به نقل از «خبرگزاری آریا»

لوبلاگ: سرنوشت شوراي همکاري خليج‌فارس با تناقضات دوحه و ابوظبي

تاریخ انتشار: ۲۰ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۹۹۸۸۸۸

خبرگزاري آريا - گسترش دامنه ي بحران قطر و شدت گرفتن اختلاف هاي داخلي در شوراي همکاري خليج فارس علاوه بر اينکه آينده ي اين تشکل سياسي – اقتصادي را در هاله اي از ابهام قرار داده، ناهمخواني ديدگاه ها و چشم اندازهاي امارات و قطر را براي آينده ي اعراب بيش از پيش آشکار مي کند.
«جورجيو کافي يرو»(1) در مقاله‌اي که در پايگاه اينترنتي نشريه لوبلاگ منتشر شد نوشت، هنگاميکه رژيم ملي گراي «جمال عبدالناصر» پاکسازي اعضاي اخوان المسلمين را در دهه هاي 50 و 60 ميلادي در مصر آغاز کرد، بسياري از اين اسلامگرايان به سلطنت نشين هاي عربي حوزه ي خليج فارس نقل مکان کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بسياري از اين مصري ها از اخوان المسلمين به مهاجراني تحصيل کرده و رو به رشد و داراي جايگاه برتر اجتماعي در امارات متحده عربي ارتقاء يافتند.
امارات در آن دوران کشوري به شدت ضد کمونيستي، محافظه کار و هوادار غرب بود. آنان جايگاه هاي بلندپايه را در وزارتخانه ها بدست گرفتند و نقشي تاثيرگذار در نظام آموزشي اين کشور ايفا کردند. از آنجا که اين مهاجران خود را وفادار به سران امارات نشان داده بودند، فعاليت خود را به شکلي بسيار گسترده به سوي آرمان هاي اجتماعي سوق دادند که از آن جمله مي توان به تلاش براي ممنوع ماندن مصرف الکل و جلوگيري از نفوذ غرب اشاره کرد.
در دهه هاي 80 و 90 ميلادي اما، مقام هاي امارات، اخوان المسلمين را جنبشي ضد سلطنتي و ايدئولوژيک خواندند که به شکلي روزافزون مشروعيت حکام فدراسيون هاي عربي را به چالش مي کشد.
از آن پس، حاکميت امارات، شاخه ي محلي اخوان المسلمين، «الاصلاح» را خطرناک ترين تهديد امنيت داخلي مي داند.
به گفته ي حکام ابوظبي، الاصلاح متعهد شده است، امارت هاي فدراسيون را سرنگون و حکومت روحانيون (مذهبي) را در اميرنشين ها برقرار کند.
در سال 2014، ابوظبي، اخوان المسلمين را سازماني تروريستي معرفي کرد؛ اما همزمان ناموفق به رايزني با دولت هاي غربي ادامه داده تا اين تشکل را تروريست شناسايي کنند.
اولويت ابوظبي؛ تضعيف اخوان المسلمين در سراسر خاورميانه و شمال افريقا
روابط تاريخي بين شاخه هاي اخوان المسلمين در شوراي همکاري خليج فارس و نمايندگي هاي جنبش اسلامگراي سني در جهان عرب، ابوظبي را بر آن داشت که سياست خارجي به شدت مخالف اخوان المسلمين ومخالف اسلامگرايان در پيش گيرد. بنابر اين ديدگاه که به قدرت رسيدن اسلامگرايان در کشورهايي همچون ليبي و مصر به شکلي مستقيم و غيرمستقيم، انها را در امارات و ديگر شيخ نشين هاي شبه جزيره عرب جسورتر خواهد کرد، ابوظبي تضعيف اخوان المسلمين را در سراسر خاورميانه و شمال آفريقا در اولويت قرار داده است.
مخالفت ابوظبي با اخوان المسلمين تنها بر سر موضوع اسلام در سياست نيست؛ علت اصلي برداشت تهديدآميزي که امارات از الاصلاح دارد در اين حقيقت نهفته است که شاخه محلي اخوان المسلمين بازيگري غيردولتي است که کامل با دولت دست بيعت نداده است.
در چشم اندازي که امارات براي منطقه در نظر دارد؛ جايي براي بازيگران غيردولتي باقي نمانده است تا با هزينه کرد از اختيار دولت در حوزه هاي سياسي يا اجتماعي به ايفاي نقش بپردازند.
هنگامي که قيام هاي انقلابي خاورميانه در سال 2011 پديد آمد، امارات به شکلي بسيار گسترده تر از جانب نيروهاي اسلام سياسي احساس خطر کرد.
روند پرشتاب سقوط حکام قدرتمند و دستاوردهاي سياسي اسلامگرايان در کشورهاي عربي، ابوظبي را به شدت نگران و دست پاچه کرد.
در کشورهاي ديگر که قيام هاي بهار عربي به حکومت استبداد سکولار پايان داد، امارات از راه هاي گوناگون با اخوان المسلمين برخورد کرده است.
در مصر و تونس، ابوظبي از ثروت مالي خود بهره گرفته تا بر سپهر سياسي در اين کشورها اثر بگذارد و اين اعمال نفوذ بر سر مواردي اتفاق افتاده که براي احزاب عدالت و آزادي در مصر و النهضه در تونس بسيار نامطلوب است.
در ليبي و يمن، اماراتي ها به شکلي مستقيم از راه مداخله بي سابقه ي نظامي و يا با کمک گروه هاي نيابتي خود، گروه هاي محلي اسلامگرا را هدف قرار داده اند.
مخالفت شوراي همکاري خليج فارس با هر گونه فعاليت انقلابي از سوي هر طيف سياسي
شوراي همکاري خليج فارس از زمان تاسيس در سال 1981 تاکنون به عنوان لنگرگاهي محافظه کار در خاورميانه عمل و با هر گونه فعاليت انقلابي از سوي هر طيف سياسي در جهان عرب و هر دو سوي انشقاق فرقه اي مخالفت کرده است.
اگرچه هيچ يک از کشورهاي عضو شوراي همکاري همچون امارات اين همه دردسر متحمل نشده تا گروه هاي اسلامگرا را در منطقه منکوب نمايد، بيشتر اعضاي شورا با اين ديدگاه ابوظبي موافقند که بهار عربي رويدادي بي ثبات کننده است که پيامدهاي منفي فراواني براي امنيت شوراي همکاري خليج فارس به همراه دارد.
استثناي قطر
اما يک استثنا هم وجود دارد؛ قطر کشوري که به شکلي منحصر به فرد از انقلاب هايي که در سال 2011، خاورميانه و شمال آفريقا را تکان داد استقبال کرد.
نمونه هاي مهم پشتيباني دوحه از بهار عربي در مصر اتفاق افتاد، جايي که شبکه تلويزيوني دولتي قطر، الجزيره، نقشي اساسي در شکل دادن به رويدادهايي ايفا کرد که به برکناري حسني مبارک ختم شد و در ليبي، جايي که روابط دوحه با نيروهاي شورشي نقش متغيرهايي را در تعيين سرنوشت معمر قذافي ايفا کرد که کل جريان را تغيير داد.
پشتيباني قطر از احزاب عدالت و آزادي در مصر، النهضه در تونس همراه با حماس (جنبش مقاومت اسلامي فلسطين) و شاخه هاي اخوان المسلمين در ليبي، سوريه و يمن، سکولارها و اسلامگراها را به اين نتيجه رساند که اخوان المسلمين از پشتيباني ايدئولوژيکي دوحه برخوردار است.
راهبرد منطقه اي قطر بر مبناي تعهد ايدئولوژيکي به اسلام سياسي قرار داده نشده بود
با اين وجود، چنين برداشتي مبني بر اينکه سياست خارجي قطر بر پايه ي پشتيباني از اسلامگرايي قرار داده شده خيلي درست و دقيق نيست.
راهبرد منطقه اي قطر بر مبناي تعهد ايدئولوژيکي به اسلام سياسي قرار داده نشده بود بلکه ريشه در عمل گرايي داشت. دوحه با هدف حفظ رويکرد فعال و دورانديش خود به منطقه در برقراري روابط خوب با بازيگران غيردولتي در طيف سياسي جهان عرب سرمايه گذاري کرد.
تصميم سازان قطري بر اين باور بودند که اين بازيگران غيردولتي هستند که آينده منطقه را به سوي بهتر شدن يا بدتر شدن رقم مي زنند.
با توجه به نگراني هاي ابوظبي درباره اسلامگراياني که داشتند مشروعيت حکام امارات و نيز برند منحصر به فرد سکولاريسم ، ثبات و مدرنيته را در اين کشور به چالش مي کشيدند، راهبرد قطر با آنچه حکام امارات در پيش گرفته بودند در تضاد کامل قرار داشت.
«محمد بن زايد» وليعهد ابوظبي و امير واقعي امارات، نقشي حياتي در به حرکت درآوردن چهارگانه ضد ترور شامل بحرين، مصر، عربستان و امارات ضد قطر ايفا کرد.
کشورهاي عضو اين بلوک شش ماه پيش روابط اقتصادي و ديپلماتيک خود را با دوحه قطع کردند.
چشم انداز محمد بن زايد براي منطقه بدين ترتيب است که حکام قدرتمند و سکولاري همچون «عبدالفتاح السيسي» در مصر و ژنرال «خليفه حفتر» در ليبي بر کشورهاي عربي حکمراني مي کنند و هر گونه مخالفت اخوان المسلمين غيرقانوني است.
در تحليل پاياني، مناقشه ي تلخ کشورهاي عضو شوراي همکاري خليج فارس بر سر اختلاف نظري که با قطر وجود دارد بيشتر به بازيگران غير دولتي در کشورهاي اسلامي سني مذهب و تهديد هايي واقعي يا خيالي که اين گروه ها با خود به همراه دارند باز مي گردد.
در حاليکه امارات مي کوشيد از چالش هاي وضعيت پيش روي کشورهاي خاورميانه و شمال آفريقا در سال 2011 جلوگيري کند، قطر از تغيير پرشتاب استقبال کرد. دوحه تقريبا هفت سال پيش با پشتيباني از طرف هاي پيروز در بهار عربي انتظار داشت نفوذ بيشتري در منطقه بدست آورد.
البته، انقلاب هاي سال 2011 آنگونه که قطري ها انتظار داشتند به بار ننشست.
برکناري «محمد مرسي»، رئيس جمهور مصر در سال 2013 همراه با پيدايش و شدت گرفتن عمليات عزت بدست خليفه حفتر در ليبي، شکست النهضه تونس در انتخابات و پايمردي و استواري دولت سوريه تحت حمايت روسيه و ايران، بدون ترديد دستور کار دوحه را در توانمندسازي اسلامگرايان در منطقه با مشکل روبرو ساخت. اين رويدادها امارات را جسورتر کرد تا از احساسات ضد اسلامگرايانه در منطقه به سود خود بهره بگيرد و پشتيباني بيشتري را از سکولاريست ها در کشورهاي خاورميانه و شمال آفريقا به عمل آورد تا با شبه نظاميان اسلامگرا و احزاب سياسي به مقابله برخيزند.
با اين وجود، شهرت قطر در جايگاه بازيگر « هوادار بهار عربي» در کشورهاي عضو شوراي همکاري خليج فارس باقي ماند و نفوذش کمتر شد؛ اما هرگز به کلي از بين رفت و از مغرب تا شام ادامه پيدا کرد.
کارايي شوراي همکاري خليج فارس و تناقض ديدگاه دوحه و ابوظبي
آنچنانکه در نشست ساليانه ي شوراي همکاري خليج فارس در ماه جاري مورد تاکيد قرار گرفت، اختلاف هاي داخلي در اين سازمان منطقه اي دارد شورا را از رسيدن به اهدافش باز مي دارد.
اين نشست کمترين موفقيت را در تاريخ شکل گيري شورا به خود اختصاص داد. تناقض ديدگاه ها بين دوحه و ابوظبي از جمله موارد بالقوه اي است که شوراي همکاري خليج فارس را به عنوان سازماني فرامليتي به سمت و سويي پيش مي برد که کارآيي خود را از دست مي دهد.
از آنجا که تجزيه و تحليل ها و بحث ها بر سر ژئوپليتيک خليج فارس در سال هاي گذشته بيشتر بروي مناقشه ي ژئوپليتيکي بين رياض و تهران و دودستگي فرقه اي شيعي – سني تمرکز داشت تناقض در ديدگاه هاي دوحه و ابوظبي اغلب ناديده گرفته شد.
مشخص نيست ادامه دار شدن بحران قطر تا چه ميزان مي تواند به بازسازماندهي منطقه اي بيانجامد بويژه اينکه امارات و عربستان به تازگي مشارکتي اقتصادي و نظامي اعلام کردند.
شرايط بسيار دشواري که بين قطر و امارات و هم پيمانان نزديک اين کشور پيش آمد به علت جنگ رسانه اي شديدي که از ماه مه اتفاق افتاد بغرنج تر و سخت تر شد.
در حاليکه اين دو کشور در سال 1981 براي دستيابي به اهداف مشترکي همچون امنيت فراگير و يکپارچگي اقتصادي به شوراي همکاري خليج فارس پيوستند، برداشت هاي از اساس متفاوت دو کشور از امنيت در رابطه با پيدايش بازيگران غيردولتي اسلامگراي سني در جهان عرب سبب شد دوحه و ابوظبي سياست خارجي يکديگر را مسئول شدت گرفتن بحران هاي منطقه اي بدانند.
مترجم: مرتضي لطفي

منبع: خبرگزاری آریا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۹۹۸۸۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بلینکن خواستار سیستم دفاعی یکپارچه اعراب در مقابل ایران شد

به گزارش صدای ایران از انتخاب،بلینکن در جریان نشست وزرای شورای همکاری خلیج فارس در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، طی اظهاراتی مدعی شد: «این مسئله تهدید حاد و فزاینده ایران را نشان می‌دهد، اما همچنین نیاز به همکاری در زمینه دفاع یکپارچه را هم نشان می‌دهد».

ایلنا: وزیر خارجه آمریکا رهبران کشور‌های خلیج فارس را به یکپارچگی دفاعی بیشتر فراخواند.

«آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه ایالات متحده، خطاب به رهبران کشور‌های حوزه خلیج فارس گفت که رویارویی ایران و اسرائیل نیاز به یکپارچگی دفاعی بیشتر را نشان می‌دهد.

بلینکن در جریان نشست وزرای شورای همکاری خلیج فارس در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، طی اظهاراتی مدعی شد: «این مسئله تهدید حاد و فزاینده ایران را نشان می‌دهد، اما همچنین نیاز به همکاری در زمینه دفاع یکپارچه را هم نشان می‌دهد».