به نقل از «مجله همگردی»

تالاب بین المللی و پناهگاه حیات وحش شادگان

تاریخ انتشار: ۱۸ اسفند ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۷۶۰۰۸۹۶

تالاب شادگان جزو 24 تالاب ثبت شده در کنوانسیون رامسر و یکی از مهم ترین و ارزشمندترین تالاب های کشور است. وسعت تالاب بین المللی شادگان، طبیعی بودن آن، غنای بالای گونه های گیاهی و جانوری و زیستگاه ها و غیره ارزش فوق العاده ای برای تالاب شادگان به همراه دارد. پهنه وسیع نیزارها در تالاب های بخش شمالی علاوه بر ارزش های اکولوژیکی، چشم انداز بی نظیری ایجاد می کند که بسیار ارزشمند است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تالاب شادگان از جنبه های مختلف اکولوژی، زیبا شناختی، تفرجگاهی، اقتصادی، اجتماعی و هیدرولوژی اهمیت فراوانی در حیات اجتماعی مردم منطقه دارد. پس با ما در مجله گردشگری همگردی برای اطلاعات بیشتر از پرندگان تالاب شادگان....

موقعیت جغرافیایی

تالاب و پناهگاه حیات وحش شادگان در اراضی پست جلگه یا دشت خوزستان و در ناحیه جنوب غربی کشور در جنوب شهر شادگان در استان خوزستان واقع شده است. تالاب بین المللی شادگان با طول جغرافیایی 48 درجه و 18 دقیقه و 39 ثانیه تا 49 درجه و 5 دقیقه و 21 ثانیه و عرض جغرافیایی 29 درجه و 59 دقیقه 6 ثانیه تا 30 درجه و 56 دقیقه 48 ثانیه در انتهای جنوب غربی ایران و در جنوب استان خوزستان قرار دارد.

تاریخچه حفاظت

در اولین جلسه کنوانسیون رامسر در سال 1975 شهر رامسر، تصمیم گرفته شد که تالاب شادگان، با عنوان تالاب بین المللی شادگان معرفی شود. شماره ثبت در فهرست تالاب های بین المللی کنوانسیون رامسر در (تاریخ 23/6/1351) به شماره ثبت 21R006 می باشد. تالاب شادگان دارای وسعتی بیش از 4000000 هکتار بوده که 327765 هکتار آن بر اساس مصوبه شماره 41 مورخ 22/9/1351 شورای عالی محیط زیست به عنوان پناهگاه حیات وحش اعلام گردیده است.

راه های دسترسی

- اتوبان اهواز به آبادان در ضلع غربی پناهگاه از محل سه راهی دارخوین تا ابتدای ورودی شهر آبادان.
- جاده آسفالته دارخوین شادگان- اتوبان اهواز که به سه راهی خوردورق منتهی می گردد.
- جاده آسفالته آبادان- بندر امام که از وسط پناهگاه گذشته و در سه راهی خوردورق به جاده شادگان متصل می گردد.

وضعیت طبیعی تالاب و پرندگان تالاب شادگان

تالاب شادگان تالابی دائمی با آب شیرین، شور و لب شور است. بخش شمالی تالاب با آب شیرین رودخانه جراحی تغذیه می شود و پوشش گیاهی طبیعی از نی، لویی و جگن تشکیل شده است. پهنه جزر و مدی در جنوب تالاب به صورت متواتر در معرض امواج جزر و مدی خلیج فارس و جریان های سیلابی وجود نخلستان های پیرامون تالاب، آشیانه پرندگان درون نیزارها و سواحل و جزایر تالاب و خورموسی و خورهای کوچکتر که از خورموسی منشعب می شوند از جمله خورکوارین، خوردورق، خورملح و خور گوبان می توان نام برد که مهم ترین محل برای زادآوری آبزیان دریایی در این قسمت از خلیج فارس محسوب می گردد.

ارزش های هیدرولوژیکی

تالاب شادگان توسط منابع گوناگون آب تغذیه می شود. بیش از 90 درصد جریان های ورودی به تالاب از رودخانه جراحی است، سر ریز سیلاب های رودخانه کارون، روان آب های سیلابی، آبراه کوپال، پساب های مصرف کنندگان مختلف در پیرامون اهواز و زه آب های طرح های نیشکر در شرق کارون از دیگر منابعی هستند که آب به تالاب تخلیه می نمایند. امواج جزر و مدی خلیج فارس به صورت دوره ای و متواتر بخش هایی از پهنه جزر و مدی واقع در جنوب جاده آبادان – ماهشهر را فرا می گیرد.

پوشش گیاهی شاخص تالاب زیبای شادگان

تالاب شادگان دارای تنوع گیاهی قابل ملاحظه ای مشتمل بر 110 گونه گیاهی متعلق به 92 جنس و 37 تیره می باشد که بالاترین تنوع برای یک تالاب در ایران است. طی مطالعات انجام شده 17 جامعه عمده گیاهی شناسایی شده است. جوامع گیاهی تالاب شادگان گونه های عمده چولان (جگن)، بردی (لوئی)، نی (قصب)، علف شور و... می باشد.

حیات وحش تالاب

خصوصیات لیمنوژیکی مختلف تالاب رمانتیک شادگان تنوع بیولوژیکی را به وجود آورده است که به نوبه ی خود موجب غنای گونه های جانوری در فصول مختلف می شود و بدین ترتیب غنای اکولوژیکی بی نظیری را برای تالاب فراهم می آورد که از اهمیت حفاظتی بالایی برخوردار است.

فهرست این تنوع زیستی و پرندگان تالاب شادگان عبارتست از

دوزیستان 3 گونه- خزندگان 9 گونه- ماهیان مردابی 36 گونه- ماهیان دریایی 45 گونه- میگوی دریایی 4 گونه- پرندگان 174 گونه- پستانداران 40 گونه. اهمیت تالاب بیشتر به خاطر تنوع گونه های ماهیها و پرندگان آنست. تالاب در فصل زمستان پذیرای جمعیت بالایی از پرندگان مهاجر است که از تالاب جهت زمستان گذرانی، تغذیه و زادآوری استفاده می کنند. همچنین تالاب زیستگاه مهمی برای تخم گذاری، پرورش و تغذیه گونه های متعدد آبزیان می باشد. علاوه بر آن گونه های آسیب پذیر، و گونه های در خطر بسیاری را حمایت می کند که شاخص پرندگان تالاب شادگان، اردک مرمری است.

شناسایی گونه های پرندگان تالاب شادگان

اردک مرمری- اکراس آفریقایی- پلیکان خاکستری- فلامینگو- دراج
کلیه پستانداران آبزی استان خوزستان در محدوده تالاب شادگان و خوریات آن مشاهده می شوند گونه های مثل دلفین بینی بطری، دلفین معمولی، وال و... علاوه بر آن در تالاب شادگان گونه شنگ تنها پستاندار آبزی آب شیرین تالاب محسوب می شود. انواع دوپاها، خرگوش، جوجه تیغی، خدنگ کوچک و بزرگ، سمور، انواع موش و حشره خور، شغال، روباه، گرگ، گربه جنگلی و گربه جنگل و انواع خفاش ها. 
مهم ترین خزنده تالاب از زیر راسته لاک پشت هاست که گونه های دریایی ان در خوریات تالاب شادگان مشاهده و گزارشاتی از تخم گذاری آن ها نیز وجود دارد.
همچنین لاک پشت فراتی که از گونه های در خطر انقراض (EN) فهرست سرخ IUCN می باشد در این تالاب زندگی می کند علاوه بر آن انواع مارها در این منطقه مشاهده شده اند. در مورد آبزیان تالاب باید گفت که حدود 36 گونه ماهی در تالاب شادگان شناسایی شده که مهم ترین آن ها ماهیان شیلاتی اند که ارزش اقتصادی دارند انواع کپور ماهیانی مثل شیربت، گطان، حمری، شلج و ماهیان دریایی نظیر شوریده، هامور، صبور، سنگ سر، صبیتی و... گونه های ماهیان بومی در آب شیرین تالاب شامل حمری، شیریت، بنی، شلج، اسبله (گربه ماهی) و بیاح می باشد.

ارزش ها

تالاب بین المللی شادگان ارزش های گوناگونی دارد که برخاسته از ویژگی ها و کارکردهای بوم شناختی، اقتصادی، اجتماعی و آب شناختی است.

زیستگاه های متنوع

تالاب زیبای شادگان دارای انواع زیستگاه های آب شیرین، آب لب شور و آب شور با انواع متفاوت پوشش گیاهی و اعماق متغیر آب است. تغییرات فصلی عمق و کیفیت آب و همچنین تغییرات در پوشش گیاهی نیز تنوع بسیاری در زیستگاه ها ایجاد می کند که موجب جذب تنوع زیستی سرشاری می شود. مهم ترین انواع زیستگاه ها در تالاب شادگان عبارتنداز: پهنه آب شیرین، پهنه های جزر و مدی و آب لب شور، خلیج خور موسی با آب آزاد و شور، جزایر چهارگانه خورموسی، تپه های ماسه ای و تپه های خاکی کم ارتفاع.

پوشش گیاهی طبیعی برای چرای دام ها

براساس اطلاعات موجود، در حدود 000/424 راس (معادل واحد گوسفندی) دام از تالاب زیبای شادگان برای چرا استفاده می کنند. مقدار کل علوفه چرا شده یا برداشتی از منابع تالاب 39000 تن در سال (معادل علوفه قابل هضم) برآورد می شود.

برداشت نی (برای صنایع دستی و امور ساختمانی)

علاوه بر علوفه، ساقه نی به عنوان مصالح مورد استفاده در پوشش سقف ساختمان های روستایی و همچنین برای تولید صنایع دستی (پرده های حصیری) مورد استفاده قرار می گیرد. براساس اطلاعات موجود در حال حاضر برای این مصارف سالانه حدود 2-3 میلیون ساقه نی برداشت می شود.

زیباشناختی تالاب

هر بخش از تالاب دارای مناظر ویژه و جذاب است که می تواند سلایق گوناگون را در زمینه های گردشگری، طبیعت گردی، تماشای پرندگان، گشت و گذار و تحقیقات به خود جلب نماید. از اقدامات انجام شده در راستای گردشگری و اکوتوریسم از تالاب، می توان به مرکز بازدیدکنندگان تالاب بین المللی شادگان به مساحت 1300 متر مربع که دارای موزه تاریخ طبیعی- آمفی تئاتر و کتابخانه در تالاب شادگان اشاره نمود.

ارزش های اجتماعی و فرهنگی

علاوه بر ارزش های اکولوژیک تالاب رویایی شادگان ارزش های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی متنوعی بر آن متصور است. این تالاب از نظر تولید علوفه مورد توجه است زیرا با ذخیره عظیم پوشش گیاهی خود و داشتن گونه های خوش خوراک یکی از منابع اصلی تامین علوفه دامی در منطقه است. این منبع همواره تامین کننده هزاران دام محلی و دام های اطراف منطقه بوده است اهالی شادگان (بخش روستانشین) با تهیه علوفه و تغذیه دام ها از یکسو و فروش لبنیات مختلف از سوی دیگر، وابستگی شدید اقتصادی به تالاب دارند. وجود ذخیره قابل متوجه ماهیان شیلاتی در آب های تالاب و صید آن توسط صیادان بومی جهت تغذیه خانوادگی، فروش در بازار اشتغال و رونق اقتصاد خانواده های روستایی را به همراه دارد.

منبع: مجله همگردی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت hamgardi.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مجله همگردی» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۶۰۰۸۹۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

احیای موقت گردشگری در تالاب بین‌المللی هامون

بارندگی‌های اخیر و سیلاب هایی که طی روزهای گذشته به وقوع پیوست جان دوباره‌ای به تالاب بین المللی‌هامون و منطقه سیستان داده است. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، در پی بارندگی های اخیر در منطقه و سیلاب های ورودی از همسایه بخش‌هایی از تالاب بین‌المللی هامون آبگیری شده و باعث رونق مجدد اما موقت گردشگری در منطقه سیستان شده است. 

مردمان سیستان بیش از دو دهه است که به دلیل خشکسالی های اخیر و بادهای 120روزه با انواع و اقسام بیماری های ریوی و چشمی دست و پنجه نرم می‌کنند و عملاً به دلیل عدم پرداخت حقابه سیستان از سوی کشور افغانستان سال‌های بسیار سختی را پشت می‌گذارند. 

این مردم همواره در فصول پربارش سال در انتظار بارندگی‌ها و نزول رحمت الهی هستند تا زمین تفتیده و خشکیده سیستان قدری طعم زندگی و آب را بچشد که در این سال‌ها اوضاع خیلی به کام آنها نبوده ولی باز هم از رحمت خداوند ناامید نیستند. 

ورود سامانه‌های بارشی در هفته‌ها و روزهای اخیر چه در داخل و چه کشور افغانستان بارش‎‌های خوبی را به همراه داشت که علیرغم ناملایمت هایی که طالبان در پرداخت حقابه داشته‌اند باز هم قدر ناچیزی از سیلاب سرریز شده سدهای این کشور وارد سیستان شده است. 

کیخا یکی از شهروندان سیستانی در این باره به خبرنگار ما گفت: درست است که سالهاست در این منطقه جز خاک و شن و ماسه و سختی چیز دیگری نداشته ایم اما باز هم حاضر به ترک خانه و کاشانه خود نیستیم اما از مسئولان و خصوصاً وزارت امور خارجه مطالبه جدی داریم که نسبت به دریافت حقابه ما از طالبان به صورت جدی عمل کند. 

وی ادامه داد: آب در سیستان به معنی زندگی و حیات است و اگر آب نداشته باشیم عملاً امکان زندگی کردن وجود ندارد و مسیولان باید به این مساله به خوبی واقف باشند و ذره‌ای از حق مسلم مردم سیستان در خصوص حقابه کوتاه نیامده و به هر نحوی که می‌توانند اقدام فوری داشته باشند. 

دهمرده، یکی دیگر از ساکنان منطقه سیستان نیز به خبرنگار ما اظهار کرد: آبی که امروز وارد منطقه سیستان شده است به هیچ وجه حقابه تالاب هامون نیست بلکه میزان حجم سیلاب غیرقابل کنترل از سوی طالبان و آبهای سرریز شده از سدهای کشور افغانستان است. 

وی ادامه داد: ما هرگز به این سیلاب راضی نمی شویم و تنها خواست و مطالبه ما دریافت منظم و کامل حقابه سیستان است تا بتوانیم همچون گذشته به کشاورزی و دامداری بپردازیم و این منطقه را مجدداً احیا کنیم. 

بازگشت زندگی به سیستان 

معاون گردشگری اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان نیز اظهار کرد: سیستان ظرفیت‌های گردشگری بسیاری دارد و همه ساله در ایام نوروز نیز گردشگران داخلی و خارجی را میزبانی می‌کند اما به دلیل خشکسالی های اخیر دچار مشکلاتی شده است. 

علیرضا شه‌بخش افزود: خوشبختانه طی روزهای اخیر و به دلیل بارندگی و سیلاب هایی که شاهد بودیم قدری آب به این منطقه وارد شده و به نوعی باعث رونق گردشگری و شادمانی مردم شده است. 

وی ادامه داد: به دلیل آب ورودی به منطقه کوه خواجه، مسافران و گردشگران زیادی طی دو روز گذشته این نقطه را برای سفر و بازدید انتخاب کرده‌اند و از تماشای این صحنه ها که رو به فراموشی بود لذت می‌برند. 

به گفته شه‌بخش، آب ورودی ناشی از سیلاب‌ها که تحت هیچ شرایطی حقابه سیستان نیز محسوب نمی‌شود موجب آبگیری بخش هایی از تالاب هامون و اطراف کوه خواجه شده و صیادان با به آب انداختن توتن و قایق‌های خود که سالها خاک میخورد در حال خدمت‌رسانی به گردشگران هستند و گشت و گذار آبی را برای آنها مهیا کرده‌اند. 

میزبانی پایگاه ملی کوه خواجه از گردشگران 

معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان نیز گفت: همزمان با ورود سیلاب های سرریز شده از سدهای کشور همسایه و بارندگی های داخل کشور، بخش هایی از تالاب هامون که در محدوده پایگاه ملی کوه خواجه قرار دارد آبگیری شده و تصویری زیبا را برای مردم این منطقه به وجود آورده است. 

مجتبی سعادتیان افزود: در روزهای گذشته پایگاه ملی کوه خواجه پذیرای تعداد بسیار زیادی مسافر و گردشگر بوده که برای تماشا و استفاده کردن از زیبایی خدادادی به این منطقه سفر کرده‌اند. 

وی ادامه داد: تعداد ورودی مسافران به قدری زیاد بوده است که مردم برای رسیدن به کنار آب، تفریح و اینکه تنی به آب زده و یا از قایق سواری استفاده کنند ساعت ها در ترافیک جاده‌ای بوده‌اند اما باز هم این سختی را به جان خریده و خود را به آب رسانده‌اند. 

همه می‌دانند زندگی مردم و به طور کلی حیات در شمال استان سیستان وبلوچستان به آب بستگی دارد که به دلایل شرایط جوی و آب، سدسازی های کشور همسایه و عدم پرداخت حقابه این منطقه دچار خشکسالی های شدید شده است و همین میزان آبی که به دلیل سیلاب وارد تالاب هامون شده است خوشحالی را همراه آورده است.

انتهای پیام/