هویت های فروملی توسط کشور های منطقه حمایت می شود

تهران- ایرنا- پژوهشگران شرکت کننده در نشست تخصصی جامعه شناسی تاریخی هویت ملی می گویند: هویت های فروملی و قومی با کشور های مشابه خود در اطراف ایران پیوند خورده و به دنبال تضعیف هویت ملی و تاکید بر گفتمان امت واحده هستند.

به گزارش روز پنجشنبه خبرنگار گروه دانشگاه ، نشست تخصصی جامعه شناسی تاریخی هویت ملی به همت گروه پژوهشی جامعه شناسی تاریخی پژوهشکده مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و گروه جامعه شناسی تاریخی انجمن جامعه شناسی ایران برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این نشست کامبیز مشتاق گوهری عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان و پژوهشگر حوزه هنر، معماری و ژئوپلتیک و شروین وکیلی پژوهشگر مسائل اجتماعی حضور داشتند. این نشست به مدیریت آتنا نیارمی دبیر گروه جامعه شناسی تاریخی انجمن جامعه شناسی ایران برگزار شد.

** هویت های فروملی با کشور های منطقه گره خورده اند

در این نشست مشتاق گوهری با بیان اینکه در ایران درگیری و رقابت بین دو نحله فکری باستان گرایی و پیروان هویت دینی زمینه چالش های ژئوپلتیک گسترده ای را فراهم کرده است، گفت: در عصر مدرن کمتر نظام هویتی را می شناسیم که تلاش کرده باشد در مقابل نظام تک قطبی ایستادگی کند. روایت اسلام شیعی جمهوری اسلامی و روایت اسلام سنی طالبان دو جریانی بودند که ادعای جهانی بودن داشتند و مقابل نظام تک قطبی قد علم کردند.

وی با تاکید بر اینکه نگاه فراملی در عرصه هویتی، هویت ملی را رقیب خود می داند ادامه داد: این جریان فکری، عناصر ملی ایرانی مانند مصدق و قهرمانان تاریخ باستان را رد می کنند تا نگاه فراملی آلترناتیوی نداشته باشد.

این پژوهشگر ژئوپلتیک با اشاره به این مسئله که جامعه ایرانی نسبت به حذف عناصر هویت ملی مثل نوروز، چهار شنبه سوری و دیگر عناصر که در اول انقلاب تلاش هایی برای حذف آن ها شد افزود: تلاش ها برای تضعیف هویت ملی و همچنین مشکلات حوزه های دیگر از جمله حوزه اقتصاد منجر به آن شده است که عناصر فروملی که هویت های قومی هستند در ایران قوت بیشتری از گذشته بگیرند.

عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان با اعتقاد به این که این هویت های قومی به کشور های شبیه به خود در اطراف ایران متصل شده اند و مورد حمایت هستند تا هویت ملی را تضعیف کنند، گفت: امروز در بخش هایی که هویت های قومی در آن رشد کرده اند بناهایی ساخته می شود که نسبتی با فرهنگ و معماری ایران ندارد و الگوی برداری از کشور های منطقه است.

مشتاق گوهری افزود: به عنوان مثال در اهواز مسجدی مبتنی بر فرهنگ ترکی ساخته شده است. جریانی که این مسجد را ساخته اند متاثر از اردوغان و دوران اوج او در ترکیه هستد؛ یعنی زمانی که در بهار عربی اردوغان ترکیه را به عنوان الگوی جهان اسلام معرفی می کرد.

وی ادامه داد: ترکیه برای تاثیر گذاری بر جریان های اهل سنت ایران فرزندان این خانواده ها را بورسیه تحصیلی می کند.

به اعتقاد این استاد دانشگاه به وجود آمدن این تعاملات حاصل غیبت عناصر هویت ملی و تاکید بر هویت فرو ملی است و در سپهر فرهنگی جهان اهل سنت برخی گروه هایی که بر هویت متفاوت از هویت ملی تاکید می کنند مرز جغرافیایی را به رسمیت نمی شناسند و به دنبال گفتمان امت واحده هستند.

این پژوهشگر مسائل ژئوپلتیک با اشاره به این امر که هر زمانی که حکومت های مرکزی ضعیف بودند حکومت های محلی و عشایر عناصر هویت ملی ایران را حفط کردند. گفت: جریانی که هویت ملی را رقیب هویت های محلی و قومی می داند جریان خطرناکی است که زمینه ایجاد کینه بین عناصر اجتماعی داخل کشور را فراهم می کند و این منجر به فعال شدن گسل ها در جامعه می شود.

**هویت امری برساخته است

وکیلی پژوهشگر مسائل اجتماعی هم در این نشست تخصصی با بیان این مسئله که امر اجتماعی یک سیستم پیچیده تکاملی است گفت: این سیستم مدتی طولانی عناصری خود زاینده را در دل خود جا می دهد و عمر این عناصر از کل سیستم کمتر است. یکی از عناصر این سیستم اجتماعی «من» انسان ها است که در داخل سیستم های مثل تمدن ها و فرهنگ های طولانی شکل گرفته است.

این پژوهشگر با بیان اینکه جامعه شناسی تاریخی آزمایشگاه تاریخ است، گفت: در جامعه شناسی تاریخی ما باید بیشتر روی توصیف و نه تجویز تاکید کنیم. در درجه اول نه آنچه که باید باشد بلکه آنچه که هست مورد توجه جامعه شناسی تاریخی است.

وی با بیان اینکه چند مقیاس متفاوت از مفهوم هویت وجود دارد افزود: نظریه های پسا ساختارگرا و پسا مدرن معتقد هستند که مفهوم من را باید حذف کرد. یعنی من خود مختار دارای حق انتخاب که در واحد اجتماعی کنشگری انجام می دهد را باید حذف کرد. اما از نظر رویکرد سیستمی «من» غیر قابل حذف است و اتفاقا پیچیده ترین عنصر حوزه اجتماعی است.

وی با بیان اینکه من ها قابل فرو کاسته شدن به نهادها نیستند، گفت: بیشتر نظریه ها مثل مارکسیستی، سوسیالیستی و آنتولوژیک معتقد به حذف من هستند و بیان می کنند من تنها یک روایت و گفتمان است.

این پژوهشگر مسائل اجتماعی سطح دوم هویت را جمع های ابتدایی ده الی صد و پنجاه نفره می داند و بیان می کند: این تعداد واحد معاشرت اجتماعی هست. گونه ما در 150 هزار سال عمر خود به جزء 5 هزار سال گذشته، در واحد های چند ده نفر بوده و سبک زندگی گرد آوری و شکار را دنبال کرده است. در حال حاضر هم افراد با چند ده نفر در ارتباط هستند و کنش معنا دار اجتماعی دارند.

وی سومین لایه هویت را تولید مفهوم ملت می داند و می گوید با یک جانشین شدن مردمان و پیدایش خط و ایجاد راه های تجاری که در هم آمیختن هویت های محلی را ممکن ساخت ملت تولید شد. اگر پیچیدگی ملت به حدی برسد که گفتمان تاریخی و دولت تولید کند حوزه تمدنی شکل می گیرد.

وکیلی با تاکید بر اینکه هویت روایتی است که میان ما و دیگران مرز بندی می کند، اظهار کرد: دیدگاه پساساختار گرایی هویت را یک امر برساخته می داند. اما توجه ندارد که همه امور اجتماعی امر برساخته هستند. هویت ملی برساخته است و قومیت هم برساخته است. وقتی از برساخت بودن بعضی پدیدار های اجتماعی حرف می زنیم یعنی یک امر عام و عمومی را توصیف می کنیم.

عضو انجمن جامعه شناسی ایران پشتوانه هویت ملی را هویت تمدنی دانست و گفت: ایران دارای تمدن است و از قرن ششم پیش از میلاد در ایران گفتمان فراگیر ملی داریم. منتها کلمه ایران و پارس از ابتدای دوران هخامشی وجود داشته اند و کلمه ایران در ابتدای کار مفهومی دینی بود و به قلمرو سرزمین مقدس زرتشتی اشاره می کرد.

وی با بیان اینکه وقتی از هویت ملی ایران سخن می گوییم از یک امر رسیدگی پذیر مشخص حرف می زنیم، گفت: برساخته بودن هویت فناورانه نیست. یعنی اگر هویت و پدیدار های تکاملی را با تکنیک کپی کنید عین اصل آن هویت نمی شود بلکه رونوشتی از آن را ایجاد می کنید. را در اختیار خواهید داشت. به عنوان مثال هویت ملی ترکمن و ترکمنستانی کپی است و لایه بندی های عمقی ندارد و تنها یک گفتمان سیاسی است که بعد از فروپاشی شوروی شکل گرفته است.

وی افزود: پیچیده ترین ماشینی که اقدام به کپی هویت می کند مدرنیته و اقلام فرهنگی آن مثل هالیوود و دانشگاه است. به عنوان مثال هویت ملی نروژی ساخته شده در حالی که نروژ سال 1905 تاسیس شده است. وقتی از هویت حرف می زنیم، صحبت از هویت یک زیست جهان مشترک می کنیم که دارای مکان و زمان مشخص است. بنابراین کشوری که در چند دهه اخیر شکل گرفته نمی تواند سخن از هویت ملی بگوید.

وکیلی در پایان سخنان خود با تاکید بر این مسئله که در تاریخ ایران هیچ گاه تقابل دین و دولت وجود نداشته است، گفت: اتصال میان برخی عناصر هویت ساز با مدرنیته شکل کنونی هویت ایرانی را تشکیل داده است و برخی چالش های امروزی در شکل قدیمی این هویت وجود نداشت است. برخی تقابل ها بخاطر مدرنیته و تلاش هایی آن برای هویت سازی به وجود آمده است. به عنوان مثال، تقابل دین و دولت نتیجه تلاش های مدرنیته برای هویت سازی است.

دانام **9484**1601**

منبع: ایرنا

کلیدواژه: سياسي هويت ملي هويت هاي قومي جامعه شناسي تاريخي

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۷۸۴۹۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پدر مددکاری اجتماعی ایران: تعطیل کردن نمایش خانگی دردی از بحران‌های اجتماعی دوا نمی‌کند

معضلات اجتماعی که دسته بزرگی از مسائل مختلف را در برمی‌گیرند، مدت‌هاست که به بخش گریزناپذیری از پرداخت به واقعیت‌ها تبدیل شده و انعکاس آن‌ها در فیلم و سریال‌ها از ملزومات شکل دادن به داستانی بر مبنای حقیقت محسوب می‌شود. اتفاقی که البته اغلب مورد نقد قرار گرفته و بخشی از شیوع همان معضلات به گردن آن انداخته می‌شود.   اما مصطفی اقلیما پدر مددکاری اجتماعی ایران، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه نظری خلاف این موضوع دارد و معتقد است که نباید بار همه مسائل را بر گردن فضایی مثل نمایش خانگی انداخت، فضایی که بی‌پرده‌تر، از آنچه در جامعه شاهدش هستیم می‌گوید.   اقلیما در گفتگو با جوان آنلاین، در خصوص دخیل بودن رسانه‌های مختلف از جمله شبکه نمایش خانگی در اشاعه معضلی مثل اعتیاد یا مصرف دخانیات که در برخی از آمار به آن اشاره می‌‎شود‏، بیان کرد: زمانی که از یک مسئله اجتماعی حرف می‌زنیم، باید حواسمان باشد که آن معضل یک روزه به وجود نیامده و اشاعه آن به دست کم چند سال زمان نیاز دارد. در واقع نمی‌توان گفت که، چون در فلان سریال بازیگری سیگار می‌کشد، پس او باعث افزایش مصرف دخانیات شده است، بلکه تمام این آثار معلولی از علت اصلی هستند.   او با تأکید به لزوم رفع علت هر معضلی از پایه و اساس آن افزود: در این چرخه اگر به عنوان مثال دزدی را گرفتند، نمی‌توان گفت، چون پلیس حواسش نبود، او دزد شده چرا که تبدیل یک انسان به فردی که دزدی می‌کند در یک لحظه اتفاق نمی‌افتد، بیکاری، گرانی و موارد دیگری هستند که به هم متصل‌اند و در نهایت باعث می‌شوند تا یک نفر دست به دزدی بزند.   در سوی دیگر اگر به من بگویند فردی دو سال است که درگیر اعتیاد شده، من آن را نمی‌پذیرم و مثلا اگر آن فرد ۲۲ ساله باشد، می‌گویم او ۲۲ سال است که اعتیاد دارد چرا که از بدو تولد او تا این سن موارد گوناگونی مثل شرایط اجتماعی، مدرسه، محیط، جامعه و ... در رشد او و سوق دادنش به این سمت دخیل بوده‌اند، تا جایی که او دیگر طاقت نیاورده و درگیر این جریان شده است. به همین دلیل است که قبل از ارائه هر آماری باید ریشه آن را پیدا و حل کرد.   عدم وجود آمار متقن هم یکی دیگر از مواردی بود که اقلیما با اشاره به آن گفت: هر کسی که درباره موضوعی آماری را ارائه داد، قابل قبول نیست و باید دلیل و مدرک داشته باشد چرا که در واقعیت ما به معنی واقعی کلمه آمار دقیقی از اشاعه معضلات مختلف نداریم.   در این میان هر فردی به خودش اجازه می‌دهد تا حرف بزند و آمار بدهد‏، جریانی که در کلِ مملکت ما اغلب به چشم می‌خورد و باعث شده تا هر کسی در هر فضایی پیرامون جریانی که تخصصش را ندارد، نظر بدهد.   مصطفی اقلیما پدر مددکاری اجتماعی ایران، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه   این جامعه‌شناس افزود: گاهی می‌گویند اگر جوانان گرایش بیشتری به سیگار و دخانیات پیدا کرده‌اند، به دلیل نمایش آن در سریال‌ها است، در صورتی که همانطور که اشاره کردم، این انعکاس معلول علت اصلی آن است. یک جوان سیگار می‌کشد، چون بیکار است‌‏، حوصله‌اش سررفته یا درگیر فشار‌های روانی شده که همین جامعه به آن وارد کرده است.   این قیاس هم مثل چسباندن عنوان افسردگی به هر بیماری است که حال خوبی ندارد.   جالب است بدانید هیچ روانشناس و روانپزشکی در زمینه افسردگی به معنای واقعی در ایران کار و تحقیق منسجم نکرده است و از طرفی به هرکسی که می‌گوید حالم خوش نیست، عنوان افسرده را می‌دهند!   این در حالی است که اتفاقا ما چندان افسرده واقعی نداریم، کسی که افسرده است نمی‌تواند بار‌ها با خانواده‌اش بحث کند یا حتی فعالیت خاصی داشته باشد، اما مثل خیلی از موارد‌‏، این عنوان یعنی افسردگی را به هرکسی که به دلایل مختلفی خوب نیست، اختصاص می‌دهند.   اقلیما با بیان اینکه نمی‌شود با پاک کردن صورت مسئله، جلوی مردم را گرفت، عنوان کرد: در ادامه همین جریان است که در خصوص فضایی مثل نمایش خانگی چنین آماری مطرح می‌شود تا بهانه‌ای باشد برای تعطیل کردن آن، اما نمی‌شود جلوی مردم و اشاعه معضلات اجتماعی را به این صورت گرفت و این اقدامات تنها دخالت در کار دیگری محسوب می‌شود.   ما در این موارد به علت‌ها فکر نمی‌کنیم و تنها معلول را می‌بینیم. می‌گوییم نمایش خانگی به بعضی بحران‌ها دامن می‌زند‏، پس باید آن را جمع کرد! غافل ازینکه با این اقدام مشکل را ده برابر کرده‌ایم، زیرا بعد این سوال به وجود می‌آید که اگر مردم این سریال‌ها را نبینند‏، پس چه چیزی را تماشا کنند؟ تلویزیونی را که هیچ برنامه‌ای ندارد و تنها معطوف به خبر و چند برنامه گفت‌‎و‌گو محور است یا ماهواره و رسانه‌های دیگر را؟   مردم نمایش خانگی و سریال‌ها را دنبال می‌کنند، چون قصه دارد و در جایی مثل تلویزیون این اتفاق وجود ندارد.   پدر مددکاری اجتماعی ایران در پایان خاطر نشان کرد: در تمام جوامع با مطرح کردن مشکلات به دنبال حل آن می‌روند‏، این اتفاقی است که باید به آن پرداخته شود نه آماری که در واقع وجود ندارد و یا دقیق و درست نیست. آمار باید برگرفته از تحقیقی مدون باشد نه اینکه بر مبنای نظر یک یا چند نفر شکل بگیرد و ارائه شود.   ما این شکل از آمار را نداریم، چون هزینه زیادی می‌طلبد و امروز استاد دانشگاه و محقق ما‏، راننده اسنپ شده، اما این بودجه در اختیارش قرار نمی‌گیرد، چون اگر بخواهد روی یک موضوع کار کند، باید هزینه زیادی صرف آن شود و وقتی این اتفاق نمی‌افتد، یک نفر صحبتی را مطرح می‌کند و دیگری با اعلام اینکه مثلاً شیوع اعتیاد را بررسی کرده‌ایم آن را مطرح می‌کند.   علاوه بر این ما با آسیب‌های زیادی دست و پنجه نرم می‌کنیم که همه و همه عامل شکل‌گیری معضلاتی مثل اعتیاد‏، بزهکاری و... می‌شوند. در این میان هم اغلب کسی پاسخگو نیست. کانال عصر ایران در تلگرام