نسخه درمان بیماری هلندی اقتصاد ایران/ بودجه منهای نفت چگونه امکان پذیر است؟
تاریخ انتشار: ۲۱ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۰۱۷۵۸۱
اقتصادآنلاین-مریم علیزاده؛ نوسانات شدید قیمت جهانی نفت و تاثیر آن بر درآمد کشورهای صادرکننده آن سبب تحولاتی در ساختار اقتصادی این کشورها به ویژه از نظر تغییر ترکیب تولید و نیز تغییر ترکیب کالاهای صادراتی و وارداتی بواسطه تغییر رابطه مبادله واقعی بوده است.
علاوه بر اهمیت نفت در تولید ناخالص داخلی، نقش آن به عنوان منبع جلب ارز خارجی بسیار حائز اهمیت است .
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در ایران نیز بسیاری از صاحب نظران اقتصادی و سیاسی بر این باورند که ثروت نفت عملکرد اقتصادی کشور را تحلیل برده و اثر سوئی بر ساختار سیاست در کشور داشته است، به گونه ای که از ثروت نفت در کشور به مثابه بلا و نفرین یاد می کنند؛ به این مفهوم که نحوه استفاده از ثروت نفت در کشور به گونه ای بوده است که نتایج رفاهی و توسع های مورد انتظار از آن را به بار نیاورده است، چنانکه گویی اقتصاد کشور به بیماری هلندی گرفتار شده است. با مروری بر کارنامه اقتصادی کشور می توان مشاهده نمود که افزایش درآمدهای نفتی عمدتا به خوبی مدیریت نشده و در عوض سرمایه گذاری های بلند مدت صرف مخارج کوتاه مدت گشته که نتیجه آن چیزی جز تورم و افزایش نقدینگی نبوده است.
بیماری هلندی به وضعیتی اطلاق می شود که در آن به دنبال کشف یک منبع طبیعی همچون نفت و در نتیجه افزایش عواید ارزی حاصل از آن، نرخ ارز واقعی افزایش وعملکرد صادرات آن کشور کاهش می یابد. از سویی دیگرعملکرد کشورهای غنی از نظر منابع طبیعی نشان داده است اقتصادهای آن ها به طور متوسط آهسته تر از اقتصادهایی رشد کرده است که از نظر منابع طبیعی فقیربوده اند. برای مثال، کشورهایی همچون ایران، نیجریه، و ونزوئلا در چند دهة اخیر، عملکرد ضعیفی را تجربه کرده اند، در حالی که از نظرمنابع طبیعی ثروتمندند.
یکی از تاثیراتی که وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی دارد، اثری است که بر نرخ ارز می گذارد .افزایش نرخ واقعی ارز، به عنوان یکی از نشانه های بیماری هلندی، رقابت پذیری تولیدات داخلی قابل صادرات را کاهش می دهد و به انبساط واردات و انقباض صادرات و در نتیجه، به از مزیت افتادن تولید در بخش های قابل تجارت می انجامد. علت آن است که صادرکنندگان محصولاتشان را به قیمت های جهانی می فروشند و دریافتی هایشان به دلار است، اما در عوض، هزینه های تولیدشان به پول داخلی انجام می شود. از این رو، افزایش قیمت کالاهای غیرقابل تجارت در داخل کشور مفروض، سودآوری صادرات را کاهش می دهد و به تبع آن از توان پرداختی بنگاههایی که به امر صادرات می پردازند (و به طور کلی بنگاه هایی که در بخش کالاهای قابل تجارت فعالیت می کنند) به عوامل تولید می کاهد. در نتیجه، اشتغال و تولید دراین قبیل فعالیت ها در قیاس با بخشهای غیرقابل مبادله از مزیت می افتد.
مروری بر رفتار اقتصادی دولت نشان می دهد که نفت، بیش از آن چه که نعمتی در جهت رفاه و پیشرفت کشور باشد، به صورت عذاب و آفتی برای انحراف اقتصاد از مسیر اصلی، بروز کرده است .این در حالی است که نفت در واقع یک ثروت بین نسلی است، باید خرج سرمایه گذاری ماندگار و بلندمدت شود، نه مخارج روزمره و مصرفی.
گفتنی است صاحبنظران اقتصادی در کشور بر این باورند که عوارض بیماری هلندی در ایران از همان ابتدای شروع صادرات نفت در اقتصاد بروز کرد، به گونه ای که تقریباً عمده فعالیت های سنتی تحت تأثیر آن قرار گرفت و به تدریج دچار زوال و نابودی گردید. ازجمله این فعالیت ها می توان صنعت منسوجات سنتی، صنعت کاشی سنتی، صنعت شیشه گری سنتی، صنعت خراطی چوب و صنعت فلزکاری سنتی را نام برد که یا به کلی از بین رفتند و یا به صورت صنایع دستی و تزئینی در مقیاس های بسیار کوچک، به حیات خود ادامه دادند.
مرور تاریخ اقتصاد ایران نشان میدهد همواره در پی رونق جهانی قیمت نفت و در نتیجه، افزایش درآمدهای ارزی حاصل از صدور نفت خام که مستقیماً و به طور تمام و کمال در اختیار دولت است، نشانه های بیماری هلندی پدیدار شده است. افزایش درآمدهای نفتی کشور در پی رونق قیمت نفت موجبات تحریک دولتهای وقت را فراهم کرد تا اهداف جاه طلبانه ای را دنبال کنند و با افزایش هزینه های دولت و تزریق دلارهای نفتی به اقتصاد نابسامانی در اقتصاد کشور فراهم شد.
در این بین اخیرا مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی با عنوان « برنامه اداره کشور بدون نفت» آورده است؛ مؤثرترین و پایدارترین راه مقابله با استفاده از اهرم نفت علیه ایران، اداره ارادی کشور بدون نفت است. برنامه اداره کشور بدون نفت، از دو بخش تشکیل شده است.
بر اساس این گزارش در بخش اول، برنامه ارادی و فعالانه برای صفر کردن منابع نفتی از بودجه عمومی دولت (نه صفر کردن صادرات آن) ارائه شده و در بخش دوم، برنامه لازم برای خنثی کردن آثار کاهش احتمالی تحمیلی صادرات نفت ـ ولو تا مرز فرضی صفر ـ در تراز پرداخت‌ها و بازارهای مرتبط توضیح داده شده است.
این گزارش می افزاید : برنامه حاضر به دنبال آن است که بتواند به صورت «عملیاتی و قابل اجرا»، با «کمترین تنش» اجتماعی و سیاسی، با حداقل تلاطم غیرقابل اجتناب در محیط اقتصاد کلان و با لحاظ حمایت‌های اقتصادی لازم از اقشار آسیب‌پذیر، منابع نفتی بودجه را «از لحظه شروع برنامه» به صفر برساند، آن را طی اجرای برنامه حفظ کرده و در پایان، اقتصاد را وارد مرحله‌ای جدید از بودجه‌ریزیِ بدون اتکا به منابع استخراجی کند، ضمن اینکه در صورت کاهش تحمیلی صادرات نفت نیز، اقتصاد پایداری خود را از دست ندهد.
این گزارش تصریح می کند: برنامه تصفیر نفت که اختصاراً «بتن» نامیده می‌شود، «استحکام» در مقابل نوسانات یا شوک‌های نفتی را به مشخصه اصلی ساختار بودجه کشور تبدیل و در عین حال، منابع نفتی را، برای استفاده نسل‌های آتی و توسعه کشور، معطوف به تنوع اقتصادی و پایداری تراز پرداخت‌ها و سالم‌سازی تجارت، حفظ و صرف خواهد کرد.
اما به عقیده صاحبنظران، راهکارهای دیگری نیز برای از بین بردن نقش نفتدر بوجه کشور وجود دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- جداسازی درآمد نفت از حساب بودجه و التزام به هزینه کرد آن فقط در جهت سرمایه گذاری مولد.
- پرهیز از واردات بی رویه و بازگشت به سیاست تولید داخل.
- ارتقای بنیان های تولید و کمک به تغییر استراتژی تولید از سنتی به تولید تجاری و دانش پایه.
- سرمایه گذاری بر نیروی انسانی متخصص، متعهد و عمل گرا.
- تعهد به اجرای سیاست های راهبردی و گزاره های برنامه ای مصوب در افق چشم انداز و برنامه های میان مدت.
- سرمایه گذاری درآمدهای نفتی در کشورهای دیگر (به صورت خرید سهام و اوراق بهادار)
منبع: اقتصاد آنلاین
کلیدواژه: اوپک قیمت نفت نفت تولید نفت تولید ناخالص داخلی منابع نفتی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۰۱۷۵۸۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برنامه‌های وزارت صمت در حوزه صنایع خلاق موجب جهش تولید می شود
به گزارش خبرگزاری مهر محمدرضا زارع برزشی با اشاره به انتخاب شعار سال از سوی مقام معظم رهبری افزود: نکته مهمی که در انتخاب شعار سال وجود دارد این است که تاکید رهبری بر مشارکت محسوس مردم در اقتصاد است؛ یعنی روابط حاکم بر اقتصاد به مردم واگذار شده و دولت نباید در اجرای اقتصاد دخالت کند بلکه اقتصاد توسط مردم و نهادهای مردمی باید اداره شود و دولت نقش تسهیل کننده داشته باشد، در همین راستا با توجه به اینکه مرکز ملی صنایع خلاق و فرش ایران رشته فعالیت‌های مهمی را در افزایش مشارکت مردم و اشتغال در خود جای داده، وظیفه خطیری دارد و بر همین اساس برنامه‌های سال ۱۴۰۳ خود را چیده است.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: بهترین روش برای مشارکت‌پذیری مردم در تولید فعال کردن تعاونی‌هاست و همچنین در بخش صادرات نیز می‌توان از کنسرسیوم‌های صادراتی بهره مند شد. مردم زمانی در اقتصاد مشارکت می‌کنند که اقتصاد شفاف شرایط مساعد و امنیت اقتصادی فراهم باشد و فضای امن کسب و کار را به طور ملموس حس کنند و بدانند در صورت ورود به اقتصاد سرمایه‌هایشان را از دست نمی‌دهند که این مهم در حوزه صنایع خلاق با شفافیت بیشتری روبروست.
سرپرست مرکز ملی صنایع خلاق و فرش ایران بیان کرد: امروزه در جوامع صنعتی و توسعه یافته با گسترش و پیشرفت تکنولوژی در زمینه‌های مختلف علمی و فناوری و شدت گرفتن رقابت در حوزه‌های مختلف صنعتی، تولیدی و خدماتی به منظور ایجاد توان رقابتی، ماندگار بودن و جلوگیری از عقب ماندگی علمی و صنعتی از سایر جوامع و رقبا نیاز جدی به مقوله خلاقیت و نوآوری و استفاده حداکثری از علم و دانش روز برای پیشبرد صنایع، افزایش تولید، ایجاد اشتغال و در نهایت خلق ثروت احساس می‌گردد.
ایشان در ادامه افزود؛ عنصر خلاقیت در راستای تقویت صنایع و ایجاد کسب کارها و تولید محصولات نوین جز در سایه تعامل جدی و مؤثر دستگاه مربوطه اعم از دانشگاه‌ها، مراکز علمی، واحدهای صنعتی و دانش بنیان و دستگاه متولی سیاست گذاری و حمایت کننده و قانون گذار میسر نخواهد بود.
بنا به اعلام سرپرست مرکز ملی صنایع خلاق و فرش ایران در حال آمار واحدهای تولیدی نسبت به سال گذشته بر اساس رشته فعالیت‌های اصلی مرکز رشد داشته است و در رشته فعالیت طلا، نقره، جواهر و بدلیجات با ۷ درصد افزایش، در رشته فعالیت اسباب بازی و سرگرمی با ۱۰ درصد افزایش، در رشته فعالیت تجهیزات و البسه ورزشی در سه بخش تجهیزات ورزشی با ۷ درصد افزایش، توپ‌های ورزشی با ۱۱ درصد افزایش و چمن مصنوعی با ۵۰ درصد افزایش و در حوزه فرش دستباف با ۱۱ درصد رشد تولید روبرو بودیم.
محمدرضا زارع برزشی با بیان برخی از برنامه‌ها و اقدامات دفتر صنایع خلاق و ورزشی در سال ۱۴۰۲ از تدوین برنامه راهبردی در حوزه تخصصی اسباب بازی و سرگرمی، تدوین برنامه راهبردی در حوزه تخصصی طلا، نقره و جواهر و تدوین برنامه راهبردی در حوزه تخصصی البسه و تجهیزات ورزشی خبر داد و خاطر نشان کرد: در تنظیم هر یک از این برنامه‌های راهبردی نظرات گروه‌های مختلف در بخشهای دولتی، خصوصی و انجمن‌ها که با این رشته فعالیت‌ها مرتبط هستند؛ در طی جلسات کارشناسی اخذ شده است و برنامه راهبردی هنر-صنعت فرش دستباف نیز به زودی با همین مدل رونمایی خواهد شد.
وی در ادامه همچنین از برنامه‌ها و اقدامات این مرکز در سال ۱۴۰۳ برای رشد تولید و مبارزه با کالای تقلبی و قاچاق در حوزه اسباب‌بازی، فلزات گرانبها و جواهرات، تجهیزات و البسه ورزشی و فرش دستباف اشاره کرد و افزود: ساماندهی کد تعرفه و آیسیک این مرکز در رشته فعالیت‌های تعریف شده، پیگیری جدی طرح درج کد شناسه و رهگیری بر روی محصولات، کنترل صادرات و واردات به وسیله وضع قوانین تشویقی در کشور خبر داد.
محمدرضا زارع برزشی مدیرکل در خاتمه گفت؛ کشورهایی که به اهمیت استراتژیک صنایع خلاق پی برده و اقدامات متناسبی را در این خصوص به انجام رساندند امروزه از نظر اقتصادی و همچنین نفوذ فرهنگی در سطح بین المللی، موقعیت ممتازی دارند وکشورهایی که به دلایل مختلف اعم از ایدئولوژیک، سیاسی، اهداف اقتصادی کوتاه مدت یا حتی ماهیت فرهنگی، از صنایع خلاق خود حمایت نکرده‌اند؛ امروز گرفتار هجوم محصولات و محتواهای فرهنگی بیگانه شده‌اند و در معرض همه گونه پیامدهای جدی آن همچون به خطر افتادن هویت فرهنگی و پرداخت هزینه‌های سنگین بابت حق تکثیر (کپی رایت) یا فشار برای ایجاد مانع در برابر واردات فرهنگی قرار گرفته‌اند و بدین سبب چه از لحاظ اقتصادی و چه از لحاظ فرهنگی در معرض خطر انزوا قرار دارند.
کد خبر 6090372
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است