به نقل از «فرارو»

(تصویر) آرامگاه پادشاه مهجور در دل پایتخت

تاریخ انتشار: ۳۰ بهمن ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۸۱۲۲۷۵

دروازه محمدیه واقع در انتهای بازار، آثاری از دوران صفویه، زندیه، قاجار، پهلوی و انقلاب را در خود جای داده، اما این میراث ارزشمند نه حفاظت می‌شود و نه معرفی.

به گزارش خبرآنلاین، شاه طهماسب صفوی در دوران سلطنت خود، به دلیل علاقه مفرطی که به تهران و زیارت آرامگاه شاه عبدالعظیم داشت، دستور داد دور تا دور تهران را حصار بکشند با ۱۱۴ برج به تعداد سوره‌های قرآن و شش دروازه.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در دوره ناصرالدین شاه به دلیل گسترش شهر تهران، تعداد دروازه‌ها به عدد ۱۲ رسید و دور تا دور شهر را خندق کشیدند.

این دروازه‌های ۱۲گانه در دوره پهلوی، به بهانه نوسازی شهر تهران ویران شدند. اما از آن دوران تاریخی پایتخت هنوز نشانه‌ها و آثاری باقی مانده است که متاسفانه مورد غفلت واقع شده و نسبت به حفظ آن بی توجهی می‌شود.

دروازه محمدیه، تنها دروازه باقی مانده تهران

دروازه محمدیه یا دروازه نو که تنها دروازه باقی مانده تهران قدیم است، به دستور محمدشاه قاجار ساخته شد. این دروازه که در حدفاصل خیابان خیام، چراغ برق و بازار عباس آباد در جنوب بازار بزرگ تهران قرار دارد، در اواخر عمر محمدشاه قاجار به دست استاد محمدعلی خاش‌پز شیرازی در جنوب محله‌ای معروف به دروازه نو ساخته شد و در سال ۱۳۵۴ به ثبت آثار ملی رسید.

درباره وجه تسمیه این دروازه به محمدیه هم باید گفت که محمد مهدی، پسر منصور عباسی، مدتی در شهر ری ساکن بود و به همین دلیل آن شهر را به نام محمدیه می‌خواندند. این دروازه، چون منتهی به شهر ری بود، به آن دروازه محمدیه می‌گفتند.

بهزاد یعقوبی تهران پژوه درباره تنها دروازه باقی مانده تهران می‌گوید: متاسفانه بخش کوچکی از این دروازه باقی مانده است؛ سه مناره فیروزه‌ای که نمایانگر هویت تاریخی تهران و بازار بزرگ آن است.

وی اضافه می‌کند: این محله در دوران محمدشاه قاجار محله خلاف تهران به شمار می‌آمد و پاتوقی بود برای زورگیران و خنزرپنزر فروشان. مراکز فساد هم در اطراف این محله شکل گرفته بود بویژه در خیابان جلیل آباد که مرکز اصلی فساد در تهران به حساب می‌آمد.

این تهران پژوه ادامه می‌دهد: در سال ۱۲۶۳ قمری، محمدشاه برای ساماندهی به این قسمت از تهران و خروج بازار عباس آباد از رکود، این پادشان دستور داد تا بازار علاف‌ها در جنوب سبزه میدان ساخته شود و دروازه محمدیه را بر روی حصار صفوی ایجاد کرد.

حصاری که چند وجب از آن باقی مانده است

اما در اطراف دروازه محمدیه آثار تاریخی دیگری هم باقی مانده است که در دل خود داستان‌های بسیاری دارد. یکی از این آثار، حاصر صفوی است؛ نخستین حصاری که دور تا دور تهران را در بر گرفت و بعد‌ها به پایگاه مهمی برای آقا محمدخان قاجار بدل شد. همین حصار بود که بار‌ها تهرانی‌ها توسط لشکر زندیه و قاجار درون آن محاصره شدند و قحطی و وبا آن‌ها را آزار‌ها داد.

باقی مانده این حصار اکنون در سرای ماشاءالله خان و در پشت بام یک مغازه باقی مانده است؛ میراثی ۵۰۰ساله از تاریخ کهن تهران که مورد بی توجهی جدی قرار دارد.

مختاری کارشناس میراث فرهنگی می‌گوید: بخش باقیمانده در سرای ماشاءالله خان بازار دروازه نو تهران همان باقیمانده نخستین حصار کشیده شده به دور شهر تهران است که شاه تهماسب صفوی فرمان احداث آن را صادر کرد.

وی می‌گوید: در سرای ماشاءالله‌خان مغازه‌های کوچک به دور یکدیگر احداث شده‌اند و از دیوار‌های گلی آن دوران خبری نیست. هرچه هست دکان‌های کوچک و انبار‌هایی است که به دور محوطه سرا چیده شده‌اند و با پیمودن چند پله در انتهای آن، درست روی پشت بام ایزوگام شده یک دکان کوچک، تنها بخش از حصار صفوی تهران قابل مشاهده است.

یعقوبی نیز درباره این بازار می‌گوید: قدیمی‌ترین حصار طهران از سال٩٦١ در کاروانسرای کلانتر که اکنون سرای ماشالله خان نام دارد، احداث شد.

وی ادامه می‌دهد: بار‌ها این موضوع میان میراث فرهنگی و شهرداری تهران رفت و برگشت داشته و امیدواریم در شرایط فعلی که تعاملات بیشتری ایجاد شده بتوانیم فکری اساسی درباره این حصار بشود.

این تهران پژوه اضافه می‌کند: طبق نقشه ١٢٧٥ق در این راسته قراولخانه‌ای نیز موجود بوده است. البته کاشی سردر دروازه نو نیز که نقش رستم و دیو بوده امروزه در ورزشگاه امجدیه تهران است. البته به گفته ناصر نجمی یک شیر طلایی نیز وجود داشته که به سرقت رفته است.

احمد مسجدجامعی عضو شورای شهر تهران هم در یکی از تهران گردی‌های خود با اشاره به این حصار گفت: در پشت دروازه محمدیه، حدود ۱۲ وجب از حصار طهماسبی وجود دارد، این تنها بخش باقی‌مانده از حصار طهماسبی است که باید برای شناسایی آن کمک کنیم و با توجه به این‌که در حال حاضر اطلاعات بسیار کمی از حصار طهماسبی داریم و اطلاعات به‌شکل کالبدی در دست نیست، باید هرطور که ممکن است، این دیوار را حفاظت کرد.

او تأکید کرد: برای حفظ این دروازه، نخست باید از تخریب آن جلوگیری شود و با انجام اقدامات باستان‌شناسی، حدود و ثغور آن مشخص شود.

اما متاسفانه تاکنون اقدام خاصی درباره این حصار صورت نگرفته است.

آرامگاه پادشاهی که مهجور مانده است

اما یکی دیگر از جاذبه‌های محدوده دروازه محمدیه، آرامگاه لطفعلی خان زند است؛ آخرین پادشاه سلسله زندیه که در کرمان دستگیر و در تهران به قتل رسید.

آرامگاه لطفعلی خان زند در جوار آستان مقدس امامزاده زیدبن علی ابن الحسین ابن علی (ع) واقع در بازار تهران قرار دارد.

ورودی آخرین پادشاه زند که به طرزی فجیع توسط آقا محمدخان قاجار شکنجه و در نهایت به قتل رسید، درون اتاقکی کوچک در امامزاده زید قرار داد و در آن همیشه به روی محدود علاقه‌مندان مطلع از این آرامگاه بسته است.

معرفی این جاذبه‌ها و تلاش برای هدایت علاقه‌مندان موضوعی است که میراث فرهنگی درباره آن کوتاهی می‌کند.

منبع: فرارو

کلیدواژه: لطفعلی خان زند شاه طهماسب صفوی بازار تهران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۸۱۲۲۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«قرآن مجید»کتاب خدا مهجور نماند

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: خداوند متعال خواندن قرآن را از مهم‌ترین و بهترین اعمال قرار داده است. گواه این است که خداوند متعال می‌فرماید: «إِنَّ هَٰذَا الْقرآن یَهْدِیلِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ؛ همانا این قرآن به راست و استوارترین طریقه هدایت می‌کند.» (سوره اسرا، آیه ۹). در روایتی از پیامبر نیز بر فضیلت خواندن روزانه قرآن شواهدی وجود دارد، چنان‌که پیامبر صلی‌الله علیه و آله می‌فرماید: «بخوانید قرآن را که شفیع شما در روز قیامت می‌شود.» لذا به‌منظور بهره‌مندی از اثرات مادی و معنوی قرآن باید قرآن را وارد متن زندگی خود کنیم.

حجت‌الاسلام وحید پیرشریف از جمله کسانی است که با فعالیت‌های ارزشمند خود در مسجد فاطمه الزهرا قمسال شهرستان خوی سعی دارد قرآن را از مهجوریت خارج کرده و با تدبر و تفکر در اقیانوس معرفت باعث انس بیشتر با قرآن شود.

حضور ۲۰۰ نوجوان در پویش قرآنی زندگی با آیه‌ها

این امام محله دغدغه‌مند، در ماه رمضان باتکیه برطرح «زندگی با آیه‌ها»، هر روز برنامه‌های متنوعی از قبیل آشنایی با احکام و نهج‌البلاغه، جز خوانی و مسابقات قرآنی را تدارک می‌دید و هر روز ۴۰۰ نفر را افطاری می‌داد.

حجت‌الاسلام پیرشریف در خصوص استقبال جوانان از طرح زندگی با آیه‌ها می‌گوید: «این طرح باعث انس بیشتر نوجوانان و جوانان با قرآن شده است؛ تا جایی که در ماه رمضان که ۴۰۰ نفر در مراسم قرآن‌خوانی شرکت می‌کردند، حدود ۲۰۰ نفر از آنها نوجوانان بودند.»

این روحانی فعال، در طول سال هم از این دریای علم و معرفت بهره جسته و در طول سال هر هفته دو روز را به تلاوت یک صفحه و تفسیر یک آیه از آن صفحه اختصاص می‌دهد. حدوداً دو سه ماه یک بار جز خوانی قرآنی نیز در این مسجد انجام می‌شود و جایزه بچه‌ها در آن محفل قرآن اهدا می‌گردد.

طرحی برای تشویق نوجوانان و جوانان

حجت‌الاسلام پیرشریف طرحی را در مسجد فاطمه الزهرا دنبال می‌کند و درباره آن توضیح می‌دهد: «حدود چهار ماه است که طرح بچه‌های مسجد را اجرا کرده‌ایم. در این طرح حدود ۳۵۰ نفر نوجوان را ثبت‌نام و برای آنها کارت نماز صادر کردیم؛ هر وعده نماز که آنها در مسجد حضور پیدا می‌کنند، ما در آن کارت‌ها مهر می‌زنیم و در نهایت به آنها جایزه می‌دهیم؛ این امر باعث تشویق نوجوانان به حضور در مسجد و خواندن نماز اول وقت شده است.»

جذب نوجوانان به حفظ قرآن با اهدای جوایز

برگزاری کلاس‌های حفظ و روخوانی قرآن در مسجد فاطمه الزهرا قمسال یکی دیگر از اقدامات این امام محله است و هر روز یک ساعت مانده به اذان برنامه قرآن‌خوانی و آشنایی با احکام و نهج البلاغه در این مسجد برگزار می‌شود.

این روحانی به‌منظور جذب کودکان و نوجوانان به حفظ قرآن مسابقه حفظ جز سی قرآن را در مسجد برگزار کرد و در این مسابقه حتی از بچه‌هایی که دو سوره از قرآن را حفظ بودند، دعوت به عمل آورد. او در این باره می‌گوید: «اگرچه این برنامه با عنوان مسابقه برگزار شد؛ اما سعی کردیم بین بچه‌ها رقابت ایجاد نکنیم و در پایان مسابقه به همه بچه‌ها جایزه اهدا کردیم و همین باعث شد تا بچه‌هایی انگیزه حفظ قرآن پیدا کنند.»

رونق مسجد با کمک‌های مردمی

تأمین مخارج مسجد یکی از دغدغه امام محله‌های مساجد است؛ اما این روحانی دغدغه‌مند با جلب‌اعتماد مردم توانسته تمایل به کمک‌های مالی را در مردم ایجاد نماید. به گفته او، در ماه رمضان امسال نزدیک به ۱۵۰ میلیون تومان بابت افطاری، قاریان و جوایز مسابقات در این مسجد هزینه شد که تمام این هزینه‌ها از کمک‌های مردمی تأمین شد. در هر سه شب قدر نیز نزدیک به هزار افطاری داده شد و هزینه این سه شب نزدیک به حدود ۸۰ میلیون تومان تمام شد که همه این هزینه را یک نفر از تهران تقبل کرد.

کارآمدی قرآن در رشد جوامع اسلامی

حجت‌الاسلام پیرشریف معتقد است کارآمدی قرآن کریم در رشد و بالندگی جوامع اسلامی بسیار مؤثر بوده و ملت‌ها را بیدار می‌کند. او دلیل بی‌رغبتی مردم به تلاوت و حفظ قرآن را ناشی از کم‌کاری مساجد در این زمینه می‌داند و دراین‌باره می‌گوید: «اگر مردم به خواندن قرآن اقبال نشان نمی‌دهند ما مقصر هستیم. اگر تمام مساجد تلاش کنند برای برگزاری برنامه‌های قرآنی ما تأثیر آن را در کل جامعه می‌بینیم.»

استفاده از ظرفیت مسجد برای دستگیری از نیازمندان

با توجه به سفارش‌های مؤکد ائمه معصومین (ع) درباره دستگیری از نیازمندان، این روحانی پرتلاش با کمک مرکز نیکوکاری مسجد، سالانه بالای ۲ میلیارد تومان را صرف کمک به نیازمندان کرده و هر ماه حدود ۲۰-۳۰ میلیون را هزینه درمان نیازمندان می‌کند. به دنبال ویران شدن برخی خانه‌ها در زلزله سال گذشته خوی نیز این روحانی با استفاده از ظرفیت مسجد ساخت و ساز خانه برای بچه یتیمان را دنبال کرد.

بها دادن به روحانیان راهی برای بهتر شدن وضع مساجد

حجت‌الاسلام پیرشریف که پنج سال است مسئولیت مسجد فاطمه الزهرا را برعهده دارد، یکی از مشکلات مساجد را محدود کردن روحانیان در اداره مساجد می‌داند و می‌گوید: «یکی از مشکلات خیلی از مساجد بر می‌گردد به اینکه امام محله کاره‌ای نیست. در همین محله ما شاید یکی - دو مسجد باشد که روحانی در رأس امور است و آنها موفق‌ترین مساجد شهر ما هستند.»

وی تأکید می‌کند: «اگر مسئولین ما به روحانیان بها دهند و مدیریت مساجد را به دست خود روحانیان بسپارند و کمی از نظر مالی به مبلغین رسیدگی کنند ما شاهد وضع بهتری از مساجد خواهیم بود.»

کد خبر 6086668