رمضان در تونس؛ ماه سفره‌های مهر و قرآن‌خوانی دانشجویان «الزیتونه»

به گزارش ایکنا؛ ماه رمضان در تونس کاملاً متمایز از سایر ماه‌های سال بوده و از خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است. آداب و رسوم مردم تونس در رمضان همچون سایر کشورهای اهل سنت تفاوت‌هایی با سنتها و آداب مذهبی شیعیان دارد، اما مشترکات بسیاری نیز وجود دارد.

مردم تونس به شوق رمضان با تمیز کردن خانه‌هایشان و خرید لوازم و ظروف جدید به استقبال رمضان می‌روند و ویترین قهوه‌خانه‌ها و کافه‌ها را زینت می‌بخشند و مناره‌های مساجد جامع در همه شهرهای تونس آذین‌بندی می‌شوند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

جنب و جوش در بازارها، فروشگاه‌ها و در معابر و خیابان‌های شهر در اواخر ماه رمضان و نزدیک به عید فطر به اوج خود می‌رسد؛ به گونه‌ای که فروشگاه‌ها در نیمه دوم رمضان تا دو بامداد فعالیت می‌کنند.

رمضان جایگاه ویژه‌ای در میان مردم تونس دارد و مهمانی‌های خانوادگی و جشن‌های بسیاری در این ماه برپا می‌شود و تونسی‌ها شب‌های رمضان را با برپایی محفل شعر و آوازهای دینی جشن می‌گیرند. ماه رمضان در تونس مناسبتی برای همدلی اجتماعی و احیای میراث اسلامی جامعه این کشور است. در این ماه شاهد برپایی «سفره‌های مهر» یا همان سفره‌های افطار هستیم که نشان از همبستگی و همدلی اجتماعی دارد و کمک‌ به خانواده‌های مستمند و تشکیل هیئت‌های خیریه که هدایا و مبالغ نقدی را به نیازمندان ارائه می‌کنند، از مظاهر آن است. به طور مثال وزارت امور اجتماعی تونس امسال به حدود دوازده هزار خانواده نیازمند در «بنزرت»، شهری ساحلی در 65 کیلومتری پایتخت تونس کمک‌ مالی کرد تا بتوانند هزینه‌های مورد انتظار ماه رمضان را در سال 2019 میلادی پشت سر بگذارند، همچنین کمیته‌های خیریه منطقه‌ای دیگر با هماهنگی بخش توسعه اجتماعی وزارت امور اجتماعی اقدام به ارائه کمک به 1500 خانواده کم‌درآمد کردند.

افزون بر این «اتحادیه همبستگی اجتماعی» تونس با حلول ماه رمضان اقدام به توزیع کمک در میان بیش از 55 هزار نفر به ارزش کلی حدود 4.4 میلیون دینار تونس کرده است. در شهر «قیروان» نیز شاهد برپایی سفره‌های افطار و سحری رایگان با میانگین روزانه 300 افطار و 300 سحری بوده‌ایم.

فعالیت مساجد به ویژه مساجد جامع در شهرهای تونس در ماه مبارک رمضان دو چندان می‌شود و از مناره‌ها نیز صدای بلند تلاوت قرآن به گوش می‌سد که بیشتر توسط دانش‌آموختگان دانشگاه علوم اسلامی الزیتونه تلاوت می‌شود. گروهی از مردم تونس پس از افطار برای مشارکت در نماز تراویح و شرکت در محافل ایراد خطبه و جلسات ارشاد اسلامی و برگزاری سخنرانی‌ها و محافل دینی و نیز تلاوت آیاتی از قرآن کریم حضور می‌یابند.

جلسات قرائت و ختم قرآن کریم و حدیث نبوی شریف متعددی نیز برگزار می‌شود. انجمن‌های قرآن تونس در شهر قیروان و پایتخت و شهرهای ساحلی و شهرهای جنوب تونس نیز اقدام به برگزاری مسابقات حفظ قرآن می‌کنند و خانواده‌های مرفه نیز به میمنت این ماه جلسات شبانه «السلامیة» را برگزار می‌کنند. السلامیة گروهی از خوانندگان هستند که همراه با دف‌نوازی ابیاتی را در مدح و منقبت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و نیز برخی اشعار صوفی را می‌خوانند. مشارکت در این محافل تنها منحصر به مردان است.

ماه رمضان نزد مردم تونس ماه تعمیق پیوندهای خانوادگی و تحکیم روابط خانوادگی و تازه کردن دیدارها و ملاقات‌ها و آمدوشد به قهوه‌خانه و رستوان‌هاست و جشن‌ها و مراسم شادمانی را نیز در این ماه برگزار می‌کنند.

غذاها

از جمله عادات مشهور تونسی‌ها، تهیه آذوقه یک ماه، قبل از آغاز ماه رمضان است که به «آذوقه رمضان» شهرت دارد. زن‌های تونس ده‌ها سال است که به این سنت سالانه عادت کرده‌اند. آن‌ها پیش از حلول رمضان به منظور تأمین نیازهای آشپزخانه بدون اتکا به اجناس کارخانه‌ای فروشگاه‌ها، ادویه و غذاهای سنتی خود را از جمله «هریسه»، «بلغور عربی» و«سوپ جوی سنتی» را آماده می‌کنند.

تونسی‌ها نیت روزه خود را با ذکر «اللهم إنی نویت صیام شهر رمضان الکریم خدایا من نیت کرده‌ام ماه مبارک رمضان روزه بگیرم» آغاز می‌کنند و با تکرار عبارت «صحة شریبتکم: سلامت باشید» به یکدیگر که به معنی سلامتی و تندرستی است، افطار می‌کنند. معمولاٌ عادت آن است که مردم تونس با شیر و خرما روزه‌شان را باز کرده و این دعا را می‌خوانند «اللهم لک صمتُ وعلی رزقک أفطرتُ، ذهب الضمأ وابتلت العروق وثبت الأجر إن شاء الله: خدایا تنها برای تو روزه گرفتتم و تنها با رزق تو روزه‌ام را باز کردم، تشنگی رفت و رگ‌ها تر شد و انشاالله پاداش آن تثبیت شد» سپس نماز مغرب به جا می‌آورند تا پس از آن به سفره‌های افطار بازمی‌گردند که در رمضان رنگ و بوی خاص خود را دارد. زنان تونسی خوشمزه‌ترین غذاها را تهیه می‌کنند که مطابق با آداب و رسوم تونسی‌هاست.

لیلة القرش

یکی از رسوم پسندیده‌ای که از همان نخستین شب ماه رمضان، همراه این ماه مبارک است، رسمی است که تونسی‌ها آن را «لیلة القرش» می‌نامند به معنای شب پیش از روز اول ماه رمضان یا همان آخرین روز ماه شعبان است که تونسی‌ها در آن شب شیرینی تهیه می‌کنند. در تونس معمولاٌ «رفیسة» پخت می‌شود که از برنج پخته با خرما و کشمش تهیه می‌شود یا «مدموجه» که لایه‌های خمیر سرخ شده است که تکه تکه شده و با خرما وشکر، شکم‌پر می‌شود. در شمال غرب تونس «العصیدة» با آرد و روغن و عسل تهیه می‌شود و در بخش ساحلی از کشمش در آن استفاده می‌کنند. اهالی جنوب تونس «برکوکش» درست می‌کنند که آردی است که دانه‌های درشتی دارد و با انواع سبزی پخت می‌شود.

همزمان با نخستین روز ماه رمضان، سفره‌های افطار به عنوان یکی از مهم‌ترین اجزایش با «بریک» و «طاجین» (نوعی سمبوسه و کوکو) رنگ و روی خاصی به خود می‌گیرند و این دو از بیشترین خوراکی‌های است که روزانه در صدر سفره‌های افطار در خانه‌ها و حتی رستوران‌های تونسی قرار دارد. بریک با لایه‌هایی از خمیری به نام «جلاش» ساخته می‌شود و شبیه سمبوسه  است (غالباً با تخم مرغ و سبزیجات) که برحسب عادات مردم در مناطق مختلف تونس، با گوشت قرمز و یا مرغ و جعفری و پنیر و پیاز نیز شکم‌پر می‌شود.

پس از خوردن «بریک» نوبت سوپ می‌شود، به خصوص سوپ «فریک» که همان سوپ جو با گوشت قرمز یا مرغ است، یا سوپ «لسان العصفور»(زبان گنجشکی) که با نوعی ماکارانی شبیه زبان گنجشک پخته می‌شود، و یا «حلالم»، سوپی تهیه شده از سبزیجات و عدس و گاهی گوشت که در شهر بنزرت و سواحل تونس رایج است. سپس نوبت وعده غذای اصلی که شامل سبزی‌ها و گوشت‌های مختلف پخته شده می‌رسد که معمولا در تونس با روغن زیتون پخت می‌شوند. اما سالاد در سفره تونسی‌ها از تنوع بسیاری برخوردار است که در دودسته سالادهای کبابی (یا سرخ شده) و سالادهای خام تقسیم بندی می‌شوند. سفره سحرها نیز با غذاهایی چون «البوزة الدرع» (نوعی دسر بر پایه شیر)، «المسفوف» (بلغور عربی به همراه خرما و انواع مغز)، «البسیسه» (نوعی حلوا)، «العصیدة العربی» (دسری شبیه فرنی) خرما و شیر متمایز است.

با حلول ماه رمضان بازارها در تونس آکنده از شهروندانی می‌شود که برای خرید انواع سبزی و میوه و رفع نیازهایشان در طی این ماه به بازار می‌آیند که تقاضاها در آن رو به فزونی می‌گذارد. با وجود بالا رفتن قیمت‌ها و کاهش توان خرید شهروندان تونسی در طی سال‌های اخیر در نتیجه اوضاع نابسامان اقتصادی و با وجود این که مردم تونس از افزایش قیمت‌ها رنج می‌برند، ولی نسبت مصرف خانواده‌های تونسی در طی این ماه به شکل چشم‌گیری بالا می‌رود. براساس شاخص‌های مؤسسه ملی مصرف نسبت افزایش قیمت در سال 2019 به سال گذشته، 34 درصد بالا رفته است. صاحب‌نظران معتقدند بخشی از این تورم ناشی از گسترش فرهنگ برپایی ولیمه‌ها و میهمانی‌هاست. علاوه بر این برخی نشانه‌های احتکار هم در این بالارفتن قیمت‌ها به خصوص احتکار روغن یارانه‌ای و شیر و آرد و آرد سمولینا و شکر دیده می‌شود. به طوری که خرید شیر به نسبت 67 و مرکبات 16 درصد افزایش قیمت دارد(روزنامه «الصباح» 18/2/1398). برخی آمارها نشان می‌دهد که یک سوم غذاها در سطل‌های زباله ریخته می‌شود و حرص و ولع مردم تونس باعث شده نتوانند دست از رفتار مصرف‌گرایانه افراطی خود بردارند.

افطار بر غیر سنت پیامبر(ص)

در جراید تونس می‌خوانیم که در تونس جدید افطار روزه‌دارها با نوشیدنی قهوه و کشیدن سیگار پیش از خوردن افطار رواج دارد که افطار بر غیر سنت پیامبر نامیده می‌شود به این معنا که پیامبر(ص) از روزه‌داران خواسته‌اند که با خرما یا شیر افطار کنند و این حدیث ایشان است که اگر خرما نیافتید آب طیب و طاهر است.

محلات قدیمی و اصیل تونس پایتخت همچنان به فروش انواع شیرینی‌های سنتی ممتاز ماه رمضان مشهورند. تونسی‌ها این شیرینی‌ها را «الزلابیا» و «المخارق» می‌نامند. این شیرینی‌ها از آرد گندم و عسل و کنجد به شکل تکه‌های گرد یا مشبک یا مستطیل مشابه با زولبیا وبامیه ما تهیه می‌شوند و اصالتاً متعلق به منطقه شمال غربی تونس است و به گفته خودشان هنوز راز ساخت آن نزد اهالی این منطقه محفوظ است. همچنین شیرینی‌هایی که تونسی‌ها طریقه ساخت آن را از شامات و ترکیه یاد گرفته‌اند و از مشهورترین آنها «المقروض القیروانی» (نوعی کلوچه خرمایی مخصوص قیروان) و«البوظة» و «المهلبیة» (انواع دسر با پایه شیر و نشاسته) و «الصمصة» (شیرینی که با خمیر سمبوسه تهیه می‌شود) است.

برنامه‌‌های فرهنگی

با نظارت وزارت امور فرهنگی و برخی انجمن‌های ملی برنامه‌های فرهنگی و مراسم‌هایی در شب‌های ماه رمضان با عنوان «جشنواره‌‌های شهرها» برگزار می‌شود، شهرهای «بنزرت»، «المهدیه»، «صفاقس» از جمله شهرهای برگزارکننده این مراسم هستند و جشنواره «شب‌های باردو» در تونسِ پایتخت که در کنار دیگر برنامه‌ها مانند شب‌شعرها و برنامه‌های هنری اصیل، موسیقی معنوی و سماع و آوازهای صوفی انجام می‌شوند. شبکه‌های تلویزیون دولتی و خصوصی نیز از طریق پخش سریال‌ها و برنامه‌های دینی که مربوط به آداب روزه‌گرفتن و تجلی‌های قرآنی در ماه رمضان است، برنامه‌های فرهنگی متنوعی در خصوص رمضان را پخش می‌کنند.

در تونس نیز مانند سایر کشورهای عربی ماه رمضان ماه رونق پخش سریال‌های تلویزیونی است که بیشتر به سریال‌های بی محتوای ترکی اختصاص می‌یابد. اما جالب است که بدانید از جمله مجموعه‌های پرطرفدار تلویزیونی که بی وقفه در چند سال اخیر در شبکه‌های تلویزیونی خصوصی تونس پخش شده و می‌شوند، سریال‌های ایرانی یوسف پیامبر(ع)، مریم مقدس(ع)، مردان آنجلس و بشارت منجی بوده که کماکان از پربیننده‌ترین سریال‌ها هستند.

«لیلة النُص» در نیمه رمضان

شب نیمه ماه رمضان که در تونس «لیلة النُص» نامیده می‌شود، جایگاه برجسته‌ای را به خود اختصاص داده است. مردم تونس با آمدن آن شادمان شده و غذاهای مخصوصی از جمله «بلغور عربی» با گوشت گوساله برای آن شب تهیه می‌کنند و به همدیگر تبریک می‌گویند این میهمانی‌ها و رفت‌وآمدهای خانوادگی و خویشاوندی و دیدار دوستان و آشنایان به «اللمة» معروف است.

همچنین برخی مساجد با چراغ آذین بسته می‌شوند و خطبه‌های دینی و جلسات موعظه پس از نماز زیاد می‌شود و در مراسمی سنتی افرادی که گلاب‌پاش‌های نقره‌ای رنگ سنتی حاوی گلاب و عطرها به دست دارند، به مبارکی این شب گلاب به روی نمازگزاران می‌پاشند. این سنت در شب 27 ماه رمضان که در تونس (مانند بقیه کشورهای اهل تسنن) شب قدر نام دارد، تکرار می‌شود. این شب نیز برای تونسی‌ها شب شادی و دعا و برگزاری مناسبات مبارک سنتی‌شان از جمله جلسات خواستگاری است.

از رسوم مردم تونس در شب 27 رمضان برگزاری جشن‌های خانوادگی از جمله مراسم خواستگاری دختران و دادن هدیه به نامزدان است. این هدایا «الموسم» نام دارد و با توجه به شرایط و امکانات مالی خانواده‌ها متفاوتند. برجسته‌ترین این هدایا، طلا و شیرینی و در برخی موارد لوازم جهیزیه عروس است. در شب 27 رمضان مراسم شب‌زنده‌داری‌های دینی برپا است و گروه‌های تواشیح اسلامی تا نزدیکی‌های سحر رونق بخش این مراسم هستند.

همچنین در دهه آخر ماه رمضان که به «لیالی قدر» مشهور است، گروهی به مساجد روی می‌آورند و به عبادت و استغفار و قرائت ادعیه می‌پردازند. همچنین در روزهای آخر رمضان ختم قرآن صورت می‌گیرد و از جمله آداب و رسوم تونسی‌ها در این روزها این است که چشمانشان را به خاطر عشق به عبادت و طلب رحمت و مغفرت رو به آسمان بالا می‌گیرند. علاوه بر این مردم تونس شب قدر را با رفتن به قبرستان و قرائت فاتحه برای اموات و تلاوت قرآن پس از اقامه نماز صبح گرامی می‌دارند. طی روزهای آخر ماه رمضان و به طور خاص شب بیست و هفت رمضان مردم تونس خود را برای استقبال از عید فطر آماده می‌کنند و شیرینی‌های سنتی تونسی مخصوص عید را تهیه می‌کنند.

عید فطر در عقیده عامه مردم تونس در مقابل عید قربان که آن را «عید اکبر» می‌نامند، معروف به عید اصغر است و شاید به همین دلیل یکی از رسوم تونسی‌ها خرید لباس نو برای کودکان در ماه رمضان است در حالی که برای خودشان در عید قربان خرید می‌کنند.

انتهای پیام

منبع: ایکنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۹۵۲۰۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«آلاء» برگزیده مونودرام تونس شد

به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، نمایش «آلاء» به نویسندگی و کارگردانی محمد کاظم تبار،  پیش از این در چهاردمین جشنواره بین المللی دائجون کره جنوبی، چهل و یکمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر، تئاتر شهر و همچنین سالن اصلی تالار مولوی به روی صحنه رفته بود، رتبه‌ی دوم بخش نقاد «منتقدین» جشنواره بین‌المللی مونودراما تونس را از آن خود کرد.

جشنواره مونودراما تونس در این دوره با محوریت مقاومت و صلح در حالی برگزار شد که ۱۶ کشور دنیا در آن حضور داشتند و در نهایت نمایش «آلاء» رتبه‌ی دوم بخش نقاد «منتقدین» را کسب کرد.
گفتنی است این بخش از جشنواره برگزیده‌هایی مجزا در کارگردانی، بازیگری، نویسندگی و... نداشت و لوح تقدیر و نشان ویژه خود را به بهترین آثار برای کامل‌ترین نمایش به لحاظ فنی، طراحی، بازیگری، متن، میزانسن و طراحی صحنه اهدا کرد.

از دیگر عوامل نمایش می‌توان از: صدا: فرهاد قائمیان، محمدرضا آزادفرد، طراح صدا و موسیقی: علی خاتمی، مدیر تولید: حامد گودرزی، دستیار تولید: محسن صفری، طراح نور: حسین نادری، دستیار کارگردان: محمد قیاسی، علیرضا افیونی، مبین آریا، مشاور طراحی صحنه: سینا ییلاق بیگی منشی صحنه: رضوان مقدسی، طراح پوستر و بروشور: رامین رستمی، مشاور رسانه: ناصر ارباب، مربی اریال یوگا: سپیده صمد پور، طراح حرکت: امیر آقاجان و طراح لباس: سمیه پسندیده خواه نام‌برد.

انتهای پیام/