بی‌مهری به قدیمی‌ترین هنر دست بافته‌های بشری
تاریخ انتشار: ۲۹ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۷۹۴۵۰۵
هنر زیلوبافی قرن‌ها قبل از اسلام رایج بوده و شواهد موجود نشان می‌دهد در قرون اولیه اسلامی زیلو جزء زیراندازهای شناخته‌شده بوده و بافت آن در بیشتر مناطق پهناور ایران رواج داشت، اما اکنون این هنر مورد بی‌توجهی و بی‌مهری قرارگرفته است.
به گزارش خبرنگار ایمنا، زیلو از زیراندازها و بافته‌های روستایی ایران است که بیشتر در مناطق گرم و بیابانی بافته می‌شود و هرچند به‌ظاهر یک فرش نخی ساده است، اما بررسی فنون و تکنیک بافت آن نشان می‌دهد که فرهنگی غنی در پس هر تار و پود آن نهفته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کارشناسان احتمال می‌دهند که زیلوبافی، تکامل شیوه بافت حصیر باشد. به‌هرحال زیلو از قدیمی‌ترین دست بافته‌های بشری است که قدمت آن به‌پیش از اسلام برمی‌گردد. به استناد نشانه‌های به‌جای مانده در میبد، می‌توان ردی از هنر زیلوبافی را تا قرن هشتم هجری دنبال کرد.
ساختار زیلو، رنگ، نقش و کتیبه‌های روی آن، این دست بافته کهن را از دیگر دست‌یافته‌های سنتی و حتی صنعتی نوین متمایز کرده است. زیلو از حیث کیفیت، ثبات و ماندگاری رنگ، همچنین نقش‌ها و کتیبه‌ها ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد؛ چه نقش‌های آن، ترجمان و بازتاب محیط طبیعی زندگی مردمان خطه کویر است و کتیبه‌های آن، سند مکتوب تاریخ این سرزمین به شمار می‌رود و همه معطوف به سنت حسنه وقف و احسان درراه خدا است.
تنوع رنگی در زیلو بسیار کم است، نقش‌ها و طرح‌های به‌کاررفته در زیلوها برگرفته از اشکال هندسی و بیشتر زاییده ذهن و خلاقیت بافنده زیلو است. سادگی در رنگ و طرح، دو رو بافته شدن از ویژگی و جذابیت‌های این دست بافته کویری به‌حساب می‌آید.
آنچه می‌خوانید مشروح گفت‌وگو با «محمدحسین فدوی کاشانی» از فعالان و هنرمندان هنر کهن زیلوبافی است. وی فعالیت فرهنگی و هنری خود را از سال ۱۳۸۴ با تئاتر آغاز کرده و مسئولیت‌های مختلفی ازجمله دبیر اجرایی چند جشنواره در کاشان را بر عهده داشته است. از سال ۱۳۹۴ فعالیت خود را در صنایع‌دستی و زیلوبافی شروع کرده و کارگاه زیلوبافی راه‌اندازی کرد. کسب مقام‌های مختلف در جشنواره‌های زیلو و همچنین کسب دو نشان ملی مرغوبیت صنایع‌دستی ازجمله فعالیت‌های این هنرمند در رشته زیلوبافی است.
در حال حاضر هنر زیلوبافی در چه وضعیتی قرار دارد؟
امروزه وضعیت زیلوبافی کاشان خوب نیست و نیاز به آموزش داریم، باید افراد زیادی را به این وادی هنری اضافه کنیم تا یاد بگیرند و کار کنند تا نقشه‌ها و نوع بافت کاشان حفظ شود. زیلوبافان به خاطر درآمد کم از این هنر قدیمی دوری می‌کنند. بسیاری از قدیمی‌ها که زیلوبافی را بلد هستند به خاطر مزد کم، حاضرند حتی در مغازه‌ای فروشندگی کنند اما زیلوبافی نمی‌کنند چراکه که درآمدش ناچیز است.
افرادی هم که سنی از آنها گذشته، گمان می‌کنند نمی‌توانند کارایی گذشته را داشته باشند. سرعت این عده در بافت کم شده و مزد آنها در تولید یک اثر پایین‌تر می‌آید. درواقع زیلوبافی یک کار عشقی است و شاید برای شغل دوم و سوم در وضعیت کنونی بشود روی آن حساب باز کرد.
خلأهای آموزش این هنر چیست؟
زیلوبافی می‌تواند از طریق استادکاران قدیمی آموزش داد شود، به‌عنوان نمونه وقتی قرار است فراخوان و آموزش دهیم، مشکلات بعدی پیدا می‌شود، به‌عنوان نمونه فردی مدعی می‌شود که آموزش زیلوبافی به این شکل بوده که فرد درخواست‌کننده برای آموزش برای ما کار می‌کرده و این آموزش را به کار رایگان تعبیر می‌کند و دردسرهایی دراین‌بین ایجاد می‌شود درصورتی‌که خیلی جدی‌تر باید به آموزش صنایع‌دستی نگاه شود و طرح‌های مختلفی که به‌عنوان نمونه در رشته‌های کاردانش و فنی و حرفه‌ای وجود دارند آموزش داده شود. این کار را باید در دانشگاه‌های علمی، کاربردی به شکل علمی و عملی دنبال کرد و به‌عنوان یک‌رشته تحصیلی فراگرفت. این اتفاق در حال حاضر در استان یزد، افتاده است.
طرح‌های به‌کاررفته در زیلوها چگونه تهیه می‌شوند؟
طرح‌های زیلوبافی همه ذهنی باف و حفظی باف هستند که بافنده بر اساس یکسری جزئیات و نقش‌هایی که در حافظه دارد می‌بافد. گاهی می‌تواند یک عکس از طرح باشد و بافنده به آن نگاه کند و به‌صورت ذهنی ببافد، درست برعکس فرش که به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان با دیدن یک فرش، فرش دیگری ببافید و باید برای بافت یک نقشه داشته باشید. اما در زیلو به این شکل نیست، اگر یک زیلوی قدیمی داشته باشیم، می‌توانیم به آن نگاه کنیم و ببافیم و موقع بافت نیازی نیست که نقش جلوی چشم زیلوباف باشد. درواقع بافنده باید طرح را حفظ کند که بتواند ببافد.
در حال حاضر زیلوبافی برای فرد بافنده صرفه اقتصادی دارد؟
ازلحاظ مواد اولیه زیلو، قیمت‌ها بسیار بالا است. قیمت مواد اولیه هنر زیلوبافی در هر کیلو ۱۵۰ تا ۱۷۰ هزار تومان است. خریدار وقتی‌که می‌خواهد به‌عنوان نمونه یک زیلو برای پادری خانه تهیه کند، وقتی یک کیلو پنبه ۱۷۰ هزار تومان است و ۱۵۰ هزار تومان دستمزد هنرمند می‌شود، قیمت تمام‌شده یک پادری ۳۲۰ هزار تومان درمی‌آید و همین است که خریدار ترجیح می‌دهد یک پادری ماشینی خریداری کند.
باوجود گرانی مواد اولیه فروش محصولات کاهش زیادی داشته بنابراین نیاز داریم برای تهیه نخ پنبه حمایت شویم و بافندگان و فعالان صنایع‌دستی مواد اولیه موردنیازشان را باقیمت پایین‌تر تهیه کنند. قیمت نخ پنبه‌ای که یک هنرمند زیلوباف تهیه می‌کند، باقیمت پنبه‌ای که کارخانه‌دار برای پوشاک می‌خرد و روزانه چند تن تولید دارد، تفاوتی ندارند و این درست نیست. کار و هنر ما فعالیت در بخش هنرهای سنتی و صنایع‌دستی است؛ روزانه حدود ۳۰ الی ۴۰ سانتی‌متر برای یک اثر با عرض دو متر می‌توان بافت؛ یعنی اینکه درنهایت حدود دو کیلو نخ برای یک اثر هنری معمولی استفاده می‌کنیم.
کدام طرح و رنگ زیلوها مردم‌پسندتر یا مشتری گیرتر است؟
این موضوع سلیقه‌ای است و هر فردی یک سلیقه‌ای دارد، درمجموع رنگ‌هایی که خنثی به نظر می‌آیند خریدار و مشتری بیشتری دارند. رنگ‌های قرمز و مشکی جز رنگ‌های آخری هستند که انتخاب می‌شوند، رنگ‌هایی مثل نارنجی، سبز، زرد و طوسی خواهان بیشتری دارند. رنگ خاکی و کرم سفید و رنگ‌های خنثی و قهوه‌ای کم‌رنگ، بژ و طوسی کم‌رنگ خواهان زیادی دارد، چراکه با توجه زیلو به‌صورت دورو با دورنگ متفاوت بافته می‌شود.
برپایی نمایشگاه‌ها تأثیری در معرفی، بازاریابی و شناخت هنر زیلوبافی دارد؟
برگزاری نمایشگاه‌ها برای معرفی، شناخت و بازاریابی بسیار مؤثر است اما سختی‌های خودش را هم دارد. نمایشگاه‌دار باید تبلیغات زیادی داشته باشد اما متأسفانه این اتفاق نمی‌افتد. اجرای نمایشگاه یک موضوع است و بحث قبل از برپایی نمایشگاه و اتفاقاتی که قبل از نمایشگاه باید رخ بدهد قصه دیگری است.
شرایط باید به این شکل باشد که حدود یک هفته تا پنج روز مانده به نمایشگاه، تبلیغات وسیعی در رابطه با نمایشگاه داشته باشیم و صنایع‌دستی مرغوب و باکیفیت برای حضور در نمایشگاه دعوت شوند. اندازه غرفه‌ها مناسب با تعداد هنرها باشد و در رابطه با رشته‌ها و هنرهای متنوع و مختلفی که قرار است در نمایشگاه حضورداشته باشند، در فضای مجازی و رسانه‌ای تبلیغات مؤثر انجام شود.
گاهی پیش می‌آید که به شکل بسیار محدود شماری از شهروندان از یک نمایشگاه بازدید می‌کنند و این نشان می‌دهد دغدغه‌های عموم مردم تغییر کرده و شرایط اقتصادی در این زمینه نقش زیادی داشته است. این مسئله در بحث فروش نمایشگاه نیز تأثیر می‌گذارد و غرفه دار نه توانسته محصولات خود را معرفی کند و نه اینکه دست‌کم بخشی از آنها را به فروش برساند.
از تجربه موفقتان در این رشته بگویید؟
سالانه در نمایشگاه‌های مختلفی حضورداشته‌ام و موفق به کسب دو مقام برگزیده در جشنواره ملی زیلو نیز شدم. عنوان اول برای بافت زیلو با نقشه اصیل کاشان بود و عنوان دیگر زیلویی با بهره از نقشه‌های قدیمی و اصیل مربوط به دوره صفوی بود که رتبه آورد. همچنین در بخش نوآوری یک «پاپ زیلو» بافتم که در جشنواره کشوری برتر شد. همچنین در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۴۰۰ موفق به دریافت دو نشان ملی مرغوبیت صنایع‌دستی شدم.
کد خبر 589753منبع: ایمنا
کلیدواژه: زیلوبافی هنرمندان هنر صنایع دستی فرهنگ کاشان یزد بازار صنايع دستي هنرهای سنتی پنبه مشكلات تامين مواد اوليه مواد اولیه استان یزد نمایشگاه هنرمند ایرانی فني و حرفه اي دانشگاه علمی کاربردی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق عنوان نمونه هنر زیلوبافی مواد اولیه هزار تومان صنایع دستی دست بافته نقش ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۷۹۴۵۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
وضعیت حقوق بشر در ایران برای اولین بار به صورت مکتوب منتشر می‌شود
مراسم رونمایی از کتاب نقض حقوق بشر در کانادا و سوئد روز سه‌شنبه، ۱۱ اردیبهشت، با حضور کاظم غریب آبادی معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه و دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران و جمعی از کارشناسان حقوقی و فرهنگی و همچنین اساتید دانشگاه برگزار شد.
در این مراسم از دو جلد کتاب با عنوان «نگرانی‌های حقوق بشری در دو کشور کانادا و سوئد طی دو دهه گذشته از منظر نهاد‌های بین‌المللی حقوق بشری» رونمایی شد.
غریب آبادی در این مراسم ضمن اشاره به اینکه بحث حقوق بشر از دو بعد مهم است، گفت: نخست حمایت و ارتقای حقوق بشر در داخل است و دوم از آنجایی که ما آماج اتهامات برخی کشور‌ها قرار داریم، بنابراین وظیفه داریم وضعیت حقوق بشر را در این کشور‌ها رصد کنیم و ببینیم که آیا در این زمینه صادق هستند یا خیر.
دبیرستاد حقوق بشر با بیان اینکه از اکتبر گذشته مشخص شد رویکرد جامعه بین‌المللی نسبت به حقوق بشر آنگونه که برخی کشور‌ها می‌گویند، باید تغییر کند، اظهار کرد: ما برای اولین بار تصمیم گرفتیم وضعیت حقوق بشر را در داخل ایران به صورت مکتوب منتشر کنیم؛ همچنین یکی از کار‌هایی که در ستاد حقوق بشر انجام می‌شود، پایش حقوق بشر در برخی کشورهاست؛ ستاد حقوق بشر منبع را نه رسانه‌ها و ژورنالیستی بلکه بر رویکرد سازوکار‌های بین‌المللی قرار داده است، اما این به معنای درست بودن هرچه آنها می‌گویند، نیست.
وی همچنین به بررسی گزارش گزارشگران سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در کشور‌ها طی دو دهه اشاره کرد و گفت: این گزارشگران سفر‌هایی به کشور‌ها دارند و گزارشها و توصیهنامههایی منتشر می‌کنند که اینها در ستاد حقوق بشر بررسی شده‌اند.
غریب آبادی، ادامه داد: در مرحله نخست بررسی وضعیت کشور‌های آمریکا، انگلیس، فرانسه، ایسلند، کانادا، آلمان، سوئد در دستور کار قرار گرفتند؛ مبنای کتب بر زبان فارسی نبود و کتابهای مذکور به زبان انگلیسی هم منتشر شدند.
دبیر ستاد حقوق بشر با بیان اینکه دلیل انتخاب این هفت کشور این است که در وهله نخست این کشور‌ها در زمینه حقوق بشر مدعی هستند و ثانیا این کشور‌ها علیه ایران اقدامات و اتهاماتی وارد می‌کنند، عنوان کرد: رویکرد ما تدافعی نیست؛ بهزودی و ظرف یک ماه آینده رویکرد تهاجمی در حوزه حقوق بشر را نهایی می‌کنیم که بعد پاسخگویی، رفع ابهام و تعامل هم دربردارد؛ تصمیم بر این است که در این رابطه سندی تهیه شود که پیش‌نویس آن آماده شده است.
وی در بخشی دیگر با اشاره به اینکه کانادا کشوری است که گرفتار نقض گسترده حقوق بشر است و حقوق بومیان در این کشور نقض می‌شود، اضافه کرد: کانادا هم در داخل و هم در ارتباط با کشور‌های دیگر حقوق بشر را نقض می‌کند؛ این کشور هر سال در نشست مجمع عمومی سازمان ملل علیه ایران قطعنامه صادر می‌کند.
غریب آبادی، اضافه کرد: سوئد نیز به همین شکل است؛ اکنون حمید نوری چهار سال است که در این کشور بازداشت است و همه حقوق وی نقض شده است؛ حمید نوری تبعه ایران است و وظیفه ما است که تمام تلاش‌ها را درباره این شهروند ایرانی انجام دهیم؛ انشاالله که بتوانیم حمید نوری را به دامان خانواده بازگردانیم.
معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه در بخشی دیگر با تاکید بر اینکه حقوق بشر یک موضوع سیاسی شده است، عنوان کرد: نهاد‌های حقوق بشری درباره فلسطین چه کردند، درباره دانشگاه‌های آمریکا نهاد‌های حقوق بشری هنوز یک بیانیه هم صادر نکردند؛ شورای حقوق بشر درباره آمریکا سکوت کرده، اما در ایران چه اتفاقی افتاده که این نهاد چندین بیانیه صادر می‌کند، اما کمیساریای عالی درباره آمریکا سکوت کرده است.
دبیر ستاد حقوق بشر، تصریح کرد: سیاست‌زدگی در حقوق بشر تنها درباره کشور‌ها روی نداده و نهاد‌های بین‌المللی هم دچار این سیاست‌زدگی شدند.
غریب آبادی در بخشی دیگر با اشاره به اینکه درباره بحث تحریم اقدامات زیادی انجام شده و ادبیاتسازی گسترده‌ای درباره تحریم‌های یکجانبه صورت گرفته است، گفت: پروندههای زیادی در شعبه پنجاه‌وپنجم دادگستری تهران درباره تحریم‌ها باز شده است؛ همچنین پرونده‌هایی برمبنای طرح شکایت از سوی شاکی خصوصی از جمله بیماران پروانه‌ای تشکیل شده است.
دبیرستاد حقوق بشر، اظهار کرد: موارد نقض را باید با استفاده از ابزار‌های خود پیگیری کرده و باید به دنبال اجرای حکم‌های صادرشده برویم، تاکید کرد: این موضوع پیگیری شده و آرای محاکم ما باید اجرا شود؛ در این رابطه کشتی که محموله نفتی آمریکا را داشت توقیف شد و براساس حکم دادگاه درباره بیماران پروانه‌ای باید صرف شود که اقدام خوبی است.
غریب آبادی در بخشی دیگر با بیان اینکه یکی از مطالباتی که مقام معظم رهبری همواره تاکید داشتند دفاع از حقوق مستضعفان است، افزود: در حوزه دفاع از حقوق مردم غزه اقدامات زیادی انجام شده است.
دبیر ستاد حقوق بشر همچنین نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و رسانه‌ها را در زمینه پایش و رصد حقوق بشری بسیار مهم خواند و گفت: در این موضوع نیز از اقدامات پژوهشگران و دانشگاه‌ها استقبال می‌شود.
در پایان این مراسم با حضور دبیر ستاد حقوق بشر و مدعوین، از کتاب نگرانی‌های حقوق بشری در دو کشور کانادا و سوئد طی دو دهه گذشته از منظر نهاد‌های بین‌المللی حقوق بشری رونمایی شد.
باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی حقوقی قضایی
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت