به نقل از «شبستان»

هنر ملیله یادگاری از هنرمندان خلاق زنجانی در دل تاریخ

تاریخ انتشار: ۲۹ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۷۰۶۶۴۵

خبرگزاری شبستان: سابقه ملیله کاری در زنجان به قرن دهم هجری باز می گردد، این هنر با طی فراز و نشیب های تاریخی امروز به یکی از صنایع دستی پرطرفدار در استان و کشور تبدیل شده است.

خبرگزاری شبستان- زنجان:

بر اساس کشفیات باستان شناسی، قدیمی ترین اشیایی که می توان ریشه ملیله ایران را در آن جستجو کرد، متعلق به دوره هخامنشیان است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در دوران ساسانی نیز صنعتگران فلزکار و مخصوصاً نقره کاران ظروف گران قیمت و سرشار از ذوق و سلیقه هنری خود را برای مصرف طبقات مرفه جامعه ساخته می شد و در راه خلق آثار بسیار ظریف و هنرمندانه تمامی استعداد خود را به کار می گرفتند. در برخی موارد نیز استفاده از سنگهای قیمتی، زیبایی این اشیا را دو چندان می نمود.

متأسفانه بسیاری از آثار مربوط به دوره تاریخی مذکور در زمان حمله اعراب، به دلیل گران بها بودن اشیای نقره ای و سبک بودن وزن آن، به غنیمت برده شد، ولی آنچه که طی چند قرن اخیر در اثر کاوش های باستان شناسی و یا به طور تصادفی از مناطقی نظیر شوش و همدان و گنجینه جیحون بدست آمده است، نشانگر وجود ملیله کاری و نیز نشان از مهارت و استادی صنعتگران ملیله کار در ایران قبل از میلاد می باشد.

 پروفسور آرتور اپهام پوپ، در کتاب شاهکارهای هنر ایران ضمن اشاره به زرگری و نقره کاری در سال های بعد از ظهور اسلام به آثاری از ملیله متعلق به قرن 12 میلادی اشاره کرده است.
 

لازم به ذکر است، تعداد آثار باقیمانده از آن زمان بسیار اندک است چرا که اشیاء ملیله از طلا و نقره ساخته می شوند و می توان به راحتی آنها را ذوب کرده و مجدداً مورد استفاده قرار داد. به همین جهت نیز آن اشیا به مرور زمان از بین رفته و هم اینک نمونه های زیادی از ملیله کاری دوران گذشته باقی نمانده است.

در دوران سلجوقی اکثر سازندگان آثار نفیس فلزی هنرمندان خراسانی ساکن در شرق و شمال شرقی ایران بودند که عده ای از آنان به علت جنگ های خونین و زد و خورد های محلی، ترک وطن کرده، در سایر شهرها از جمله زنجان، بروجرد، همدان، تبریز و به ویژه شهر موصل اقامت گزیدند.

 

با توجه به آنچه که اشاره شد احتمال می رود هنرمندان خراسانی هنر فلز کاری از جمله ملیله کاری را در سال پنجم هـجری قمری در زنجان رواج دادند، از دوران قاجاریه نیز تعدادی سر قلیان، گیره استکان، سینی در اندازه های مختلف، گوشواره و سینه ریز باقی مانده که بخشی از آنها در موزه های داخلی و خارجی و بخشی نیز به صورت مجموعه های خصوصی و یا نزد خانواده ها نگهداری می شود.

 

در حال حاضر نیز ملیله کاری صرف نظر از تهران که صنعتگران ملیله کار بیشتر در امر جواهر سازی فعالیت دارند، در شهر زنجان رواج دارد، لازم به توضیح است که ملیله به صورت محدود در تبریز و اصفهان نیز رواج دارد، ولی ملیله زنجان به خاطر اصالت نقوش و همچنین ظرافت منحصر به فرد در مجموع از کیفیت بالایی نسبت به ملیله اصفهان برخوردار بوده و به نوبه خود جایگاه ویژه ای نیز در بین رشته های برجسته صنایع دستی ایران دارد و این هنر در شهر زنجان از رونق چشمگیری برخوردار است.

تاریخچه ملیله کاری زنجان:

درباره تاریخچه ملیله زنجان اطلاعات جامعی در دست نیست ولیکن از دو طریق می توان به قدمت این هنر ارزنده پی برد. نوشته ها و سفرنامه های سیاحانی که به این منطقه سفر کرده و از هنر زیبای ملیله کاری در این منطقه یاد کرده اند و آثار باقی مانده ملیله بسیاراندک بوده و اکثرا متعلق به دو سده اخیر می باشد.

 در کتب تاریخی که اشاراتی درباره زنجان دارند از میان صنایع شهر زنجان بیش از هر چیز از صنعت فلز کاری آن سخن گفته اند از آنجا که ملیله کاری نیز یکی از شاخه های فلزکاری است می توان مسیر حرکت آن را در بطن فلزکاری منطقه جستجو کرد.
 با توجه به رونق شهر زنجان در دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان فلز کاری نیز که از صنایع پیشرفته هر یک از این تمدن هاست، در این منطقه وجود داشته است.

 

سابقه ملیله کاری در زنجان از قرن دهم هجری، به بعد روشن و مشخص است فردریک ریچارد، مستشرق اروپایی، در سفر نامه خود می نویسد : شهر زنجان که شهر کوچکی است نقره و ملیله کاری این شهر پر زرق و برق است. ملیله کاری تا قبل از دوره پهلوی، به عنوان هنر دستی بومی زنجان فقط در این شهر معمول بوده، ولی در زمان حکومت رضاخان با مهاجرت تعدادی از هنرمندان این شهر به تهران و اصفهان در سایر نقاط کشور نیز رواج یافت. سرویس های چایخوری و شربت خوری، جعبه جواهرات و دسته چاقو، عمده ترین محصولات تولیدی تا این دوران بوده اند.

 

هنرمندان زنجانی در سال های بعد، به تدریج بر انواع این دست ساخته های های زیبا افزودند، شاید بتوان رونق این هنر صنعت را در زنجان، دوران سلجوقی دانست وهمچنین بر اساس آثارباقی مانده از دوره صفوی، این دوره را اوج شکوفایی این هنر دانست.

سینی، سرویس های چای و شربت خوری، جعبه جواهرات، گلدان، شمعدان، رویی دسته چاقو، قاب عکس و انواع زیورآلات عمده ترین دست مایه هنرمندان زنجانی در سال های دور بوده و به مرور زمان بر تنوع این دست سازهای زیبا و بسیار ظریف افزوده می شود.

 

در صنعت ملیله کاری، استاد کار پس از ذوب شمش، آن را از قالب مخصوص عبور داده و مفتول هایی به قطر یک سانتی متر تهیه می کند که این مفتول ها نیز با ادامه عملیات دستی، به سیم های نقره ای با قطر یک میلیمتر تبدیل و آماده ملیله سازی می شود.

 

با نشاندن این سیم ها در قالب هایی که معمولا از تخته و موم ساخته می شود و دادن طرح ها و اشکال متنوع به آن، تارهای نقره ای در اثر حرارت و براده مس به هم متصل می شود و سپس بصورت انواع ظروف در می آید.چکش کاری، حرارت دهی، نورد کشی، مفتول کشی، حدیده کاری و قالب بندی، از جمله کارهایی است که توسط استادکار در صنعت ملیله سازی انجام می شود. 

یکی از صنایع دستی بسیار ارزشمند، ظریف و هنرمندانه زنجانیان، صنعت ملیله کاری است که با ظرافتی بسیار پیچیده و زیبا تارها و رشته های نقره را کنار هم قرار داده و طرحی ماندگار برای ساخت ظرفی زیبا و مجلل رقم زده است.

 

امروزه در زنجان حدود ۳۰ کارگاه ملیله کاری فعال موجود می باشد که استادان ملیله کار این کارگاه ها همگی از شاگردان استاد «منصور کاظمیان مقدم» است.

 

استاد منصور کاظمیان مقدم:

استاد در سال 1327 در زنجان متولد شد، و تحت نظرپدرش مرحوم استاد موسي كاظميان مقدم اصول ملیله کاری را فرا گرفت و به دیگران نیز آموخت.

شاید بتوان وی را پدر ملیله کاری معاصر زنجان دانست، چرا که در اثر تلاش های ایشان این هنر در خطر منسوخ شدن جانی دوباره گرفت.

در حال حاضر بیشتر اساتید بنام ملیله کار، شاگردان استاد، می باشند که در مرکز آموزش صنایع دستی زنجان تحت نظر ایشان تعلیم دیده اند.

 

استاد صادق شیروانی :

در سال 1345 در شهر زنجان چشم به جهان گشود. از حدود سال 1360 تحت تعلیم و آموزشهای استاد کاظمیان مقدم اصول ملیله کاری را فرا گرفت. 

باتلاش مستمر، به درجه استادی رسید، آثار این هنرمند ملیله کار بخاطر ظرافت بیش از حد و طرح های ابتکاری داری شهرت خاصی است.

از آثار ایشان می توان به انواع سبد، آینه و شمعدان، سرویس های چایخوری، کاسه، بشقاب و...، اشاره نمود.

استاد كريم ابطحي:

درسال 1341در زنجان متولد شد؛ از سال 1364نزد استاد منصور كاظميان مقدم، با مليله كاري آشنا گرديد و آموزش هاي لازم را در محضر ايشان در مركز آموزش صنايع دستي زنجان، فراگرفت.

وي در ساختن انواع سرويس هاي چايخوري، آينه و شمعدان، قاب عكس،كاسه و بشقاب، انواع زيورآلات، سيني،  ظروف ميوه خوري، تاج عروس و...، تبحر خاص دارد.

 

استاد مرتضي جزء صادقي:

درسال 1338در زنجان متولد شد؛ از سال 1354نزد استاد منصور كاظميان مقدم، با مليله كاري آشنا گرديد و آموزش هاي لازم را در محضر ايشان فراگرفت.

ايشان در سال 86 موفق به اخذ درجه 2 هنري از وزارت ارشاد گرديد.

وي در ساختن انواع تنگ، سيني، انواع سرويسهاي چايخوري، آينه و شمعدان، قاب عكس،كاسه و بشقاب،جعبه جواهرات و...، دستي توانا دارد.    

 

استاد عبدالحمید محرر:

متولد سال 1345 در شهر زنجان است؛ از حدود سال 1370 وی نیز تحت تعلیم و آموزش های، مرحوم استاد همامي، استاد هاشميان و استاد رضايي،  اصول ملیله کاری را فرا گرفت.

وی در سال 1386 برای اولین بار مهر اصالت ملیله کاری را از یونسکو دریافت نمود.

استاد امير شجاعي علي آبادي:

 درسال 1355در زنجان متولد شد؛ از سال 1374نزد استاد منصور كاظميان مقدم، با مليله كاري آشنا گرديد و آموزش هاي لازم را در محضر ايشان در مركز آموزش صنايع دستي زنجان، فراگرفت.

از آثار توليدي ايشان مي توان به انواع سرويس هاي چايخوري، سبد، آينه و شمعدان، قاب عكس،كاسه و بشقاب،جعبه جواهرات و...، اشاره نمود.

 

استاد محسن یزدانشناس:

در سال 1355 در شیراز متولد شد، با توجه به اینکه پدرش از اهالی زنجان بود، بعد از مدتي به همراه خانواده به زنجان عزیمت نمودند و تحت نظر اساتیدی چون استاد صادق شیروانی، اصول ملیله کاری را فرا گرفت.

با پشتکار و تلاش وافر در مدت کوتاهی به عنوان یکی از اساتید بنام زنجان مطرح گردید.

در سال هاي 1387، 1389، 1391وی موفق به دریافت 3 مهر اصالت از یونسکو گردید؛ ايشان همچنين در زمينه هاي قلمزني و دواتگري داراي تبحر مي باشند.

استاد محسن كاظميان مقدم:

در سال 1354 در  زنجان متولد شد، وي فرزند استاد منصور كاظميان مقدم  بوده و  اصول مليله كاري را نزد پدر آموخت و به صورت مستقل فعاليت در زمينه مليله كاري را آغاز کرد.

از مهمترين توليدات وي مي توان به پارچ مليله، انواع تابلوهاي مليله، انواع زيورآلات مليله و...، اشاره نمود.  

 

پایان پیام/73

منبع: شبستان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۷۰۶۶۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رقابت ۱۵ هزار و ۷۰۰داوطلب زنجانی در مرحله اول کنکور سراسری

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای زنجان؛ رسولی گفت: ۹ هزار و ۵۵۲ نفر از مجموع شرکت کنندگان در این مرحله از آزمون سراسری در استان زنجان را خانم‌ها و ۶ هزار و ۱۴۵ نفر را آقایان تشکیل می‌دهند.

وی افزود: با برنامه ریزی‌های انجام شده کنکور سراسری نوبت اول امسال استان زنجان در ۶ حوزه شامل شهرستان‌های زنجان، ابهر، خدابنده، خرمدره، طارم و ماهنشان برگزار می‌شود.

نماینده تام الاختیار سازمان سنجش در زنجان با بیان اینکه صبح امروز (پنجشنبه) گروه‌های آموزشی ریاضی فیزیک و علوم انسانی در نوبت صبح آزمون داده و گروه‌های آموزشی زبان و هنر نیز در نوبت بعدازظهر آزمون خواهند داد، گفت: گروه آموزشی علوم تجربی نیز با بیشترین شرکت کننده صبح روز جمعه در این آزمون شرکت خواهند کرد.

رسولی با اشاره به نسبت شرکت کنندگان خانم و آقا در این آزمون، گفت: در مجموع ۶۰ درصد شرکت کنندگان در این آزمون‌ها خانم‌ها و ۴۰ درصد آقایان هستند.

وی افزود: در گروه‌های آموزشی ریاضی فیزیک، علوم انسانی، هنر و زبان نسبت شرکت کنندگان ۵۰ درصد به ۵۰ درصد است و در گروه علوم تجربی نیز تعداد شرکت کنندگان خانم بیشتر از آقایان است.

نماینده تام الاختیار سازمان سنجش در زنجان ادامه داد: شمار داوطلبان شرکت کننده در نوبت اول آزمون سراسری امسال در گروه علوم تجربی در دانشگاه زنجان را سه هزار و ۲۴۲ نفر ذکر کرد.

در آزمون سراسری تیرماه سال گذشته ۱۴ هزار و ۶۹۵ داوطلب از استان در پنج حوزه و در آزمون گروه ریاضی یک هزار و ۵۲۱ نفر، در آزمون گروه تجربی ۶ هزار و ۴۶۰ داوطلب، در آزمون گروه علوم انسانی چهار هزار و ۲۵۹ نفر، در آزمون گروه هنر ۶۹۰ نفر و در آزمون زبان یک هزار و ۲۶۵ داوطلب شرکت کردند.

در نوبت اول آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ در مجموع یک میلیون و ۱۵۲ هزار و ۵۱۸ داوطلب ثبت نام کرده‌اند که از این تعداد ۷۲۹ هزار و ۶۵۶ نفر یعنی ۶۳ درصد زن و ۴۲۲ هزار و ۸۶۲ نفر یعنی ۳۷ درصد مرد هستند.

همچنین امسال آزمون دانشجومعلم همزمان با نوبت اول کنکور برگزار می‌شود که در آزمون اختصاصی پذیرش دانشجو معلم نیز ۶۶۰ هزار و ۳۹۳ نفر ثبت نام کرده‌اند و از این تعداد ۶۶ درصد زن و ۳۴ درصد مرد هستند.