مدل اداره دانشگاه آزاد اسلامی با سایر دانشگاه‌های شبه‌دولتی متفاوت است
تاریخ انتشار: ۱۳ فروردین ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۷۸۹۱۹۲۴
سخنگوی پیشین دانشگاه آزاد اسلامی معتقد است مدل اداره این دانشگاه با سایر دانشگاه‌های غیردولتی و شبه‌دولتی متفاوت است چراکه دانشگاه آزاد از هیچ حمایت دولتی برخوردار نیست ولی آن دانشگاهها از کمک‌های دولت استفاده می‌کنند.
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا - پروین طالبیان: شکل‌گیری دانشگاه‌های غیردولتی در ایران پیشینه دیرینه دارد ولی بعد از انقلاب اسلامی و ثبات حاکمیتی، موقعی که تب و تاب کنکور در میان متولدین دهه 60 به عنوان پرجمعیت‌ترین جمعیت آماری کنکوری کشور، دانشگاهها و موسسات غیردولتی و غیردولتی یکی پس از دیگری متولد شدند آنچانکه در کنار دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان پردانشجوترین دانشگاه غیردولتی ایران، دانشگاه پیام‌نور، دانشگاه غیرانتفاعی و دانشگاه علمی‌وکاربردی بیش از بیش نمایان شد و به جذب دانشجو همت گماشتند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در آموزش عالی غیردولتی چه اهدافی تعریف شده است؟
آموزش به عنوان یکی از بخش‌های مهم کشور است که نیاز به سرمایه‌گذاری دارد، ممکن است این سرمایه‌گذاری مستقیما به سرمایه‌گذار برنگردد، بلکه کل کشور بعد از سالها از این سرمایه‌گذاری منفعت ببرد. چراکه آموزش به عنوان یک وظیفه تلقی می‌شود که می‌تواند نیروی انسانی را رشد دهد و نیازهای آنها را در آموزش برآورده کند و این نیروی انسانی تحصیلکرده دیگر یک سرمایه اجتماعی است که می‌تواند در ابعاد مختلف ارتقا ایجاد کند.
این اهمیت که تمام شئون آینده را تشکیل می‌دهد بدون سرمایه گذاری میسر نیست. سالهای قبل از انقلاب تا امروز سرمایه‌گذاری در بخش آموزش پایه و عالی، دولتی تعریف شده است. در یک سیستم دولتی برای تامین هزینه‌ها کارکرد مجموعه آموزشی مطرح نیست چراکه دولت همانطور که در بخش‌های مختلف خدمات، صنعت و کشاورزی بودجه می‌گذارد، تامین هزینه‌های جاری بودجه‌ای را در نظر می‌گیرد و این بودجه ابلاغ می‌کند و بعد درپی تامین آن از طریق مواد و تبصره‌ها خواهد بود، آموزش هم در کشور به صورت دولتی همین وضعیت را دارد و تامین هزینه‌ها با دولت است، همین نوع نگاه باعث شده شرایط دانشگاهها مستقل از تامین هزینه‌ها تامین درآمد برای انجام هزینه‌ها شکل بگیرد.
از موارد مهم در این زمینه شرایط و ضوابط تاسیس رشته‌های دانشگاهی است که براساس یک نگاه دولتی و ساختار دیوان سالارانه، بدون ارتباط حقیقی با دانشگاه و بر اساس سیسستم اداری تعریف شد.
یعنی وقتی می‌گوییم عضو هیات دانشگاه آن تعریفی که مورد تایید شورای گسترش است، مانند یک کارمند تمام‌وقت در استخدام سی‌ساله دانشگاه باشد، که صدرصد دولتی است. در استخدام هیات علمی دولت بودجه لازم را اختصاص می‌دهد و دانشگاه فقط موظف است که این پول را اختصاص دهد و هزینه‌ها را تامین کند.
اما در دانشگاه‌های غیردولتی که در دنیا سابقه طولانی دارند که در کشور ما سابقه‌اش کمتر است، موضوعی به نام دانشگاه غیردولتی تعریف شده است که وابسته به بودجه نفت نیست، در چنین حالتی بحث اقتصاد رشته و آموزش عالی به طور جدی مطرح است و این واقعیت غیرقابل انکاری است و اگر می‌خواهیم به صورت جدی وارد آموزش عالی شویم باید این موضوع را در کشورمان نهادینه کنیم.
توسعه بخش غیردولتی در آموزش عالی کشور وقتی مطرح است، البته این هدف با بخش دولتی دنبال می‌شود. به عنوان مثال بر اساس ضوابط دولتی تاسیس رشته؛ کارشناسی و کارشناسی ارشد سه هیات علمی و در دکتری تخصصی 5 هیات علمی مورد نیاز است، در مقابل استخدام هیات علمی هزینه‌های خاص خودش دارد، تقریبا بر اساس نرخ امروز 100 تا 150 میلیون تومان در هر سال برای دانشگاه هزینه دارد. در مقابل وقتی که تعداد دانشجوی شهریه‌پرداز به وسیله بخش دولتی تعیین می‌شود. مثلا بر اساس ظرفیت‌هایی که امسال اعلام شده است در هر کدرشته نهایتا سه نفر در دکتری، در کارشناسی ارشد 10 و 12 نفر، در کارشناسی 20 تا 25 نفر اعلام شده است. این درآمدی است که از شهریه دانشجویان به دست می‌آید به هیچ‌وجه نمی‌تواند فقط هزینه استادان را جواب بدهد، حال که هزینه استادان کمتر از 50 درصد هزینه آموزشی دانشجویان است. یعنی با هزینه‌ای که از دانشجو می‌گیریم باید هزینه استاد، هزینه جاری و همچنین تاسیسات را پرداخت کنیم. با حساب ساده سرانگشتی درآمدی که دانشگاه از طریق شهریه به دست می‌آورد به هیچ‌وجه پاسخگوی 50 هزینه موسسات غیردولتی هم نیست. البته این هم رویکرد درستی است که ما صدردرصد در اداره امورات متکی به شهریه باشیم و باید سراغ فعالیت‌های غیرشهریه با نگاه دانش‌بنیان برویم حرکتی که در کشور شروع شده و مورد تاکید مقام معظم رهبری است. اما این حرکت زمانبر است و بر اساس شرایط امروز کشور که فعالیت‌های اقتصادی با عدم رونق روبرو هست طبیعتا این فعالیت‌ها زمانبر است.
پس اتکا اصلی ما باید به شهریه و غیرشهریه باشد. هزینه تمام شده دانشجو باید از طریق شهریه و غیرشهریه به نحوی تامین شود تا فقط هزینه‌ها پرداخت شود. این هزینه سر به سر درآمد در بخش دولتی اصلا معنایی ندارد، یعنی در بخش دولتی هزینه‌های ساختمان‌سازی آب و برق و کارکنان به وسیله دولت تامین می‌شود حال چه یک دانشجوی دکتری در کلاس باشد چه پنج دانشجو باشد، تفاوتی در هزینه و درآمد دانشگاه دولتی ندارد. دانشگاه آزاد اسلامی و سایر دانشگاهها به شرطی که بتوانند استانداردهای دولتی را تامین کنند می‌توانند دانشجو جذب کنند. ولی دانشگاهی مانند دانشگاه آزاد اسلامی از هیچ حامیت دولتی یا معافیتی برخوردار نیست.
اکر ما بخواهیم براساس الگوی دولتی، دانشگاه‌های غیردولتی را اداره کنیم نه دانشگاه آزاد اسلامی بلکه هیچ دانشگاهی نمی‌تواند به حیات خود ادامه دهد. متولیان دانشگاهها در دولت و مجلس باید با نگاه ملی به موضوع نگاه کنند، اقتصاد آموزش عالی غیردولتی و شرایط این دانشگاهها باید با حفظ کیفیت و شاخصه‌های علمی و آموزشی تعریف شود. این تعریف در کشور انجام نشده است، این بیگانگی بخش دولتی با غیردولتی برطرف شود. مثلا باید هزینه تولید یک مقاله در دانشگاه‌های کشور مشخص شود، یا کل بودجه‌ای که دولت به دانشجو اختصاص می‌دهد در مقایسه با درآمدی که دانشگاه‌های غیردولتی دارند باید مشخص شود. یعنی سرانه دانشجویی دولتی و غیردولتی باید با هم مقایسه شود. در بخش غیردولتی تلاش شده که فشار بر مردم نباشد اما بی‌توجهی به دانشگاه‌های غیردولتی باعث شده که همه دانشگاه‌های غیردولتی در ایران رو به افول باشند و بیگانگی در آموزش عالی کشور دیده شود. انتظار این است که متولیان آموزش عالی کشور نگاه ملی داشته باشند اگر این نگاه به نگاه دولتی تبدیل شود و توجهی به این موضوع نشود و گفته شود که کیفیت باید افزایش یابد، نتیجه‌ای به دست نخواهیم آورد. کیفیت هزینه دارد و این هزینه‌ها باید دیده شود در غیر اینصورت اگر همه دانشگاه‌های دولتی به شیر نفت وصل باشند و دانشگاه‌های غیردولتی از هیچ حمایتی برخوردار نباشند نمی‌توان به نتیجه مناسبی دست یافت.
خلاصه اینکه باید مشخص شود که برای تربیت هر دانشجو در بخش غیردولتی چقدر هزینه نیاز است و متناسب با آن هزینه‌ها شهریه دریافت شود، این هزینه‌ها هم افزایش پیدا خواهد کرد، ولی مردم در این میان آستانه تحملی دارند و نمی‌توان خیلی به آنها فشار آورد. به هر حال باید دولت کمک کند تا با یک الگوی غیردولتی درآمد و صرفه اقتصادی دانشگاهها دیده شود البته که باید در کنار همه اینها به کیفیت نیز اهمیت داده شود. تجریه خوبی در دانشگاه آزاد است و نگاه خوبی هم حاکم است. اکنون مسئولان در دانشگاه آزاد هستند که قبلا در دانشگاه دولتی بودند مدیریت این دانشگاه را برعهده گرفته‌اند. امیدواریم این به بدنه بتوانند مدل مناسبی برای اداره دانشگاه‌های غیردولتی ارائه دهند.
در بیش از 35 سال گذشته در دانشگاه آزاد اسلامی توانستیم با حمایت و کمک مردم و مدیریت هزینه‌ها، استانداردهای آموزشی موفقی را ارائه دهیم این چیزی از مسئولیت دانشگاه کم نمی‌کند و لازم است به دانشگاه آزاد اسلامی کمک شود، من آینده را روشن می‌بینم امیدوارم به نقطه مطلوب آموزشی و اقتصاد آموزشی برسیم. این نقطه بهینه و مطلوب باید تعریف شود.
دانشگاه‌های غیردولتی و غیرانتفاعی با چه مدلی خودشان اداره می‌کنند؟
این دانشگاهها مخصوصا دانشگاه‌های علمی کاربردی و پیام‌نور غیردولتی نستیند بلکه دولتی یا شبه‌دولتی یا نیمه‌دولتی هستند وقتی امکانات و ساختمان و تجهیزات این دانشگاهها از دولت تامین می‌شود، دیگر غیردولتی نمی‌شوند. دانشگاه‌های علمی کاربردی در اماکن دولتی و با امکانات دولتی تشکیل شده‌اند، طبیعتا آموزش عالی کاملا غیردولتی نیستند و اقسام معافیت‌ها و امکانات دولتی نصیب اینها می‌شود. بخشنامه‌ای وجود دارد که دستگاه‌های دولتی ساختمان‌های خالی خود را در اختیار دانشگاه پیام‌نور قرار دهند و رئیس دانشگاه پیام‌نور به عنوان یکی از مسئولان وزارت علوم از طریق وزیر تعیین می‌شود و حقوق و مزایا وزارت علوم پرداخت می‌کند.
وقتی نگاه منصفانه و واقع‌بینانه به این دانشگاهها می‌شود و در مقایسه آنها با دانشگاه آزاد اسلامی درمی‌یابیم که آنها با عدم استخدام هیات علمی به شدت هزینه‌های خودشان را کاهش دادند و از طرفی با تشکیل کلاس‌های غیرحضوری و دایر کردن رشته‌های علوم انسانی که نیازی به تجهیزات آزمایشگاهی و فنی ندارد هزینه‌های کمی هم دارند.
در دانشگاه آزاد اسلامی بیش از 32 هزار نفر عضو هیات علمی تمام‌وقت وجود دارد. حال آنکه دانشگاه‌های دیگر یک دهم این هیات علمی را ندارند. با این وجود 50 درصد هزینه‌ها نسبت به دانشگاه آزاد اسلامی کمتر است. حجم گستردگی دانشگاهها و تجهیزات آزمایشگاهی که در دانشگاه آزاد اسلامی است در آن دانشگاهها وجود ندارد و این عوامل باعث می‌شود که آنها یک الگوی کامل آموزش عالی غیردولتی نباشند به همین دلیل رنک دانشگاه آزاد اسلامی در ESI در رتبه 128 قرا گرفته است. این نشان‌دهنده این است که هزینه در دانشگاه می‌شود کیفیت هم محقق شده است.
نمی‌شود دانشگاه آزاد اسلامی را در یک طرف گذاشت و دانشگاه‌های دیگر را در طرف دیگر که انواع کمک‌ها را دریافت می‌کنند چطور این دانشگاهها می‌توانند اداره شوند ولی دانشگاه آزاد نمی‌تواند، دو روش متفاوت در اداره این دانشگاهها مورد استفاده قرار گرفته است. نقطه بهینه در دانشگاه‌های دیگر به سمت کاهش استانداردهای آموزشی و کاهش هزینه پیش رفته است.
مدل دانشگاه آزاد برای اداره این تشکیلات عظیم چیست؟
دانشگاه یک سرمایه ملی است که از سالهای قبل سرمایه‌گذاری شده است و بزرگترین ثروت آموزشی علمی دانشگاهی کشور است که متعلق به همه مردم است و هیچ‌کس در دانشگاه سهم ندارد و این سرمایه‌گذاری که در سالهای قبل شده امروز به این دانشگاه را به این جایگاه رسانده است. الگوی اداری جاری دانشگاه، استفاده از پتانسیل‌های دانشگاه برای تامین هزینه‌ها غیر از منبع شهریه دانشجویی است. یعنی توسعه فعالیت‌های دانش بنیان و فعالیت‌های اقتصادی متناسب با شان و شئون دانشگاه و استفاده از این سرمایه دانشگاه برای درآمدزایی است.
که مهمترین سرمایه اول نیروی انسانی و بعد جذب نخبگان است چراکه جذب نخبگان می‌تواند باعث تولید علم می‌شود و تولید ثروت می‌کند. این نخبه‌ها هستند که می‌توانند به عنوان پیشران جامعه برای دانشگاه درآمد کسب کنند. توسعه سرمایه گذاری در شهرک‌های شفا برای جذب شرکت‌های دانش‌بنیان و توسعه این شرکت‌ها جزو اولویت‌های دیگر دانشگاه است. ارائه خدمات علمی، کارگاهی و آزمایشگاهی در سطح کشور منبع دیگر درآمد در دانشگاه آزاد اسلامی است. برخی از آزمایشگاه‌های استاندارد با سازمان استاندارد و نظام مهندسی همکاری دارند و از آن طریق درآمد کسب می‌کنند. ارائه خدمات آموزشی فراتر از آموزش‌های دانشگاهی یعنی آموزش‌های ضمن خدمت یا دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت برای بازآموزی و به‌روز کردن افرادی که در سازمان‌های مختلف هستند، منبع دیگر این دانشگاه است.
مجموعا دانشگاه به دنبال مدلی است که سهم درآمد شهریه‌ای را کاهش دهد و جایگزین آن را بیاید که متناسب با شان دانشگاه باشد.
از طرف دیگر بحث صرفه‌جویی افزایش راندمان مانند کوچک‌سازی ساختار سازمانی، رعایت صرفه‌جویی به عنوان یک اصل اخلاقی دینی در دستور کار است. همچنین مدیریت نیروی انسانی که نیروی انسانی افزایش پیدا نکند. فعالیت‌هایی است که هم باعث افزایش درآمد می‌شود و هم باعث کاهش هزینه‌ها. دانشگاه آزاد اسلامی می‌خواهد که خانواده‌ها با هزینه کمتری به این دانشگاه بفرستند. چون واقعا اگر این نگاه حاکم شود بسیاری از مشکلات حل می‌شود چراکه دانشگاه آزاد اسلامی با حمایت حضرت امام تاسیس شده است و نمی‌تواند به شرایط اقتصادی مردم بی‌تفاوت باشد، رضایتمندی مردم بسیار مهم است.
هزینه‌هایی که امروز دانشگاه آزاد مثلا در دوره کاردانی می‌گیرد با دانشگاه علمی کاربردی می‌گیرد تقریبا با هم برابرند، درباره اقتصاد رشته این دانشگاه چگونه عمل کرده است تا با عناوین رشته‌های جذاب بیشتر دانشجویان جذب این دانشگاه شوند؟
دانشگاه آزاد دریافت شهریه فقط برای تامین هزینه‌ها را مدنظر دارد، یعنی دانشگاه به دنبال سود و درآمد نبوده چون همه رشته‌هایی که تاسیس شدند دانشجو داشتند این مدل خیلی خوب جواب داده است. اما نوعی بی‌عدالتی در برخی دانشگاهها باعث شد که این سرمایه‌گذاری در برخی دانشگاهها از دانشگاه آزاد اسلامی شده است بدون مشتری در دانشگاه آزاد بماند و ظرفیت خالی بماند. یعنی به گونه‌ای با ارزان‌فروشی بی‌کیفیت آموزش عالی در برخی جاها باعث شد که ظرفیت‌ها خالی بماند و آن الگوی موفق دانشگاه آزاد در برخی جاها با مشکل برخورد کند. این هم به آن نقطه بهینه برمی‌گردد وقتی استانداردها دوگانه باشد و نگاه به دانشگاهها متفاوت باشد این اشکالات گاهی پیش می‌آید. ولی متولیان باید به این نکته توجه کنند آن ماموریتی که به عهده دولت است و نمی‌تواند آن را انجام دهد به همت دانشگاه آزاد با گستردگی بسیار زیاد در اقصی نقاط کشور تامین شده است. اگر به این نکته بی‌توجهی شود و دولت به همکار و همراه خودش که این خدمت را ارائه می‌دهد با ضعف دچار می‌کند و این نه به نفع دولت است و نه به نفع مردم و نه دانشگاه.
انتخاب رشته‌ها چگونه است که دانشجوی بیشتری جذب می‌شود؟
اکنون براساس ضوابط محدودیتی برای انتخاب رشته براساس مدرک پایه وجود ندارد، یعنی هر کسی با هر مدرک پایه‌ای در هر رشته دلخواهی تحصیل کند. اما محدودیتی ما ایجاد می‌کنیم به همه نیازها پاسخ بدهیم محدودیتی به نام کنکور قرار می‌دهیم. این مدل وجود دارد ولی خیلی دارای اشکال نیست. در این میان اگر ما به این سمت برویم که رشته‌ها با کارشناسی و براساس نیاز کشور در دانشگاه آزاد انتخاب شود کار خوب و تخصصی است و می‌تواند بسیار راهگشا باشد.
منبع: آنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۸۹۱۹۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اولین اجلاسیه گروه کشوری علوم اجتماعی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس - 2
دانلود فیلم اصلی کد ویدیو
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است