۳ رسم درباره سفره هفت سین؛ چه کسانی نوروز را ابداع کردهاند؟
تاریخ انتشار: ۵ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۰۳۱۹۱
محمد علی عزتزاده محقق در زمینۀ ایرانشناسی گفت: همانطور که در حال حاضر یک ایران سیاسی در محدودۀ جغرافیایی مشخص وجود دارد، یک ایران بزرگ فرهنگی هم داریم که تعبیر «کشورهای وارث تمدن ایرانی» برای آن به کار میرود. در سراسر ایران بزرگ فرهنگی، آیین نوروز گرامی داشته میشود. قبل از دورۀ هخامنشی هم آیین نوروز وجود داشته است، اما از دورۀ هخامنشی بهطور مشخص و متمایز آثاری از نوروز بازمانده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
ریشههایی از نوروز در بینالنهرین باستان پیدا شده است. مقداد بهار بر این نظر است که سومریان نوروز را ابداع کردهاند. اما خود او میگوید سومریان نیز ایرانیان مهاجر بودند. بنده این نکته را اضافه میکنم که بینالنهرین باستان حدود ۲۵۰۰ سال پیش جزئی از ایران گشت و هر چه در آنجا بود به تمدن ایرانی اضافه شد. اصلاً علت بقای تمدن ایران جذب فرهنگهای دیگر است. در مجموع فرهنگ ایرانی پذیرای فرهنگها بوده است و آنچه را متناسب با فرهنگ ایرانی بوده، میپذیرفته است.
امروزه، نوروز، به عنوان یکی از شاخصهای برجستۀ هویت ایرانی در سراسر دنیا شناخته میشود؛ نوروز در یونسکو به عنوان یکی از مواریث جهان ثبت شده است. این مسئله اهمیت زیادی دارد؛ زیرا مواریث ثبتشده در یونسکو مورد توجه و پژوهش قرار میگیرد. به هر حال یکی از راههای تحکیم هویت ایرانی، پرداختن به نوروز و جنبههای مختلف آن است.
حبیبالله اسماعیلی مورخ، نویسنده و پژوهشگر نیز در ادامه گفت: اگر بخواهیم شاخصههای مهم هویت ایرانی را در نظر بگیریم، زبان فارسی، تاریخ مشترک، جغرافیای مشترک و آیینها، آداب و سنن میتوانند شاخصههای اصلی باشند. قطعاً نوروز یکی از شاخصههای اصلی هویتی ماست. در پرتو نوروز است که ما همچون گذشته خود را ایرانی میدانیم.
من در تحقیقاتم به متنی از دورۀ ساسانی دست یافتم که مرحوم تفضلی در کتاب تاریخ زبان فارسی آوردهاند. به این نتیجه رسیدم که متناسب با گفتمان سیاسی غالب در هر دورۀ تاریخی، نوروز به مثابۀ یک ذخیره و گنجینۀ فرهنگی آراسته شده است. در هر زمانی از نوروز به تناسب شرایط استفاده میشود. در سه دورۀ تاریخی قبل از اسلام، دورۀ میانه و عهد صفویه، سه آرایش به تناسب هر دوره از نوروز ارائه شده است و جالب اینجاست که در هر سه دوره هم به مثابۀ یک نماد هویتی که مرز ما با یکدیگر را روشن میکند، بوده است.
از دورۀ ساسانی رسالهای به جا مانده به نام «ماه فروردین روز خرداد». در این رساله نوروز به مثابۀ یک روز بزرگ در نظر گرفته میشود. در این رساله آمده که در نوروز رخدادهایی نظیر آفرینش جهان، تیراندازی آرش و مشخص شدن مرز ایران با توران، از بین بردن افراسیاب و ضحاک و دشمنان ایران اتفاق افتاده است و بازگشت سوشیانس در این روز اتفاق خواهد افتاد. پس به نوروز به عنوان یکی از مأثورات دینی روزگار باستان توجه شده است.
در دورۀ میانه، در کتاب عجایب المخلوقات، تفسیری متناسب با قرن پنجم و ششم از نوروز ارائه شده است. در این کتاب، روز خلقت، روز بعثت پیامبر، روز آغاز حکومت سلیمان نبی مصادف با نوروز در نظر گرفته شده است. البته ابوریحان هم به این نکته با اندکی اختلاف اشاره داشته است؛ بنابراین از این نماد هویتی، در این روزگار تفسیر جدیدی شده است.
در دورۀ ایلخانی که ایران دارد کمکم احیا میشود، حدیثی رواج پیدا میکند که در نوروزنامههای صفوی هم بازتاب دارد. همان حدیث مشهور به نقل از معلی بن خنیس که نوروز را مصادف با همۀ روزهای بزرگ میشمارد. البته سلسله روات این حدیث از نظر حدیثشناسان نقد شدهاند. اما برای من جالب بود که آنچه در روزگار باستان مورد توجه بود، در عهد صفوی هم محل توجه است و نوروز، مصادف با روزهای بزرگ تاریخ جهان قرار داده میشود. این موضوع در همۀ نوروزنامههای زمان صفوی موجود است.
در روزگار فعلی هم که بخشی از مردم به هر دلیلی نارضایتی دارند، گنجینۀ نوروز به تناسب روزگار آرایش جدیدی پیدا میکند و مثلاً الان برخی میگویند دعای نوروز را فارسی بخوانیم. پس نوروز به عنوان یک عنصر وجودی در بطن ذهنیت جامعۀ ایرانی و در هویت فرهنگی جامعۀ ایرانی، آنچنان تنیده شده که در هر دوره خودش را نشان میدهد.
اسماعیلی به نوروزنامهها هم اشاره کرد و گفت: نوروز در روایت نوروزنامههای ایرانی با روایت نوروز در نوروزنامههای شبه قارۀ هند، حوزۀ آناتولی، آسیای مرکزی و قفقاز متفاوت است. در دورۀ عثمانی نوروزنامههایی به زبان ترکی نوشته شده است. همچنین در آسیای مرکزی هم به زبان فارسی نوروزنامههایی نوشته شده است. در هند هم نوروزنامههایی نگاشته شده است. من این نوروزنامهها را گردآوری کردم. آنها همگی به یک نفر منسوب میشوند: حکیم محمدعلی ترمذی. ما در تاریخ دو تا محمدعلی ترمذی داشتیم، یکی در قرن سوم، و یکی در قرن نهم. مشخص نیست این نوشتهها منسوب به کدام یک است. یکی از وجوه تمایز این نوروزنامهها نسبت به نوروزنامههایی که در ایران نوشته شده است، عدم ذکر روزهای بزرگی است که با نوروز مصادف شده است. همچنین در آن نوروزنامهها، اول سال را با روزهای هفته میسنجند؛ یعنی میگویند اگر اول سال فلان روز هفته باشد، چنین اتفاقاتی خواهد افتاد.
اسماعیلی در بخش پایانی سخنان خود در مورد آیینهای نوروزی گفت: سنت هفت سین، سنت متأخری است، ولی سه رسم هست که در تمام مناطق حوزۀ نوروز جریان داشته و دارد: آب پاشیدن، توجه به سبزه و پوشیدن لباسهای نو و عطر زدن. انداختن سفره هم وجود داشته است که در آن اطعمه و اشربه قرار داده میشد، اما به این معنایی که «هفت سین» یا «هفت شین» از آن یاد میکنند، سابقۀ خیلی طولانی ندارد. صدرالدین عینی، مورخ و ادیبی که در امارت بخارا میزیست، یادداشتی در مورد نوروز دارد که در آن از آیینهای مردم ماوراء النهر (فرا رود) سخن میگوید. او به آب و سبزه و لباس اشاره میکند، ولی از هفت سین چیزی نمیگوید. همین الان هم در کشورهای فارسیزبان آسیای مرکزی و افغانستان، این سه آیین مورد توجه قرار میگیرد.
فرضیۀ من این است که باید ریشههای آیینهای نوروز را در آیینهای کوچ بهاره و کوچ پاییزه نیز جست؛ زمانی که بخش مهم اقتصاد و حیات اجتماعی مردم با کوچروی پیوند خورده بود. جشن نوروز در اول بهار و جشن مهرگان در اول پاییز است. این تقارن، ذهن آدم را به سمت ییلاق و قشلاق برد. همچنین نوروز با سال کشاورزی و سال مالی پیوند دارد. اگر به سنت آب پاشیدن روی زمین توجه کنیم، رابطۀ نوروز با کشاورزی را میبینیم. در اکثر مناطق ایران، در فرودین ماه و در ابتدای پاییز کاشت محصول صورت میگیرد. همچنین نوروز یک ارتباطی با مسائل مالی و نظام دیوانی داشته است. دیوانیان به عنوان حاملان سنت فرهنگی این سرزمین به نوروز توجه داشتند. همچنین از دورۀ مغولان به بعد، نوروز با سنت دوازده حیوانی پیوند میخورد که با خرافات هم همراه است. گویی یک عنصر ثابتی وجود داشته که یک چیزی هم از بیرون میآید و خودش را به این عنصر ثابت دیرپا متصل میکند.
منبع: خبرآنلاین
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردیمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: سفره هفت سین تاریخچه نوروز نوروزنامه ها هویت ایرانی عنوان یک هفت سین آیین ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۰۳۱۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
علیرضابیگی: دولت مشکلاتش را به سفره مردم منتقل کرد
به گزارش «تابناک» به نقل از روزنامه اعتماد، علیرضابیگی، نماینده مردم تبریز و عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی ادامه داد: دولت با هزینههایی که خودش به زندگی مردم تحمیل میکند نمی تواند انتظار داشته باشد تورم، شرایط کاهشی داشته باشد. کدام یک از اقلام که در اختیار دولت است سیر نزولی پیدا کرده است؟ در واقع آنها از یک سری شاخص های مربوط به رشد صحبت میکنند اما عملا آنچه در زندگی مردم مشاهده می شود متفاوت است.
دولت برای اینکه مصارف و منابع خود را تراز کند قیمت ارز ترجیحی را کاهش میدهد طبیعتا آن گرانی به زندگی مردم تحمیل میشود. ممکن است در بودجه، تراز منابع و مصارف برقرار شده باشد اما در زندگی مردم، درآمدها و هزینه با یکدیگر همخوانی ندارد به بیان دیگر ما مشکلات را به زندگی مردم منتقل کردیم و در مقابل مردم هم امکان تأمین این کسری را نخواهند داشت.
دولت افزایش حقوق کارگران را نپذیرفت و بدون اینکه نماینده کارگران پذیرفته باشد در نهایت حداقل حقوق را مبنا قرار دادند. این وضعیت در شرایطی است که تورم قیمت های اقلام اساسی به طور جدی احساس می شود و برخی از اقلام حتی از سفره های مردم حذف شده است. علاوه بر این، هزینه درمان، ایاب و ذهاب و سایر موارد نیز وجود دارد.
به عنوان مثال در شهری مثل تهران، هزینه حمل و نقل حدود ۳۵ تا ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده است آن هم در شرایطی که دولت در تأمین منابع مناسب خود برای اداره کشور در بودجه سال ۱۴۰۳، ۵۰ درصد به مالیات افزوده است و نمی تواند این رقم را به همه استان های کشور تعمیم داد. به عنوان مثال وضعیت اقتصادی یک استان وضعیت رو به رشدی دارد اما در مقابل استان دیگری با وجود وسعت و امکانات و ظرفیت، چندان مناسب نیست. برای این استان به عنوان مثال سهم ۳۰ درصدی درنظر می گیرند و ۲۰ درصد سهم را برای استان دیگری که وضعیت اشتغال و اقتصادی بهتری دارد در نظر می گیرند. بنابراین وقتی این ۸۰ درصد در کنار هم قرار می گیرند تورم ۸۰ درصدی به کشور تحمیل می شود و این موضوع، زندگی مردم را متاثر می کند.