برخی بحران را باور نمی‌کنند و می‌گویند سیاه نمایی نکنید/ هنوز مانند 108 سال پیش فکر می‌کنیم/ امروز اقتصاد ایران در جنگ اقتصادی تمام‌عیار است
تاریخ انتشار: ۲۸ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۰۸۱۸۵۳
به گزارش الف؛ اقتصادی قدرتمند است که بتوان بر سرپای خود بماند، به‌نوعی استقلال داشته باشد. اقتصادی قوی است که تاب‌آوری آن بالا باشد بتواند در مقابل تکانه‌ها، تحریم‌ها و فشارها مقاومت کند.
در کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته حمایت از تولید ملی حرف نخست را می‌زند؛ در این کشورها سیاست‌گذاری مبتنی بر حمایت از اقتصاد ملی انجام شود و سعی می‌کنند در مورد اتفاقاً در حوزه بین‌الملل برای حمایت از تولید خود برنامه داشته باشند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اما خبرهای شنیده می‌شود مبنی بر اینکه احتمال وضع تعرفه صفر برای واردات دست‌کم ۵۳۰ قلم کالا بین ایران با ۵ کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در حال نهایی شدن است، البته هنوز مشخص نیست چه اقلام کالایی قرار است در این فهرست قرار گیرند؛ اما برای تولیدات ایرانی که هنوز قدرت رقابت با کالاهای مشابه را ندارند، اجرایی شدن این اقدام باعث نابودی آنها خواهد شد و اقتصاد ملی تحت شعاع قرار می‌گیرد.
این در حالی است که بارهای برخی کارشناسان و حتی مسئولین اقتصاد ایران را با ونزوئلا، لیبی و... مقایسه می‌کنند، درحالی‌که خود این مسئولین سیاست‌گذار هستند، اما هیچگاه به مسیری که کشورهای توسعه‌یافته طی کردند، نگاه نمی‌کنند.
در خبری اعلام شد، رشد تولید آلمان در ماه جون به علت افزایش چشمگیر سفارش‌ها، به بیشترین مقدار خود در بیش از ۶ سال رسید که این نشان می‌دهد کارخانه‌ها در توسعه ربع دوم سال مشارکت خواهند داشت؛ آلمانی که به دلیل دو جنگ جهانی، باید غرامت می‌داد امروز دارای قدرت اقتصادی است.
در این خصوص با ساسان شاه ویسی کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل گفتگوی انجام دادیم که بخشی کوتاهی از آن را در ادامه مشاهده می‌کنید و فردا (چهارشنبه) متن کامل این مصاحبه منتشر خواهد شد.
ساسان شاه ویسی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی الف، در موردحمایت از تولید ملی در ایران و کشورهای پیشرفته، اظهار کرد: امروز یک سیاست بزرگ به نام جهانی‌شدن به وجود آمده که به‌شدت بارنگ‌های مختلف مانند اینکه اقتصادهای دولتی را به چالش می‌کشد و یا موانعی که آن دولت‌ها را به وجود می‌آورند، سعی کرده نخ‌نما کنند و می‌گوید این موارد از توسعه‌یافتگی اقتصادی و بسترسازی برای همراهی کردن با اقتصادهای بین‌الملل جلوگیری می‌کنند.
وی ادامه داد: اقتصادهایی که دوران اولیه پیدایش یا ساختاربندی یا ساماندهی خود را می‌گذرانند تا زمانی که به آن قدرت موردنظر نرسیده‌اند که در نظام بین‌المللی صاحب‌سهم، اندازه و قابلیت برای مدیریت و حفظ سهم خودشان از اقتصاد جهان داشته باشند، نگاه حمایتگرانِ مذمومی که در اقتصاد بین‌الملل مرجع است، ترجیح ندارد.
این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: تا زمانی که اقتصاد ملی جمهوری اسلامی ایران به آن سطح از قابلیت استغنا و ایجاد خلاقیت برای سهم پذیری معقول از اقتصاد بین‌الملل دست پیدا نکرده، به نظر می‌رسد که دفعی برخورد کردن باسیاست‌های حمایت گرایانه اقدام منطقی نیست.
وی اضافه کرد: بسیاری از اقتصادهای مدرن امروزی این پروسه را طی و اقتصادهایشان را پُرقدرت کرده و بعد وارد نظامات جهانی شدند، زیرا در اقتصاد بین‌الملل دیگر عناصر، رقابت ساز است که ساختار و قاعده‌ها را می‌سازد و در این فضا سهم‌های بیش‌ازاندازه ملی خود را مطالبه می‌کنند؛ امروز نوپدیدها و نوظهورهای اقتصادی دنیا، نخست از اقتصادهای خود حمایت کرده، زیرساخت‌ها را ایجاد و دانش را به کار گرفته‌اند.
اقتصاد ایران، عقب‌مانده، شکننده و غیر مقاوم شناخته می‌شود
این استاد دانشگاه تصریح کرد: 20 کشور (البته 19 کشور بعلاوه یک اتحادیه اقتصادی) 86 درصد اقتصاد جهان را در اختیاردارند و در طرف دیگر 177 کشور هستند که کمتر از 15 درصد اقتصاد دنیا را دارند؛ این نشان می‌دهد یک عده در محاق عدم‌حمایت از اقتصاد ملی شان گیر کرده اند.
شاه ویسی ادامه داد: اگر با این مضمون بپذیریم که اقتصاد ایران تا زمانی که از اقتصاد ملی حمایت نشود، قدرتمند نخواهد شد و تا زمانی که قدرتمند نشود، نمی‌تواند به سهم حداقلی اما واقعی خود در اقتصاد بین‌الملل برسد، لذا صرفاً به‌عنوان اقتصاد عقب‌مانده، شکننده و غیر مقاوم و درنهایت کم برخوردار شناخته می‌شود.
چرا آلمان، آلمان شد؟/ برابری قدرت اقتصادی در مقابل قدرت نظامی
وی با اشاره به آلمان و نقش این کشور در اقتصاد بین‌الملل، تأکید کرد: کشوری که در یک جنگ جهانی زیر و رو شد، امروز بزرگ‌ترین اقتصاد حوزه اروپا تلقی می‌شود و از لحاظ تولید ناخالص، چهارمین اقتصاد جهان و از لحاظ قدرت برابری، پنجمین اقتصاد جهان است.
این کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل گفت: آلمان توانست به یک اقتصاد بزرگ و شاید بزرگ‌ترین صادرکننده در جهان، به عنوانیکی از تکنیکال ترین و منضبط‌ترین اقتصادها مطرح شود. امروزه اگر قدرت نظامی خود را در جنگ جهانی دوم ازدست‌داده، اما قدرت اقتصادی برابری باقدرت نظامی در جهان داشته؛ لذا حرفی برای گفتن دارد و حتی در سهم خواهی‌های جهانی به همین واسطه توانست است، قدرتمند قلمداد شود.
شاه ویسی افزود: آیا آلمان بدون حمایت از زیرساخت‌های اقتصادی و بدون اصلاح ساختارهای خود توانست به این جایگاه دست پیدا کند؟ دوره صنعتی شدن این کشور شاید حدود 100الی 110سال بعد از انگلیس و یا حتی فرانسه شکل گرفت؛ اما چه اتفاقی رخ داد که آلمان، آلمان شد.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: آلمان زیرساخت‌ها را ساخت و قابلیت‌های اقتصادی را تغییر داد؛ بعد یک سری از سیاست‌ها را زیرپا گذاشت؛ این کشور سیاست‌هایی تعریف کرده بود که عمدتاً این سیاست‌ها بخشی از تجارت، تولید، رفاه، اشتغال و از همه مهمتر اقتصاد ملی را تحت سیطره گرفت که نام آن را سیاست‌های جدید اقتصادی گذاشتند و نهایتاً باعث احیای اقتصاد آلمان شد.
به گفته وی؛ مهم‌ترین رکنی که در یک اقتصاد پویا موردنظر است رابطه بین رشد اقتصادی با عوامل رشد است که مهم‌ترین عامل رشد در اقتصاد ایران حداقل اکنون نفت است.
ان کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: آلمان‌ها در یک دوره چهل‌ساله توانستند زیرساخت‌های خود را بسازند، نه نفت داشتن برای فروش و نه هتلی که گردشگر جذب کنند؛ زیرساخت یعنی بایستی در تولیدات صنعتی حرف اول را بزنیم؛ امروز حرف اول را آلمان می‌زند؛ این کشور به جهان در موردبحث غرامت بدهکار بود، اما امروز یکی از بزرگ‌ترین گردش وجوه اقتصادی جهان با مرکزیت آلمان با ظرفیت‌های صنعتی، فناوری، پولی و گردشگری انجام می‌شود.
سهم 0.38 درصدی ایران از اقتصاد بین الملل/ وقتی اقتصاد ملی خط قرمز نیست
شاه ویسی در مورد سهم ایران در اقتصاد بین‌الملل گفت: ایران کمتر از نیم درصد و اگر اشتباه نکنم حدود 38 دهم درصد (0.38 درصد) را دارد؛ درحالی‌که حداقل بر اساس جمعیت که ایران بیش از یک درصد جمعیت جهان را دارد؛ بر اساس وسعت، کشور ما بیش از یک درصد وسعت جهان است و بر اساس قابلیت‌های اقتصادی، 3.5 الی 4 درصد سهم پذیری داشته باشد.
کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل در مورد اینکه خط قرمز اقتصاد هر کشور اقتصاد و تولید ملی محسوب می‌شود؛ در ایران چگونه است، گفت: باید اینگونه باشد، اما متأسفانه هنوز در بعضی بخش‌ها شمایل آن پیدا نکرده است. باور برای بعضی مسئولین ما هنوز اجرایی و ایجاد نشده است.
او ادامه داد: برخی بحران را باور نمی‌کنند و می‌گویند سیاه نمایی نکنید، می‌گوییم این بحران تماماً ذاتی و به خاطر ما نیست؛ بخشی از آن به دلیل تحریم و بخشی به این دلیل است که جهان اقتصاد دچار بحران شد و بخشی دیگر به خاطر رکود و ناکارآمدی نظام اقتصاد لیبرال در جهان است که ما از آن متأثر می‌شویم؛ اما بخشی از آن مشکلات به زیرساخت‌های اقتصادی کشور مربوط است.
شاه ویسی تأکید کرد: اقتصاد ما، اقتصادی متزلزل، ضربه‌پذیر و آسیب‌پذیر است. تایوان، سنگاپور و ویتنام مگر با کشوری جنگ دارند، اما برای حمایت از تولید ملی خود و جلوگیری از آسیب‌پذیری برنامه داشته و اقدام می‌کنند، اما اقتصادهایی مانند ایران که از فشار بیرونی و تحریم ظالمانه علیه آن انجام می‌شود، باید چه‌کار کند؟
اقتصاد ملی ما آسیب‌پذیر است/لبخند زدن بلایی بر سر قطر آورد
وی با بیان اینکه باید اقتصاد ایران مبتنی بر دانش شود، بیان کرد: منابع انسانی را باید شناسایی و فعال کرد و موردحمایت قرار دهد. حوزه‌های اقتصادی را قبل از اینکه بخواهد به تحریم و جنگ اقتصادی تمام‌عیار با آمریکایی‌ها بپردازد، دانشی و اقتصادتان برخوردار شود.
کارشناس مسائل اقتصادی اضافه کرد: ما نمی‌توانیم با صرف لبخند زدن بلایی که بر سر قطر آوردند را بر سر ایران بیاورند. قطر سال‌ها خوش‌خدمتی کرد و دلارها و درامدهای نفتی را جای دیگری سرمایه‌گذاری کرد؛ اما همین امروز تحت تحریم کشورهایی است که محلی از اعراب ندارند و کشور برادر یاد می‌شوند؛ اگر کشوری مانند قطر نخواهد دچار این آسیب شود، باید اقتصاد خود را از حالت تک‌محصولی نجات دهد.
وی تصریح کرد: باید تیم اقتصادی دولت دوازدهم باور داشته باشد که اقتصاد ملی ما آسیب‌پذیر است و در برابر فشارها و اتفاقات بیرونی آسیب می‌بینید؛ امروز اقتصاد ایران در جنگ اقتصادی تمام‌عیار است، اگر مسئولان باور کردند، اولین موضوعی که به ذهنشان خواهد رسید این است که اقتصاد داخل و ملی را بتوانند تقویت و مقاوم کنند.
آیا امنیت اقتصادی، عدالت اقتصادی و شفافیت اقتصادی ایجادشد؟
شاه ویسی در مورد اینکه بعد از چهار سال ابلاغ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، اقتصاد ایران مقاوم شده است، پاسخ داد: به نظرم هنوز خیلی فاصله‌داریم با چیزی که بایستی اتفاق می‌افتاد. وقتی سیاست‌ها را بررسی می‌کنیم، باید پاسخ دهیم آیا امنیت اقتصادی، عدالت اقتصادی، سلامت و شفافیت اقتصادی ایجادشده است؟ آیا قدرت رقابت داریم؛ آیا اقتصاد ایران دانشی شده است و بهره‌وری اقتصاد ما قابل‌سنجش است؟ وقتی این موارد را کنار هم می‌گذاریم نشان می‌دهد که خیلی فاصله با اقتصاد مقاوم داریم.
دولت دوازدهم مسیری سختی پیش رو دارد/ هنوز مثل 108 سال پیش فکر می‌کنیم
این کارشناس مسائل اقتصاد سیاسی گفت: رویکرد رشد اقتصادی ایران را اگر مبتنی بر اقتصاد درون‌زا تعریف کنیم، باید بر اساس قابلیت مند سازی سرمایه انسانی باشد؛ هنوز مانند 108 سال پیش فکر می‌کنیم که خدا نعمت نفت را از ما نگیرد و اگر کسی هم خواست بگیرد، به مدد شرکت‌های چندملیتی نگذاریم.
به اعتقاد وی، اقتصاد مقاومتی می‌گوید آن روزی خوشحال هستیم که اگر نفت و گازی هم است، اما در سطح راهبردی برای ما کارساز باشد؛ امروز آن‌قدر سطح و جایگاه سرمایه نفت نازل‌شده که کاربردی از آن‌هم استفاده نمی‌کنیم. هنوز با درآمدهای نفتی و درآمدهای نقد شونده آن مشکل‌داریم.
شاه ویسی تأکید کرد: دولت دوازدهم مسیری سختی پیش رو دارد؛ بخشی از آن پوست‌اندازی از اتفاقات اقتصادی است که در دولت یازدهم رخ‌داده است؛ درعین‌حال یک نوگرایی و نوآوری مبتنی بر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به جهت مستحکم کردن بنیه اقتصادی کشور در چهار سال آینده است. امیدواریم دولت آینده بتواند این ظرفیت‌سازی و قابلیت سازی را با تیمی کارآمد، اندیشمند و دانشمند به مجلس پیشنهاد کند.
منبع: الف
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۰۸۱۸۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا ایران تحریم‌ناپذیر است؟
ایران تحریم‌ناپذیر است. این گزاره قابل تامل و مهمی است که رئیس‌جمهوری روز یکشنبه در افتتاحیه نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی (ایران اکسپو ۲۰۲۴) بیان و در تبیین چرایی آن هم به این موضوع اشاره کرد که جوانان و متخصصان داخلی، در سال‌های گذشته توانسته‌اند با نوآوری و ابتکار‌های خاص علاوه بر تامین نیاز‌های ضروری کشور، دریچه‌های صادراتی جدید به روی دنیا باز کنند. رئیس‌جمهوری همچنین با تاکید بر اینکه برگزاری نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی گواه تحریم‌ناپذیر‌بودن جمهوری اسلامی ایران است، گفت: «تحریم در ایران اسلامی با اراده پولادین مردم هرگز به نتیجه نرسیده و پس از این هم نخواهد رسید. برگزاری این نمایشگاه همچنین نشان‌دهنده آن است که طرح‌های شیطانی منزوی‌کردن ایران هرگز به نتیجه نرسیده و نخواهد رسید.»
رئیسی همچنین این نمایشگاه را رونمایی از دستاورد‌ها و توانمندی‌های جوانان کشورمان در تلاش برای تبدیل تحریم‌ها و تهدید‌ها به فرصت، توصیف و تصریح کرد: «به تعبیر دیگر ترجمان این نمایشگاه و رویداد بزرگ اقتصادی آن است که ما توانستیم و باز نیز می‌توانیم.» بر این اساس، اظهارات رئیسی را می‌توان بازتاب تغییر و تحولات سرنوشت‌ساز سال‌های اخیر اقتصاد ایران دانست، یعنی دقیقا همان نقطه عطفی که طراحان و معماران تحریم‌های یکجانبه و حداکثری گمان می‌کردند با به راه انداختن آنچه کارزار فشار حداکثری نام گذاشتند، می‌توانند جریان تولید و تجارت را در کشور به کلی فلج کنند و درنهایت به خواسته خود که همان از بین بردن توان سیاسی و نظامی کشور بود، دست پیدا کنند و مردم را در برابر حاکمیت قرار دهند، اما کارنامه سال‌های اخیر نشانگر شکست ابرتحریم‌هایی است که به گمان تحلیلگران بین‌المللی اگر نسبت به هر کشوری اعمال شده بود، فروپاشی ساختار اقتصادی آن کشور ظرف چندماه قطعی بود.
هدف‌گذاری ایران برای اقتصاد عاری از نفت
برهمین اساس، رهبر انقلاب نیز در سال ۹۸ و در اوج فشار‌های تحریمی در یکی از بیانات خود فرمودند: همین تحریم می‌تواند یک فرصت باشد که [پیش از این هم]بوده و بعد از این هم می‌تواند فرصت باشد. می‌تواند اقتصاد کشور را از اتکا به نفت نجات دهد و بند ناف اقتصاد را از نفت قطع کند. عمده مشکلات اقتصادی ما به خاطر وابستگی به نفت است. وابستگی به نفت باعث شده که برای پیشرفت کشور، استعداد و نیروی داخل توجه چندانی نشود اگر بتوانیم این کار را بکنیم، بهترین فرصت را به دست آورده‌ایم. باهوش‌های آمریکایی‌ها هم توجه به این نکته دارند و دیدم در گزارشی توصیه کرده بودند که نگذاریم ایران اقتصاد بدون نفت را تجربه کند، یک راه پشتی درست کنید که ایران به‌کلی از نفت منقطع نشود، چون می‌رود به‌کلی دنبال اقتصاد غیرنفتی.
ناکامی نقشه فروپاشی با وجود کاهش کیفیت زندگی مردم
به باور کارشناسان، هرچند ایران در طول ۴۵ سال گذشته عملا زیر شدیدترین فشار‌های تحریمی آمریکا و اروپا قرار داشته است، اما از سال ۲۰۱۱ و اعمال تحریم‌های نفتی که سودای صفرشدن صادرات نفت را داشت، این استراتژی دنبال می‌شد که قطع کامل درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت آن هم در شرایطی که بیش از ٩٠درصد بودجه وابسته به آن بود، حتی امور روزمره مردم هم دچار آسیب جدی شود تا در سایه وقوع آشوب‌های داخلی و سرخوردگی از ناتوانی در تهیه دارو و غذا، خواسته‌های نامشروع غرب از جمهوری اسلامی پای میز مذاکره تحمیلی وصول شود. در هر صورت با عبور از سال‌های سخت تحمل فشار‌های بیرونی، نقشه شوم طراحان تحریم آنطور که انتظار داشتند پیش نرفت و ایران توانست با بهره‌گیری از توان داخلی و ایجاد فرصت‌های جدید نیاز‌های فوری را برطرف کند.
برای نمونه طراحان تحریم بنا داشتند صنایع مادر کشور نظیر نفت، پتروشیمی، خودروسازی، فولاد، لوازم خانگی، سیمان و... را از کار بیندازند، اما در نقطه مقابل پیش گرفتن راهبرد‌های جدید نه‌تنها این صنایع را از کار نینداخت که حتی برآیند یک دهه گذشته نشان می‌دهد در برخی از حوزه‌ها تحریم به جای نغمت به نعمت تبدیل شد و استعداد‌هایی بروز پیدا کرد که در شرایط عادی هیچگاه مجال بروز آن پیدا نمی‌شد. البته ناگفته پیداست که هرچند آرزوی خام‌فروپاشی اقتصاد ایران نقش بر آب شده، اما تحریم اساسا آسیب‌هایی به کیفیت زندگی مردم هم زده و رشد اقتصادی کشور هم به ویژه در دهه ٩٠ برمبنای برنامه‌های توسعه و سند چشم‌انداز پیش نرفته که این مسئله در واقع همان محروم‌ماندن کشور از درآمدهای ارزی مناسب و یا بسیاری از تکنولوژی‌های جدید جهانی در بخش صنعت است. برای مثال مطابق آمار‌ها در سال ٢٠٢١ رقم درآمد سرانه ملی مردم ایران ٥٣٤٣ دلار اعلام شده بود که مطمئنا اگر جریان تحریم‌های یکجانبه نبود رفاه ایرانیان در وضعیت دیگری قرار داشت. به‌علاوه در دیگر شاخص‌های کلان مانند نرخ ارز، تورم، بیکاری و تشکیل سرمایه جدید هم اوضاع باب میل مردم و سیاست‌گذاران نبوده است. البته بخش بزرگی از شوک‌های وارد شده به اقتصاد ایران زیرپوست تحریم‌ها، همان مصیبت تک‌محصولی و نفتی بودن اقتصاد کشور بوده که چالش‌های بزرگی برای کشور ایجاد کرده است.
تنوع بخشیدن به محصولات صادراتی ناجی کشور شد
در این میان، تغییر ریل سیاست‌گذاری و تنوع‌بخشیدن به سبد محصولات صادراتی توانسته تا حدود زیادی ضربه‌گیر تحریم‌ها باشد، ضمن اینکه روند بودجه‌نویسی در سال‌های اخیر و پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم هم تغییرات شگرفی داشته که در آن سهم درآمدهای نفتی از بودجه بسیار کمتر از سال‌های قبل شده و حتی دولت با اتخاذ تصمیمات شجاعانه مانند ایجاد پایه‌های مالیاتی جدید، اصلاح نظام اداری، بهبود محیط کسب‌وکار و مقابله با فساد که برخی ناظران و تحلیلگران آنها را غیرممکن می‌دانستند، توانسته دیوار بلند تحریم‌ها را از سر راه بردارد.
ضمن آنکه نمی‌توان این تغییر رویه بزرگ را نادیده گرفت که سیاست مذاکره با امید به رفع تحریم تبدیل به آخرین و کم‌اهمیت‌ترین راهبرد دولت سیزدهم شده و این باور به وجود آمده که با اتکا به امکانات داخلی و بهره‌گیری از دانش متخصصان داخلی می‌توان منافعی برای کشور کسب کرد که پای میز هیچ مذاکره‌ای پیدا نشده و نخواهد شد. می‌توان اینگونه تعبیر کرد که اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی و قطع‌کردن نفت از بند ناف اقتصاد و حذف خودتحریمی‌ها می‌تواند سفره مردم را هم دچار تغییر کند که این مسئله در صدر اولویت‌های کشور قرار گرفته است.
روایت طراحان و معماران تحریم از ناکارآمدی فشارها
در کتاب «تحریم‌ها چطور کار می‌کند؟ ایران و آثار جنگ اقتصادی» که اخیرا منتشر شده، آمده است: باراک اوباما با ممانعت از تجـــارت ســایر کشورها با ایران در سال۲۰۱۱ ماهیت تحریم‌های ایالات متحده را تغییر داد. تحریم‌های اوباما منبع اصلی درآمد ارزی ایران یعنی فروش نفت را مختل کرد. این تحریم‌ها همچنین موجب قطع ارتباط بانک‌های ایرانی از جمله بانک مرکزی با سیستم مالی بین‌المللی شد. تا به امروز، تاثیر اقتصادی تحریم‌ها با آنچه تشکیلات محافظه‌کار جنگ‌طلب آمریکا پیش‌بینی می‌کردند فاصله زیادی داشته است. به‌طور قطع، تحریم‌ها به دو دهه رشد اقتصادی ثابت پایان داد، اما تحریم نه باعث فروپاشی اقتصاد شد و نه قیام‌های توده‌ای برای فشار جدی بر دولت را به وجود آورد.
انعطاف نسبی اقتصاد و تصمیم برای اجازه دادن به کاهش ارزش پول، به شروع -تاکنون بسیار کم- بازسازی اقتصادی به دور از صادرات نفت و به سمت تولید داخلی کمک کرد. به‌رغم کاهش منابع، دولت از مکانیسم حمایت اجتماعی خود برای محافظت از فقیرترین خانوار‌ها در برابر گرسنگی و سقوط به فقر شدید استفاده کرد. همچنین ریچارد نفیو، مقام سابق وزارت‌خارجه آمریکا که به عنوان معمار تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران شناخته می‌شود، با اشاره به پیش‌بینی‌های نادرست دولت ترامپ مبنی بر فروپاشی ایران طی چند ماه تاکید کرد: «دولت ترامپ از ثبات نسبی حکومت ایران سرخورده شد». نفیو نوشته است: «سال ۲۰۱۸، اظهارنظر‌های گسترده‌ای از مقام‌های ارشد آمریکایی با این مضمون شنیده می‌شد که ایران تنها چند ماه و چند ضربت شدید برای فروپاشی فاصله دارد. اعتراضات و آشفتگی‌های سیاسی در این کشور ادامه دارند، اما هیچ نشانه معقولی از وجود ناآرامی‌های استثنایی در آن دیده نمی‌شود.»
در ادامه یادداشت مقام سابق آمریکایی آمده است: «حکومت، از لحاظ سیاسی، استحکام معقولی دارد و هیچ نشانه‌ای از جدایی نیروهای امنیتی از آن دیده نمی‌شود.» نفیو در کتاب «هنر تحریم‌ها؛ نگاهی از درون میدان» می‌نویسید: «استقامت در برابر درد تحریم اقتصادی، همان توانایی است که یک اقتصاد در عین از دست دادن بسیاری از ظرفیت‌های تولیدی خود برای ادامه حیات دارد. مانند گروهان نظامی که حتی در صورت از دست رفتن آن، یک ارتش می‌تواند کار خود را پیش ببرد. اهمیت داشتن روش و راهبرد برای استقامت در کشور هدف این است که وقتی راهبرد‌هایی برای حفظ استقامت وجود داشته باشد، کشورهایی که در معرض تحریم قرار می‌گیرند، عزم خود را بالاتر برده و جایگاه خود را در این زمینه تقویت می‌کنند.»
ایران در برابر تحریم واکسینه شده است
یک کارشناس برجسته ایتالیایی در حوزه اقتصاد نیز با اشاره به پویایی و رشد اقتصادی ایران طی سال‌های اخیر تصریح کرد که تحریم‌های یکجانبه غرب علیه ایران به اقتصاد این بلوک آسیب زده و موجب شده است تا شرکت‌های غربی از بازار بزرگ ایران محروم شود. وضعیتی که به گفته او، شرکت‌های غربی را شاکی کرده است.
«جیانکارلو الیا والوری» طی یادداشتی تحلیلی می‌نویسد: «در حالی که اینجا در ایتالیا برای پیروی از دستورات ایالات متحده آمریکا مغزمان را کار می‌گیریم، فرقی هم نمی‌کند که روسای‌جمهورش خوب، بد یا حتی خواب‌آلوده باشد، اقتصاد ایران به توسعه خود ادامه می‌دهد.» والوری در گزارش خود نتیجه‌گیری کرده است: «تحریم‌ها و محدودیت‌های یکجانبه برخی کشورهای غربی علیه ایران به اقتصاد غرب آسیب وارد کرده است، زیرا این تصمیم موجب گردیده تا شرکت‌های غربی از بازار ایران دور شوند. این وضعیت به طور خاص بسیاری از کارآفرینان و شرکت‌های اسپانیایی را شاکی کرده است.
این درحالی است که جمهوری اسلامی ایران پس از اعمال تحریم‌ها، جایگزین‌هایی برای شرکت‌های غربی پیدا کرده و از کشورهای دیگر کالا می‌خرد، اما بحران اقتصادی در کشورهای اروپایی باعث شده است که شرکت‌های اروپایی از تصمیم‌های سیاسی برخی دولت‌های اروپایی تحت هدایت دیگران (eterodiretti)، ناراضی باشند.»
آگاته دمارایس، دانش‌آموخته اقتصاد و عضو ارشد اندیشکده «شورای اروپایی روابط خارجی»، نیز در تازه‌ترین کتاب خود تشریح می‌کند که چرا تحریم در بیشتر موارد اثر معکوس بر جای می‌گذارد. به گفته دمارایس، اثر استفاده بی‌رویه از تحریم مانند استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک است و موجب افت اثرگذاری آن می‌شود و مقاومت‌ها نسبت به آن را افزایش می‌دهد. در صورت عدم‌رعایت این پنج عامل، کشورهای تحریم‌شونده با تدابیری که می‌اندیشند، علاج را قبل از وقوع حادثه می یابند و با ایجاد شبکه‌های مالی مستقل، کار خود را پیش می‌برند. دمارایس این رفتار را به واکسیناسیون تشبیه می‌کند و معتقد است روسیه و ایران تا حد زیادی دچار چنین وضعیتی هستند. به گفته او، کشورهای تحت تحریم به سه طریق می‌توانند تحریم‌های آمریکا را دور بزنند. در وهله نخست آنها می‌توانند دلار را را کنار بگذارند که با توجه به گستردگی استفاده از آن در معاملات، اقدام دشواری است.
در وهله دوم، آنها می‌توانند ساخت یک شبکه جایگزین سوئیفت را پیگیری کنند. چین این راه‌حل را از طریق راه‌اندازی شبکه «سیپس» پیگیری کرده است و حجم معاملات آن به یک‌صدم شبکه سوئیفت می‌رسد. درنهایت رمزارز بانک‌های مرکزی آخرین ابزاری است که کشورهای تحریم‌شده می‌توانند از آن استفاده کنند.
مسیر خنثی‌سازی کامل تحریم‌ها چیست؟
در یک‌جمع‌بندی کلی می‌توان اینطور بیان کرد که با عبور از جنگ اقتصادی یکجانبه علیه ایران حالا فرصتی فراهم شده است که می‌توان در بستر انجام اصلاحات اقتصادی و تقویت تولید ملی، به تحقق رشد اقتصادی بالا در سال‌های آینده خوشبین بود.
در واقع اگر کج‌روی‌های مزمن گذشته نظیر خام‌فروشی منابع و ثروت‌های بین‌نسلی، ولنگاری نظام بانکی و بی‌توجهی به بخش‌های مولد برطرف شود، این انتظار واقع‌بینانه وجود دارد که شرایط معیشتی مردم و اهداف ذکرشده در برنامه جدید توسعه هم محقق شود.
گذشته از اعتراف سناریونویسان تحریمی به ناتوانی در ویران‌کردن بنیه اقتصادی کشور، به طور کلی مهم‌ترین محور‌های پیگیری‌شده در دولت سیزدهم برای خنثی‌سازی کامل تحریم را هم می‌توان در این محور‌ها جست‌وجو کرد که لازم است با ارزیابی و کنترل دائمی، به شکل ویژه از سوی نظام تصمیم‌گیری و اجرایی دنبال شود:
- رفع ناترازی‌های موجود در اقتصاد از جمله ناترازی در شبکه بانکی، ناترازی انرژی و ناترازی در صندوق‌های بازنشستگی
- تقویت بازار‌های صادراتی جدید و استفاده از فرصت پیوستن به اتحادیه‌های منطقه‌ای و جهانی اوراسیا و بریکس
- تقویت اقتصاد دانش‌بنیان و ایجاد انگیزه برای نخبگان
- کنترل جدی بازار‌های دارایی و حذف انگیزه‌های سفته‌بازانه از طریق خرید و فروش طلا و ارز
– تقویت روابط تجاری با کشورهای همسایه، آفریقا، آمریکای جنوبی و ایجاد قرارداد‌های دائمی برای صادرات محصول غیرنفتی و دارای ارزش افزوده
- مقابله با ابرچالش کم‌آبی و احیای محیط‌زیست
- بهبود محیط کسب‌وکار با هدف افزایش مشارکت مردم و بخش خصوصی در اقتصاد
- پیگیری مبارزه با جریان‌های مافیایی و ذی‌نفوذ به قصد حذف کامل موریانه فساد از بدنه اقتصاد کشور.
جغرافیای اقتصادی ایران تحریم‌ناپذیر است
یک کارشناس اقتصادی در مورد تحریم‌ناپذیر بودن اقتصاد ایران گفت: «اقتصاد ایران در دوران تحریم دچار افول و کاهش چشمگیر رشد اقتصادی شد، اما هیچگاه سقوط نکرد؛ دلیل این مسئله تنوع بالای محصولات تولیدی در داخل کشور است که حتی نسبت به کشورهای همسایه و کشورهای حوزه خلیج‌فارس دارای تفاوت‌های بسیاری هستیم، چراکه این کشورها تنها به نفت متکی هستند، اما ایران با کشاورزی، معادن، صنعت پتروشیمی و دیگر صنایع توانسته روی پای خود بایستد و علاوه بر تامین نیاز‌های داخلی، توسعه صادرات و کشف مقاصد جدید صادراتی را دنبال کند.»
علی حیات‌نیا بیان کرد: «شرایط اقلیمی و جغرافیای اقتصادی ایران باعث شده تحریم‌ها و جنگ اقتصادی آمریکا و اروپا به نتیجه نرسد، برای مثال ایران در برخی محصولات کشاورزی جزو برترین کشورهای جهان است یا در حوزه محصولات معدنی پیشرو هستیم، بنابراین با چنین ویژگی‌هایی نمی‌توان تصور کرد اقتصاد ایران زمینگیر شود.» این کارشناس اقتصادی افزود: «البته باید به این نکته توجه کرد که برای به حداقل رساندن اثر تحریم‌ها، باید زنجیره ارزش محصولات را تکمیل و نفت را از بودجه کشور تا حد ممکن حذف کرد، همچنین اصلاحات ساختاری را در نظام اقتصادی و صنایع کشور انجام داد.» حیات‌نیا تاکید کرد: «با انجام اصلاحات عمیق اقتصادی و رفع نقاط آسیب‌پذیر می‌توان به این موضوع خوشبین بود که دیگر با اعمال تحریم دچار نوسانات در سطح بازار و کلیت اقتصاد نباشیم.»
منبع: شهروند
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردی
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور