به نقل از «شبستان»

کارکردهای الهیاتی امید در اندیشه مهدوی/تفاوت اسلام و «ایسم» ها در نگاه به پایان دنیا!

تاریخ انتشار: ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۸۳۴۷۱۹۴

خبرگزاری شبستان: جنس امیدی که در مهدویت وجود دارد از نوع امیدهای روان شناختی سکولار نبوده و با آنها متفاوت است. این یک امید کاملا الهیاتی و دینی است که ریشه در نصوص دینی و مذهبی دارد.

حجت الاسلام دکتر مهراب صادق نیا، استاد دانشگاه ادیان و مذاهب قم در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان با اشاره به نگاه اسلام به مقوله امید و اساسا جنس امیدی که اسلام با مساله منجی مطرح می کند، اظهار کرد: گاهی برای فهم پدیده های فرهنگی و بنیادهای دینی و مذهبی سراغ معنای جوهری و اصطلاحا معنای فلسفی آنها می رویم و تلاشی فیلسوفانه می کنیم تا بفهمیم که معنایش چیست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

وی ادامه داد: اما گاهی نیز تلاشی متکلمانه می کنیم تا معنای یک پدیده دینی را فهم کنیم، از دیگر سو گاهی نیز برای فهم پدیده های مذهبی یا فرهنگی راه مناسب تر توجه به کارکرد آن پدیده یا آموزه دینی است فارغ از اینکه از نظر ماهیت و جوهری، آن پدیده چه معنایی دارد.

 

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب تصریح کرد: در مورد مهدویت و عقیده به منجی نیز همین قاعده جاری است یعنی گاهی در فهم متکلمانه یا فیلسوفانه از مهدویت هستیم و می خواهیم جوهره آن را فهم کنیم و گاهی دنبال آنیم که بدانیم این پدیده چه کارکردی در جامعه دارد.

 

وی گفت: مهمترین کارکرد مهدویت در جامعه کارکرد امیدبخشی است یعنی جوامع را امیدوار می کند، این امیدبخشی تقریبا به وعده ای اشاره دارد که خداوند به انسان ها داده و فرموده است: «وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ؛ و خواستيم بر كسانى كه در آن سرزمين فرودست‏ شده بودند منت نهيم و آنان را پيشوايان [مردم] گردانيم و ايشان را وارث زمين كنيم».

 

به ارث بردن زمین توسط مستضعفان یعنی چه؟

 

این محقق با بیان اینکه این وعده ای است که خداوند به همه مستضعفان روی زمین داده است، تاکید کرد: این بدان معناست که همه کسانی که مورد ظلم قرار گرفته اند به این جایگاه والا می رسند، خداوند این وعده را به انسان ها داده و از طرفی عدالت خدا افتضا می کند که هیچ وقت مظلومان برای همیشه مظلوم نباشند و یک روزی بتوانند حقوق از دست رفته خودشان را از ظالمان بگیرند.

 

صادق نیا ابراز کرد: همواره مهدویت و باور به این مولفه، امید را به جوامع تزریق می کند؛ خداوند وعده نهایی خودش را برای وارثان زمین قرار داده است، برای آقایی کردن مستضعفان و احقاق حقوق مردمان و خداوند این وعده را با فرستادن منجی محقق می کند.

 

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب قم افزود: لذا مساله امید که مطرح می شود و عموما ادیان نیز به آن اشاره داشته اند صرفا یک مساله انسان شناختی نیست، یعنی این گونه نیست که بگوییم همه انسان ها امیدوار هستند که به یک شکلی نجات یابند، منظور از این امید آن است که از طریق مهدویت یا باور به منجی موعود(عج) که مساله ای کاملا الهیاتی و دینی است این امید باشد نه یک رویکرد انسان شناختی صرف.

 

وی ادامه داد: این وعده هایی است که خداوند به انسان ها داده است به همین دلیل همه ناشکیبایی ها، مشکلات و دشواری های پیش روی انسان با ظهور منجی(عج) از میان رفته و به پایان می رسد.

 

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب قم تاکید کرد: جنس امیدی که در مهدویت وجود دارد از نوع امیدهای روان شناختی سکولار نبوده و با آنها متفاوت است. این یک امید کاملا الهیاتی و دینی است که ریشه در نصوص دینی و مذهبی دارد.

 

ارتباط بسیاری از عقاید با امید به ظهور منجی

 

این پژوهشگر اظهار کرد: این امید از بُعد مذهبی بودن تا اندازه زیادی مُوجهِ باقی عقاید موجود در ادیان هم هست. برای مثال بسیاری از عقاید را نسبت به خدا و آینده و گذشته داریم که اگر این عنصر مهدویت و امیدی که از طریق مهدویت به ما تزریق می شود از ما گرفته شود توجیه آن با سوال روبه رو می شود و اصطلاحا وجاهت خود را از دست می دهند.

 

وی بیان کرد: برای مثال اگر امید نداشته باشیم که خداوند منجی را می فرستد و ما را نجات می دهد آن وقت عقیده ما به عدالت خداوند زیر سوال می رود و وجاهت خود را از دست می دهد، گویا باور به اینکه خدا عادل است در این توجیه می شود که  امیدوار باشیم به اینکه حضرت حق عدالت را روی زمین از طریق موعود و منجی محقق می کند.

 

صادق نیا گفت: به همین دلیل کارکرد الهیاتی امید به منجی آن است که  شمار زیادی از باورهای مذهبی ما را به معنای مثبت توجیه می کند.

 

این استاد دانشگاه تصریح کرد: اگر این باورداشت نباشد موجه بودن آن عقاید اصطلاحا زیر سوال می رود و مکن است که بگوییم آن عقیده قدری مخدوش است لذا این امید کاملا مذهبی و الهیاتی و کلامی است و با امیدهای روان شناختی- انسان شناختی فاصله دارد.

 

این محقق در بخش دیگری از مباحث خود در پاسخ به پرسشی پیرامون ددیگاه اسلام نسبت به مساله پایان دنیا و نگرش مکاتب مادی و غرب نسبت به این مساله اظهار کرد: یکی از نیازمندی های معنادار کردن زندگی انسان ها، آن است که برای این جهان فرجامی را قایل شوند، جهانی که فرجامی نداشته باشد معنای خود را از دست می دهد، می توان جهانی با این خصوصیات را به یکی از اسطوره های یونان باستان تشبیه کرد که می گفتند خزنده ای سنگی را می برد بالا ی کوه و دوباره این سنگ را به پایین پرتاب می کند و این روند ادامه داشت، در اسطوره های یونان باستان این به معنای بی فرجامی است.

 

صادق نیا تاکید کرد: پس فرجام داشتن یعنی معنادار بودن امور و امور بی معنا در پاره ای از معنای خودشان بی فرجام هستند؛ از نظر ادیان مهدویت مثل نقطه ای است که پایان جمله می گذاریم، مکتب مهدوی و باور به مهدویت جهان را معنادار می داند.

 

وی با بیان اینکه این بی پایانی در برخی مکاتب که چنین دیدگاهی دارند به معنای بی معنایی جهان است، گفت: فارغ از اینکه وقتی منجی موعود(عج) ظهور می کند چه اتفاقی می افتد و وقتی که او ظهور می کند عدالت و ملکوت الهی را برقرار می کند.  فارغ از همه این تحلیل ها ادیان برای جهان پایانی را تصور می کنند که این پایان به جهان معنا می دهد و این دیدگاه در مکاتب مادی وجود ندارد.

 

این محقق در پایان خاطرنشان کرد: اتفاقاتی مثبتی که در پایان جهان می افتد مثل تحقق امنیت، آرامش و صلح، به انسان و زندگی شان معنا داده و آنها را امیدوار می کند، این اندیشه انسان را امیدوار می کند که خداوند در آینده به تحقق آرزوها کمک می کند. اما این مسایل را در مکاتب مادی نمی توان دید. مکاتب مادی آینده طلایی را ترسیم می کنند ولی هیچ راهی برای رسیدن به آن ارائه نمی کنند در حالی که ادیان به ویژه اسلام، آینده طلایی را معرفی و همراه با آن راه تحقق و اجرایی شدن اش را نیز ارائه می کند.

 

پایان پیام/248

منبع: شبستان

کلیدواژه: نمایشگاه کتاب تهران نیمه شعبان مجلس روز ملی خلیج فارس مقام معظم رهبری مسجد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نمایشگاه کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وزیر بهداشت انتظار منجی منجی مهدویت کلیدواژگان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۸۳۴۷۱۹۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آسیب‌های موجود در جامعه به واسطه فقدان اقامه نماز است

ایسنا/چهارمحال و بختیاری مدیرکل تبلیغات اسلامی چهارمحال‌وبختیاری گفت: امروز نمازخوان داریم اما اقامه کننده صلاة نداریم؛ یعنی هر کسی نگاه انفرادی دارد و فارغ از حیات اجتماعی مسیر خودش را طی می‌کند حال آنکه تمامی آسیب‌ها و ناهنجاری‌ها برخاسته از همین فقدان اقامه نماز است.

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی طاهری ۱۰ اردیبهشت‌ماه در جمع دبیران نماز دستگاه‌های اجرایی استان با اشاره به اینکه واژه صلاة در قرآن کریم عمدتاً با مفهومد و ریشه واژه «اقامه» همراه است، اظهار کرد: ترکیب صلاة و اقامه نمودار یک ویژگی برتر از مسلمانان است یعنی ترکیب نماز به علاوه اقامه تجلی‌گر مرتبه والای اسلام است زیرا کسی که مسلمان می‌شود قاعدتاً نماز یکی از باورهای او خواهد بود.

این مدرس حوزه و دانشگاه گفت: مرحوم شاه‌آبادی اقامه نماز را یکی از مصادیق اجتماعیات می‌داند و قائل است که خدا از شما در مورد چقدر نماز خواندن نمی‌پرسد بلکه می‌پرسد چند نفر را نمازخوان کردید. اینکه کسی در اتاق خودش و همکارش هم در اتاق خودش نماز بخوانند از مصادیق اسلام انفرادی بوده که خواست دین نیست بلکه از ما خواسته شده نماز را با جماعت برپا کنیم یعنی کسی که نماز را به فرادی می‌خواند به تعبیر قرآن «مُقِیمَ الصَّلَاةِ» نیست.

وی با بیان اینکه میان اقامه کننده و قرائت کننده نماز تفاوت وجود دارد، افزود: اقامه نماز نشانه ایمان است،  وظیفه ما تربیت نمازخوان است و نه فقط نماز خواندن که این آرزو و توصیه انبیای الهی نیز بوده است.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان با تأکید بر اینکه نگاه فردی به نماز مصادیق افکار انحرافی اسلام است، گفت: فهم درست از اسلام این است که بتوانیم چند نفر را نمازخوان کنیم و تفاوت امام با بقیه افراد همین است. 

طاهری در پایان بیان کرد: ما امروز نمازخوان داریم اما اقامه کننده صلاة نداریم یعنی هر کسی نگاه انفرادی دارد و فارغ از حیات اجتماعی مسیر خودش را طی می‌کند حال آنکه تمامی آسیب‌ها و ناهنجاری‌ها برخاسته از همین فقدان اقامه نماز است.

انتهای پیام