به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

بررسی کارشناسانه باور‌های رایج درباره سمی بودن دانه میوه‌ها

تاریخ انتشار: ۱۹ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۰۰۴۴۶۲

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، مدتی است درخصوص سمیت‌زایی دانه و هسته برخی میوه‌ها به واسطه وجود سیانور در آن‌ها مطالبی منتشر می‌شود. بازخورد افراد درخصوص چنین اخباری متفاوت است.

برخی دانه سیب، گلابی، به و حتی گیلاس را به دلیل خواص درمانی قابل استفاده می‌دانند و در مقابل تعدادی همه دانه‌ها از سیب و گلابی گرفته تا دانه انار و انگور و حتی مغز‌ها و دانه‌های روغنی را حاوی درصدی سموم سیانیدی دانسته و مصرف آن‌ها را نامناسب می‌دانند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اهمیت موضوع ما را بر آن داشت تا با دکتر محمد باقر ملجایی، متخصص تغذیه در این زمینه گفت‌وگویی انجام دهیم و به صحت و سقم این باور‌ها بپردازیم.

هسته و دانه گیاهان یک رکن و جزء مهم برای انتشار و رویش مجدد میوه هستند و راهی برای تولید مثل گیاه محسوب می‌شوند. این دانه‌ها علاوه بر دارا بودن مقادیر قابل توجهی املاح معدنی، چربی و کربوهیدرات، حاوی ترکیبات سمی هستند که به عنوان سیستم دفاعی برای رویش گیاه کارایی داشته که مصرف آن برای افراد مسمومیت‌زاست. در واقع دانه‌ها جزو خوراکی میوه‌ها محسوب نمی‌شوند و برای مصرف مناسب نیستند. شاید یکی از علل وجود مواد سمی همچون سیانید یا سیانوژن در دانه میوه‌ها جلوگیری از مصرف آن توسط انسان‌ها و حیوان است تا به این طریق دانه‌ها محفوظ مانده و نسل گونه‌های گیاهی توالی یابد.

دانه سیب و گلابی خواص درمانی ندارد
کم نیستند افرادی که برخی از دانه میوه‌ها به خصوص دانه سیب را به دلیل خواص درمانی برای مصرف مناسب می‌دانند. اما به گفته دکتر ملجایی، مصرف دانه سیب به هیچ عنوان به جهت درمانی توصیه نمی‌شود. البته این احتمال که همراه با سیب برخی دانه‌های آن مصرف شود وجود دارد، که نمی‌تواند چندان مشکل‌ساز باشد، اما در مقادیر بالا خطرناک است.

مهم‌ترین سموم در دانه میوه‌ها سیانوژن‌ها هستند؛ ترکیباتی که می‌توانند سیانید یا سیانور را در بدن تولید کنند و سبب بروز اختلالاتی شوند. اگرچه سیانید در بدن توسط کبد سم‌زدایی می‌شود، اما اگر در مقادیر بالا دریافت شود از ظرفیت سمیت‌زدایی کبد خارج و در دراز‌مدت سبب بروز بیماری‌های مزمن همچون سرطان می‌شود.

مصرف خوراکی دانه گلابی، گیلاس و به هم مشابه دانه سیب است و مصرف احتمالی آن در مقادیر اندک اشکال ندارد و توسط کبد سم‌زدایی می‌شود، اما خوردن بیش از دو سه دانه آن می‌تواند خطرناک باشد. این دانه‌ها چه جویده و چه درسته بلعیده شوند در سیستم گوارشی توسط آنزیم‌ها هضم شده و سموم آن جذب بدن خواهد شد.

میزان سمیت هسته میوه‌ها
اولین اخباری که در مورد سمیت‌زایی هسته میوه‌ها منتشر شد مربوط به هسته زردآلو بود. همان هسته‌هایی که تعداد زیادی از خانواده‌ها آن را جمع کرده و در نهایت با شکستن آن‌ها مغز هسته را جدا و مصرف می‌کنند. دکتر ملجایی می‌گوید مصرف هسته آلو، زردآلو یا انواع شلیل و هلو‌های هسته جدایی که مغز آن‌ها در دسترس است نیزحاوی ترکیبات سیانوژن است و مصرف آن در مقادیر زیاد مشکل‌زاست.

در این بین برخی بر این باورند در صورتی که دانه سیب و گلابی یا زردالو شیرین بوده و تلخ نباشد مصرف خوراکی دارد، اما در مقابل انواع تلخ مزه آن به‌دلیل داشتن سیانید مناسب مصرف نیست. در صورتی که هسته‌ها و دانه‌ها چه تلخ و چه شیرین می‌توانند حاوی مواد مضر باشند. ضمن این‌که آمیگدالین یکی دیگر از مواد مضر موجود در هسته و دانه میوه‌هاست که برای بدن مضر بوده و می‌تواند سبب بروز عوارض عصبی و گوارشی در مصرف‌کننده شود.

از دانه انگور و انار تا مغز‌های آجیلی
دانه انگور و انار، چون در ساختار میوه قرار دارد عمدتا محدودیت مصرف ندارد و فقط عارضه آن در مقادیر بالا عوارض گوارشی همچون هضم سنگین و نفخ است. نقش و سهم دانه میوه‌ها از دانه یا تخمه هندوانه، خربزه، کدو و طالبی جداست. تخمه‌ها که در گروه مغز‌های آجیلی قرار دارند، دارای مقادیر قابل توجهی چربی‌های ضروری برای بدن هستند و مصرف آن‌ها مناسب است. البته توصیه به مصرف تخمه‌ها به شکل بدون پوست و تفت داده شده به دلیل هضم و جذب بهتر است. این مغز‌ها حاوی مقادیر بالایی چربی از نوع اسید‌های چرب امگا ۶ و آنتی‌اکسیدان هستند و گرچه مصرف اسید چرب امگا ۶ به میزان زیاد می‌تواند التهاب‌زا باشد، اما به دلیل غنی بودن از املاح معدنی برای بدن مفیدند.

در بین مغز‌ها و دانه‌ها مغز گردو ارزش بیشتری دارد، زیرا محتوای چربی آن در مقایسه با سایر دانه‌ها و مغز‌ها تفاوت چشمگیری داشته و حاوی مقادیر زیادی اسید چرب امگا ۳ با خاصیت ضدالتهابی است. علاوه بر این، مغز بادام به دلیل پروتئین و کلسیم قابل توجهی که دارد می‌تواند یکی از ارکان رژیم غذایی باشد و به صورت روزانه استفاده شود. البته بادام تلخ به دلیل سمی بودن بهتر است در مقادیر کم جوشانده شود که سم آن کاهش یابد و بهتر است مصارف خوراکی نداشته باشد. لازم است بدانید تفت دادن تخمه‌ها و دانه‌ها با حرارت بالا می‌تواند محتوای چربی آن‌ها را دستخوش تغییرات نامطلوب کرده و با اکسید کردن چربی‌ها آن‌ها را برای مصرف نامناسب کند.

دانه حبوبات چه حکمی دارد؟
گفته می‌شود در دانه حبوبات سمی وجود دارد که می‌تواند برای بدن خطرناک و مسمومیت‌زا باشد. به گفته دکتر ملجایی، لکتین یکی از ترکیبات پروتئینی موجود در گیاهان است که نقش دفاعی در مقابله با حشرات دارد و وجود آن به میزان کم و زیاد در تمام گیاهان گزارش شده است. یکی از مواد غذایی با میزان قابل توجه لکتین حبوبات است که با خیساندن و حرارت دادن به میزان قابل توجهی از لکتین آن کاسته می‌شود و توصیه به مصرف حبوبات کاملا پخته شده است. مسمومیت با لکتین، باعث عوارض گوارشی مانند تهوع و استفراغ می‌شود.

منبع : روزنامه خراسان

انتهای پیام/

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: اخبار سلامت دانستنی ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۰۰۴۴۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ماجرای گاز «خنده» در قلیان اکسیژن صحت دارد؟/ قلیان اکسیژن اعتیاد آور نیست؟

اخیرا بحث عرضه نوعی خاصی از قلیان با عنوان «قلیان اکسیژن» در برخی کافی شاپ‌ها و قهوه‌خانه‌ها خبرساز شده؛ موضوعی که گویا در راستای اجرای طرح مطالعاتی وزارت بهداشت در ۱۰ استان کشور است؛ چراکه متخصصان و مسئولان سلامت همواره نسبت به شکستن قبح استعمال قلیان در میان خانواده‌ها و استعمال آن به صورت گروهی و سرگرمی و در نهایت هم افزایش چندین برابری مصرف آن در زنان و مردان و بروز عوارض قلبی و تنفسی ناشی از آن در سنین پایین‌تر، هشدار داده‌اند.

غلامرضا حیدری، مجری طرح مطالعاتی بررسی «قلیان اکسیژن» در واکنش به اخبار  و فضای ایجاد شده درباره این طرح مطالعاتی، با تاکید بر اینکه «قلیان اکسیژن»، استانداردهای وزارت بهداشت را دارد، اظهار کرد: مقدار گازهای اکسیژن و نیتروژن موجود در «قلیان اکسیژن» تنظیم شده و استاندارد است و حدود ۱۰ سال از زمان ثبت اختراع رسمی این دستگاه در کشور می‌گذرد.

ماجرای گاز «خنده» در قلیان اکسیژن

رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اخبار منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی درباره قلیان اکسیژن خاطرنشان کرد: ادعای استفاده از «گاز خنده» در قلیان اکسیژن در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که در پاسخ به ادعاهای مطرح شده باید گفت، استفاده از گاز خنده در قلیان اکسیژن صحت ندارد. 

وی درباره ترکیب گازهای قلیان اکسیژن گفت: سهم اکسیژن از ترکیب گازهای به کار گرفته شده قلیان اکسیژن حدود ۸۰ درصد است و نیتروژن می‌تواند به میزان ۵ درصد به ترکیب گازها اضافه شود.

مجری طرح مطالعاتی بررسی دستگاه پاک‌دم ادامه داد: «اکسید نیتروژن» که با «گاز خنده» شناخته می‌شود در قلیان اکسیژن وجود ندارد. «انتونوکس» که یک گاز بی‌ضرر  به حساب می‌آید که در قلیان اکسیژن استفاده می‌شود. پژوهش‌های متعددی درباره «انتونوکس» در سطح جهان انجام شده، یافته‌های این مطالعات از بی‌ضرر بودن این گاز حکایت می‌کند.

حیدری درباره اعتیادآور بودن انتونوکس اظهار کرد: انتونوکس از  مسائلی مانند «ایجاد وابستگی»، «اعتیادآوری» و «گازهای خنده‌آور» تهی است. با توجه به ویژگی‌های انتونوکس باید گفت ادعاهایی که در ارتباط با قلیان اکسیژن مطرح شده یک بازی رسانه‌ای است.

وی درباره طرح مطالعاتی بررسی دستگاه پاکدم اظهار کرد: بررسی دستگاه پاکدم که توسط دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام می‌شود یک طرح مطالعاتی به حساب می‌آید. این طرح مطالعاتی مورد تایید وزارت بهداشت واقع شده و «کد اخلاق» دارد. 

نتایج تحقیقات؛ ملاک تصمیم‌گیری درباره قلیان اکسیژن

رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه در این طرح مطالعاتی افرادی که از قلیان اکسیژن استفاده می‌کنند مورد نظرسنجی قرار می‌گیرند، افزود: هدف از اجرای نظرسنجی این است که مصرف‌کنندگان قلیان‌ اکسیژن را ارزیابی کنیم. این ارزیابی‌ها به منظور بررسی مشکلات و عوارض احتمالی ناشی از مصرف قلیان اکسیژن است. با توجه به مشکلات و عوارض احتمالی ناشی از استعمال قلیان اکسیژن برای آینده این دستگاه تصمیم می‌گیریم. 

وی گفت: در حال حاضر، قلیان اکسیژن در برخی استان‌ها مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است. پاسخ به پرسش‌های «آیا قلیان اکسیژن عوارض دارد؟» و «آیا قلیان اکسیژن می‌تواند به عنوان یک دستگاه بی‌ضرر معرفی شود؟» به عنوان پرسش‌های این طرح مطالعاتی طرح شده‌اند. پاسخ به این پرسش‌ها به گذر زمان نیاز دارد؛ این پروژه تحقیقاتی باید به مدت یک یا دو سال انجام شود که بتوان به پرسش‌های مطرح شده پاسخ داد. 

حیدری افزود: طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن در شهر تهران انجام شده و مصرف‌کنندگان این دستگاه با «تست تنفسی» مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. نتایج تست تنفسی مصرف‌کنندگان قلیان اکسیژن نشان می‌دهد وضعیت تنفسی آن ها نسبت به افراد عادی، کاملا بالاتر است. نتایج به دست آمده می‌تواند ما را به مسیری هدایت کند که قلیان اکسیژن، مشکلات سلامتی ندارد. البته تاکید می‌کنم که به طور قطع، اظهارنظر نهایی درباره قلیان اکسیژن به بررسی‌های کامل‌تر نیاز دارد. در نظر داریم افرادی که از قلیان اکسیژن استفاده می‌کنند در ۱۰ استان کشور مورد ارزیابی قرار دهیم. بازهم تاکید می‌کنم اخبار مربوط به عوارض و اعتیادآوری قلیان اکسیژن، یک بازی رسانه‌ای و کذب محض است. 

رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی درباره جزییات اجرای طرح تحقیقاتی قلیان اکسیژن اظهار کرد: مراکزی که قلیان‌های دخانی ارائه می‌دهند به صورت داوطلبانه در طرح تحقیقاتی شرکت می‌کنند. بر اساس استانداردهای وزارت بهداشت، درصد گازهای اکسیژن و نیتروژن قلیان اکسیژن تنظیم می‌شود. طرح تحقیقاتی در ۳ استان تهران، البرز و آذربایجان شرقی آغاز شده، همچنین امور مربوط به این طرح تحقیقاتی در استان بوشهر و شهر جیرفت در استان فارس در حال انجام است.

وی ادامه داد: استان‌های مازندران، زنجان، هرمزگان نیز به طرح تحقیقاتی قلیان اکسیژن اضافه می‌شوند.

حیدری درباره جامعه آماری طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن نیز گفت: تعداد مراکز عرضه قلیان‌های دخانی که در طرح مطالعاتی لیان اکسیژن شرکت کرده‌اند باید به «حجم نمونه» که در طرح علمی برآورد شده، برسند. میزان جامعه آماری باید به نحوی باشد که آمار و ارقام خروجی طرح تحقیقاتی از منظر آماری، «معنی‌دار» و «قابل تایید» باشد. این طرح تحقیقاتی به یک یا دو سال زمان نیاز دارد که میزان داده‌های مورد نظر جمع‌آوری شود. پس از جمع‌آوری داده‌ها، آنالیزهای مورد نیاز انجام می‌شود. 

چرایی اجرای طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن

وی درباره چرایی اجرای طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن گفت: سال‌ها است علیه دخانیات مبارزه می‌کنیم و با اقداماتی در نظر داریم میزان مصرف دخانیات را کنترل و محدود کنیم. برنامه‌هایی با هدف کنترل دخانیات طی سال‌های گذشته  مطرح شده اما شکست‌ خورده‌اند. همچنین ممنوعیت‌های استعمال دخانیات اثربخش نبوده‌اند و جرائم مربوط به تخلفات دخانیاتی به خوبی اجرا نشده‌اند.

افزایش مصرف قلیان در جامعه

حیدری با بیان اینکه متاسفانه قلیان در کشور به ویژه در میان جوانان به وفور استعمال می‌شود، افزود: مصرف قلیان در جمعیت نوجوان در حال افزایش است. بررسی‌ها بیانگر این است تفاوتی در ارتباط با میزان مصرف قلیان در میان زنان و مردان وجود ندارد؛ این در حالیست که میزان مصرف سیگار در میان مردان نسبت به زنان ۱۰ برابر بیشتر است. آمار و ارقام بیانگر این است که حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد افراد بالای ۲۵ سال، چه مرد و چه زن قلیان استعمال می‌کنند. 

رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه قلیان در میان جامعه ایرانی ورود کرده، افزود: قلیان در میان خانواده‌ها، اماکن تفریحی و جمعیت جوان کشور ورود کرده است. میزان دود هر وعده استعمال قلیان معادل استفاده از ۱۰۰ نخ سیگار است. 

حیدری درباره تنباکوهای مورد استفاده در قلیان‌ها گفت: تنباکوها غیراستاندارد به حساب می‌آیند و عمدتاً با آلودگی‌های محیطی، میکروبی و قارچی همراه هستند. زغال‌هایی هم که در قلیان استفاده می‌شوند زمینه‌ساز مسمومیت با مونوکسیدکربن هستند. 

افزایش بیماری‌های تنفسی و قلبی در پی افزایش مصرف قلیان

رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی افزود: متاسفانه در ارتباط با کنترل مصرف قلیان هیچ برنامه‌ریزی کاملی وجود ندارد. با توجه به افزایش استعمال قلیان در میان جوانان و نوجوانان شاید بتوان گفت باید به انتظار افزایش بیماری‌های تنفسی و قلبی_عروقی در سنین جوانی بنشینیم. در حالی که بیماری‌های تنفسی و قلبی_عروقی معمولا در دهه‌های پنجم یا ششم زندگی بروز می‌کنند. شرایط به واسطه استفاده از قلیان به نحوی است که افراد ۲۰ و ۳۰ ساله دچار برونشیت مزمن و بیماری‌های قلبی هستند.

شاید قلیان اکسیژن جایگزینی برای قلیان‌های دخانی باشد

حیدری با بیان اینکه عوارض مصرف قلیان باید در کانون توجه قرار گیرد، افزود: بهره‌ گرفتن از راهکارها و روش‌های علمی در جهت کنترل مصرف دخانیات باید در کانون توجه قرار گیرد. به نظر می‌رسد قلیان اکسیژن شاید بتواند جایگزین قلیان‌های دخانی شود.

وی تاکید کرد: در حال حاضر، دستگاه قلیان اکسیژن «تایید نهایی» را نگرفته است. اگر نتایج تحقیقات و شرایط طوری باشد که این دستگاه جایگزین قلیان‌های دخانی شود، یک گام موثر در راستای حفظ سلامتی جامعه به حساب خواهد آمد. اما در مجموع اظهارنظر درباره قلیان اکسیژن منوط به بررسی‌های کامل‌تر بوده و نتایج تحقیقات؛ ملاک تصمیم‌گیری در این باره خواهد شد.

منبع: خبرگزاری ایسنا