به نقل از «فردا»

طر تهیه سمنو خانگی / خواص سمنو را بشناسید +‌ فیلم

تاریخ انتشار: ۲۵ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۳۱۳۱۲۳۷

در این یادداشت به شما طرز درباره خواص و فاید سمنو اطلاعات می‌دهیم و شما را با طرز تهیه سمنو و دستور پخت سمنو خانگی آشنا می‌کنیم.

سمنو که نام‌های دیگر آن سمنک، سمن بیا، سمنوبوا است یک دسر چسبنده و خوشمزه ایرانی است که هر سال قبل از عید نوروز تهیه می‌شود. سمنو یکی از سین‌های مهم سفره هفت سین ایرانیان است که البته تهیه آن پرزحمت و زمان‌بر است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

فیلم طرز پخت سمنو راحت و آسان

کد ویدیو دانلود الفيلم الأصلي

اما خانواده‌های زیادی هستند که سمنو را به صورت گروهی تهیه می‌کنند و علاوه بر اینکه خودشان از آن استفاده می‌کنند، بین همسایه‌ها و اقوام هم این سمنوی خانگی را توزیع می‌کنند. در این یادداشت به شما طرز درباره خواص و فاید سمنو اطلاعات می‌دهیم و شما را با طرز تهیه سمنو و دستور پخت سمنو خانگی آشنا می‌کنیم.

طرز تهیه سمنوی خانگی با آرد گندم

ابتدا باید بدانید که در سمنو از هیچ شیره یا شکری استفاده نمی‌شود. بلکه شیرینی این دسر خوشمزه به خاطر عصاره جوانه گندم است. طرز تهیه سمنو در خانه گرچه با زحمت زیادی همراه است اما شما از کیفیت آن مطمئن هستید و می‌توانید آن را برای صبحانه یا در عصرها میل کنید. پس پیشنهاد می‌کنیم حتما دستور پخت سمنو را بخوانید و با ما همراه شوید.
مواد لازم برای تهیه سمنو خانگی
• ۲۵۰ گرم گندم
• ۵۰۰ گرم آرد سبوس دار
• ۲ تا ۳ لیتر آب

دستور پخت سمنو خانگی

دقت کنید که گندمی را باید انتخاب کنید که قابلیت سبز شدن داشته باشد؛ یعنی همان گندمی که با آن سبزه درست هفت سین درست می‌کنید. برای طرز تهیه سمنو ابتدا باید گندم را خوب پاک کنید و ضایعات آن را خارج کنید. سپس گندم‌ها را با آب سرد بشویید و آن‌ها را داخل آب سرد قرار دهید. آب سرد باید به اندازه‌ای باشد که ۱ تا ۲ بند انگشت روی گندم‌ها را بگیرد. بسته به جنس گندم‌تان باید آن‌ها را یک تا دو روز در آب قرار دهید. یادتان باشد که در طول این مدت حتما سه بار آب گندم‌ها را عوض کنید. شما بعد از ۲۴ می‌بینید که سر گندم‌ها سفید شده است. حالا وقت آبکش کردن گندم‌هاست. وقتی گندم‌ها در آبکش هستند، روی آن‌ها آب سرد بریزید. در این مرحله از طرز تهیه سمنو باید آن‌ها را درون یک پارچه تمیز بپیچید. دقت کنید که در دستور پخت سمنو آمده که حتما روی گندم‌ها را هم بپوشانید. حالا دو روز به گندم‌ها زمان بدهید تا جوانه بزنند. در این مدت یادتان باشد که پارچه را مرطوب نگه دارید. در مرحله بعدی از طرز تهیه سمنو و وقتی گندم‌ها جوانه زدند باید آن‌ها را روی یک سینی تمیز بریزید و روی گندم‌ها پارچه مرطوب بکشید. پس از گذشت دو روز گندم‌ها ریشه می‌زنند که رنگ آن‌ها به صورت نقره‌ای در می‌آید. وقتی به گندم‌ها هم نگاه می‌کنید رنگ آن‌ها سبز شده است. دقت کنید که در دستور پخت سمنو این نکته ذکر شده که رنگ سبز گندم‌ها باید سبز روشن باشد. اگر مدت بیشتری گندم را بگذارید تا رنگ جوانه‌ها به سبز تیره برسد، سمنوی شما تلخ می‌شود. در طرز تهیه سمنو مهم است که شما مدام به گندم‌ها سر بزنید تا رنگ جوانه گندم تیره نشود.
در این مرحله از طرز تهیه سمنو باید گندم‌ها را با دستان خود چند قسمت کنید و سپس آن‌ها را داخل یک غذاساز، چرخ گوشت یا مخلوط کن بریزید. در هر حال در دستور پخت سمنو مهم این است که گندم‌ها باید حتما له شوند. حالا گندم‌هایی که له شده‌اند را در یک صافی بزرگ بریزید و سپس از یک صافی پارچه‌ای آن‌ها را عبور بدهید. یادتان باشد که کاملا آن‌ها را فشار بدهید تا شیره گندم گرفته شود. در مرحله بعدی از طرز تهیه سمنو تفاله‌های گندمی که از صافی رد کرده‌اید را با کمی آب دوباره وارد غذاساز کنید و باز هم از گندم‌ها را از صافی رد کنید. در ادامه طرز تهیه سمنو خانگی عصاره گندم به دست آمده را با آرد مخلوط کنید. وقتی کاملا مخلوط شما آماده شد یک قابلمه را روی گاز قرار بدهید. حالا سراغ دستور پخت سمنو می‌رویم. مخلوط به دست آمده را داخل دیگ بریزید و هم بزنید. در طرز تهیه سمنو هم زدن بسیار مهم است. پس حتما برای این کار چند نفر باشید تا به نوبت بتوانید دیگ سمنو را هم بزنید، چرا که گندم فورا ته نشین می‌شود و بوی سوختگی می‌گیرد، پس مدام هم زدن را ادامه دهید. در دستور پخت سمنو آمده که انقدر هم زدن را ادامه دهید تا زمانی که سمنو به نقطه جوش برسد. در حدود 30 تا 40 دقیقه زمان نیاز است که سمنو به نقطه جوش برسد و رنگ آن تیره شود.

همان طور که گفتیم در دستور پخت سمنو این مرحله بسیار مهم است و هم زدن دیگ سمنو باید بی وقفه ادامه پیدا کند. وقتی سمنو جوشید و رنگ آن تیره شد، حرارت اجاق گاز را روی متوسط قرار بدهید تا آب سمنو بخار شده و کم شود. حالا دیگر لازم نیست که به صورت مداوم سمنو را هم بزنید، چون دیگر ته نشین نمی‌شود. در این مرحله از دستور پخت سمنو فقط کافی است که هر چند دقیقه یک بار دیگ سمنو را هم بزنید. بعد از گذشت دو ساعت که سمنو با شعله متوسط به جوشیدن خود ادامه داد و به غلظت مناسبی رسید، شما باید یک دم کنی روی قابلمه قرار بدهید و درب دیگ سمنو را ببندید تا دم بکشد. در این مرحله از دستور پخت سمنو شعله گاز را باید تا آخر کم کنید تا فقط رنگ سمنوی شما حسابی به رنگ تیره در بیاید. زمانی که برای تیره شدن رنگ سمنو لازم است بین ۱ تا ۵/۱ ساعت است. البته لازم است بگوییم که در این مرحله از دستور پخت سمنو خانگی هم لازم است که هر چند وقت یک بار به دیگ‌ سمنو سر بزنید و آن را هم بزنید. در این مرحله طرز تهیه سمنو به پایان رسید. معمولا در دستور پخت سمنو خانگی و پیش از سرو کردن سمنو به آن کمی بادام اضافه می‌کنند. یادتان باشد که اگر دیدید غلظت سمنو بسیار بالاست و سمنو سفت شده، می‌توانید کمی آب داخل آن بریزید و بگذارید که بجوشد. یک نکته مهم دیگر در تهیه سمنو میزان آرد آن است. مقدار آرد در تهیه سمنو خانگی همان طور که در دستور تهیه این سمنو آمده دو برابر است. اما اگر شما می‌خواهید سمنویی کم شیرین داشته باشید می‌توانید میزان آرد را سه برابر یا چهار برابر نسبت به گندم بگیرید. جالب است بدانید که میزان آرد گندم موجود در سمنوهای بازاری ۵ برابر گندم است. درباره آرد نیز حتما قبل از استفاده آن را الک کنید تا مواد زائد آن گرفته شود. در مرحله‌ای که می‌خواهید ریشه‌ها را از هم جدا و داخل چرخ‌گوشت کن بریزید، حتما آن‌ها را کمی نم‌دار و مرطوب کنید تا راحت‌تر جدا شوند. یادتان باشد که این کار را به آهستگی انجام دهید تا جوانه‌های گندم شما آسیب نبیند. اگر اولین بار است که سمنو درست می‌کنید، می‌توانید آن را با مقدار کم و به اندازه صد تا دویست گرم گندم درست کنید. گفتیم که شما برای تهیه شیره از غذاساز یا مخلوط کن هم می‌توانید استفاده کنید ولی بهترین وسیله برای گرفتن شیره گندم چرخ گوشت است. برای تزئین سمنوی خانگی می‌توانید از گردو، بادام یا پسته استفاده کنید.

طرز تهیه سمنو خانگی بدون آرد گندم

روش بالا یعنی طرز تهیه سمنو با آرد گندم متداول‌ترین روش برای تهیه سمنو است. اما شما می‌توانید به روش متفاوت و بدون آرد گندم نیز سمنو درست کنید. دستور پخت سمنو بدون آرد گندم در شمال کشور بسیار رایج است.

مواد لازم برای تهیه سمنو بدون آرد گندم

• ۱ کیلو گندم با پوست
• ۱ پیمانه برنج نیم‌دانه مرغوب
• ۲۰۰ گرم فندق و بادام
• به میزان لازم پودر نارگیل

دستور پخت سمنو بدون آرد گندم

در مرحله اول گندم‌ها را خوب تمیز کنید و بعد با آب سرد بشویید. بعد روی گندم‌هایتان به اندازه دو بند انگشت آب بریزید و به مدت ۲ تا ۳ روز آن‌ها را یک گوشه قرار دهید. در این مدت چند بار آب گندم‌ها را عوض کنید. وقتی گندم‌ها جوانه زدند، گندم‌ها را داخل صافی بریزید و روی آن‌ها آب سرد بریزید. حالا گندم‌ها را داخل یک دستمال تمیز بپیچید و دستمال را خوب مرطوب کنید و در یک گوشه قرار دهید. دقت داشته باشید که هر روز باید پارچه را خیس کنید و خیسی آن هم به حدی نباشد که آب درون ظرف باقی بماند. اگر آب زیادی درون ظرف باقی بماند، گندم و در نتیجه سمنوی شما مزه ترشی به خود می‌گیرد. وقتی گندم شما ریشه زد، آن را داخل یک سینی پهن کنید و روی گندم‌ها را هم با یک پارچه تمیز بپوشانید. در این مرحله از طرز تهیه سمنو هم باید پارچه را همیشه خیس نگه دارید. هنگامی که ساقه سفید گندم‌هایتان خودش را نشان داد، قبل از اینکه این ساقه به رنگ سبز برسد، آن را بردارید. در مرحله دوم طرز تهیه سمنو بدون آرد گندم، گندم‌هایی که جوانه زده‌اند را دو بار از چرخ گوشت رد کنید سپس ۱۶ لیوان آب ولرم شده روی آن‌ها بریزید و آن را از صافی رد کنید. دوباره گندم‌ها را از صافی رد کنید تا شیره آن کاملا خارج شود. بعد روی تفاله گندم‌ها باز هم ۸ لیوان آب ولرم بریزید و یک بار دیگر از صافی رد کنید. در این مرحله از دستور پخت سمنو بدون آرد گندم، شیره گندم و برنج را با هم روی اجاق گاز بگذارید و شعله را زیاد کنید تا به نقطه جوش برسد. خوب هم بزنید تا مخلوط ته نشین نشود. انقدر سمنو را هم بزنید تا برنج‌ها خوب له شوند و آب سمنوی شما گرفته شود. در آخرین مرحله از طرز تهیه سمنو بدون آرد گندم هم فندق و بادام را اضافه کنید.

نکته مهم در طرز تهیه سمنو خانگی استفاده از گندم مرغوب است. اگر دوست دارید سمنویی که می‌پزید به رنگ قرمز در بیاید، آن را در دیگ مسی بپزید در غیر این صورت سمنوی شما قهوه‌ای می‌شود. جنس پارچه‌ای که گندم‌ها را در آن می‌پیچید حتما به صورت خالص و کامل باید نخ باشد. پارچه‌ای که نایلون درون آن داشته باشد، نمی‌تواند به صورت مداوم خیس و نمناک بماند. در مرحله‌ای که گندم‌ها درون پارچه پیچیدید، حتما آن را روی یک آبکش بگذارید تا آب درون ظرفش جمع نشود و باعث ترش شدن سمنو نشود. یک اسپری در خانه داشته باشید تا روی گندم‌ها را با آن به صورت یک پارچه آب بپاشید. لازم نیست حتما وقتی گندم‌ها کمی ریشه زد، آن‌ها روی یک سینی بریزید، می‌توانید گندم‌ها را روی پارچه‌ای با ضخامت ۲ تا ۳ سانتی‌متر پهن کنید و روی آن را هم یک پارچه نخی نم‌دار دیگر بکشید. حتما در اتاقی که گندم‌ها را قرار می‌دهید باید کمی گرما وجود داشته باشد تا زودتر جوانه بزند، سرما کار جوانه زدن گندم را به تعویق می‌اندازد. اگر انقدر گندم‌ها را روی پارچه بگذارید که ساقه آن سبز شود، سمنوی شما تلخ می‌شود و از شیرینی آن کاسته می‌شود، پس قبل از سبز شدن جوانه گندم و تبدیل آن به سبزه سفره هفت سین آن را جمع کنید. یادتان باشد که شیره گندم و آب ولرم را آنقدر هم بزنید تا گلوله‌هایش از بین برود و یک دست شود. در مرحله آخر طرز تهیه سمنو معمولا از آجیل استفاده می‌کنند که این بسته به سلیقه و طبع هرکس متفاوت است، اصلا می‌توانید به آن آجیل هم اضافه نکنید و خودتان را برای خریدش به سختی نیندازید. نگران نباشید که اگر حالا دست به کار شوید، دیر است به طور کلی برای پخت سمنو به ۲۴ تا ۳۰ ساعت زمان نیاز دارید که مرحله اصلی و سخت کار همان هم زدن سمنو است. پس نترسید و دست به کار شوید.

چند نکته مهم برای نگهداری سمنو خانگی

• اگر برای زمان طولانی مثلا 3 تا 4 ماه خواستید که سمنو را در خانه نگه دارید، فرصت دهید که سمنو حسابی غلیظ شود و به آن آب هم اضافه نکنید. چون سمنویی که رقیق باشد و داخل آن آب داشته باشد، خیلی زود کپک می‌زند.

• در طرز تهیه سمنو یکی از نکات مهم استفاده از گندم شمال است. گندم شمال باعث می‌شود که سمنوی شما طعم شیرین‌تری پیدا کند.

• یادتان باشد که پس از پخت سمنو، تفاله‌های گندم را در سطل زباله نریزید. این تفاله‌ها که همان سبوس گندم است، خواص بسیار زیادی دارد. تفاله‌های گندم را روی یک سینی پهن کنید و در مقابل نور خورشید قرار دهید. وقتی خشک شد، تفاله‌ها را آسیاب کنید و هر زمان که خواستید در خانه نان تهیه کنید این سبوس را داخل خمیر نان بریزید. به این ترتیب یک نان سبوس دار خواهید داشت.

• سمنو را برای مدت زمان طولانی می‌توانید در فریزر نگه دارید. فقط کافی است که آن را در یک لاستیک فریزر بریزید و فیریز کنید. فقط مواظب باشید که آن را در جایی قرار ندهید که بوی مرغ و ماهی به خود بگیرد. در هنگام مصرف سمنو را از فریزر خارج کنید، داخل یک ظرف بریزید تا یخ آن کم کم آب شود.

خواص و فواید سمنو

• سمنو به دلیل دارا بودن ویتامین E برای پوست و مو بسیار مفید است تا جایی از سمنو به عنوان اسیر جوان کردن پوست یاد می‌شود. از سمنو می‌توانید برای درمان جوش‌های صورت و آکنه که به خصوص قبل از عید به سراغ پوست می‌اید، استفاده کنید. سمنو دارای مقدار فراوانی ویتامین‌های گروه B نیز هست که باعث پرپشت شدن موها شده و از ریزش موخوره مو پیشگیری کرده و شوره سر را نیز درمان می‌کند.

• یک خبر خوب برای کسانی که می‌خواهند بچه‌دار شوند این است که خوردن سمنو در درمان نازایی نیز موثر است. خواص سمنو به گونه‌ای است که به خاطر داشتن ویتامین‌های E و B به درمان نازایی کمک می‌کند. همچنین سمنو برای زنان باردار نیز مفید است. فواید سمنو از نقص سیستم عصبی جنین پیشگیری می‌کند و به مادران باردار سلامتی می‌بخشد. همچنین آهن زیاد موجود در سمنو برای درمان کم خونی و فقر آهن زنان باردار موثر است. سمنو دارای فیبر فراوانی است که همین باعث درمان یبوست در زنان باردار شده و دفع را برایشان آسان می‌کند. خواص سمنو باعث افزایش شیر در مادران شیرده می‌شود و نوزادان آن‌ها را قوی می‌کند. فواید سمنو برای زنان در دوران یائسگی نیز بسیار زیاد است. زنان با خوردن سمنو در دوران یائسگی از عوارض یائسگی در امان می‌مانند و همچنین استخوان‌هایشان سالم می‌ماند. البته این شامل مادران باردار نیز می‌شود و خوردن سمنو استخوان‌های جنین را تقویت و باعث رشد بهتر آن می‌شود.

• سمنو دارای خواص درمانی بسیار زیادی است. خوردن سمنو باعث درمان بی‌خوابی، سوء هاضمه، پارکینسون، بیماری‌های ریوی، ضعف حافظه، واریس، سرگیجه، هپاتیت و بیماری‌های اعصاب می‌شود. خواص سمنو به گونه‌ای است که برای درمان بیماری پسوریازیس نیز موثر است. مصرف سمنو برای کسانی که به بیماری دیابت دچار هستند، خطرناک نیست اما مصرف بیش از اندازه آن به خاطر کالری موجود در آرد گندم برای افراد مبتلا به دیابت می‌تواند خطرساز باشد.

• سمنو به علت داشتن فیبر بالا برای لاغری بسیار مفید است، چرا که خوردن مقدار کمی از سمنو تا ساعت‌ها باعث سیری شده و از گرسنگی و پرخوری جلوگیری می‌کند. البته این دلیل نمی‌شود که سمنو را به میزان زیاد استفاده کنید، تعادل در مصرف هر غذایی باعث سلامت جسم می‌شود.

• سمنو به خاطر دارا بودن قند طبیعی و فیبر بالا برای افرادی که درگیر بدنسازی و پرورش اندام هستند، بسیار مفید است. خواص سمنو برای افرادی که بدنسازی می‌کنند باعث توان و قدرت بیشتر شده و همچنین از انقباض و گرفتگی عضلات ورزشکاران نیز جلوگیری می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود که ورزشکاران چند دقیقه قبل از شروع ورزش سمنو بخورند.
• میزان فیبر بالای موجود در سمنو باعث بهبود سوءهاضمه و هضم بهتر غذا می‌شود. افرادی که دچار معده درد می‌شوند و همچنین کسانی که زخم معده دارند، حتما سمنو میل کنند تا از خواص سمنو بهره مند شوند. علاوه بر این سمنو باعث سلامت دستگاه گوارش می‌شود و در درمان سرطان کولون نیز نقش مهمی دارد.

• سمنو دارای مقدار زیادی ویتامین C است که همین باعث تقویت بنیه و سیستم ایمنی بدن می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود افرادی که به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند یا بسیار در معرض این بیماری قرار دارند، حتما سمنو بخورند.

• بتاکاترون سمنو باعث پیشگیری از آسیب‌های بینایی و عصبی در چشم شده و به سلامت چشم کمک می‌کند.

•سمنو همچنین دارای مقادیر بسیار زیادی گوگرد، آهن، سدیم، کلسیم و پتاسیم است که از آن یک دسر بسیار مقوی می‌سازد.
• خواص سمنو به بهبود فلج مغزی، درمان عفونت، بیماری مخملک، ورم زبان، تب برفکی و ورم پا کمک کرده و برای درمان زردی و یرقان در کودکان بسیار موثر است.

• سمنو از نظر طب سنتی دارای دارای طبع گرم و البته معتدل است. ۱۰۰ گرم سمنو به میزان سیصد گرم کالری به بدن شما می‌رساند و همچنین شش دهم گرم پروتئین دارد و دارای ۵۲ گرم کربوهیدرات است.

عوارض مصرف سمنو

 زیاده روی و مصرف زیاد سمنو در افرادی که استعداد اضافه وزن دارند و کم تحرک هستند، باعث چاقی و اضافه وزن می‌شود.

• مصرف زیاد سمنو می‌تواند باعث ایجاد نفخ در بعضی افراد شود.
• افرادی که مزاج سردی دارند باید از خوردن سمنو پرهیز کنند.

نگاهی به مراسم سمنوپزان در ایران و سایر کشورهای فارسی زبان

آیین سنی سمنوپزان نشان دهنده کار گروهی و شادی ایرانیان برای استقبال از بهار است. البته این آیین فقط مختص به ایران نیست و در افغانستان و تاجیکستان نیز برگزار می‌شود. گرچه حالا دیگر مانند گذشته این مراسم برگزار نمی‌شود ولی در شهر یا روستاهای خاصی از ایران هنوز می‌توان ردپایی از آن پیدا کرد. مثلا در روستاهای گیلان و مازندران این مراسم با شور و شوق خاصی انجام می‌شود و خانم‌ها به نیت گرفتن حاجات خود دیگ سمنو را هم می‌زنند و معتقد هستند که در هنگام پخت سمنو نباید چشم ناپاک به آن بیفتد. این رسم در تاجیکستان و افغانستان با تفاوت‌هایی برگزار می‌شود و البته زنان در آن کشورها بالای سر دیگ سمنو شعرهایی نیز می‌خوانند. سمنو در سفره هفت سین ایرانیان به عنوان نماد خیر و برکت شناخته می‌شود. چون سمنو با جوانه گندم تهیه می‌شود و دارای انرژی زیادی است به آن غذای مردآفرین گفته می‌شود و در سفره هفت سین نماد صبر، قدرت و مقاومت نیز هست. البته لازم به ذکر است که پخت سمنو و آیین سمنوپزان فقط به قبل از عید نوروز ختم نمی‌شود و در بسیاری از شهرهای ایران در ایام خاص و به مناسبت عزاداری سمنو پخته می‌شود. مثلا همزمان با شب شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) مرسوم است که در بسیاری از نقاط ایران سمنو پخته شود.

 

 

 

منابع:
ستاره
چاره دان
تبیان
کوکا
تابناک
باشگاه خبرنگاران
هفت گنج

 

منبع: فردا

کلیدواژه: سمنو آرد گندم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.fardanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فردا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۱۳۱۲۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

خواص تخم کتان و دانه کتان برای لاغری و درمان بیماری ها

دانه کتان یکی از مواد غذایی بسیار مغذی و از دیرباز(حداقل 6،000 سال پیش) شناخته شده‌ است که به دلیل عوامل تغذیه‌ای بسیار غنی می توان از آن به عنوان یکی از اولین مواد مغذی فوق العاده دنیا یاد نمود. متخصصان تغذیه و طب سنتی همواره برای رفع مشکلات و بیماری ها به مصرف تخم و بذر کتان توصیه می کنند. 

دانه کتان یا همان بذر کتان چیست؟

به گزارش نمناک، بذر کتان یا همان دانه کتان از قدیمی‌ترین محصولات زراعی است که حاوی اسیدهای چرب امگا 3ضد التهاب همراه با مواد آنتی اکسیدان به نام لیگنان است که می تواند ارگان های مهم داخلی را تقویت کرده و به تعادل هورمونی به اضافه چندین مزیت دیگر کمک کند. این دانه سرشار از مواد مغذی و ویتامین‌هایی است که مصرف مقدار کمی از آن در روز می‌تواند نیاز ما به این مواد مغذی را برطرف سازد.

انواع بذر کتان بذر کتان طلایی بذر کتان قهوه ای

بذر کتان طلایی و قهوه ای مشخصات تغذیه ای شان خیلی شبیه هم است و هر دو به اندازه ی هم حاوی اسیدهای چرب امگا33 هستند.

نکته

دقت کنید که دانه کتان خوراکی با تخم کتان که برای تغذیه پرندگان استفاده می‌شود، متفاوت است.

ویتامین ها و مواد معدنی تخم کتان و ارزش غذایی بذر کتان

تخم کتان سرشار از ترکیبات فراوان زیر است:

تشکیل دهنده های اصلی در100 گرم تخم کتان کربوهیدرات 28.88 گرم پروتئین 18.29 گرم چربی 42.16 گرم آب 6.96 گرم فیبر 27.30 گرم قند 1.55 گرم کلسترول 0.00 میلی گرم مواد معدنی بذر کتان در 100 گرم کلسیم 255.00 میلی گرم آهن 5.73 میلی گرم منیزیم 392.00 میلی گرم فسفر 642.00 میلی گرم پتاسیم 813.00 میلی گرم سدیم 30.00 میلی گرم روی 4.34 میلی گرم مس 1.22 میلی گرم منگنز 2.48 میلی گرم سلنیم 25.40 میکروگرم ویتامین های بذر کتان در 100 گرم ویتامین A 0.00 میکروگرم ویتامین D 0.00 میکروگرم ویتامین E 0.31 میلی گرم ویتامین K 4.30 میکروگرم ویتامین C 0.60 میلی گرم وتیامین(B1) 1.64 میلی گرم ریبوفلاوین(B2) 0.16 میلی گرم نیاسین(B3) 3.08 میلی گرم کولین (B4) 78.70میلی گرم پانتوتنیک اسید (B5) 0.99 میلی گرم ویتامین B6 0.47 میلی گرم فولات (B9) 87.00میکروگرم ویتامین B1 20.00 میلی گرم کالری دانه کتان و مقدار مصرف تخم کتان

اندازه معمول برای مصرف تخم کتان، 1 قاشق سوپ خوری (7 گرم)است. تنها یک قاشق سوپ خوری مقدار زیادی پروتئین، فیبر و اسیدهای چرب امگا 3 را به علاوه منبع غنی برخی از ویتامین ها و مواد معدنی تامین می کند.

میزان مصرف تخم کتان برای افراد بزرگسال 2 قاشق چایخوری در روز و برای افراد نوجوان 1 قاشق چایخوری در روز می باشد.

یک قاشق سوپ خوری تخم کتان حاوی : کالری:37 پروتئین:1.3 گرم کربوهیدرات:2 گرم فیبر:1.9 گرم چربی کل:3 گرم چربی اشباع شده:0.3 گرم چربی ترانس:0.5 گرم اسیدهای چرب امگا 3:1،597 میلی گرم ویتامین B1 :8 % ویتامین B6:2 % فولیت:2 % کلسیم:2 % آهن:2 % منیزیم:7 % فسفر:4 % پتاسیم:2 % است. طبع کتان :بذر کتان سرد است یا گرم 

در پاسخ به سوال بذر کتان سرد است یا گرم، باید بگوییم که طبع تخم کتان گرم و خشک و گیاه آن سرد و خشک است.

خواص و فواید بذر کتان در طب سنتی

خواص و فواید تخم کتان عبارتند از:

خواص کتان در کاهش سکته

اگر گیاهخوار هستید و یا ماهی نمی خورید، تخم کتان می تواند بهترین منبع چربی های امگا 3 باشد. تخم کتان منبع غنی ازآلفا لینولئنیک اسید(ALA) هستندکه از اسیدهای چرب امگا 3 می باشند که باید از غذایی که می خورید، به دست آورید چون بدن آن ها را تولید نمی کند. مطالعات نشان داده اند مصرف تخم کتان به دلیل اسیدهای چرب و مواد مغذی به خطر پایین ترآمدن سکته کمک می کنند.

دانه کتان برای کاهش ریسک سرطان

تخم کتان منبع غنی از لیگنان است. لیگنان ترکیباتی هستند که خاصیت آنتی اکسیدانی و استروژنی دارند که هر دو می توانند به کاهش خطر سرطان و بهبود سلامت کمک کنند. به طور شگفت انگیزی تخم کتان حاوی 800 برابر لیگنان بیشتر نسبت به غذاهای گیاهی دیگر می باشد.

مطالعات نشان می دهد تخم کتان خطر کمتری در ابتلا به سرطان پستان، به ویژه پس از یائسگی دارد. مردان نیز می توانند از خوردن تخم کتان سود ببرند زیرا ریسک ابتلا به پروستات را به حد چشمگیری کاهش می دهد. همچنین به نظر می رسد که تخم کتان دارای پتانسیل برای جلوگیری از سرطان روده و پوست می باشد.

بذر کتان برای کمک به گوارش

تنها یک قاشق غذاخوری تخم کتان حاوی 3 گرم فیبر است که به ترتیب 8 تا 12 درصد از مصرف توصیه شده برای مردان و زنان می باشد، تخم کتان حاوی دو نوع فیبر محلول در رژیم غذایی (20 تا 40 درصد)و فیبرغیرقابل حل هستند (60 - 80 درصد).

این دو فیبر توسط باکتری ها در روده بزرگ تخمیر می شوند و منجر به حرکات روده منظم و مدفوع می شوند. از یک طرف، فیبر محلول، ثبات محتویات معده را افزایش می دهد و میزان گوارش را کاهش می دهد. نشان داده شده است که این کار به تنظیم قند خون و کلسترول پایین کمک می کند. از طرف دیگر، فیبر غیرقابل حل، اجازه می دهد تا آب بیشتری به مدفوع متصل شود، حجم آن را افزایش می دهد. این برای جلوگیری از یبوست و برای افرادی که دچار سندرم روده تحریک پذیر و یا بیماری هستند مفید است. تخم کتان برای بهبود کلسترول

یکی دیگر از فواید تخم کتان، توانایی آن ها در کاهش سطح کلسترول است.در مطالعه ای مصرف 3 قاشق سوپ خوری (30 گرم)پودر کتان به مدت سه ماه توسط افراد دارای کلسترول بالا، کلسترول کلی را به میزان 17 % و کلسترول بد را تقریبا 20 درصد کاهش داد.

به نظر می رسد این اثرات به خاطر فیبر در دانه های کتان باشد چون به نمک های صفرای متصل می شود و سپس توسط بدن دفع می شود. برای پر کردن این نمک های صفرا کلسترول از خون به کبد کشیده می شود این فرآیند میزان کلسترول خون را کاهش می دهد.این قطعا خبر خوبی برای کسانی است که می خواهند کلسترول خود را بهبود ببخشند.

بذر کتانه برای کاهش فشار خون

مطالعات در مورد تخم کتان نشان داد که مصرف تخم کتان سبب کاهش فشار خون می شود. کاهش 41 درصدی در فشار خون می تواند خطر مرگ ناشی از سکته 10 % و بیماری های قلبی را 7 درصد کاهش دهد.

بهبود عملکرد سیستم ایمنی با دانه کتان

تخم کتان منبع بسیار زیادی از پروتئین گیاهی هستند. پروتئین کتان غنی از آمینو اسیدها،آرگنین و آسکاربیک اسیداست.

پروتئین تخم کتان به بهبود عملکرد سیستم ایمنی، کاهش کلسترول، جلوگیری از تومورها و داشتن خواص ضد قارچ کمک می کند. هم چنین به احتمال زیاد غذای گیاهی و حیوانی هورمون ها را تحریک می کند تا احساس سیری را به همراه داشته باشد که منجر به خوردن کم تر در وعده غذایی بعدی می شود.

فایده تخم کتان برای کنترل قند خون

تخم کتان به کاهش قند خون کمک می کند. اثر کاهش قند خون به طور قابل توجهی به خاطر محتوای فیبر محلول تخم کتان می باشد تحقیقات نشان داده اند که فیبر میزان قند خون را کاهش می دهد.

خواص تخم کتان برای بیماران دچار سلیاک

استفاده از تخم کتان روش عالی برای تعویض طبیعی دانه های حاوی گلوتن در دستور العمل ها است. غلات، به ویژه آن هایی که حاوی گلوتن هستند هضم آن می تواند برای بسیاری از مردم دشوار باشد اما تخم کتان معمولا ضد التهاب است.از آنجا که تخم کتان می تواند مقدار زیادی مایعات را جذب کند اما حاوی هیچ گونه گلوتنی نیست و انتخاب خوب برای کسانی است که مبتلا به بیماری سلیاک یا حساسیت گلوتنی هستند.

خواص کتان برای کاهش علائم یائسگی

تخم کتان، مزایای بسیاری برای زنان یائسه دارد و می تواند به عنوان روشی جایگزین برای متعادل کردن هورمون ها مورد استفاده قرار گیرد.

کتان برای کاهش خطر پوکی استخوان

به خاطر توانایی تخم کتان در متعادل کردن استروژن، تخم کتان ممکن است به کاهش خطر پوکی استخوان کمک کند.

خواص تخم کتان برای محافظت در برابر تشعشات

مطالعات نشان داده اند لیگنان موجود در بذر کتان ممکن است به حفاظت در برابر تشعشعات کمک کند. تحقیقات نشان داده لیگنان بذر کتان ممکن است برای درمان مشکلات ریوی در ارتباط با تشعشعات ناشی از قرار گرفتن اتفاقی و یا پرتودرمانی مفید باشند.

سلامت چشم با تخم کتان

تخم کتان سبب افزایش سلامت چشم خواهد شد زیرا می تواند به کاهش سندرم چشم خشک به دلیل اثرات روانسازی کمک کند.

فواید تخم کتان برای مو

از فواید تخم کتان برای مو می توان درخشندگی، قوی شدن و مقاوم تر در برابر آسیب ها را نام برد.

خواص تخم کتان برای بهبود پوست

چربی ها در تخم کتان اسیدهای چرب ضروری و همچنین ویتامین های ب، پوست و مو را تامین می کنند که می تواند به کاهش خشکی و پوسته پوسته شدن کمک کند.

تخم کتان ضد آکنه و اگزما

تخم کتان مدت ها است که در طب سوزنی برای بهبود سلامت، پیش گیری و طیف وسیعی از بیماری استفاده می شود که بسیاری از آن ها به سلامت پوست می انجامد.مطالعه کوچکی که در سال 2010 منتشر شد که نشان می دهد مصرف روغن بذر کتان می تواند به کاهش حساسیت پوست و زبری پوست و بهبود پوست کمک کند.

مصرف این دانه‌ها تاثیر مثبتی برای سلامت پوست و رفع جوش‌های صورت دارد. برای رفع جوش‌های غرور جوانی 20 گرم تخم کتان را به همراه 20 گرم سیاه دانه پودر نموده و با یک استکان سرکه مخلوط کرده روی جوش‎ها بمالید.

فواید دانه کتان در بدنسازی

دانه کتان حاوی پروتئین، کربوهیدرات، فیبر، انواع چربی شامل:

چربی‌های اشباع‌شده، چربی ترانس، اسیدهای چرب امگا 3، ویتامین B1، B5، B6، B7 و B9، انواع فولات، کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر و پتاسیم است که برای تامین اندازه مواد مغذی لازم بدن است، به همین خاطر دانه کتان برای بدنسازان مفید می باشد.

خواص دانه کتان برای معده

تخم کتان معده و دستگاه گوارش را تمیز می‌کنید،

دانه و بذر کتان برای کاهش وزن 

رژیم غذایی تخم کتان با فرو نشاندن گرسنگی و افزایش احساس سیری به کنترل وزن کمک می کند. احساس کاهش گرسنگی به احتمال زیاد ناشی از محتوای فیبر محلول در دانه های کتان است، دانه های کتان سبب کاهش هضم غذا در معده و تحریک هورمون ها و کنترل اشتها و ایجاد حس پری می شود.

بذر کتان توده‌های اضافی را از بین می‌ برد و موجب کوچک شدن شکم می‌شود.

طریقه مصرف بذر کتان برای لاغری شکم برای کاهش وزن میتوانید از دم کرده تخم کتان هر روز 2 فنجان استفاده کنید. پودر تخم کتان قبل از غذا برای کاهش اشتها و یا همراه با غذا برای کنترل هضم غذا و کاهش چربی، کاهش نفخ و پاکسازی دستگاه گوارش مفید است. تخم کتان یا روغن بذر کتان را می توانید به بسیاری از غذاهای معمولی اضافه نمایید. از روغن تخم کتان می توانید به عنوان سس روی سالاد استفاده نمایید. می توانید تخم کتان را داخل ماست مورد علاقه خود بریزید. تخم کتان را می توانید در اسموتی بریزید. دیگر فواید مصرف تخم کتان سرطان تخمدان بیماری های قلبی و عروقی سندروم متابولیک دیابت آسم التهاب فواید آب بذر کتان در طب سنتی

کاهش خطر حملات قلبی، کاهش ابتلا به سرطان، خاصیت ضد یبوستی وضد التهابی و آنتی اکسیدانی از فواید مصرف آب بذر کتان است. آب بذر کتان از عوارض یائسگی جلوگیری می کند پس بهتراست با روش صحیح آماده کردن آب بذر کتان آشنا شوید و از آن استفاده کنید.

چگونه آب بذر کتان درست کنیم؟ ابتدا بذرها را بکوبید. سپس یک فنجان 250 میلی لیتری آب و یک ق چ بذرکتان آماده کنید. بذرها را داخل آب گرم یا سرد بریزید و اجازه دهید 30 دقیقه بماند وقتی حالت ژله ای پیداکرد آن رابنوشید.

این نوشیدنی را می توانید به اسموتی و یا آبمیوه ها بیافزایید یا با آبلیمو ترکیب کنید؛ البته راههای متعددی برای استفاده از آب بذر کتان وجود دارد.

روش دوم تهیه آب بذر کتان یک ق بذر کتان یک فنجان آب جوشیده

بذرکتان را داخل آب درحال جوش بریزید بعداز دقایقی که به دمای مناسب رسید بنوشید.

چگونه تخم کتان را انتخاب کنیم کتان را می توان به صورت کامل یا تخم خریداری کرد. دو شکل مختلف فواید متمایزی را ارایه می دهند. از آنجا که خوردن تخم کتان می تواند بسیار دشوار باشد، آسیاب کردن دانه ها قبل از مصرف معمولا هضم را بهبود می بخشد. کتان به صورت بسته بندی شده در دسترس می باشد. تخم کتانی را که می خرید باید حداکثر تازگی را داشته باشد. چه خرید به صورت فله ای یا در یک ظرف بسته بندی، اطمینان حاصل کنید که هیچ نشانه ای از رطوبت ندارد. چگونه تخم کتان را نگهداری کنیم؟ تخم کتان را بعد از باز کردن در یخچال نگه دارید. می توانید پودر تخم کتان را در دمای اتاق نگهداری کنید و پیش از مصرف آسیاب کنید. دانه آسیاب شده کتان را در یخچال در یک ظرف بدون هوا در یک شیشه تیره نگه دارید. دانه کتان را در جای تاریک، خشک نگهداری کنید. ماندگاری تخم کتان

کتان را اگر در ظرفی بدون هوا در محلی خشک و خنک قرار دهید، می توانید آن را به مدت 6 تا 12 ماه نگه داری نمایید. اگر کتان را در یخچال نگهداری نمایید، می توانید آن را برای یک سال یا بیشتر ذخیره کنید.

روش نگهداری روغن بذر کتان

روغن تخم کتان فاسد شدنی است و باید همیشه در بطری های کدر و در یخچال نگهداری شوند.

هرگز روغن تخم کتان را حرارت ندهید. همه روغن ها اسیدهای چرب اشباع نشده و پلی اشباع نشده هنگام گرم شدن اکسایش پیدا می کنند. این به این معنی است که با روغن تخم کتان آشپزی نکنید.

طریقه مصرف تخم کتان

تخم کتان برای اضافه کردن به اسموتی یا پاشیدن روی غذاهایی مانند پاستا، حبوبات و...که شاخص بالای گلیسمیک دارند، عالی است. غذاهای حاوی تخم کتان به آرامی نشاسته کربوهیدرات را می شکند در نتیجه افزایش قند خون را کاهش می دهد.

تخم کتان غنی از چربی های خوب است پس به خاطر داشته باشید که تخم کتان منبع قوی اسیدهای چرب امگا 3 است این روشی عالی برای متعادل کردن نسبت های غالب در رژیم غذایی استاندارد است.

عوارض مصرف بذر و تخم کتان

مصرف بیش از حد بذر کتان دارای عوارض زیر می باشد:

نفخ شکم و باد کردگی درد شکمی تهوع یبوست یا اسهال کاهش جذب کلسیم،زینک و آهن کاهش هضم پروتئین

هرگز بدون مشورت با پزشک بیش از حد از آن استفاده نکنید.

چه کسانی نباید تخم کتان مصرف کنند؟ بذر کتان خواص شبه استروژنی دارد خانم های باردار و شیرده باید از مصرف آن خودداری کنند. افرادی که دچار بیماری هایی مانند اندومتریوز، تخمدان پلی کیستیک و فیبرویید می باشند نیز باید از مصرف تخم کتان اجتناب کنند. افرادی که به انسداد روده مبتلا هستند هم باید از بذر کتان دوری کنند چرا که تخم کتان سرشار از فیبر است، افرادی که دارای روده التهابی و تحریک پذیر می باشند باید از خوردن تخم کتان اجتناب کنند. تداخلات تخم کتان تخم کتان خام و نارس برای مصرف مناسب نیستند چون ممکن است سمی باشند. فیتو استروژن در تخم کتان ممکن است با قرص های کنترل بارداری یا هورمون درمانی تداخل داشته باشد. هر کسی که برای دیابت دارو مصرف می کند، قبل از مصرف تخم کتان در رژیم غذایی باید با پزشک مشورت کند. اسیدهای چرب امگا 3 می تواند خطر خونریزی را افزایش دهد، اگر با رقیق کننده خون مانند وارفارین مورد استفاده قرار گیرد. مکمل های امگا 3 یا محصولات تخم کتان و یا رقیق کننده های خونی باید تنها پس از بحث با متخصص بهداشت و درمان مورد استفاده قرار گیرند. کانال عصر ایران در تلگرام