به نقل از «تابناک»

شش بازیگر اصلی خاورمیانه این روزها چه دولت هایی هستند؟

تاریخ انتشار: ۲۴ دی ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۳۶۷۶۰۸

موسسه بروکینگز در گزارشی تفصیلی به تحولات جدید در خاورمیانه پرداخته و در استانه سال جدید میلادی نقش آمریکا درا ین منطقه و در این پویایی های جدید را بیان کرده است.

برای حدود 20 سال بعد از پایان جنگ سرد، دینامیک قدرت منطقه خاورمیانه نسبتا پایدار بود و ایالات متحده قدرت بی رقیب و غالب خارجی بود. امروز، ترکیبی از تحولات، انقلابات و جنگ های داخلی در منطقه، خستگی جنگی ایالات متحده، انقلاب انرژی شیل و بازگشت رقابت قدرت بزرگ به طور چشمگیری ژئوپولیتیک خاورمیانه را تغییر داده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بروس جونز، مدیر برنامه سیاست خارجی بروکینگز، در سپتامبر 2018، به همراه ده تن از کارشناسان این موسسه برای بحث در مورد جغرافیای سیاسی جدید در خاورمیانه و آینده سیاست ایالات متحده در منطقه اقدام به ایجاد یک کارگروه کرد. رونوشت ویرایش شده از گزارش این کارگروه که اخیرا منتشر شده نشان دهنده ارزیابی های آنها از چشم انداز ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه است: واقعیت و درک خروج ایالات متحده از منطقه؛ منافع استراتژیک و اهداف بازیگران اصلی منطقه ای؛ تعاملات بین این بازیگران منطقه ای، از جمله در جنگ های نیابتی؛ توصیه های سیاستی برای استراتژی ایالات متحده و غیر از آن.

در خلاصه این گزارش آمده است:

ادراک خروج ایالات متحده از خاورمیانه، واقعیت این خروج را مورد تاکید بیش از حد قرار میدهد، اما قطعا نفوذ آمریکا در منطقه در حال کاهش است. ایالات متحده حضور قابل توجه نظامی در منطقه را حفظ می کند، اما مردم آمریکا حمایت محدودی از دخالت نظامی در درگیری های خاورمیانه دارند. ادراک از این که ایالات متحده دیگر وابسته به منابع نفتی منطقه نیست، واقعیت های بازار جهانی نفت را تأیید نمی کند، اما تصمیم گیری های معاصر آمریکا را شکل می دهد. ایالات متحده از رهبری دیپلماتیک در روند صلح خاورمیانه و مدیریت مناقشات در سراسر منطقه عقب مانده است. ایالات متحده تنها در مورد مسائل مربوط به ایران تا به حال تمرکزی پایدار، اما نه منسجم داشته است.

بازیگران دیگر خود را در جریان تصمیم گیری های منطقه ای قرار داده اند. همانطور که این دو پویایی همگرا میشوند، ساختار جدید ژئوپلیتیک در حال تکامل است. این ساختار دارای شش بازیگر اصلی-عربستان سعودی، ایران، ترکیه، اسرائیل، ایالات متحده و روسیه است. دیگران، مانند مصر، تا حدی نفوذ گذشته خود را حفظ می کنند، اگر چه این موضوع در سطح قابل توجهی کاهش یافته است. چین در حال حاضر نقش مهمی در هدایت امور منطقه ای ایفا نمیکند اما روابط اقتصادی و دیپلماتیک خود را در سرتاسر منطقه ایجاد می کند و آماده است تا در آینده به نفوذ بیشتری برسد.

بازیگران اصلی اهداف استراتژیک مشخصی دارند. ایران و عربستان سعودی به دنبال موازنه یکدیگر هستند. اسرائیل به دنبال مقابله با بلندپروازی های هسته ای و منطقه ای ایران است و به جای حل و فصل مناقشات در برابر فلسطین، درگیر مدیریت مناقشات است. اسرائیل به همراه عربستان سعودی هدف استراتژیک خود را احاطه کردن ایران میدانند، اما ایدئولوژی عربستان سعودی و افکار عمومی عرب مانع عمق بخشی به همکاری های عربستان و اسرائیل هستند. ترکیه یک استراتژی دوجانبه اسلامی-ملیتی داشته و به طور فزاینده ای در امور منطقه ای نقش دارد. روسیه قصد دارد از حاکمیت سیستم دولت محافظت کند و نفوذی به هزینه ایالات متحده به دست آورد.

شکاف شورای همکاری خلیج فارس باعث تقویت روابط بین ترکیه و قطر شده است، یعنی دو قدرتی که همنوا با اخوان المسلمین هستند، در برابر عربستان سعودی و امارات متحده عربی که با اخوان المسلمین مخالفت دارند. این شکاف قطر را به سوی روابط نزدیکتر با ایران، احتمالا به طور موقت، سوق داده است. تلاش های دیپلماتیک آمریکا برای از بین بردن شکاف ناکام مانده است. علاقه رئیس جمهور ترامپ به ایجاد یک اتحاد جدید امنیتی در خاورمیانه به این خاطر و همچنین به دلیل دیگر تحولات به تأخیر افتاده است.

استراتژی آمریكا در منطقه در بهترین حالت مبهم و گنگ است. مشارکت دیپلماتیک ایالات متحده برای تحقق یک چارچوب اقتصادی و نظامی منطقه ای که از ثبات حمایت کرده و ایران را محدود کند ممکن است نتایجی در بر داشته باشد، اما این امر نیازمند آن است که ایالات متحده شرکای اصلی خود را در منطقه متقاعد کند که قدرت ماندن بر سر اهداف را دارد

منبع: تابناک

کلیدواژه: بروکینگز خاورمیانه آمریکا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۳۶۷۶۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ناتو، قلدر ۷۵ساله

به گزارش جام جم آنلاین، ۷۵ سالگی تأسیس ناتو زمانی است که بتوان به بررسی وضعیت فعلی این سازمان پرداخت و از اختلافاتی که گریبانگیر اعضای آن است گفت؛ اینکه چگونه کشور‌های اروپایی در داخل این ائتلاف باید برای تجدید سیاست‌های فعلی خود برای آینده‌ای بهتر در قاره اروپا تلاش کنند.

نظام غربی همچنان لفاظی‌های قانع کننده خود را درباره دلایل تأسیس سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در ۷۵ سال پیش ادامه می‌دهد. این توجیهات بیش از حد پیش پا افتاده باید مورد مطالعه قرار گیرد تا دلایل انحطاط فعلی سازمان، در بحبوحه سیاست‌هایی که به جای منافع مشترک، در خدمت منافع خودخواهانه اعضای پیمان هستند، مشخص شود.

یادداشت‌های مربوط به وزارت امور خارجه ایالات آمریکا دلیل اختراع ناتو را به زبانی مناسب برای کتاب تاریخ دوره راهنمایی بیان می‌کند و می‌نویسد: بعد از ویرانی‌های جنگ جهانی دوم کشور‌های اروپایی برای بازسازی اقتصاد و تضمین امنیت خود تلاش کردند و ایالات متحده برای جلوگیری از گسترش فرهنگ کمونیستی شوروی به سمت قاره اروپا و سایر نقاط جهان مجبور شد ناتو را در اروپا تأسیس کند.

این استدلال‌های نمادین برای دکترین ناتو بسیار ابتدایی هستند و آن را می‌توان از بیشتر اظهارات مقام‌های کشور‌های غربی که این سازمان را تأسیس کردند و همچنان بر آن تسلط دارند، استخراج کرد. لفاظی‌های ناتو مواقعی میان دوستی و تهدید در نوسان است. هری ترومن، رئیس جمهور وقت آمریکا در سال ۱۹۴۵، تشکیل این پیمان را برای عملیات مرزی مهم دانست و نسبت به کسانی که ممکن بود خود را متمایل به جنگ نشان دهند، سختگیری می‌کرد.

این نوع گفتمان حقایق انکارناپذیری را مخفی می‌کند که نمی‌توان آن‌ها را انکار کرد. در واقع، ایالات متحده از نظر نظامی و اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم قدرتمندتر بود و این به سرعت در «برنامه‌های پنج گانه مارشال» با هدف بهبود اقتصادی نمایان شد.

یک بُعد این برنامه‌ها راهبردی است و اقدام خیرخواهانه واشنگتن به شمار نمی‌رود که با هدف بهبود شرایط اقتصادی کشور‌های منتخب مهندسی شده باشد؛ کشور‌هایی که برای دهه‌های آینده متحدان ثابت قدم ایالات متحده خواهند بود. در همین راستا لستر پیرسون، وزیر امور خارجه کانادا تأسیس ناتو در آن زمان را به شرایط قدرتی که از آن به عنوان حافظ صلح جهانی یاد می‌شد، مرتبط دانست.

بنابراین، رابطه پدرانه‌ای میان ناتوی تحت سلطه ایالات متحده ایجاد شد که به سایر نقاط جهان گسترش یافت و به اعضای قدرتمند این سازمان اجازه داد به نمایندگی از بقیه کشور‌ها و بیشتر خارج از چتر سازمان ملل متحد مفاهیمی مانند صلح و امنیت، خطرات و درنهایت تروریسم را تعریف کنند.

با وجود این، نخستین درگیری بزرگی که به وسیله ناتو ایجاد شد، بر سر تهدیدات خارجی علیه اروپا یا قلمرو آمریکا نبود، بلکه هزاران مایل دورتر از هر دو سوی اقیانوس اطلس، در شبه جزیره کره شکل گرفت؛ جایی که گفتمان سیاسی اعضای ناتو حول محور متمرکز جنگ داخلی در شبه جزیره بود و از آن به عنوان نمونه‌ای از «تجاوز کمونیستی» یاد می‌کردند. این نوع تعریف ناتو را مجبور به واکنش، مداخله و شرکت در جنگ ویرانگر کره میان سال‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۵۳ کرد.

بیش از هفت دهه از عمر این پیمان می‌گذرد و نتیجه جنگ کره، شکنندگی استدلال‌هایی را که برای توجیه مداخله مطرح شد، زمانی که کره شمالی سخت می‌جنگید تا دایره انزوای خود را بشکند، ثابت کرده است. با وجود این، جنگ کره بدون پایان رسمی متوقف شد و مردم آن منطقه تا امروز در وضعیت متناقض میان جنگ و صلح زندگی می‌کنند؛ یعنی ممکن است در هر لحظه جنگی همه جانبه آغاز و توجیهی دائمی برای حضور نظامی آمریکا در آن منطقه باشد. رویکرد مشابهی که در بیشتر مداخلات ناتو در سایر مناطق جهان ازجمله عراق (۱۹۹۱ و ۲۰۰۳)، یوگسلاوی (۱۹۹۹)، افغانستان (۲۰۰۱)، لیبی (۲۰۱۱) و سایر مناطق و کشور‌ها دنبال شده است.

با وجود این، ناتو اکنون توانایی آغاز و افزایش تنش دارد و شاید هم نسبت به پایان دائمی درگیری‌ها بی میل نباشد، بحرانی واقعی که این سازمان ۷۵ ساله تمایلی به دست کشیدن از آن ندارد. گرانت شاپس، وزیر دفاع بریتانیا در روزنامه دیلی تلگراف گفت، ناتو باید بپذیرد که اکنون در دنیای قبل از جنگ است. وی به اعضای ناتو انتقاد کرد که همچنان نمی‌توانند حداقل هزینه‌های دفاعی مورد نیاز خود را برآورده کنند که معادل دو درصد تولید ناخالص داخلی آنهاست.

این نوع نگرانی‌ها بیشتر به وسیله سران و مقام‌های ارشد ناتو بیان می‌شود که یا درباره جنگ قریب‌الوقوع با روسیه هشدار می‌دهند یا از یکدیگر به دلیل کاهش نفوذ این سازمان که زمانی قدرتمند بود، انتقاد می‌کنند.

در حال حاضر بیشتر تقصیر‌ها گردن دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکاست که آشکارا تهدید کرد ناتو را در دوره ریاست جمهوری اش ترک خواهد کرد. با وجود این، اظهارات و تهدید‌های توهین آمیز ترامپ به همان اندازه که ناشی از علائم و مشکلات فزاینده‌ای است که سال‌ها قبل از ورود وی به کاخ سفید و خروج چشمگیرش از آنجا ادامه داشت، محصول بحران پیمان ناتو نیست.

بحران ناتو را می‌توان با این واقعیت خلاصه کرد که تشکیلات ژئوپلیتیکی‌ای که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پیمان ورشو وجود داشت، دیگر وجود ندارد. جنبه اصلی رقابت جدید جهانی را نمی‌توان تنها به جنبه‌های نظامی کاهش داد، زیرا در دو دهه گذشته اروپا تا حد زیادی بر منابع انرژی، مبادلات تجاری و حتی تبادل فناوری با کشور‌هایی که ایالات متحده دشمنان خود می‌داند؛ مانند چین، روسیه و دیگران متکی بوده است.

بنابراین، اگر اروپا به خود اجازه دهد زبان تک قطبی ایالات متحده را درباره دشمنان و متحدانش بپذیرد، این قاره بهای سنگینی پرداخت خواهد کرد، به ویژه اینکه اقتصاد‌های اتحادیه اروپا در حال حاضر زیر بار جنگ‌های مداوم و محدودیت‌ها در تأمین است. همه این چالش‌ها را دیگر نمی‌توان با انداختن بمب بر سر دشمن حل کرد و تغییر ماهیت جنگ، جنگ‌های سنتی را تا حد زیادی بی‌اثر می‌کند.

گرچه جهان تا حد زیادی تغییر کرده، اما ناتو همچنان به دکترین سیاسی‌ای متعهد است که به دوران گذشته بازمی گردد. در هر صورت زمان آن فرا رسیده است ناتو در میراث ۷۵ ساله خود تجدید نظر کند، آنقدر شجاع باشد که مسیر را کاملاً تغییر دهد و به جای اینکه همیشه در حالت جنگی باشد، برای صلح واقعی تلاش کند.

منبع: راهبرد معاصر