این حاشیههای دوستنداشتنی
تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۲۱۲۹۴۸
زندگی > مهارتها - بسیاری از کارشناسان بر این باورند که حاشیهنشینی، معضل اجتنابناپذیر زندگی مدرن شهری است و از آن گریزی نیست.
از اينرو اين تفكر عمومي وجود دارد كه پس پرده هر كلانشهر زيبا و مدرني، محلهها و منطقههايي هستند كه صحنههاي آشفته زندگي را نيز به تصوير ميكشند و خانهها و آلونكهاي ساخته شده با حلبي و پلاستيك و.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
استفاده از عبارت حاشيهنشيني اشتباه است و بهتر اين است كه از واژه سكونتگاههاي غيررسمي استفاده شود. بايد توجه داشت كه سكونتگاههاي غيررسمي از انواع تلههاي فضايي فقر محسوب ميشوند. اين سكونتگاهها محيطهاي انسانساختي هستند كه در اثر ناكارآمدي و كاستيهاي برنامههاي توسعه چه برنامههاي بخشي و چه برنامههاي فضايي بهوجود ميآيند. اين كاستيها تلههاي فضايي ايجاد و افراد را مجبور به زندگي در مكانهايي ميكنند كه در اين مكانها بايد به بازتوليد روابط اجتماعي و اقتصادياي بپردازند كه فرايند توسعه را طي نميكند. فقر يك تلهفضايي است. در كشورهاي توسعهيافته اين تلههاي فضايي بيشتر به ناموزوني رشد سرمايهداري برميگردد و در كشورهاي در حال توسعه ناشي از ناكارآمدي برنامههاي توسعهاي است. در تلهفضايي فقر، فقر بازتوليد ميشود و اين تلهها شامل سكونتگاههاي غيررسمي در حاشيه شهرها و مناطق فرودست درون شهر ميشوند.افراد ساكن در اين مناطق امكانات آموزشي، اقتصادي و اجتماعي كافي ندارند، كتابخانه و سالنهاي ورزشي در آنها كم است و جزو اقشار اجتماعي دهكهاي پايين و كمدرآمدها هستند، تنوع اجتماعي ندارند و بيشتر افراد كممهارت محسوب ميشوند. اين جداسازيها بهدليل ناكارآمدي برنامههاي توسعهاي- چه بخشي و چه فضايي- است.معضل تلههاي فضايي در 40 -30سال اخير گسترش پيدا كرده درحاليكه قبل از انقلاب فقط در شهرهاي بزرگ وجود داشت اما حالا شهرهاي متوسط هم به آن اضافه شدهاند.در طرح جامع شهري افراد شهروندزدايي ميشوند چون روابط اجتماعي بهگونهاي است كه افرادي كه توانايي همراهي با ضوابط شهري را ندارند كنار گذاشته ميشوند.نظام بانكي كشور ما نظام ناقصي است و نظام مخصوصي براي كمدرآمدها ندارد. نهادي به نام تعاونيهاي مسكن در ايران ساخته نشده است. اين اتفاق ابتدا بهدليل نهادهراسي افتاد و در دهه 70رويآوري شتابزده و سطحي براي بازاري كردن جامعه باعث شد تعاونيهاي مسكن كنار گذاشته شوند درحاليكه در سراسر جهان اين تعاونيها يا همان شركتهاي غيرانتفاعي مسكن براي كمدرآمدها فعاليت ميكنند. مجموعه اين كاستيها باعث گسترش سكونتگاههاي غيررسمي در سراسر ايران شدهاند.در تمام جهان مديريت نهايي ساخت مسكن بهصورت كلي- چه بهصورت ملكي چه بهصورت اجارهاي براي كمدرآمدها- برعهده شهرداريهاست اما در ايران مديران دولت مركزي هيچوقت حاضر نشدهاند تن به تهيه مسكن براي كمدرآمدها بدهند و نهادهاي لازم براي حضور شهرداريها و مشاركت شهروندان در اين مسئله را تاسيس كنند. بهاين ترتيب كه در يك فرآيند مشاركتي شهرداريها و شهروندان و نهادهاي مربوط مجموعهاي ميسازند كه اين مجموعه مسئله مسكن كمدرآمدها را حل ميكند. بهدليل نبود چنين سيستمي هزينههاي بسيار زيادي شده كه اين هزينهها بيشتر جيب مديران دولتي و نهادهاي متصدي را پركرده تا اينكه براي كمدرآمدها مفيد بوده باشد؛ بهعنوان مثال 4درصد درآمد ناخالص ملي ايران به يارانه مسكن اختصاص داده شده و در نهايت 500تا 600هزار نفر تحت پوشش آن قرار گرفتهاند درحاليكه اين ميزان در فرانسه 6/1درصد بوده اما چون سازوكار مناسبي براي آن درنظر گرفته شده 5/6ميليون نفر صاحب مسكن شدهاند.اينها كاستيهاي برنامهاي است كه تلههاي فضايي فقر را ايجاد كرده و هر روز بر ابعاد آن افزوده ميشود. در تهران 5/1ميليون نفر در شرايط بسيار نامساعد بهسرميبرند و 5/3ميليون نفر بدمسكن هستند؛ يعني به نوعي در سكونتگاههاي غيررسمي بهسرميبرند و در تله فضايي فقر هستند. اين تله فقر، تله طبقاتي را تشديد ميكند كه خود باعث ايجاد مشكلات زيادي ميشود كه يكي از آنها جداسازي طبقات اجتماعي است. خيليها ميگويند ما ميخواهيم به مردم رجوع و به محلههاي فرودست رسيدگي كنيم كه اگر واقعيت داشت بايد نهادهاي آن را از 40سال پيش ساماندهي و آماده ميكردند درحاليكه اين اتفاق نيفتاده و اين يعني نميخواهند به مردم رجوع و مشكلات محلههاي فرودست را حلكنند. همين شعارها هم تلههاي فضايي را تشديد ميكند. در موقعيت كنوني خوب است كه به مسئله سكونتگاههاي غيررسمي بهصورت ريشهاي پرداخته شود.
كمال اطحاري
اسکان غیررسمی عمدتا به سکونتگاههایی اطلاق میشود که یا بر اثر تفکیک غیررسمی زمین و به ویژه اراضی روستایی پیرامون شهرهای بزرگ و روستاها به شهر تبديل شده یا با فروش برخی اراضی وقفی که وضعیت مالکیت آنها کاملا روشن نیست شکل میگیرد که مورد اخیر در کشورهای اسلامی سهم قابلتوجهی دارد. ساکنان اینگونه سکونتگاهها به دلیل نداشتن سند رسمی برای احراز مالکیت محل سکونت خود نمیتوانند از کانالهای رسمی درخواست خدمات کنند و نتیجه چنین وضعیتی نیز روی آوردن به استفاده غیرمجاز از تسهیلات موجود پیرامون این سکونتگاهها مانند برق، آب و ... است. افزون بر موارد پیش گفته، از تعبيرمحلههای فقیرنشین (slum) نیز برای توصیف وضعیت سکونت گروههای کمدرآمد شهری استفاده میشود که با واژه سکونتگاههای مبتنی بر تصرف عدوانی یا شکل دیگر آن اسکان نابسامان یا غیررسمی تفاوتهایی دارد. معنای واژه slumدلالت بر محلات فرودست شهری دارد که اغلب پرجمعیت و سطح خدمات شهری در آنها نازل است. به دلیل تراکم جمعیت در این گونه محلات، در واحدهای مسکونی موجود تفکیکهایی صورت میگیرد که شمار بیشتری از خانوارها و جمعیت را در خود جای دهد؛ پدیدهای که میتوان به آن بدمسکنی یا اتاقنشینی نیز اطلاق کرد.تاکید بر تدقیق اصطلاحشناسی سکونتگاههای کمدرآمد شهری نهتنها از حیث نظری بلکه در زمینه تدوین راهبردها و راهکارهای اجرایی نیز تاثیرگذار و حائز اهمیت است.بر اساس تعریف برنامه توسعه هزاره اصطلاح محلههاي فرودست شهری بر طیف گستردهای از سکونتگاههای گروههاي کمدرآمد با وضعیت نامناسب زندگی دلالت دارد. بنا به تعریف برنامه اجلاس جهانی توسعه جهانی وضعیت نامناسب مسکن تجلي بارزي از فقر به شمار ميآيد.سادهترین تعریف این اصطلاح دلالت بر مناطق پرجمعیت شهری دارد که مشخصه آنها واحدهای مسکونی پایینتر از حد استاندارد و فاقد بهرهمندي از خدمات كافي است. این تعریف بر ویژگيهايي از قبيل تراکم زیاد جمعیت، مسکن غیراستاندارد و نامتعارف ( از حیث ساختار و خدمات ) و در هم ریختگی ناشی از فقر و عدم خدماترسانی تاکید دارد. دو معیار نخست کالبدی و فضایی هستند در حالی که سومی جنبه اجتماعی و رفتاری دارد. واحدهای مسکونی چنین محلهها و سکونتگاههایی از سرپناههای ساده گرفته تا سازههای با دوامتر را شامل میشود و در آنها دسترسی به خدمات پایه و زیرساختها محدود یا بهشدت نازل است.تعریف اصطلاح محله فرودست شامل معنای سنتی آن نیز میشود؛ منطقه مسکونیاي که زمانی آبرومند و حتی مطلوب بوده است، اما بهتدریج دچار زوال و فرسودگی شده و ساکنان اصلی آن بهنقاط جدید و بهتر شده نقل مکان کردهاند. وضعیت کالبدی واحدهای مسکونی در طول زمان تنزل یافته و همین واحدهای مسکونی رو به زوال ، تفکیک و به گروههای کمدرآمد اجاره داده میشود؛ نمونههاي اینگونه محلههای فرودست در مراکز شهرهای بزرگ و متوسط در هر دو گروه از کشورهای کمتر و بیشتر توسعه یافته وجود دارد. کیفیت واحدهای مسکونی این سکونتگاهها طیفی از آلونکهاي ناپایدار تا ساختمانهای بادوام را شامل میشود، در عین حال که دسترسی به آب آشامیدنی، برق، سرویس بهداشتی و سایر خدمات پایه اغلب در آنها محدود است. بهاین سکونتگاهها در کشورهای مختلف نامهای گوناگونی اطلاق شده و شامل شکلهای متنوعی از نحوه تصرف میشود.
مهرداد جواهري پور
امروزه نيز مطابق الگوي هميشگي، مهاجرين بهدلايلي از قبيل نبود يا كمبود امكانات زندگي در مناطق روستايي و شهرهاي كوچك مانند كمبود شغل يا ازدستدادن زمينهاي كشاورزي خود بر اثر كمآبي و خشكسالي يا دستيابي به فرصتهاي بهتر آموزشي و بهداشتي راهي پايتخت يا شهرهاي بزرگ ميشوند. امكانات و جاذبههاي شهر و رؤياي دستيافتن به يك زندگي بهتر، سيل مهاجران را روانه شهرهاي بزرگ ميكند. تجربه نشان ميدهد كه نهادهاي متولي توان لازم براي كنترل اين روند را ندارند و نهايتا مجبور به پذيرش اين سكونتگاهها و تلاش براي ساماندهي آنها ميشوند. تجربه 50سال گذشته در ايران نشان ميدهد در نهايت شهرداريها در ممانعت از ساختوسازهاي غيرمجاز اين نوشهرنشينان ناموفق هستند و بعد از مدتي مجبور ميشوند اين مناطق را بهعنوان بخشي از هر شهر به رسميت بشناسند و مجبورند حداقل امكانات رفاهي و خدماتي را در اختيار اين مناطق قرار دهند. از اينرو انكار چنين پديدهاي راهحل ساماندهي و مديريت چنين معضلي نيست! 3 نوع راهكار و شيوه برخورد با اين پديده وجود دارد؛ جلوگيري از مهاجرت، چشمپوشي و رهاكردن اين پديده و نهايتا «به رسميت شناختن و توانمندكردن» اين مناطق. در روش اول نهادهاي متولي شهرها تلاش ميكنند با طيفي از تاكتيكها- از ممانعت از گسترش و تخريب اين سكونتگاهها با هدف جلوگيري از تثبيت موقعيت مهاجران گرفته تا تشويق يا مجبوركردن به بازگشت به روستا- از گسترش اين پديده جلوگيري كنند. ويژگي مشخص سياستهاي برآمده از اين رويكرد به رسميت نشناختن حاشيه و دريغ كردن امكانات شهري و برخورد سفت و سخت با ساختوسازهاي جديد است. تجربه نشان ميدهد كه اين رويكرد نهتنها تبعات مثبتي در پي نداشته بلكه در درازمدت نتايج منفي اجتماعي و سياسي زيادي را درپي داشته است.رويكرد نوينتر از يك سو بر ضرورت ايجاد انگيزههاي اقتصادي و اجتماعي لازم به منظور افزايش تمايل روستائيان براي ماندن در روستاها و پرهيز از مهاجرت و از سوي ديگر تلاش برنامهريزان شهري براي افزايش استانداردهاي كالبدي، افزايش امكانات و خدمات مورد نياز براي حاشيهنشينان تأكيد ميكند؛ بهگونهاي كه مهاجران و مناطق حاشيهاي در فرايندي تدريجي و با افزايش استانداردهاي خود وارد نظام زندگي شهري شده و بر پويايي آن بيفزايند. لذا انكار مناطق حاشيهاي نهتنها در كنترل مهاجرت و پيدايش و گسترش حاشيهها موفق نبوده است بلكه، باعث شده اين مناطق بهعنوان باري روي دوش محيط شهري تلقي شود كه تنها آسيبهايش را به بافت اصلي شهر تحميل ميكند. ضمن آنكه انكار واقعيت حاشيهنشيني و برخورد قهري با آن، نهايتا باعث تشديد معضلات اين محيطها و افزايش آسيبهاي مختلفي در شهرها شده است. تجربههاي نظام مديريت و برنامهريزي شهري در جهان پيشرفته و نيز در كلانشهرهاي جوامع در حال توسعه فراهم آورنده شواهد بسيار زيادي در موفقيت رويكرد اخير است كه توانسته ضمن افزايش سطح زندگي حاشيهنشينان، اين مناطق را در نظام كلي شهري ادغام كند و بر پويايي و ظرفيتهاي شهري بيفزايد.
اسدالله نقدي
منبع: همشهری آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۲۱۲۹۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
فعالیت «تلسکوپ فضایی هابل» متوقف شد!
ناسا اعلام کرد که به خاطر بروز یک مشکل مکانیکی، فعالیت «تلسکوپ فضایی هابل» را فعلا متوقف کرده است.
به گزارش ایسنا، به نظر میرسد که تلسکوپ ۱۶ میلیارد دلاری ناسا قرار است مدتی بیکار باشد.
به نقل از دیلی میل، ناسا روز جمعه فاش کرد که تلسکوپ فضایی هابل به دلیل بروز یک مشکل مکانیکی، فعالیت خود را متوقف کرده است.
مشکل پیشآمده به خاطر یکی از ژیروسکوپهایی است که به هابل در چرخش و تمرکز روی اهداف جدید کمک میکند. هابل روز سهشنبه به طور خودکار به حالت ایمن وارد شد زیرا یکی از سه ژیروسکوپ آن شروع به فرستادن خوانشهای معیوب کرد.
عملیات هابل در حال حاضر به حالت تعلیق درآمده و مقامات ناسا در حال تلاش برای رفع کردن این نقص هستند.
دانشمندان از هابل برای تعیین کردن اولین تخمین رسمی درباره سن کیهان و همچنین برای ثبت تصاویر استفاده کردهاند. این تلسکوپ فضایی ۳۴ ساله که در سال ۱۹۹۰ به فضا پرتاب شد، هر از گاهی با ژیروسکوپهای خود مشکل پیدا میکرد.
ژیروسکوپ علاوه بر اندازهگیری سرعت چرخش یک جرم، به هابل کمک میکند تا ثابت و جهتدار بماند. هر یک از ژیروسکوپهای هابل حاوی یک چرخ است که ۱۹۲۰۰ بار در دقیقه حول یک استوانه میچرخد. استوانه در یک مایع غلیظ و چسبناک مانند روغن موتور غوطهور است. سیمهای ریز به مایع وارد میشوند و الکتریسیته را به موتور منتقل میکنند. مشخص نیست روش کار در حال حاضر هم این طور است یا خیر اما در گذشته هوای تحت فشار که مایع غلیظ را از طریق سیمها به فضا وارد میکرد، آنها را به خوردگی و شکستگی دچار کرده بود.
آخرین ماموریت شاتل فضایی با هدف تعمیر کردن ژیروسکوپ در سال ۲۰۰۹ انجام شد. در آن ماموریت، ژیروسکوپهای شکسته با ژیروسکوپهایی جایگزین شدند که به جای اکسیژن، با نیتروژن تحت فشار پر شده بودند تا از خوردگی آنها جلوگیری شود.
از زمان پایان برنامه شاتل فضایی در سال ۲۰۰۱ و پرتاب «تلسکوپ فضایی جیمز وب» در سال ۲۰۲۱، هیچ برنامهای برای اعزام خدمه بیشتر به منظور تعمیر هابل وجود نداشته است اما این لزوما به معنای پایان هابل نیست.
ناسا گفت که همین ژیروسکوپ در ماه نوامبر دچار مشکل شد و باعث شد تا هابل در آن زمان نیز به حالت ایمن وارد شود. این اتفاق زمانی رخ داد که ژیروسکوپ، خوانشهای معیوب داشت. این بدان معناست که نمیتوان برای اندازهگیری دقیق سرعت چرخش هابل به آن اعتماد کرد.
به گفته ناسا، گروهی که تلسکوپ را مدیریت میکند، در حال کار کردن برای کشف راهحلهای بالقوه است.
هابل در صورت لزوم میتواند تنها با یک ژیروسکوپ کار کند. در آن صورت، سومین ژیروسکوپ باقیمانده به عنوان ذخیره عمل خواهد کرد.
در سال ۲۰۰۹، زمانی که هابل برای پنجمین و آخرین بار تعمیر شد، ۶ ژیروسکوپ جدید دریافت کرد. فقط سه مورد از این ژیروسکوپها هنوز کار میکنند؛ از جمله ژیروسکوپی که سیگنالهای معیوب را میفرستد. در حالت ایدهآل، هابل از سه ژیروسکوپ به صورت همزمان استفاده میکند اما این امکان وجود دارد که هر بار فقط با یک ژیروسکوپ کار کند.
مقامات ناسا درباره این که آیا این پایان کار هابل است یا خیر، همچنان خوشبین هستند. آژانس در یک اطلاعیه نوشت: ناسا پیشبینی میکند که هابل به اکتشافات پیشگامانه ادامه دهد و با رصدخانههای دیگر مانند تلسکوپ فضایی جیمز وب در طول این دهه و احتمالا در دهه بعد همکاری کند.
انتهای پیام