هر گردی گردو نیست!
تاریخ انتشار: ۵ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۸۵۳۳۵۲
مذاکرات ایران و ۱+۴ در وین برای متعهد کردن ایالات متحده به تعهدات سال 2015 در اواخر دولت قبل شروع شد.
روزنامه ایران: آغاز این مذاکرات در حالی بود که مقامات دولت سابق ادعا می‌کردند به واسطه شناخت آنها از مقامات دولت جدید امریکا (دولت جو بایدن) و همچنین تفاوت ماهیت دموکرات‌ها و جمهوری خواهان، امریکا احتمالاً بزودی و با چند «خط خط کردن» راه گذشته خود را جبران می‌کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تلاش حامیان برجام برای تحمیل توافق بد
با وجود پیچیدگی این مسأله، جریان رسانه‌ای حامی دولت قبل از آذرماه 1400 که مذاکرات توسط تیم مذاکره کننده جدید ایران یعنی علی باقری آغاز شد سعی دارد تا با یک گزاره ساده و البته پراشکال مذاکره‌کنندگان کنونی را در مدل، تاکتیک و هدف مذاکراتی پیرو تیم مذاکره کننده پیشین معرفی کند. آنها در ماه‌های ابتدایی آغاز مذاکرات با این سؤال که چرا منتقدان دیروز برجام، امروز برای احیای آن تلاش می‌کنند یک بازی رسانه‌ای را در پیش گرفتند تا در نهایت این گونه به مخاطب القا کنند که توافق ۲۰۱۵ توافق ایده‌آل برای ایران بوده که باوجود تغییر دولت و روی کار آمدن دولتی که مخالف گفتمان و عملکرد دولت پیش بوده است نیز در تلاش برای دستیابی به مفاد آن توافق است.
پیش از تشریح ابعاد این مغالطه سیاسی باید به یاد داشته باشیم که توافق نامتوازن برجام با ایرادات فراوان ساختاری همچنان پر ایراد و انتقاد است و رویکرد تیم مذاکره کننده نیز هر چه کمتر کردن این ایرادات در تمام طول این مدت بوده است. خروج یکجانبه و بدون هزینه دولت امریکا از این توافق، وعده‌های دروغین اروپا در تأمین خواسته‌های ایران، مکانیزم عجیب ماشه و خلل‌های فراوانی که در مسیر رفع تحریم‌ها، دستاورد برجام را به «تقریباً هیچ» تبدیل کرده بود به تنهایی میتواند این گزاره را تأیید کند که برجام ایرادات ساختاری مهمی داشته است. دولت امریکا از همان ابتدا در پی آن بود تا با استفاده از خلل‌های موجود در برجام از امتیازات این توافق کاسته، رفع تحریم‌های ایران را به سایر مسائل گره بزند و دولت روحانی را ملزم به پذیرش برجام‌های دیگر کند. حامیان توافق برجام و شبکه خبرنگاران حامی محمدجواد ظریف سعی داشتند در تمام این مدت با ساده‌سازی راهبردهای ضدایرانی و شباهت‌سازی مذاکرات کنونی با مذاکرات منتج به برجام در دولت قبل، عملیات رسانه‌ای را علیه تیم مذاکره کننده ایران پیگیری کنند.
از همین رو بهتر است برای مشخص شدن تفاوت رویکرد تیم مذاکره کننده فعلی ایران با تیم پیشین به نکات زیر به شکل اساسی توجه شود:
1- مقاومت فعال به جای صبر استراتژیک
انجام اقدامات متقابل در مقابل نقض عهد دشمن همواره مورد تأکید حامیان منافع ملی بوده است. این راهبرد یک اقدام عقلانی به مثابه اقدام متقابل ایران در مقابل بدعهدی دشمن به حساب می‌‌آمد اما دولت قبل بر مبنای سیاستی که آن را صبر استراتژیک معرفی کرده بود از پاسخ متقابل به بدعهدی طرف مقابل طفره می‌‌رفت و این گونه امریکا و سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان را در بی توجهی به تعهدات‌شان و نقض بیشتر مفاد برجام تهییج میکرد تا جایی که از اردیبهشت ۹۷ و خروج امریکا از برجام تا زمان تصویب قانون، اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها در سال ۹۹، دولت روحانی هیچ اقدام متقابلی را در دستور کار قرار نداد. به بیان دیگر باوجود خروج امریکا از برجام، دولت قبل همچنان بر انجام محدودیت‌های برجامی اصرار می‌‌ورزید.
به همین دلیل رهبرانقلاب بعداً با انتقاد از این رویه دولت فرمودند: «وقتی امریکا از برجام خارج شد و دیگران هم با او همراهی کردند، دستور قرآن این است که «فَانْبِذْ إِلَیْهِمْ عَلَى سَوَاءٍ» تو هم تعهد را رها کن که با این حال باز هم دولت محترم ما تعهدات را رها نکرد و بتدریج بخشی از آنها را کاهش داد که البته این موارد نیز در صورت عمل کردن آنها به وظایف‌شان قابل برگشت است.»
2- کنش هم‌سطح و متناسب
با ادامه سیاست انفعالی صبر استراتژیک توسط دولت دوازدهم، همزمان مجلس ایران از حق قانونی خود استفاده و کاهش تعهدات برجامی و حرکت به سمت اقدام متقابل را (با وجود مخالفت صریح دولت روحانی) عملیاتی کرد و از دی‌ماه سال ۱۳۹۹ راهبرد صبر استراتژیک کمرنگ شد.
رهبر معظم انقلاب با اشاره به تصمیم مجلس درباره لغو تعهدات برجامی آن را «تصمیم درست و کاملاً منطقی و عقلایی و قابل قبول» دانسته و تأکید کردند: «وقتی طرف مقابل به هیچ کدام از تعهدات خود عمل نمی‌کند معنی ندارد جمهوری اسلامی به همه تعهدات خود عمل کند. لذا از مدت‌ها پیش برخی تعهدات را لغو کردند و اخیراً هم تعهدات دیگری را کنار گذاشتند.» همچنین ایشان این سیاست رسمی را سال گذشته بیان داشتند که «چنانچه آنها تعهدات خود را انجام دهند، ما هم برمی‌گردیم.» بنابراین سیاست ایران در مقابل بدعهدی امریکا از سیاست انفعالی محض و نادیده گرفتن نقض برجام توسط دولت روحانی به سیاست بازگشت طرفین به تعهدات برجامی تغییر پیدا کرد و تا آن زمان نیز ایران بر مبنای قانون مجلس به صورت گام به گام تعهدات خود در قبال برجام را کاهش داد. این سیاست تخطی‌ناپذیر ایران همزمان با تغییر دولت در امریکا و بیان این ادعا که دولت جو بایدن مخالف سیاست فشار حداکثری است، فضای جدیدی ایجاد کرد تا این ادعاهای امریکایی‌ها در نظام بین‌الملل مورد راستی‌آزمایی قرار بگیرد و ایران در مقام طلبکار وارد مذاکرات شود. بنابراین بازگشت به تعهدات ایران در صورت بازگشت امریکا از مسیر اشتباه خود سیاستی در مقابل رویکرد بشدت انفعالی دولت گذشته بوده است. این نکته نیز باید مورد توجه قرار بگیرد که متن برجام به گونه‌ای نوشته شده است که ایران در قبال بدعهدی و نقض توافق از سوی طرف مقابل هیچ اقدام مؤثر و عملی برای مجاب کردن آن کشورها به تعهداتش، نمی‌توانست انجام دهد.
البته نباید فراموش کرد که اجرای قانون راهبردی مجلس عملاً و به وضوح با مخالفت دولت روحانی روبه‌رو شده بود. حتی پس از آنکه دولت روحانی به علت بند تنبیهی موجود در این قانون مجاب به اجرای آن نیز شد دولتمردان هیچ گاه مخالفت خود را با این اقدام پنهان نمی‌کردند تا جایی که حسن روحانی حتی در تاریخ 28 تیرماه 1401 نیز مدعی شد که مجلس مانع فعالیت وی شده است. وی گفته بود: «قطعاً این مسأله و رفع مجدد تحریم‌ها قابل حل بود و ای‌کاش در ۱۱ آذر ۹۹ دچار مصوبه هسته‌ای مجلس نمی‌شدیم تا می‌توانستیم در اسفند ۱۳۹۹ تحریم‌ها را پایان دهیم.» البته این دیدگاه روحانی حتی در جناح اصلاح‌طلب نیز چندان مورد قبول نبوده است تا جایی که حتی ناصر هادیان به این ادعا واکنش نشان داد و دلیل عدم توافق در دولت روحانی را جمع‌بندی امریکا از مستأصل بودن دولت روحانی معرفی کرد. وی گفت: «می‌توان از دلایل متعددی برای عدم توافق سخن گفت که در این فرصت به همه آنها نمی‌شود پرداخت اما پیش از این نیز گفته‌ام که در دوره‌ای امریکایی‌ها تصور می‌کردند ایران برای رسیدن به این توافق مستأصل است و همین تحلیل اشتباه باعث شد دیر به این جمع‌بندی برسند که ایران مستأصل نیست و در نتیجه پای میز مذاکره حاضر شدند. البته امریکا در آن زمان هم حاضر نبود هزینه‌های لازم برای احیای برجام را پرداخت کند. در آن دوره، مذاکرات در واپسین ماه‌های دولت حسن روحانی انجام شد اما به تحولات ناشی از انتخابات ریاست جمهوری در ایران برخورد کرده و به یک بحث سیاسی در داخل کشور تبدیل شد، در نتیجه همه منتظر ماندند تا تغییر دولت در ایران رخ بدهد.» این تحلیلگر حامی دولت قبل ضمن رد ادعای رئیس جمهور پیشین که معتقد است مصوبه مجلس شورای اسلامی در آذرماه 1399 دست هیأت مذاکره‌کننده را بسته و حصول توافق را به تعویق انداخت، گفت: «به هیچ وجه مصوبه مجلس شورای اسلامی و پیش از آن کاهش تعهدات را امر منفی در مذاکرات نمی‌دانم. مصوبه مجلس دست مذاکره‌کننده ما را قوی کرد. مصوبه مجلس ما درست مانند اقدام‌هایی است که در کنگره امریکا پیرامون چند و چون برجام انجام می‌شود و ممکن است با رضایت دولت کاخ سفید هم نباشد. اما آیا بایدن به آنها می‌گوید که اقدام شما من را در مذاکرات تضعیف می‌کند؟»
3- پایبندی به ماحصل برجام
دولت جدید امریکا در حالی ادعا میکرد مخالف راهبردهای دونالد ترامپ علیه ایران بوده که در روز اول قدرت گرفتن خود با ۱۳ دستور اجرایی همه تصمیمات دولت گذشته این کشور را لغو کرد اما تنها تجدیدنظر در سیاست‌های امریکا در قبال ایران را عملیاتی نکرد تا همسویی حاکمیت این کشور در سیاست‌های ضدایرانی را نمایان کند. با این حال ایران با اعلام اهداف و شروط جدید در اواخر دولت دوازدهم وارد دور جدید مذاکرات شد تا حسن نیت ایران به کشورهای مختلف جهان و بخصوص همپیمانان و متحدان ایران نشان داده شود. به بیان دیگر باوجود جابه‌جایی دولت در ایران در بعد بین‌المللی، جایگاه حقوقی دولت ایران ثابت است و این مطالبه میان کشورهای ۱+۵ شکل گرفته بود که ایران پایبند به «قول و قرارها» برای احیای برجام باشد.
4- ممانعت از ورود به مصادیق فرابرجامی
با همه این تفاسیر تیم مذاکره کننده فعلی به صراحت اعلام داشته به عنوان وارث چنین شرایطی خود را ملزم به سیاست‌های نظام درخصوص ممنوعیت هرگونه مذاکرات فرابرجامی دانسته و صرفاً در صورت بازگشت امریکا به تعهدات ۲۰۱۵ و عمل به آن، به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت. همین نکته یعنی عدم ورود به مباحث فرابرجامی یکی از تفاوت‌های اساسی تیم مذاکره کننده فعلی با تیم مذاکره کننده پیشین است. در شرایطی که امریکایی‌ها حتی در همان شش دور مذاکرات اولیه وین خواسته‌های فرابرجامی پمپئو را پیگیری می‌کردند اما اکنون با مذاکره‌کنندگانی مواجه شده‌اند که اجازه چنین گفت‌وگوهایی را نمی‌دهند که این مانع راهبرد کلان امریکا برای رسیدن به برجام‌های دیگر است. تیم مذاکره‌کننده کنونی اکنون به مثابه سدی در مقابل تله امریکایی‌ها قرار دارد که اجازه نمی‌دهد آنها از برجام پلی برای گا‌م‌های فرابرجامی بسازند.
همین امر باعث شد محمد جمشیدی معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور 24 مردادماه امسال صراحتاً اعلام کند: «امریکا از هدف استراتژیک خود در خروج از توافق ۲۰۱۵ و اعمال سیاست فشار حداکثری عقب‌نشینی کرد. امریکا به دنبال ۱- برجام ابدی و ۲- مذاکرات منطقه‌ای و موشکی بود که نهایتاً از جاه‌طلبی‌های خود عقب رانده شد.»
با وجود مشکلات ساختاری در برجام، دولت سیزدهم تلاش کرد تا با پیگیری کردن موضوعاتی چون رفع مؤثر تحریم‌ها، تضمین دادن امریکایی‌ها و راستی‌آزمایی، تعدادی از خلل‌ها و شکاف‌های موجود و مهم برجامی را که امریکا از آن همواره سوءاستفاده کرده جلوگیری کند و همزمان خط برخی کشورها در فرار ایران از مذاکرات و مقصر جلوه دادن ایران را که میتواند مبدأ اتفاقات هزینه‌آور بعدی برای ایران باشد، خنثی کند.
5- مذاکره برای تحقق تعهدات
تیم مذاکره کننده فعلی تلاش کرد کم کاری‌های تیم مذاکره کننده قبلی در تنظیم برجام و بی توجهی به عهدشکنی امریکا را جبران کند. به بیان بهتر مذاکره‌کنندگان کنونی تلاش دارند امریکا را به پذیرش تعهدات هرچند حداقلی برجام به عنوان اقدامی که دولت قبل در آن ناکام بود وادار کنند، پر واضح است این رویکرد با بی تفاوتی نسبت به عهدشکنی امریکا که رویکرد تیم مذاکره قبلی بود، کاملاً متفاوت است که همین گزاره عمق تفاوت دو تیم مذاکراتی دولت دوازدهم و سیزدهم را نشان می‌دهد.
اکنون و با گذشت یک سال از عملکرد دولت در حوزه سیاست خارجی نیز مشخص شده که دولت سیزدهم به شعار خود در محدود کردن سیاست خارجی خود به برجام موفق بوده است. بهبود شاخص‌های اقتصادی، تقویت روابط با کشورهای همسایه و شرقی، افزایش فروش نفت، افزایش قابل توجه صادرات، فعال سازی خطوط ترانزیتی و... نشان داده است حاکم شدن دولتی قوی در ایران تصویر مستأصل دولت قبل را از بین برده و امریکایی‌ها نمی‌توانند همچون گذشته زیاده‌خواهی‌های خود را تکرار کنند.
انتهای پیام/
منبع: ایران آنلاین
کلیدواژه: تیم مذاکره کننده فعلی صبر استراتژیک تعهدات برجامی دولت روحانی امریکایی ها تعهدات خود مصوبه مجلس دولت قبل تحریم ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۸۵۳۳۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مذاكره برای تامین مالی ۳ پروژه جدید ایران از سوی بانک توسعه اسلامی
سید احسان خاندوزی وزیر اقتصاد و دارایی که برای شرکت در پنجمین مجمع بانک توسعه اسلامی به ریاض سفر کرده است در گفتگویی اظهار کرد: امسال پنجمین سالگرد تاسیس بانک توسعه اسلامی به عنوان بزرگترین نهاد مالی کشورهای مسلمان است.
وی ادامه داد: ۵۷ کشور مسلمان عضو از تسهیلاتی که این بانک برای پروژه‌های زیرساختی انرژی آموزش بهداشت و سلامت تزریق می‌کند استفاده می‌کنند، ما هم در ایران به عنوان یکی از سه سهامدار بزرگ که از ابتدا نقش آفرین بودیم در پنجاهمین سالگرد مجمع عمومی بانک در ریاض شرکت فعالانه داشتیم.
خاندوزی گفت: در این اجلاس هم بخش خصوصی کشور مشارکت وسیعی داشت، هم نمایندگان بخش‌های دولتی، وزارت اقتصاد و سایر وزارتخانه‌های ذیربط در این دوره حضور فعال دارند.
وی تاکید کرد: تنها نهادی که علی رغم تحریم‌های ظالمانه آمریکا همچنان در تامین مالی پروژه‌ها از اعتبارات بین‌المللی به طرح‌های عمرانی کشور کمک می‌کند، بانک توسعه اسلامی است.
وزیر اقتصاد یادآور شد: ما امروز ۱۱ طرح مهم در استان‌های مختلف داریم که تامین مالی آنها به صورت ارزی توسط بانک توسعه اسلامی انجام می‌شود.
وی گفت: در سال‌های ۹۷ تا ۱۴۰۰ مشکلاتی در نظام بازپرداخت ایران وجود داشت که موجب توقف عمرانی جمهوری اسلامی ایران شده بود؛ دولت سیزدهم با اهتمام جدی این موانع و مشکلات را برطرف کرد و مجدداً شاهد این هستیم که تزریق به پروژه‌های ایران از سوی بانک توسعه اسلامی آغاز شده است.
خاندوزی اظهار کرد: در مجمع سالانه بانک توسعه اسلامی غیر از اینکه صورت‌های مالی بانک به تصویب می‌رسد، خط مشی سال آینده بانک توسعه اسلامی نیز توسط وزرای قتصاد عضو تعیین می‌شود.
وی با اشاره به پیشنهاد ایران که در این نشست مطرح خواهد شد، گفت: یک پیشنهاد مهم پنجره تامین مالی ترجیحی است که با نرخ‌های ترجیحی و حمایتی بتواند از طرح‌ها در کشور‌هایی که نیاز به پروژه‌های حمایتی دارند استفاده کند. جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد خود را برای تاسیس این پنجره تامین مالی ترجیحی ارائه داده است و امیدواریم مصوب شود.
خاندوزی خبر داد: یکی از نکاتی که در دستور کار مذاکرات ما با بانک توسعه اسلامی است؛ اضافه کردن سه پروژه مهم حوزه بهداشتی درمانی و دانش بنیان کشور به ۱۱ پروژه‌ای است که قبلاً تامین مالی آنها توسط بانک توسعه اسلامی انجام شد.
وی تاکید کرد: در حاشیه اجلاس سالانه جلساتی با وزرای اقتصادی کشورهای عضو به خصوص کشورهای هدف که نقش پررنگ تری در تعاملات اقتصادی ما دارند به ویژه در خاورمیانه و شمال آفریقابه صورت دوجانبه تنظیم کرده‌ایم؛ البته دیدار مفصلی با همتای سعودی خود خواهم داشت.
باشگاه خبرنگاران جوان اقتصادی اقتصاد و انرژی
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت