گنجینه اسناد دیداری و شنیداری مجلس در مسیر دیجیتالی شدن

تلاش برای دیجیتالی کردن اسنادی که در اختیار مرکز اسناد کتابخانه مجلس قرار دارند یکی از فعالیت‌های اخیر این مرکز است که با هدف حفظ بخش مهمی از گنجینه‌ تاریخی کشورمان انجام می‌شود.

روزنامه ایران: ندا شهماری، مدیر بخش اسناد کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی با «ایران» جزئیات بیشتری از این پروژه را در اختیارمان قرار داده، اسنادی که به‌رغم سر و شکل به ظاهر سیاسی‌شان، دربردارنده بخش‌هایی از تاریخ فرهنگی و اجتماعی کشورمان هستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به‌تازگی خبری درباره دیجیتالی کردن اسنادی که در اختیار مرکز اسناد کتابخانه مجلس قرار دارد منتشرشده است، جزئیات بیشتری را در این باره بفرمایید.
موردی که به آن اشاره کردید یکی از دو پروژه‌ مهمی است که اواخر سال 1399 برنامه‌ریزی‌ آنها انجام شد و از اوایل سال 1400 هم روند اجرایی شدنشان آغاز شد. نوار‌های REEL، کاست و نوارهای ویدیویی VHS، قسمتی از سندهای بخش اسناد دیداری، شنیداری مرکز اسناد کتابخانه مجلس را تشکیل می‌دهند که تلاش برای تبدیل و دیجیتالی کردن اینها یکی از دو پروژه مذکور است. تعداد نوارهای کاست به بیش از 4 هزار عدد و نوارهای ریل به ۱۶۰۰ ساعت می‌رسد.

چه ضرورتی منجر به دیجیتال‌سازی اینها شد؟
گذشت زمان اثرات مخربی بر اینگونه نوارها دارد، تا حدی که دچار آسیب‌هایی همچون چسبندگی شده و بی‌استفاده می‌شود. این پروژه را تعریف و راه‌اندازی کردیم تا اطلاعات نگهداری شده در مخازنمان از بین نروند. بخشی از این اسناد، مجموعه‌های شخصی اهدایی بزرگانی همچون «حسن رهاورد» اولین دستیار علامه دهخدا و همچنین استاد زنده یاد عبدالحسین حائری هستند. بخش دیگری هم مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های شخصیت‌های علمی و فرهنگی را تشکیل می‌دهند.
این اسناد بیشتر متعلق به چه برهه تاریخی هستند؟
محدوده زمانی اینها عمدتاً از سال 1357 تا اواخر دهه 1380 را شامل می‌شود. مابین این نوارهای کاست، نوارهای مرتبط با مذاکرات کمیسیون‌های ادوار هفتم و هشتم بعد از پیروزی انقلاب هم هستند.

به 2 پروژه اشاره کردید، در پروژه دوم چه اسنادی تبدیل خواهند شد؟
پروژه دوم از مردادماه شروع‌شده و به نوارهای REEL اختصاص دارد، نوارهایی که مرتبط با مشروح مذاکرات ادوار 23 و 24 مجلس شورای ملی هستند. کار دیجیتال‌سازی این نوارها در گذشته انجام ‌شده و حالا تصمیم بر پیاده‌سازی اطلاعاتشان داریم. فایل متنی این مذاکرات در دست است و ما به‌دنبال مطابقت دادن آنها با فایل‌های صوتی‌‌ مرتبط هستیم. بعد از فهرست‌نویسی و استخراج محتوای اطلاعاتی بر اساس نطق‌های پیش از دستور و صحبت‌های نمایندگان مجلس، تقطیع و تقسیم‌بندی موضوعی خواهند شد و فایل‌های صوتی در پایگاه اطلاعاتی کتابخانه بارگذاری خواهد شد. این کار سبب دسترسی سهل‌تر پژوهشگران به مطالب موردنظر آنان می‌شود.

اهمیت اسنادی که اشاره شد بیشتر از بعد تاریخ سیاسی است یا از جهت فرهنگی و اجتماعی هم قابل‌بررسی هستند؟
همه این اسناد افزون بر عرصه سیاست و تاریخ، از جهت فرهنگی و اجتماعی هم قابل‌توجه و بررسی هستند چراکه مذاکرات، موضوعات مختلفی ازجمله مسائل فرهنگی را هم در برمی‌گرفته‌اند.
پس از طریق بررسی این اسناد حتی می‌توان به چگونگی سیاستگذاری فرهنگی در کشورمان، حداقل آن بخشی که مرتبط با مجلس بوده هم پی برد؟ اینکه برنامه‌ریزی‌های فرهنگی‌مان چه سیری را طی کرده تا به اینجا رسیده!
بله. آنچه از فایل‌های صوتی در آرشیو مرکز اسناد کتابخانه مجلس در اختیار است مرتبط به دو دوره آخر مجلس شورای ملی یعنی ادوار 23 و 24 است که از سال 1350 تا 1357 را شامل می‌شود. متأسفانه به‌رغم تلاش‌های بسیار هنوز به‌ اسناد قبل از دوره 23 مجلس شورای ملی دست پیدا نکرده‌ایم. هرچند برای گردآوری اینها هم برنامه‌ریزی کرده‌ایم.

گفت‌وگو با چهره‌های فرهنگی که در ابتدا اشاره کردید بخشی از این اسناد را تشکیل می‌دهند، در چه موضوعات و با چه افرادی هستند؟
به‌عنوان نمونه بخش عمده‌ای از این نوارها درباره همایش‌ها و نشست‌هایی هستند که با حضور چهره‌ها و استادان شاخص برگزار شده‌اند، جلساتی درباره مباحثی همچون نسخ‌خطی یا برخی موضوعات تاریخی و فرهنگی. برخی از این‌ها حاوی چنان اطلاعات باارزشی هستند که برای حفظ آنها باید کوشید، ازجمله می‌توان به فایل نشست‌هایی اشاره کرد که با حضور بزرگانی نظیر استاد حائری برپا شده‌اند و اغلب هم در قالب نوار کاست هستند.

اسنادی که در اختیار شماست هم نظیر منابع مخازن مرکز اسناد کتابخانه ملی از نظر موضوعی متنوع هستند یا فقط به مجلس اختصاص دارند؟
مرکز اسناد کتابخانه مجلس تنها آرشیو قوه مقننه به شمار می‌آید و گنجینه‌دار میراث پارلمانی کشورمان است. در آرشیو ما اسنادی از مجلس شورای ملی و همچنین مجلس سنا موجود است که همگی طبقه‌بندی شده‌اند. البته همین اسناد مرتبط با مجلس هم تنوع موضوعی جالب‌توجهی دارند، آن‌طور نیست که گمان کنید فقط سیاسی هستند. زیرمجموعه‌هایی مانند عرایض و شکوائیه‌هایی را شامل می‌شوند که سال‌ها قبل از شهرهای مختلف به مجلس ارسال شده‌اند و مجلس هم آنها را به وزارتخانه‌های مرتبط ارجاع داده است. از همین بابت است که تأکید دارم به اینها نباید تنها از جهت تاریخی و سیاسی نگاه کرد، این اسناد دربردارنده نکات منحصربه‌فردی از دریچه فرهنگی و اجتماعی دوره مرتبط با خود هستند.
در ارتباط با دیجیتال‌سازی اسناد مکتوب چه کرده‌اید؟
این کار از شهریور سال 1399 آغاز شده و تا حدود 6 ماه آینده هم به‌طور کامل دیجیتال‌سازی اسناد مکتوب به پایان می‌رسد. به‌محض دیجیتال‌سازی اسناد، تصاویر آنها در سایت بارگذاری می‌شود. اتفاق خوبی که مخاطبان را از مراجعه حضوری به کتابخانه بی‌نیاز می‌کند.

اما نگفتید که در میان اینها اسناد غیر مرتبط با مجلس هم نگهداری می‌شوند؟
برخی از اسناد در دسترس‌مان آنهایی هستند که از طریق خرید یا اهدا به مخازن ما اضافه ‌شده‌اند. سیاستگذاری‌های مرکز اسناد مجلس در خرید قدری متفاوت شده و حالا بیشتر روی اسناد مرتبط با مجلس تمرکز داریم. هرچند در یک محدوده زمانی، از سال 1387 تا 1397 سیاستمان مبتنی بر خرید انواع مختلفی از اسناد بود. طی یک دهه‌ای که اشاره شد اسناد و نوشته‌های شرعی مرتبط با دوره قاجار هم دیده می‌شود که اینها حدود 50 هزار نسخه‌ای می‌شوند. اسناد خانوادگی و همچنین سندهایی مرتبط با رجال سیاسی و نظامی هم در میان آنها هست که از جمله‌ می‌توان به خاندان فرمانفرمائیان و نصرت‌الدوله‌فیروز  اشاره کرد. در میان آنها حتی تعدادی از فرامین و احکام پادشاهی و همچنین اسناد فرهنگی هم دیده می‌شود. تعداد این اسناد به چیزی حدود 500 هزار برگ سند می‌رسد.

کتابخانه‌ای به عمر مشروطه

سید علیرضا طیرانی
مدیر امور کتابخانه‌ای کتابخانه مجلس

​​​​​​​آنطور که در صورت مذاکرات دارالشورای ملی آمده، اولین پیشنهاد تأسیس کتابخانه پارلمانی در جلسه 189 توسط دکتر ولی‌الله خان نصر نماینده اصناف تهران به تاریخ 28 آبان 1286 خورشیدی عنوان شده است. البته در همان جلسه محمد وکیل التجار یزدی نماینده تجار یزد در اولین دوره مجلس ضمن تأیید پیشنهاد ولی‌الله خان وجود یک قرائت خانه منضم به آن را لازم می‌شمارد.در ماده 135 نظامنامه داخلی مجلس شورای ملی مصوب 17 دیماه 1287 به نام دایره کتابخانه بر می­‌خوریم که به‌عنوان یکی از دوایر شعبه اداری مجلس پیش‌بینی شده است. ارباب کیخسرو شاهرخ کارپرداز و از بانیان اصلی تأسیس کتابخانه مجلس در دیباچه فهرستی که برای کتاب‌های فرانسوی زبان کتابخانه تهیه کرده است می‌نویسد تا سال 1290 شمسی در مورد این دایره هیچگونه اقدامی به عمل نیامده است. در نهایت افتتاح و آغاز به کار کتابخانه مجلس به‌عنوان اولین کتابخانه رسمی کشور سال 1304 شمسی است.نخستین دفترهای ثبت کتابخانه نشان می‌دهد علاوه‌ بر خرید تعدادی کتاب به‌صورت پراکنده و یا اهداء به وسیله ناشران و مؤلفان داخل و خارج کشور به کتابخانه، خریداری 202 جلد از کتاب‌های میرزا ابوالحسن خان جلوه و اهدای 1091 جلد از کتاب‌های احتشام السلطنه محمود علامیر رئیس دوره‌های اول و دوم مجلس بوسیله مخبرالسلطنه هدایت در سال 1291 شمسی نخستین مایه کتابخانه را تشکیل داده است.امروز کتابخانه مجلس با در اختیار داشتن بیش از 600 هزار جلد منابع گرانسنگ شامل: نسخ خطی، کتاب‌های سنگی و سربی، کتاب‌های چاپی فارسی و غیرفارسی به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، عربی، روسی، پایان نامه و... و همچنین آرشیوی از غنی­ ترین نشریات قاجار، پهلوی اول، پهلوی دوم و انقلاب اسلامی در کنار اسناد پارلمانی و مواد دیداری و شنیداری یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین کتابخانه‌های کشور است که وظیفه حمایت دانشی و نخبگانی کشور را برعهده دارد.

انتهای پیام/

 

 

منبع: ایران آنلاین

کلیدواژه: مرکز اسناد کتابخانه مجلس فرهنگی و اجتماعی مجلس شورای ملی مرتبط با مجلس دیجیتال سازی شده اند

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۸۷۵۵۹۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اتفاق‌های عجیب در کمیسون فرهنگی مجلس

دریافت 136 MB کد خبر 6097449