به نقل از «ایرنا»

ایران و گزینه های غیر برجامی در سیاست خارجی

تاریخ انتشار: ۸ مهر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۹۰۳۱۳۶

تهران- ایرنا- توافق هسته ای جمهوری اسلامی ایران و 1+5 حاصل مذاکراتی پیچیده و دربردارنده دستاوردهایی برای تهران و دیگر طرف های برجام بوده است اما با توجه به کارشکنی های آمریکا و احتمال برهم زدن این توافق، وجود بدیل های کاملا عملیاتی ضرورتی انکارناپذیر به نظر می رسد.

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، توافق هسته ای ایران و 1+5 و دورنمای پابرجایی آن، این روزها به دلیل تشدید رویکردها و اقدامات ضد ایرانی و ضدبرجامی رییس جمهوری تندرو آمریکا موضوع بررسی و تحلیل های گوناگونی قرار گرفته و مقامات کشورهای حاضر در مذاکرات هسته ای موضع گیری های تازه ای در این باره داشته اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در یکی از تازه ترین این موضع گیری ها، سفیران انگلیس، فرانسه، آلمان و نماینده اتحادیه اروپا در واشنگتن برضرورت حفظ برجام، لزوم پایبندی آمریکا و نیز حمایت دولت های اروپاییِ طرف توافق هسته ای از آن تاکید کردند.
با وجود هشدارهای مکرر شش کشور حاضر در توافق هسته ای در زمینه پیامدهای نقض برجام، طرفِ آمریکایی در مسیر کارشکنی و گویا بر هم زدن توافق پیش می رود.
تا پیش از روی کار آمدن «دونالد ترامپ» رییس جمهوری جمهوریخواه آمریکا، مانع تراشی های کاخ سفید و کنگره موجب شد تا تهران بارها در مورد چالش ها و موانع بازدارنده در ارتباطات بانکی، مبادلات مالی و پولی و امکان تعامل در شبکه اقتصاد جهانی اعتراض خود را به نحوه عملکرد غربی ها به خصوص مقامات واشنگتن در اجرایی سازی برجام اعلام دارد.
با پایان کار دولت «باراک اوباما»، رییس جمهوری در آمریکا به قدرت رسید که در تبلیغات انتخاباتی از پاره کردن برجام سخن می گفت. ترامپ اما با وجود اعلام نارضایتی تاکنون به کلیات توافق هسته ای تن داده و به وعده های ضد برجامی خود جامه عمل نپوشانده است. با این حال، شدت حملات دولت وی به توافق هسته ای تا حدی است که گزینه خروج آمریکا از برجام دور از ذهن به نظر نمی رسد.
ترامپ پانزدهم اکتبر (بیست و سوم مهرماه) قرار است پایبندی ایران به توافق هسته ای را تایید یا رد کند و نتیجه بررسی های کاخ سفید در مورد عملکرد تهران در اجرای برجام را به کنگره آمریکا بفرستد.
تاکنون رییس جمهوری آمریکا بارها از امکان تایید نکردن پایبندی ایران به توافق سخن گفته است. حرکت ضدبرجامی رییس جمهوری آمریکا به بهانه هایی چون اقدامات بی ثبات ساز ایران در منطقه و آزمایشات موشکی هر چند مساوی با خروج واشنگتن از توافق هسته ای نیست اما گامی به سوی برهم زدن آن به شمار می آید.
بسیاری از نخبگان سیاسی آمریکا و حتی اعضای دولت ترامپ مخالفت خود را با خروج واشنگتن از برجام اعلام داشته اند و حتی پس از سخنرانی جنجالی ترامپ با محورهای ضدایرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، «نیکی هیلی» سفیر آمریکا در سازمان ملل به عنوان یکی از برجام ستیزترین همراهان ترامپ تصریح کرد، مواضع وی الزاما به معنای خروج از برجام نیست.
با وجود با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن های سیاسی آمریکا که به نظر می رسد با اغراضی چون کسب امتیاز از تهران، ایجاد زمینه های مهار ایران در منطقه و تبلیغات داخلی برای ترامپ صورت می گیرد و نیز اعلام حمایت قاطع چین، روسیه و اتحادیه اروپا از برجام، بسیاری از ناظران از ضرورت تدوین، تکمیل و بررسی جنبه های عملیاتی طرح یا طرح های جایگزین برجام سخن به میان می آورند.
در همین زمینه، چند روز پیش (بامداد یکشنبه دوم مهرماه) «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان در مصاحبه با شبکه خبری «سی.ان.ان» درباره احتمال خروج آمریکا از توافق هسته ای و اقدام ترامپ در تایید نکردن پایبندی ایران به برجام اظهار داشت تایید یا عدم تایید پایبندی ایران یک رویه داخلی آمریکا است و مسوولیت های رییس جمهوری این کشور در مورد این توافق بین المللی را سلب نمی کند.
در این میان، آژانس بین المللی انرژی اتمی تنها نهاد راستی آزمایی در مورد تعهد ایران به برجام محسوب می شود. ظریف همچنین تصریح کرد: ایران گزینه های متعددی از جمله خروج از برجام و بازگشت سریع به برنامه هسته ای صلح آمیز دارد.
در زمینه گزینه های پیش روی جمهوری اسلامی در زمینه توافق هسته ای، تلاش برای حفظ برجام اولویتی انکارناپذیر است. برجام سندی بین المللی است که پس از مذاکرات طولانی و پذیرش هزینه ها و تعهدات مشخص، آورده هایی را به صورت برد- برد برای ایران و 1+5 به دنبال داشته است.
با این حال، نقض توافق هسته ای از سوی آمریکایی ها توجیهی برای پایبندی و عمل ایران به تعهدات باقی نمی گذارد.
در صورت نقض صریح برجام از سوی آمریکا، اصلی ترین اقدام جمهوری اسلامی ایران در هر گزینه، حرکت در مسیر سازوکارهایی است که در توافق هسته ای تعبیه شده است. بر اساس بند 36 برجام، چنان چه اختلافات طرف های توافق هسته ای در کمیسیون مشترک برجام متشکل از وزیران امور خارجه ایران و 1+5 حل و فصل نشود، یک طرف می‌تواند موضوع فیصله نیافته را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزیی اجرای تعهدات خود در نظر گرفته و به شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام دارد؛ مساله ای برابر مصداق «عدم پایبندی اساسی» شکل گرفته است.
همچنین براساس بند 37، در صورت اعمال کلی یا جزئی تحریم های هسته ای، ایران از اختیاراتی برای توقف بخشی یا همه تعهدات خود برخوردار است . با توجه به این موضوع، در گزینه های پیش روی جمهوری اسلامی ایران عدم پایبندی اساسی آمریکا به برجام را در شورای امنیت سازمان ملل دنبال خواهد کرد.
نکته دیگری که در اقدامات جمهوری اسلامی ایران و طراحی سازوکار مقابله با نقض برجام از سوی آمریکا اهمیت می یابد، حرکت گام به گام، هوشمندانه و متناسب با رفتار آمریکایی ها است. آنچه مشخص است اینکه برجام به رغم پیچیدگی های خاص و تلاش طرف های مذاکرات هسته ای برای تعریف و کاربرد دقیق واژه ها و معانی حقوقی، به دلیل گستردگی و ماهیت سیاسی اختلافات، دارای زمینه های تاویل پذیری است.
از همین رو حرکات گام به گام ایران و پاسخ به اقدامات آمریکا نیازمند هماهنگی حقوقی با دیگر اعضای 1+5 و اقناع طرف های غیرآمریکایی است تا در تمامی مراحل احراز عدم پایبندی اساسی، مسوولیت و هزینه های نقض برجام به طور کامل بر عهده واشنگتن قرار گیرد. به این ترتیب در صورت، نقض برجام فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران به صورت متناسب با اقدامات واشنگتن از قابلیت برگشت پذیری برخوردار خواهد شد.
افزون بر آنچه گفته شد، گزینه توافق هسته ای منهای آمریکا نیز مورد توجه برخی صاحبنظران قرار داد.
در همین زمینه چند روز پیش بانک دولتی «بی.پی.آی» فرانسه اعلام کرد از ابتدای سال 2018 تامین مالی سرمایه گذاری شرکت های فرانسوی در ایران را برعهده خواهد گرفت؛ بانکی که به دلیل نداشتن ارتباط با سیستم مالی آمریکا از تحریم های این کشور برکنار خواهد بود. با تسری مدل های اینچنینی در همکاری های بانکی و پولی- مالی بین طرف های توافق هسته ای منهای آمریکا و به دلیل اینکه جمهوری اسلامی ایران سال ها پیش از تحریم های هسته ای با تحریم های آمریکا مواجه بوده، عملا اهمیت خروج این کشور از برجام رنگ باخته و می توان بدون بازگشت به اختلافات هسته ای پیشین، تعاملات پسابرجامی را با قدرت های شرقی، کشورهای اروپایی و در مجموع جامعه جهانی به پیش برد و به موازات آن پیگیر پرونده نقض برجام از سوی آمریکا بود.

پژوهشم**9279**1601**خبرنگار: سید محمد موسی کاظمی **انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.

منبع: ایرنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۹۰۳۱۳۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

روزنامه شرق: بهترین فرصت مذاکره مستقیم با آمریکا را از دست ندهید! / اجرای برجام و FATF اولویت نظام پس از عملیات وعده صادق

انتشار اخبار مذاکره از سوی محافل خبری نزدیک به آمریکایی‌ها(رسانه‌های فارسی صدای آمریکا در تهران) و تکذیب آن در تریبون‌های رسمی نشانه میل بایدن به تشویق تهران به گفتگو است!

سرویس سیاست مشرق- در میان انبوهی از گزارش‌ها و تیترهای خبری، در یک بسته کامل با نام «ویژه‌های مشرق» شما را در جریان مسائل مهم و اثرگذار از نگاه روزنامه‌های کشور قرار می‌دهیم.

در این ویژه‌نامه، نگاهی به آخرین مواضع جناح‌های سیاسی و تحولات مهم داخلی، خارجی، اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور انداخته می‌شود که مخاطبان بامطالعه آن به رهیافت‌های مهم، نکات و تأملات از سیر وقایع اثرگذار دست خواهند یافت، در این بخش با ما همراه باشید

************

روزنامه‌های امروز شنبه هشتم اردیبهشت در حالی چاپ و منتشر شد که سیاه و سپید اوراق زدایی از بودجه دولت، اوج‌گیری تنش‌ها در دانشگاه‌های امریکا در پی حمایت از غزه و پیگیری دیپلماسی اقتصادی با آفریقا پس از آسیا و برگزاری کنکور در صفحات نخست روزنامه های امروز برجسته شده است.

ارسال چند پیام از سوی آمریکایی‌ها و سپس تکذیب آن حکایت از سردرگمی کاخ سفید همچنان مورد استقبال رسانه‌های اصلاح‌طلب قرار دارد، روزنامه آرمان ملی در سرمقاله خود با عنوان « پالس‌های مذاکراتی» نوشته است:

این روزها اخبار مختلفی از احتمال تبادل پیام بین ایران و آمریکا در رسانه‌ها منعکس می‌شود که باید این تبادل پیام را به منزله ارسال پالس‌های مثبت به منظور جلوگیری از تنش‌آلود شدن فضا بین دو سویه پرونده هسته‌ای یعنی ایران و آمریکا تحلیل کرد و آن را به فال نیک گرفت.

در بخش دیگری از این یادداشت آمده است:

چرا که هر مقدار شاهد کاهش تنش دو سویه باشیم می‌توان به بهبود شرایط و استفاده از ابزارهای دیپلماتیک امیدوار بود. آنچه در ارتباط با موشک‌پرانی‌های ایران علیه اسرائیل اتفاق افتاد این بود که پالس‌هایی میان ایران و آمریکا تبادل شد. آمریکایی‌ها از طرق مختلف و حتی از طریق عربستان پیام دادند که قرار نیست که آمریکا وارد نبرد ایران و اسرائیل شود.

روزنامه شرق نیز در گزارشی با عنوان « نگرانی افراطی‌ها از احتمال مذاکره» خط گفتگوی مستقیم میان ایران و آمریکا پس از عملیات وعده صادق را پیش کشیده و می‌نویسد:

بلافاصله پس از پاسخ نظامی ایران به حملات اخیر اسرائیل، زمزمه‌های احتمال مذاکره با آمریکا افزایش پیدا کرد. اگرچه‌ ایران و آمریکا انجام چنین مذاکراتی را تکذیب کردند، اما آیا امروز بهترین فرصت برای اقدام به مذاکره مستقیم نیست؟ ‌ ایران این برتری را که با عملیات ۲۶ فروردین به دست آمد، برای چه کاری نیاز دارد؟ قرار است نگه داشته شود تا روزی که دوباره آنها احیانا با یک عملیات متقابل، ورق را برگردانند؟ تصور آنها از آینده چیست؟ کدام کشوری همیشه در موضع‌ برتری مانده و از آن خارج نشده است؟ موضع‌ برتری اگر به کار گرفتن امتیاز در دیپلماسی نخورد، قرار است به چه کار بیاید؟ البته به این پرسش تنها یک دسته‌ جواب روشنی خواهند داد؛ آنهایی که بدون ترس و واهمه می‌گویند: «ما قصد داریم این شرایط برتری را ادامه دهیم تا به یک جنگ فراگیر وارد شده و کار را یکسره کنیم». ‌آیا در میان جریان رادیکال، کسی هست که بتواند به این صراحت دست به چنین اعترافی بزند؟

روزنامه هم‌میهن نیز همین خط خبری را پیش برده و در گفتگو با سیدمحمد صدر اجرای برجام و FATF اولویت نظام را اولویت اصلی کشور خواهنده است؛ در بخشی از این گفتگو آمده است:

در عین حال دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی باید تمام تلاش خود را به کار گیرد که قضایای مسکوت و معطل‌مانده از گذشته مانند برجام و FATF را نیز حل و فصل کند، چراکه تا این قضایای دیپلماتیک حل‌وفصل نشود، ما از تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی شدید ناشی از آن رنج خواهیم برد.

الان آمریکا در شرایط خاصی قرار دارد. در شش ماه گذشته هم مشخص شد که آمریکایی‌ها به دنبال مشارکت در جنگ یا گسترش بحران در منطقه نیستند و تا این حد مشخص شده‌است که سیاست آمریکا این است که جنگ غزه در سراسر خاورمیانه گسترش پیدا نکند، پای کشورهای دیگر به آن کشیده‌نشود و آمریکا درگیر یک منازعه جدید در منطقه نشود.

انتشار این دست اخبار از سوی محافل خبری نزدیک به آمریکایی‌ها(رسانه‌های فارسی صدای آمریکا در تهران) و تکذیب آن در تریبون‌های رسمی نشانه میل بایدن به تشویق تهران به آغاز مذاکراتی است که با دادن مشوق‌هایی ایران را در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا مهار کند. به‌عبارتی‌دیگر آمریکایی‌ها پس از مشاهده ضرب دست ایران در عملیات وعده صادق به این نتیجه رسیده‌اند که افزایش فشار بر ایران کارکرد خود را ازدست‌داده و تنها گزینه فعال روی میز گفتگو است.

در حال حاضر این سوال مطرح است که این جریان چرا تجربه های گذشته را مدنظر داشته و باور نمی کند که دشمنی امریکا با مذاکره برطرف نمی‌شود؟ واقعیت آن است که آمریکا دنبال منافع خودش در ایران است. از دیگر سو در شرایطی که عملیات وعده صادق علاوه بر نشان دادن قدرت سخت جمهوری اسلامی و اراده ملت ایران و قدرت نرمی را نیز میان جبهه مقاومت و تمامی مخالفان جبهه استکباری خلق کرده سخن گفتن از ترس برخی کشورهای منطقه از ایران امتداد دادن عملیات روانی صهیونیست بوده و تکرار آن شائبه دار می باشد.