به نقل از «خبرگزاری دانشجو»

تابستان بدون خاموشی چطور رقم خورد؟ / لزوم تکرار تجربه مدیریت برق کشور

تاریخ انتشار: ۷ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۸۷۴۲۴۲

سال ۱۴۰۰ با شکاف تولید و مصرف برق گذشت؛ درحالی که همه دغدغه افزایش تولید داشتند، ایرانی‌ها ۶ برابر میانگین جهانی مصرف می‌کردند. اتخاذ تدبیری سیاستگذارانه توانست بحران خاموشی ۱۴۰۰ را خنثی کند. اطلاع از این تجربه و استفاده به هنگام و متناسب از آن، میتواند مشکل قطع انواع انرژی را در کشور برطرف کند.

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- میترا هدایتی؛ تابستان سال گذشته با قطعی‌های مکرر برق به یاد خیلی‌ها مانده است؛ قطعی‌هایی که دردسر‌های زیادی را برای مردم، ادارات و حتی مراکز درمانی ایجاد کرد و صدای اعتراض مردم را در شهر‌های مختلف بلند کرده بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

روز‌های گرمی که جدول ساعات قطع برق در مناطق مختلف شهر‌ها جزو تیتر یک هر رسانه‌ی خبری محسوب می‌شد. مسئولین هم در پاسخ به علت قطعی‌های مکرر به شکاف ۱۱ هزار مگاواتی موجود میان تولید و مصرف برق اشاره می‌کردند و مدام به مردم هشدار کاهش مصرف می‌دادند. اما علت اصلی بحران خاموشی در سال قبل چه بوده است؟

مصرف برقِ بچه پولدارگونه
طبق آمار منتشر شده از سوی وزارت نیرو میزان مصرف برق در سال گذشته با اختلاف ۸ هزار مگاواتی نسبت به سال ۹۹، چیزی حدود ۶۶ هزار مگاوات اندازه گیری شده است. این مقدار با وجود آن که در پیک مصرف برق اندازه گیری شده است، به تنهایی رکورد عجیبی است. آمار وزارت نیرو نشان می‌دهد که میزان سرانه مصرف برق خانگی در ایران ۶ برابر متوسط جهانی بوده است؛ چطور ایرانی‌ها ۶ برابر متوسط جهانی مصرف میکنند؟ این فراغ بال در مصرف از کجا نشات می‌گیرد؟ فارغ از اینکه میتوان با افزایش تولید شکاف تولید و مصرف را پر کرد؛ آیا میزان مصرف ایرانی‌ها طبیعی است؟

یارانه پنهان، اما کلان
در کشور ما یارانه‌ی تخصیص یافته به حامل‌های انرژی بخش قابل توجهی از یارانه‌ی پنهان را تشکیل می‌دهد. این به بخش‌های مختلف انرژی از جمله برق، گاز، سوخت تعلق گرفته و قیمت نسبی و میزان مصرف این حامل‌ها را تغییر می‌دهد؛ برای مثال در خصوص یارانه‌ی برق در سال ۱۳۹۹ قیمت خرید برق از نیروگاه‌های حرارتی به ازای هر کیلو وات ساعت ۳۳۶ تومان بوده است؛ یعنی دولت هر کیلو وات ساعت برق را ۳۳۶ تومان می‌خریده و این برق را با قیمت ۸۱ تومان به ازای هرکیلو وات ساعت به بخش خانگی فروخته است. این آمار یعنی دولت به ازای فروش هر کیلو وات ساعت برق به مشترکان خانگی ۲۵۵ تومان را تحت عنوان یارانه‌ی پنهان پرداخت کرده است یعنی سالانه ۱۶ میلیارد دلار که اگر مساوی توزیع شده باشد به هر مشترک ایرانی ۲۷۰ هزار تومان یارانه پرداخت شده است. حال سوال این جا است که آیا این میزان یارانه به صورت عادلانه بین مردم توزیع می‌شود؟

مصرف نامتوازن؛ یارانه ناعادلانه
پاسخ به این سوال در صورتی مثبت است که تمام مشترکان به یک اندازه برق مصرف کنند، این در حالی است که بر اساس آمار بیش از ۷۵ درصد مشترکان خانگی تا سقف الگو برق، مصرف کرده اند. نکته‌ی قابل توجه آن جا است که مصرف بالاتر از الگو توسط مشترکان پر مصرف بیش از ۴۲ درصد میزان مصرف برق خانگی را تشکیل داده است. یا به عبارتی بهتر اگر کل میزان یارانه‌ی تخصیص یافته به برق خانگی را در قالب یک کیک در نظر بگیریم یک چهارم افراد نیمی از این کیک را خورده اند.
بالا بودن قیمت تمام شده‌ی برق برای دولت، عدم ورود بخش خصوصی و کاهش تولید برق و فروش برق خریداری شده به قیمت بسیار پایین‌تر باعث شده است که صنعت برق برای دولت به نوعی یک صنعت زیان‌ده محسوب شود. در اصل تعرفه گذاری غلط برای حامل برق باعث افتادن دولت در لوپی شده است که هر یک از عوامل، دیگری را تشدید می‌کند. در همین خصوص مهدی هاشم زاده، کارشناس حوزه انرژی، در گفتگو با خبرگزاری دانشجو عنوان کرد: «وقتی ما به حامل‌های مختلف انرژی مانند برق و گاز یارانه تخصیص می‌دهیم، نتیجه این می‌شود که هیچ سرمایه گذاری در بخش خصوصیِ نیروگاهیِ این صنایع سرمایه گذاری نمی‌کند؛ مانند سال ۹۸ که هیچ سرمایه گذاری حاضر به سرمایه گذاری در این بخش نبود و سرمایه گذاران موجود هم به دلیل زیان‌ده بودن این صنعت می‌خواستند خارج شوند.» این در حالی است که برای جبران کمبود برق که منجر به قطعی در فصول گرم سال می‌شود نیاز است تا نیروگاه‌های بیشتری وارد پروسه‌ی تولید برق شوند.

یک اصلاح امیدوارکننده؛ برق پر مصرف‌ها از جیب خودشان
در سال اخیر دولت سیزدهم تلاش کرد که در دو گام تعرفه‌ی برق و یارانه‌ی دریافتی دهک‌های پرمصرف را اصلاح کند. در همین راستا فریدون عباسی، نماینده کازرون، درمصاحبه با خبرگزاری مهر با تأکید بر به بحث بهینه‌سازی تعرفه‌گذاری انرژی گفت: «اگر بخواهیم به عدالت نزدیک شویم باید هر کسی بیشتر مصرف می‌کند هزینه اش را هم بپردازد. با وجود اینکه تعداد این افراد در جامعه محدود است؛ اما میانگین مصرفشان در بخش انرژی بسیار بالاتر از مشترکین با مصرف بهینه است. بهترین برخورد هم با این افراد پرداخت هزینه‌ها بصورت تعرفه‌های پلکانی است.»
به این ترتیب در قانون بودجه ۱۴۰۰ تصویب شد که قیمت برق برای پر مصرف‌ها به صورت پلکانی افزایش پیدا کند؛ یعنی یارانه پرداختی به آن‌ها کاهش پیدا کند تا به صفر برسد و یارانه برق برای سایر مشترکین طبق روال گذشته پرداخت شود. این قانون از اول بهمن توسط وزارت نیرو اجرا شد.

برق رایگان برای کم مصرف‌ها
IBT یک مدل تعرفه گذاری پلکانی است که طبق آن، هزینه‌ی برق خانوار‌های کم مصرف به صورت رایگان است؛ اما برای مشترکین پرمصرف به شیوه دیگری تعرفه گذاری می‌شود. برای این گروه، برق بنا بر قیمت برق تجدیدپذیر یا برق صادراتی قیمت گذاری می‌شود. کارشناس انرژی اندیشکده ماهد در خصوص بهینه سازی الگوی مصرف گفت: «یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در بحث بهینه سازی الگوی مصرف وجود دارد، بحث اصلاح قیمت است. شما از یک طرف برای کسانی که مصرف کمتری دارند تشویق می‌گذارید؛ مانند کاری که امسال وزارت نیرو رقم زد که هر کس نسبت به سال قبل کاهش مصرف داشت، میزان کاهش یافته رایگان در نظر گرفته شد، و از سوی دیگر برای پر مصرف‌ها تعرفه‌ها را واقعی کردند.»

سیگنال قیمتی دولت
تا کنون دولت با اجرای این طرح در دو مرحله توانسته است الگوی مصرف برق را تا حدی بهینه کند و با اصلاح قیمت‌ها سیگنال مشخصی برای مصرف بهینه به مشترکان پرمصرف بدهد. در همین خصوص مهدی هاشم زاده، کارشناس حوزه انرژی، گفت:« وقتی اصلاح قیمت اتفاق می‌افتد؛ اول از همه قیمت‌های نسبی به حالت تعادل بر می‌گردد و در این صورت برای تولید کننده به صرفه می‌شود که در صنعت برق سرمایه گذاری کند و پژوهش‌های مختلفی برای جلوگیری از اتلاف انرژی توسط گروه‌های دانش بنیان انجام شود.» اما تا پیش از این بار‌ها محصولاتی با مصرف انرژی کمتر راهی بازار شده است؛ اما پرمصرف‌ها هیچ انگیزه‌ای برای خرید محصولی اندکی گران تر، اما کم مصرف نداشته اند، بنابراین فروش محصول کم مصرف شکست خورده و از بازار خارج شده است.

پایانی برای بحران خاموشی
تابستان گرم امسال هرچند شاهد رکورد‌های پر مصرف برق بودیم؛ اما اصلاحات قیمتی و کنترل مصرف مشترکان در کنار افزایش ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی برای تولید برق باعث شده است که شاهد قطعی جدی برق خانگی و حتی صنعتی نباشیم. مساله‌ای که در تابستان سال گذشته برای دولت و مردم تبدیل به بحران شده بود حالا با مدیریتی درست و اجرای طرح قیمت گذاری پلکانی که سال‌ها روی زمین مانده بود، تقریبا حل شده است.

ایستگاه بعدی؛ یارانه گاز
این، اما پایان ماجرا نیست؛ در حال حاضر در کشور ما میزان یارانه‌ی پرداختی برای گاز ۸۰ برابر یارانه‌ی پنهان برق است، نسبتی که اهمیت اصلاح تعرفه گذاری گاز خانگی را روشن می‌کند. طرحی که هنوز اجرایی نشده و نیازمند توجه بیشتر برای رسیدن به توزیع عادلانه گاز است. حال باید دید که آیا گام بعدی دولت در زمینه‌ی اصلاح یارانه‌های انرژی پایانی بر قطعی گاز در کشور می‌شود یا خیر؟!

منبع: خبرگزاری دانشجو

کلیدواژه: قطعی برق یارانه پنهان نیروگاه برق صنعت برق کشور یارانه برق یارانه گاز سرمایه گذاری تعرفه گذاری میزان مصرف وزارت نیرو برق خانگی مصرف برق یارانه ی وات ساعت پر مصرف مصرف ها کم مصرف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۸۷۴۲۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

افزایش بیش از ۸۵۰۰ مگاواتی ظرفیت تولید برق کشور

علی اکبر محرابیان در همایش سراسری مدیران نیروگاه‌های کشور با اعلام این خبر که به زودی در بورس انرژی ساز و کار جدیدی برای عرضه مستقیم برق نیروگاه‌ها به مصرف کنندگان از طریق بورس انرژی نیز ایجاد خواهد شد، گفت: تمام تلاش ما این است که با جذاب کردن اقتصاد صنعت برق، ساز و کاری ایجاد کنیم تا نیروگاه‌ها به صورت نقدی انرژی برق تولید شده خود را به مشترکان بفروشند و درآمد حاصل از آن را صرف توسعه فعالیت‌های خود کنند.

محرابیان با اشاره به تجربه موفق عرضه برق تجدیدپذیر در تابلوی سبز بورس گفت: اجرای موفق تابلوی سبز بورس که سبب شد فعالیت نیروگاهی در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر برای بخش خصوصی جذاب و اقتصادی شود، اثبات می‌کند که عرضه برق نیروگاه‌های حرارتی نیز در بورس انرژی می‌تواند به افزایش جذابیت فعالیت بخش خصوصی در این بخش و حل مشکل نقدینگی این صنعت کمک کند.

وی در ارتباط با برنامه‌های جامع وزارت نیرو برای افزایش مشارکت مشترکان بخش خانگی در مدیریت بار مصرف برق نیز گفت: با یک روش هوشمندانه و با اختصاص پاداش صرفه‌جویی به مشترکان میزان مصرف برق بخش خانگی به شکل معناداری نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافت و در واقع انرژی برق به جای استفاده نادرست در بخش غیرمولد در بخش مولد مورد استفاده قرار گرفت.

وزیر نیرو با تاکید بر مدیریت مصرف بخش خانگی با روش‌های هوشمند و خلاقانه اضافه کرد: با اینکه در بسیاری از کشورهای اروپایی با هدف کاهش مصرف برق، تعرفه‌ها تا ۷۰ سنت افزایش یافت، سیاست دولت سیزدهم در این حوزه افزایش حداکثری مشارکت مشترکاندر صرفه‌جویی با اجرای طرح‌های متنوع مدیریت مصرف بود.

محرابیان اظهار کرد: بار اصلی وظایف صنعت برق کشور بر عهده بخش نیروگاهی است و بر همین اساس لازم بود در قالب همایشی سراسری آخرین اقدامات و برنامه‌های تولید برق نیروگاهی مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرد.

وی در ادامه به توسعه سریع کشور در طول دهه‌های گذشته اشاره کرد و افزود: در دهه‌های گذشته با توجه به رشد خوب کشور در بخش‌های مختلف به ویژه بخش صنعت، تقاضا برای مصرف برق به شدت افزایش یافت و همین روند توسعه‌ای باعث شد میان تولید و مصرف برق کشور فاصله معناداری ایجاد شود.

محرابیان اضافه کرد: اقتصاد کشور به صورت کلی بر پایه انرژی طرح‌ریزی شده است و در دهه‌های گذشته صنایع انرژی‌بر فراوانی مانند سیمان، آلومینیوم، فولاد، مس و در کنار آن بخش خانگی و تجاری رشد قابل توجهی داشتند که نتیجه همه این اتفاقات افزایش بسیار زیاد نیاز مصرف برق در کشور بود.

وزیر نیرو با اشاره به روندهای متفاوت افزایش ظرفیت تولید نیروگاهی برق کشور در دولت‌های گذشته بیان کرد: در دولت‌های هفتم و هشتم ۶۰ درصد، در دولت‌های نهم و دهم ۶۸ درصد و در دولت‌های یازدهم و دوازدهم تنها ۲۳ درصد به ظرفیت تولید برق کشور نسبت به ابتدای هر دولت افزوده شد.

وی با بیان اینکه عملکرد ضعیف دولت گذشته در توسعه ظرفیت نیروگاهی سبب شد تا دولت سیزدهم در ابتدای شروع به کار خود با ناترازی زیادی در صنعت برق رو به رو باشد، اظهار کرد: در ابتدای فعالیت باید دو اقدام اساسی یعنی جبران ناترازی پیش آمده و مدیریت بار مصرف برق را در دستور کار قرار می‌گرفت.

وزیر نیرو در ادامه سخنان خود با اشاره به برنامه تقدیمی به مجلس شورای اسلامی گفت: با اتکا به توان داخلی و ظرفیت نیروگاهی کشور از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون بیش از ۸۵۰۰ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور افزوده شده است که برای تحقق این مهم از اقدامات متفاوتی مانند ارتقای بازدهی نیروگاه ها، احداث نیروگاه جدید در بخش‌های تجدیدپذیر، حرارتی و برقابی استفاده شد.

وی با بیان اینکه در کنار اقدام برای افزایش ظرفیت تولید برق، در بخش مصرف نیز اقدامات گسترده‌ای در دستور کار قرار گرفت، توضیح داد: سیاست وزارت نیرو تامین برق برای همه بخش‌ها مبتنی بر نظام مصرف است و در همین راستا در دولت سیزدهم تلاش بر این است تا صنعت برق به صورت اقتصادی اداره شود.

محرابیان با تاکید بر اینکه در دو سال گذشته برق مورد نیاز بخش خانگی به صورت ۱۰۰ درصد تامین شد، افزود: در بخش صنعت نیز در چهار ماهه گرم سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ معادل ۲۵ درصد انرژی برق بیشتری برای این بخش تامین شد و در همین بازه زمانی برای اولین بار میزان تامین برق صنایع از بخش خانگی پیشی گرفت.

وزیر نیرو اضافه کرد: تامین برق کافی برای بخش‌های مختلف در تابستان سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۰ در حالی رقم خورد که در تابستان ۱۴۰۰ خاموشی‌های گسترده در کشور اتفاق افتاد و نیز تابستان سال گذشته بر اساس منابع معتبر جهانی گرم‌ترین سال کره زمین در طول تاریخ معرفی شد.

محرابیان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه مهم‌ترین دلیل ناترازی انرژی برق در کشور بی توجهی به اقتصاد انرژی است، بیان کرد: در طول دهه‌های گذشته حلقه‌های مصرفی انرژی با سرمایه‌گذاری‌های ویژه رشد زیادی پیدا کرده‌اند، اما در این بین در بخش نیروگاهی کشور که در واقع محرک بخش‌های مختلف صنعت است، سرمایه‌گذاری کافی صورت نگرفته است.

وی با تاکید بر لزوم اصلاح اقتصاد صنعت برق با هدف رفع ناترازی‌ها گفت: سرمایه‌گذاری در بخش نیروگاهی باید به شیوه‌ای دنبال شود که فعالیت در این عرصه برای بخش خصوصی از جذابیت کافی برخوردار باشد.

محرابیان توضیح داد: نیروگاه‌های بخش خصوصی که در دو سال گذشته مجوز گرفته‌اند بر اساس قوانین جدید فعالیت خود را پیگیری می‌کنند و با توجه به نرخ‌های جذابی که مبتنی بر قانون برای مصرف بیش از الگوی بخش‌های مختلف در نظر گرفته شده است، نیروگاه‌ها می‌توانند برخلاف گذشته در این صنعت کسب سود داشته باشند.

وی همچنین به آغاز معاملات بورس انرژی با حضور شرکت‌های توزیع برق اشاره کرد و افزود: در حال حاضر نیروگاه‌ها می‌توانند با عرضه برق تولیدی خود در بورس به شرکت‌های توزیع و مشترکان بالای یک مگاوات، پول حاصل از فروش را به صورت نقدی دریافت کنند.

محرابیان با اشاره به اینکه در سال ۱۴۰۱ برای عبور موفق از اوج بار مصرف برق ۱۰۰ اقدام، برای عبور موفق از اوج بار مصرف برق، سال گذشته ۱۴۰ اقدام و برای سال جاری نیز ۱۸۰ اقدام در نظر گرفته شده است، اضافه کرد: در سال جاری علاوه بر تکرار پاداش صرفه‌جویی سال گذشته برای مشترکان کم مصرف، همچنین در قالب یک کمپین جامع و با هدف مشارکت حداکثری مردم در طرح‌های مدیریت مصرف برق، تعداد ۸۰ میلیون جایزه ویژه برای مشترکان در نظر گرفته شده است که شامل مواردی مانند ۶۰۰ دستگاه خودرو، ده‌ها هزار لوازم خانگی کم مصرف، ده‌ها هزار دستگاه‌های هوشمند و... است.

وی با تاکید بر اینکه منظور از مشارکت مردم در طرح‌های مدیریت مصرف برق به هیچ وجه به معنای کاهش سطح رفاه مردم نیست، گفت: مشترکان می‌توانند با خاموش کردن لوازم پرمصرف و مازاد خود مانند کولرهای گازی اضافی در مناطق گرمسیری در لیست مشترکان کم مصرف قرار بگیرند و مشمول جوایز ارزنده کمپین سال جاری شوند.

باشگاه خبرنگاران جوان اقتصادی اقتصاد و انرژی