«تعمیر و بازسازی» در تاریخ حرم رضوی
تاریخ انتشار: ۲۹ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۷۹۴۵۲۲
این اقدامها با دو هدف مهم انجام میشود؛ احیا و تعمیر بناهای فرسوده و ایجاد زیرساختهای جدید برای خدمترسانی بهتر به زائران امام رضا(ع). تعمیر و بازسازی در تاریخ هزار و ۲۰۰ ساله حرم رضوی، همیشه بخش مهمی از فعالیتهای عمرانی آستان قدس را به خودش اختصاص داده است. حتی زمانی که حرم رضوی تنها در محدوده روضه منوره و صندوق مرقد مطهر امام(ع) خلاصه میشد، افرادی بودند که با هدف حفظ اصل بنا و افزودن بر کارایی آن، دست به اقدامهای تعمیری و تکمیلی در بنا میزدند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
نخستین تعمیرات محدود در حرم
همان طور که یک بار دیگر هم خدمتتان عرض کردم، فعالیتهای عمرانی در حرم رضوی در دوره حکومت ابومنصور، محمد بن عبدالرزاق طوسی، حاکم این منطقه و سپهسالار خراسان در عهد سامانیان آغاز شد و با دستور او بناهایی را اطراف روضه منوره ساختند. احتمالاً نخستین تعمیرات محدود در حرم رضوی نیز طی همین دوره انجام شد؛ میدانیم که در زمان قدرت ابومنصور یعنی حدود سال ۳۴۰قمری بیش از ۱۳۰ سال از شهادت امام رضا(ع) و دفن پیکر مطهر آن حضرت در سرداب کاخ حُمید بن قَحطبه میگذشت و طبیعتاً بنای روضه منوره نیازمند تعمیراتی بود که در زمان توسعه عمرانی حرم، مورد توجه بانیان قرار گرفت. این کار بعدها، توسط فائق خاصه از درباریان صاحب نفوذ سامانی و با پیمانکاری «بوبکر شهمرد»، کدخدای منصوب فائق در منطقه مشهد ادامه یافت و کامل شد. بنابراین میتوان برای تاریخ تعمیر و بازسازی در حرم رضوی یعنی کاری که امروزه در حرم مطهر شاهد آن هستید، تاریخی بیش از هزار سال در نظر گرفت.
نخستین بازسازی اساسی اماکن متبرکه
نخستین پروژه بازسازی و تعمیر اساسی سازههای عمرانی در حرم مطهر امام رضا(ع)، طی دوره استیلای غزنویان بر خراسان، یعنی حدود هزار سال پیش اتفاق افتاد؛ دورانی که درست پس از پایان عهد حکمرانی «فائق خاصه» آغاز میشود. طبق یک روایت تاریخی نه چندان معتبر که «ابناثیر» آن را در کتاب «الکامل فی التاریخ» نقل میکند، سبکتگین، پدر محمود غزنوی پس از تصرف طوس و ولایات اطراف آن، به حرم رضوی نیز حمله و بخشهایی از آن را ویران کرد و بعدها محمود غزنوی بر اساس خوابی که دید، تصمیم به بازسازی و تعمیر خرابیهای حرم گرفت. این روایت چه درست باشد و چه نادرست، تردیدی در آغاز تعمیرات اساسی حرم رضوی طی دوره محمود و ادامه آن در دوره مسعود غزنوی نیست. طی این تعمیر و بازسازی اساسی و گسترده، ساختمان اولیه روضه منوره برای ایجاد بنا و مناره جدید تخریب و دوباره ساخته شد. ظاهراً مدیریت پروژه تعمیرات بر عهده «سوری بن معتز» صاحب دیوان خراسان در دوره سلطان مسعود غزنوی بوده است. ابوالفضل بیهقی، مورخ و ادیب مشهور دوره غزنوی در کتاب تاریخ مشهور خود در این باره مینویسد: «مشهد علی بن موسیالرضا(ع) را که بوبکر شهمرد، کدخدای فائق خاصه خادم آباد کرده بود، سوری در آن زیادتهای بسیار فرموده بود و منارهای کرد و دیهی خرید فاخر و بر آن وقف کرد».
تداوم یک فعالیت عمرانی راهبردی
موضوع بازسازی و تعمیر اماکن متبرکه طی دورههای بعد نیز جدی گرفته میشد و بخشی از وظایف متولیان آستان قدس بود. در دورههای سلجوقی و خوارزمشاهی تعمیرات گستردهای در روضه منوره صورت گرفت که یادگاریهای آن تعمیرات در کاشیهای مشهور «سنجری» قابل رؤیت است. در عهد ایلخانی هم به ویژه در دوره غازانخان، تعمیرات و بازسازیها از سر گرفته شد و هنگام گذاشتن سنگ بنای دارالسیاده حرم رضوی بخش عمدهای از روضه منوره نیز تعمیر شد. حتی سربداران هم با وجود دوران محدود و ۱۰ساله حکومت در مشهد، از حدود ۷۵۴قمری به بعد، از کار بازسازی و تعمیر حرم رضوی غافل نبودند و گزارش این تعمیر در کتیبه موجود در حرم مطهر ثبت و ضبط است. در دوره تیموری شاهد شدت یافتن فعالیتهای عمرانی و البته تعمیر، بازسازی و نگهداری بهینه اماکن متبرکه هستیم؛ ساخت گنبد دوم روی روضه منوره و کاشیکاری جذاب و چشمنواز آن حاصل فعالیتهای همین دوره است. بعدها و در دوره صفویه هم کار بازسازی و تعمیر در کنار فعالیتهای عمرانی گسترده تداوم یافت، در دوره افشاریه پیگیری شد و در دوره قاجار هم به آن توجه ویژه کردند. این اقدامها سبب شد بخش عمده میراث کهن معماری اسلامی ایرانی در حرم رضوی، برای ما و آیندگان به یادگار بماند. البته این اقدامها ضرورت تداوم تعمیر و بازسازی را به ما و نسلهای بعد نیز گوشزد میکند.
خبرنگار: محمدحسین نیکبخت
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: تاریخ حرم رضوی آستان قدس رضوی فعالیت های عمرانی تعمیر و بازسازی بازسازی و تعمیر حرم رضوی روضه منوره اقدام ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۷۹۴۵۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شهید مطهری در اوج حکمت و استادی، روضه خوانی را ترک نکرد
به گزارش خبرنگار مهر، مراسم چهل و پنجمین سالگرد شهادت آیت الله دکتر مرتضی مطهری در مسجد جامع نارمک برگزار شد. در این مراسم که از طرف خانواده شهید مطهری و ستاد سالگرد برگزار شد، اقشار مختلف مردم حضور داشتند.
حجت الاسلام سید محمدرضا هاشمی تهرانی در این مراسم سخنرانی خود را با موضوع علم و معرفت و جایگاه عالم دینی در جامعه آغاز کرد و گفت: در سیره امام جعفر صادق (ع) جهل و نادانی بزرگترین مرض بود. انسان در حرف ممکن است ادعای دینداری داشته باشد، اما تا مادامی که نسبت به توحید و ولایت جاهل و نادان باشد و نتواند حق را از باطل تشخیص دهد، دینداری اش هم ارزشی نخواهد داشت.
وی با اشاره به روایتی که در زمره روایات دقیق اهل بیت (ع) است اظهار داشت: از پیامبر اکرم (ص) سوال کردند که کدام عمل از همه اعمال پرفضیلتتر است. پیامبر در جواب فرمودند: پرفضیلتترین عمل، علم به خداست. سوال کننده متعجب شد و فکر کرد که پیامبر متوجه سوال وی نشده است و دوباره سوال را پرسید. حضرت نگاهی کردند و باز فرمودند همان پاسخ را فرمودند. سوال کننده تعجبش بیشتر است و گفت من از عمل میپرسم شما جواب من را چیز دیگری میدهید. حضرت فرمود اگر کسی علم به خدا نداشته باشد، معرفت به توحید نداشته باشد، شناخت نداشته باشد کمترین اعمال او مقبول درگاه خداوند است. اما آن کسی که نمیداند چه کسی را میپرستد و علم به خدا ندارد و حقیقت توحید برای او مجهول است هر چقدر هم عمل کند فایدهای ندارد.
هاشمی تهرانی با بیان اینکه علم و معرفت یک حقیقتی است که ائمه اطهار مکرراً شیعیان را به آنها توصیه میکردند، تصریح کرد: محب و شیعه بیسواد و بیمعرفت، به درد اهل بیت (ع) نمیخورد. معارف غنی اهل بیت (ع) غیر از این چیزهایی است که ما در کتابهای خود میخوانیم. اهل بیت (ع) در مقام آموزش شیعیان یک راه خاصی را طی کردند. شیعه و محب بی سوادِ جاهل به چه دردی میخورد.
این سخنران با بیان اینکه یکی از ویژگیهای برجسته و منحصربفرد استاد مطهری این بود که تراز منبر را در عالیترین سطح خود حفظ کرد، ادامه داد: استاد مطهری جایی که منبر میرفت وقتی پایین میآمد منبر و مطالب او کتاب معرفتی شیعه میشد. در زمان خود برخی از این کتب به چاپ ۴۰، ۵۰ و ۶۰ میرسید.
استاد مطهری تراز عالم دینی را حفظ کرد. اینکه ما بنشینیم خواب، خاطره و حکایات شخصی تعریف کنیم به چه دردی میخورد. باید از استاد مطهری یاد بگیریم.
حجت الاسلام هاشمی تهرانی گفت: ابان ابن تغلب از بزرگترین اصحاب اهل بیت بوده است. کسی که امام صادق (ع) برای او احترام ویژهای قائل بود. ذهبی یکی از رجالیون قدرتمند اهل تسنن نقل میکند که احترام ابان ابن تغلب در مسجد النبی و مدینه بیشتر از امام صادق (ع) بوده است. تمام مسلمانان از جمیع فرق به این شخصیت بزرگ سترگ آن زمان احترام میکردند. امام صادق (ع) مکرر میفرمود خدا ابان ابن تغلب را رحمت کند، او ۴۰ هزار حدیث از پدرم امام باقر (ع) حفظ کرده بود، مکرر فرمود اگر ابان نبود روایات امام باقر (ع) ضایع شده بود. اینها شیعه بودند و در مسیر احیای امر اهل بیت کار میکردند.
این سخنران مذهبی اضافه کرد: هیئت گرفتن و نماز جماعت فوقالعاده خوب است، اما آنچه که یکایک ما موظف هستیم این است که معارف اهل بیت (ع) را ابتدا یاد بگیریم و به نسل بعد خود منتقل کنیم.
وی با اشاره به اینکه مساله حجاب یکی از معضلات کف جامعه است که خیلی فراگیر است، ابراز کرد: بسیاری از بزرگان و مسئولین نظام دغدغه حجاب دارند. اگر معارف دینی در سطوح مختلف ارائه میشد و با این جوانان حرف زده میشد اینجای کار نبودیم. آیت الله مطهری با سعه صدر با تمام مخالفین بحث میکرد. مباحثات دقیق، بدون اینکه از کوره در برود. اسلام این را میخواهد که انسان آنچنان قدرت پیدا کند و معرفت عمیق دینی را آنچنان ارائه کند و بگوید هر کسی هر چه شبهه دارد بیاورد. این خصیصه مکتب تشیع و امام صادق (ع) است. علمای ربانی دین ما این چنین بودند.
هاشمی تهرانی گفت: تهران بزرگانی به خود دیده است. مرحوم ابوالحسن رفیعی قزوینی، مرحوم شاه آبادی در تهران منبرهای عمیق معرفتی میرفتند که پامنبریها آنها طلاب و دانشجو نبودند، بازاریهای تهران بودند. مرحوم آیت الله میرزا عبدالکریم روشن در چهارراه سیروس برای مردم توحید تبیین میکرد.
او با ابراز تأسف از اینکه امروزه در فضای حقیقی و مجازی حشر با علما از بین رفته است، اظهار داشت: علمای ربانی در برخی نقاط مهجورند. هیئات مذهبی خیلی اوقات منبری ندارد. آقای مداح میآید سینه زنی را برگزار میکنند و تمام میشود.
حجت الاسلام هاشمی تهرانی در پایان گفت: برخی آقایان علمشان که بالا میرود دیگر ابا دارند که روضه بخوانند اما شأن جلیل القدر مرحوم آقای مطهری این بود که در اوج حکمت و استاد تمامی حوزه و دانشگاه وقتی منبر میرفت روضه میخواند و در روضه برای سیدالشهدا هق هق میکرد که نشان میدهد در اوج علم و معرفت هم که باشی تنها راه نجات، راه اختصاصی رحمت واسعه حضرت سیدالشهداء (ع) است.
کد خبر 6095665 سمانه نوری زاده قصری