کاربردی‌سازی مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم؛ محور آموزش و پژوهش نمایشگاه قرآن

مریم قاسم احمد، مدیر بخش آموزش و پژوهش بیست‌و‌هفتمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، در گفت‌وگو با ایکنا؛ درباره اقدامات و برنامه‌های اجرا شده در این بخش از نمایشگاه گفت: امسال در حوزه آموزش و پژوهش، محوریت را به کاربردی‌سازی مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم دادیم. این مسئله حاصل صحبت‌ها و هم‌اندیشی‌های متعددی بود که چندین ماه قبل با اساتید مختلف داشتیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

  وی افزود: علت این مسئله نیز این بود که به واسطه خلأ و فاصله‌ای که بین فضای آکادمیک و اجرا وجود دارد، به این نتیجه رسیدیم که باید از مطالعات نظری عبور کنیم و این مطالعات را حتماً در حوزه اجرا وارد کنیم تا هم حوزه اجرا از بی‌مایگی و روزمرگی بودن خارج شود و هم حوزه پژوهش و آکادمیک و مقتضیات جامعه امروز آشنا شود و به آن عرصه از لحاظ پژوهش و علمی هم ورود پیدا کند.   قاسم احمد با بیان اینکه رویکرد جدیدی در نمایشگاه امسال اتخاذ کردیم، گفت: این رویکرد بحث کاربردسازی بود که دو محور کلی برای آن درنظر گرفتیم؛ نخست کاربردی‌سازی علوم قرآنی که شامل بحث‌های مباحثی مثل روند نزول قرآن، بحث‌های مکی و مدنی و مباحث این‌چنینی است که نشست‌های متعددی نیز در این زمینه برگزار شد. محور دوم کاربردی‌سازی مفاهیم قرآنی مثل مفاهیم صبر، توکل و بسیاری از مفاهیم دیگر در قرآن بود که این مورد نیز پیگیری شد.   وی افزود: برای نمونه برای اینکه بتوانیم یک نمونه عینی از بحث کاربردی‌سازی عرضه کنیم، برنامه‌ای را در حوزه کودکان محقق کردیم. عنوان این برنامه آموزش و تحلیل روانشناسانه نقاشی‌های کودکان بر پایه روانشناسی رشد و پالایش این مفاهیم از اسرائیلیات و روایات جعلی بود که هم از اساتید مشاور و هم کارشناسان حوزه روایی مدد گرفتیم و نقاشی‌هایی کودکان از سوی کارشناسان تحلیل شد.   مدیر بخش آموزش و پژوهش بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم تصریح کرد: در نظر داریم در پایان نمایشگاه، الزامات و استاندارد‌هایی برای مفهوم‌سازی‌های قرآنی کودکان بر پایه روانشناسی رشد و پالایش مفاهیم قرآنی برای کودکان از بُعد روایات و متون ناموثق ارائه دهیم. برای نخستین بار است که در کشور چنین کاری در تعامل میان حوزه‌های روانشناسی، حوزه هنر و حوزه قرآن و روایات انجام می‌شود. ان‌شاءالله که حرکت ارزشمندی باشد و نتایج آن در سایر حوزه‌ها و حیطه‌ها هم ورود پیدا کند.   وی با بیان اینکه در راستای کابردی‌سازی، نشست‌ها و کارگاه‌هایی را طراحی کردیم، اظهار کرد: این کارگاه‌ها در قالب نشست‌های مهارت‌افزایی برای دانشجویان حوزه‌های قرآنی برگزار شد. بحث سنجش‌پذیری و مقایس‌سازی مفاهیم قرآنی یکی دیگر از برنامه‌های کاربردی‌سازی مطالعات قرآنی در جامعه است که از تکنیک‌های حوزه روانشناسی برای حوزه مفاهیم قرآنی بهره برده است.   قاسم احمد با اشاره به کارگاه تحلیل محتوا بیان کرد: در تلاش بودیم دانشجویان حوزه‌های قرآنی این مهارت را به دست بیاورند و با این مفاهیم بتوانند موضوعات و حوزه‌های قرآنی را بر اساس نیاز جامعه امروز و مخاطبان‌مان کاربردی‌سازی کنند. معتقدیم که برای کاربردی‌سازی مفاهیم قرآنی نیاز به ابزار‌های علمی داریم که از طریق اجرای کارگاه تلاش داریم این مسئله را محقق کنیم.   وی در پاسخ به این سؤال که فرایند انتخاب موضوع و استاد چگونه بوده است؟ گفت: جلسات متعددی با اساتید حوزه‌های قرآنی مانند استاد پاکتچی، فرامرز قراملکی و اساتید دیگر در حوزه‌های قرآن، روانشناسی، هنر و زبانشناسی صورت گرفت. حاصل این گفت‌وگو‌ها به صورت هم‌اندیشی در اولین هم‌اندیشی نمایشگاه قرآن با حضور ۶ نفر از اساتید برگزار کردیم. در تلاش هستیم که نمایشگاه قرآن آغازی برای این گام بزرگ باشد. این حرکت از نمایشگاه قرآن شروع شد و در تلاش هستیم تا این گام را در معاونت قرآن تداوم بخشیم و از اساتید دیگر بهره‌مند شویم و بتوانیم این حوزه‌های نظری را مدون کنیم.   وی در پاسخ به این سؤال که برای خروجی و ارائه جمع‌بندی کلی این کار چه برنامه‌ای دارید؟ تصریح کرد: یکی از برنامه‌های مهمی که داشتیم، بحث مستندسازی کارگاه‌ها، نشست‌ها و برنامه‌های کاربردی‌سازیمان بود. ان‌شاءالله به محض پایان این نمایشگاه این حرکت آغاز خواهد شد و حرکت‌هایی هم شروع شده است. در تلاش هستیم که با جمع‌بندی این کارگاره‌ها طیف وسیعی بتوانند از برنامه‌های مستند شده استفاده کنند. انتهای پیام

منبع: ایکنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۸۸۷۴۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دیدگاه‌های متعدد در اسلامی‌سازی علوم انسانی بررسی شد

نشست «پیشینه‌شناسی رویکردهای اسلامی به علوم انسانی» با حضور طلاب و علاقمندان به این حوزه به همت مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد.

حجت‌الاسلام سید رسول موسوی عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) در این نشست، اظهار داشت: یکی از مباحثی که در نظام جمهوری اسلامی مهم است، مباحث علوم انسانی است، به این معنا که علوم انسانی باید بومی شود و به تعبیر دقیق‌تر اسلامی‌سازی علوم انسانی یعنی نگاه ما به انسان یک نگاه معنوی و الهی باشد، رویکرد کشورهای غربی به علوم انسانی غالباً اومانیستی و انسان‌محوری است و طبیعتاً هنگامی که اختلاف مبنایی حاصل شد در شاخه‌ها و فروع نیز به طریق اولی اختلافاتی وجود دارد.

وی ادامه داد: مسئولین و پژوهشگران، کتاب‌های متعددی درخصوص اسلامی‌سازی علوم انسانی نوشته‌اند و دیدگاه‌ها و نظریات بسیاری در این رابطه وجود دارد که می‌توان به آن‌ها مراجعه کرد، بحث روش‌شناسی نیز در این خصوص مهم است.

وجود دو دیدگاه در اسلامی‌سازی علوم انسانی

این پژوهشگر علوم دینی با اشاره به وجود دو دیدگاه در رابطه با اسلامی‌سازی علوم انسانی، تصریح کرد: یک دیدگاه از منظر فلسفی بررسی می‌شود، یعنی از دانش و علم فلسفه به ویژه حکمت متعالیه که ملاصدرا آن را بنیان نهاده، برای اسلامی‌سازی علوم انسانی استفاده شود و فارابی نیز از فیلسوفانی است که از او به عنوان مؤسس توسعه فلسفه به علوم اجتماعی و انسانی یاد می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: در یونان هم دیدگاهی اجتماعی نسبت به علوم انسانی وجود داشت و علوم انسانی دارای جایگاه بود، پس پیوندی میان فلسفه و دانسته‌های اجتماعی و علوم انسانی از ابتدا در یونان وجود داشته است و پس از ورود فلسفه به حوزه اسلامی توسط مسلمانان و فیلسوفانی همچون خواجه نصیرالدین طوسی، بوعلی سینا و فارابی نگاه به فلسفه چنین بود که بر علوم انسانی مسلط است.

حجت‌الاسلام موسوی یادآور شد: استفاده از قرآن و سنت، روشی دیگر در رابطه با اسلامی‌سازی علوم انسانی است، پیشینه‌ این روش نیز به مفسرینی باز می‌گردد که از نگاه قرآن و حدیث، مطالبی را بیان کردند.

طبقه‌بندی تفسیرهای قرآنی

وی درخصوص طبقه‌بندی تفسیرهای قرآنی اظهار کرد: تفسیرهای اجتماعی، تفاسیری هستند که به مردم، جامعه و نیازهای اجتماعی توجه دارند، تفاسیر عصری(زمانی) هم مسائل روز و مورد نیاز را بیان می‌کنند و دسته سوم نیز شامل تفاسیر موضوعی هستند که نیازهای جامعه را بر مبنای آیات قرآن پاسخ می‌دهند یعنی موضوع از جامعه استخراج شده و براساس قرآن بررسی می‌شود که کتاب «سنت‌های تاریخ در قرآن» از شهید سید محمد باقر صدر نیز در راستای تفسیر موضوعی است.

مدیر گروه و عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) یادآور شد: در جلد چهارم از تفسیر المیزان و ذیل آیه ۲۰۰ سوره آل عمران «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»، کلمه «رابِطُوا» مباحث اجتماعی را از منظر قرآن بیان کرده است.

وی خاطرنشان کرد: به حمدلله در بحث اسلامی‌سازی علوم انسانی، چه با روش فلسفی و استفاده از ایده‌های فیلسوفان و چه با روش تفسیری، منابع و پیشینه متعددی وجود دارد.

حجت‌الاسلام موسوی با تقسیم تفسیر موضوعی به دو نوع درون قرآنی و برون قرآنی، ابراز کرد: منظور از تفسیر موضوعی درون قرآنی آن است که موضوع در قرآن وجود دارد و تفسیر موضوعی برون قرآنی به مسائل روز و دانش‌های بشری اشاره دارد.

ساختارگرایی و کارکردگرایی

وی درباره کارکردهای خانواده، گفت: اصل پیدایش کارکردهای خانواده در غرب مطرح شد و کتاب‌های متعددی نیز در این رابطه نوشته‌اند، به طور کلی دو شاخه و مکتب فکری در تمام عرصه‌ها میان غربیان رواج دارد که مباحث را به دو شاخه ساختارگرایی و کارکردگرایی تقسیم می‌کند.

این پژوهشگر علوم دینی تأکید کرد: ساختارگرایان معتقد بودند در موضوعات علوم انسانی می‌بایست به مبادی، ساختارها، اصول و ریشه‌ها نگریست ولی به فواید و منافع کمتر توجه داشته‌اند، کارکردگرایان نیز در پی تحولاتی که در غرب به وجود آمد، منفعت‌گرا شدند و به سمت بیان کارکردها و فواید رفتند.

وی یادآور شد: خانواده از مباحث بین رشته‌ای استف به این معنا که هم در روان‌شناسی و هم در جامعه‌شناسی مورد بحث قرار می‌گیرد، اما از آنجا که مبحثی اجتماعی به‌شمار می‌رود، پس جامعه‌شناسان بیشتر به آن پرداخته‌اند، جامعه‌شناسان کارکردگرا نیز بحثی با عنوان «کارکردهای خانواده» را مطرح کردند که برای مثال بحث تولید مثل و تنظیم و کنترل نسل را از کارکردهای خانواده برشمردند.

حجت‌الاسلام موسوی خاطرنشان کرد: آیات قرآن به گونه‌ای است که هم به بحث ساختار خانواده و هم کارکرد خانواده نظر دارد، در گام اول می‌بایست با استفاده از روش «معادل‌یابی واژگانی»، آیات مربوط به خانواده همچون ولد، ابن و بنت را از قرآن استخراج کنیم، سپس در گام بعدی آن‌ها را مرور کرده و هر کدام با بحث کارکردها متناسب است را مورد توجه بیشتری قرار دهیم.

انتهای پیام. /