و شفقت بدل میشود. این ایرادهای نمایان در منطق درام نمیگنجد. ادامه این نوع نگاه، تزریق نسبیت و نوسان به «علم اخلاق» است. سرانجامش، دیدن انسان به شکل هالهای تاریک در اجتماع پسا قرونوسطایی «هابز» ی است. یادآور گفته توماس هابز فیلسوف که میگوید: «انسان گرگ انسان است!»
کاظم دانشی، سوای فیلمنامه چه رویکردی در ساخت دارد؟ زبان فیلم، با وجود سوژه بومی- اجتماعی (داستان یک پرونده واقعی در دادگاه) متأثر از ناخودآگاه فیلمساز است. ناشی از برخورد «سوبژکتیویته» او با واقعیت (یک پرونده جنایی) است. مفهومی که نظریهپردازان مدرن آن را زبان ذهنی خواندهاند. چیزی که ژاک لکان آن را (Lalangue) نامید. بر همین اساس، کارگردان متأثر از همه ایدهآلها و مفاهیم بایگانی شده در ذهن خودش است. از این رو، رد پای فیلمهای دادگاه شیکاگو هفت یا دادگاه هفت شیکاگویی و... در ذهن و زبان فیلمسازی کارگردان دیده میشود. حتی تأثیر غیرمستقیم شاهکارهای کلاسیک درام دادگاهی (۱۲ مرد خشمگین- سیدنی لومت) در زیرساخت فیلم مشهود است. آنجا هیئتمنصفه بهتناسب فرهنگ و قوانین موجود محوریت دارند. اینجا قاضی بنابر شرایط فرهنگی و اجتماعی در اولویت است. منتهی بیان بصری هر دو فیلم بر یک نکته تأکید دارد؛ همه بازیگران غیر از قهرمان داستان، رشد عرضی داشته باشند. در آن فیلم، «هنری فوندا» بازیگر سرشناس که نقش تنها مخالف جمع را دارد، به شکلی خزنده و با شیوهای دیالکتیکی در فرازوفرود بحثها، اوج میگیرد. سپس، رشد طولی خود را بهعنوان قهرمان محوری نشان میدهد.
اینجا، بازپرس (پژمان جمشیدی) با فوکوسهای متوالی دوربین در اولویتِ نشان دادن است؛ بنابراین زنجیره کنشها و واکنشهای بازیگران از چشم دوربینی روایت میشود که چپ و راست و بر نماهای کلوزآپ جمشیدی، تمرکز دارد.
کارگران علفزار، در ساخت اثر خود از رمزگان تخصصی (زاویه دوربین، حرکت دوربین، تقطیع نماها و نقطهگذاریها) به رویکرد خاصی توجه ندارد. او دنبال یک بیان سینمایی متفاوت یا نگاه دگرگونه دوربین به پدیدهها، رویدادها، فضا، بازیها و... نیست. نماها اکثراً پیرو بار روایی، رویکرد مستند و گزارشی (بهویژه صحنههای دادگاه) و شیفتۀ درگیریهای خودِ فضاست. شیوه کاری او، اصولاً میان دو فضای رئالیست و مستند جای میگیرد. هانری آژل در کتاب زیباییشناسی در سینما، گفتهای از «لویی فویاد» را سرچشمه رئالیسم (واقعگرایی) میداند؛ «فیلمهایم زندگی را آنطور که هست، نشان میدهند»
سرآغاز مستند هم با آثاری همچون نانوک شمالی و شیوه روایتی است که رابرت فلاهرتی معلم اصلی ژانر مستند اختراع کرد؛ نگاه صمیمی دوربین و نزدیکیاش به آدمها که آنها را عینِ واقعیتشان نشان میدهد. آنچه در این دو ژانر دیدهایم یا میبینیم، روی همین ریل در حرکت است. با این حال، هنر کارگردان جوانی ایرانی در هیچکدام از این دو گونه سینمایی نیست. او توانایی عجیبی در بازسازی صحنههای مستند دارد. صحنههایی که در برداشت ما مستند هستند، اما در واقع دراماتیزه و در همان لوکیشن دادگاه فیلمبرداری شدهاند. مثلاً افرادی که در راهروها درگیر مشکلات روزانه حقوقیاند، مردم عادی نیستند، همگی مجموعهی از هنروران و جزئی از داستان فیلم هستند.
توانایی دیگر او، بازی گرفتن خوب از قهرمان فیلم است. پژمان جمشیدی در این فیلم تسلط کاملی بر امکانات بازیگری (بیان و بدن) دارد. مهمتر از این، واکنش او در جواب کنش بازیگر مقابل، تأملبرانگیز است. مثل نمایی که زن قربانی به او میگوید؛ شرف ات را به چه فروختی! واکنش جمشیدی به این کنش عصبی، تنها با بازی ممیک است. میمیک چهرهای سرد و خنثی که انگار معنیاش، بیمعنایی است. او از این نماهای خوب بازی ممیک و سکوت در فیلم زیاد دارد؛ اما فقط به نمونهای از بازی هارمونیک بیان و بدن نگاه کنیم. جایی که مجرمان را تهدید میکند: «بعدازاینکه برین بالا ۶ جفت پا تو هوا تکون تکون می خورن»
«دست» های بازیگر درست در لحظه گفتن واژه «پا» به حرکت درمیآید. این حس آفرینی مینیاتوری که او از تضاد بین بیان و بدن، گفتن کلمه پا و حرکت دست، خلق میکند، بهراستی خیرهکننده است.
۵۷۵۷
کد خبر 1662385منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: سینمای ایران نقد فیلم بازیگران سینما و تلویزیون ایران کارگردانان سینمای ایران پژمان جمشیدی نشان می دهد فیلم نامه صحنه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۷۵۷۲۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نگاهی به هیاهوی جدید درباره سریال «پایتخت»
پیگیریهای رسانهای درباره سرانجام «پایتخت۷» با دو اتفاق سرزبانها افتاد؛ یکی خبر حذف از کنداکتور آیفیلم سرو صدایی به پا کرد و دیگری خبری از تولید فصل جدید که نه پایتختیها و نه تلویزیونیها آن را تأیید نکردهاند. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مهدی نقویان رئیس مرکز سیمافیلم پیش از آغاز سال 1403 به ساخت فصلهای جدید سریالهای «پایتخت» و «گاندو» اشاره کرد.
او در گفتوگویی با خبرنگار تسنیم به این نکته اشاره کرد: فیلمنامه «گاندو» که فیلمنامهاش مراحل تأیید در داخل صداوسیما انجام میشود انشاءالله در سال جدید وارد مراحل پیشتولید و تولید میشود. اگر مشکلی هم پیش نیاید حتماً سریال «پایتخت» جدید را در 1403 میبینیم.
اما در طول سال گذشته و سالِ جاری، حواشی دست از سرِ «پایتخت» برنداشت. به طوریکه چندی پیش در دیدار هنرمندان با پیمان جبلی، سؤالی که از سیروس مقدم کارگردان این سریال هم پرسیده شد همین بود؛ «پایتخت» چه زمانی ساخته میشود؟ به نوروز 1404 میرسد؟ او هم همچون مدیرانِتلویزیون خیلی صریح و قطعی درباره سرانجام تولید سریال صحبت نکرد و به عبارتِ «تولید سریال در حال پیگیری و مذاکره است» اشاره کرد.
همان نکتهای که بارها مدیران سیمافیلم به آن اشاره کردهاند که روالِ معمول ساخت سریالها خصوصاً مجموعههای چند فصله به همین صورت است. نکتهای که سیدسلیم غفوری قائممقام معاونت سیما به آن اشاره کرد؛ "«پایتخت» در حال گفتوگو هستند طبعاً به طرح و فیلمنامه خوب و جذابی برسند حتماً امسال در دستور کار قرار میگیرد. این روزها دفتر فیلمنامه کارهای جدید در حوزه طنز طراحی میکند."
اما دو خبر بار دیگر «پایتخت» را به صدرِ اخبار آورد. ابتدا خبری بود که مثلِ همیشه از درونِ گمانهزنیها بیرون آمد؛ «پایتخت7» وارد مرحله پیشتولید شده و بازیگران از مردادماه مقابل دوربین خواهند رفت. اول آنکه سارا و نیکا به عنوان دختران نقی معمولی در این سریال حضور نخواهند داشت و ثانیاً سریال برای نوروز 1404 آماده خواهد شد. این نکات هم در رایزنیهای رسانهای آمده است.
اگرچه پیشتر گروه عوامل پایتخت برای پیدا کردن دو دختر دوقلو برای بازی در این سریال، فراخوان اعلام کرده بودند. شاید گمانه حضور نداشتن دختران نقی معمولی (سارا و نیکا) با این فراخوان جدّیتر شده باشد.
البته خبر شروعِ پیشتولید سریال و تولید در مردادماه را نه مدیران تلویزیون و نه عوامل «پایتخت» تأیید نکردهاند. اما در عین حال پیگیری، مذاکره و رسیدن به یک طرح و فیلمنامه درست نکتهای بوده که مدیران سیما و سیمافیلم به آن اشاره داشتهاند.
«موسی» و «پایتخت» امسال ساخته میشوند؟خبر دیگری که برای «پایتخت» در شبکههای اجتماعی، حواشیای ایجاد کرد؛ حذف این سریال از کنداکتور شبکه آیفیلم است. خبری مبنی بر شروع پخش «پژمان» رسانهای شد که بعد از «پایتخت5» این سریال روی آنتن خواهد رفت. پیگیریهای خبرنگار تسنیم نشان میدهد تلویزیون به دنبال پخش فصل ششم «پایتخت» نیست؛ همان فصلی که آغازِ حواشیِ گروه پایتخت با تلویزیون بود و چند قسمت پایانی هم به سختی و با پیگیریهای مداوم ساخته و روی آنتن رفت. اما به هر ترتیب تلویزیون تصمیمی برای پخش این فصل ندارد و بعد از پایان فصل پنجم، سریال «پژمان» را از شبکه آیفیلم پخش خواهد کرد.
فصل ششم سریال پایتخت به جز پخش اولیه خود در نوروز 1399 هیچگاه به شکل کامل بازپخش نداشت و تنها تکرار آن همان خلاصه شش قسمتی بود که شبکه یک در شب نوروز سال 1400 روانه آنتن کرد.
باید دید بالأخره سرانجام ساخت فصل جدید «پایتخت» به دور از این گمانهزنیهای گهگاه به کجا خواهد رسید؟ آیا بنابر پیگیریهای متعدد اهالی رسانه و پاسخِ همیشگی مدیران تلویزیون به پیگیری برای ساخت سریال در 1403، این سریال امسال به تولید خواهد رسید؟ به نوروز 1404 میرسد و یا در زمانی دیگر تولید و پخش خواهد شد؟
انتهای پیام/