آیا مردم ایران بدمصرف هستند؟/ آمار، ادعای وزیر نیرو را رد می‌کند
تاریخ انتشار: ۲۶ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۰۷۱۷۸۹
به گزارش خبرنگار مهر، اخیراً رضا اردکانیان، وزیر نیرو، طی مصاحبه‌ای عنوان کرده بود «علت اینکه تحریم شدیم همین بد عادتی در مصرف است. تحریم کنندگان فهمیده‌اند نقطه ضعف ما، مصرف است. ما جامعه‌ای مصرفی هستیم؛ چرا چین اینگونه تحریم نمی‌شود؟ چون با یک وعده غذا هم رفع گرسنگی می‌کنند».
متعاقب انتشار این اظهارات موجی از تحلیل‌ها به راه افتاد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
سوال این است که آیا واقعاً مردم ایران در مصرف انرژی تا آن اندازه که در رسانه‌ها بیان می‌شود بی‌مبالات هستند؟
مردم دنیا چقدر انرژی مصرف می‌کنند؟
مهدی نظری، کارشناس حوزه آب و انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره الگوی استاندارد مصارف خانگی با اشاره به اینکه معمولاً مصارف نهایی انرژی به چند بخش شامل صنعت، حمل و نقل، خانگی، کشاورزی و غیره تقسیم می‌شود، گفت: آمار رسمی نشان می‌دهد سرانه مصرف نهایی انرژی ایران در بخش‌های «کشاورزی»، «خانگی، تجاری و عمومی»، «حمل و نقل» و «صنعت» به ترتیب ٣.٤ (سه و چهار دهم)، ۲ (دو)، ١.٦ (یک و شش دهم) و١.٤ (یک و چهار دهم) برابر متوسط جهانی است. آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید سهم «بخش خانگی» (شامل روشنایی، سرمایش، گرمایش و غیره) از کل تقاضای انرژی، در جهان ۲۲ درصد و در ایران ۲۹ درصد است.
وی با تاکید بر اینکه آمارهای داخلی نیز عدد اعلامی آژانس بین المللی انرژی را تأیید می‌کند، تصریح کرد: بطور میانگین سرانه مصرف انرژی در بخش خانگی، در جهان حدود ۲ بشکه معادل نفت خام است، این عدد در ایران ٤.٩٨ (چهار و نود هشت صدم) یعنی حدود دو و نیم برابر متوسط جهان برآورد می‌شود که تقریباً شامل تبدیل مصارف گاز (۷۸ درصد)، برق (۱۲ درصد) و فراورده‌های نفتی (۱۰ درصد) به بشکه معادل نفت خام است. («بشکه معادل نفت خام» ترجمه‌ای از barrel of oil equivalent است که یک یکای انرژی است و سایر واحدها مثل وات برای برق یا مترمکعب برای گاز، با ضرایبی به آن تبدیل می‌شود).
آیا مردم ایران بدمصرف هستند؟
آمار بالا می‌گوید که میانگین مصرف انرژی در ایران بالاتر از میانگین جهانی است. اما آیا دلیل اصلی مصرف نسبتاً بالای انرژی در خانه‌های ایرانیان، فرهنگ نادرست مصرفی مردم است؟
آمار و مستنداتی وجود دارد که نشان می‌دهد دلیل اختلاف بین میانگین جهانی و میانگین مصرف انرژی ایرانیان، صرفاً به بدمصرفی مردم منحصر نیست و مجموعه‌ای از سایر عوامل نیز در آن دخالت دارد
نظری در پاسخ به این سوال، با بیان اینکه همواره باور معمول این بوده است که اختلاف بین میانگین جهانی و میانگین مصرف انرژی در ایران ناشی از «بدمصرفی مردم» است، افزود: اگر فرض کنیم که اختلاف بین میانگین جهانی و میانگین مصرف انرژی در ایران ناشی از «بدمصرفی مردم» است، می‌توان و باید با اقدامات و برنامه‌های آموزشی و آگاه‌ساز، مصرف انرژی در بخش خانگی را کاهش داد.
اما آمار و مستنداتی وجود دارد که نشان می‌دهد دلیل اختلاف بین میانگین جهانی و میانگین مصرف انرژی ایرانیان، صرفاً به بدمصرفی مردم منحصر نیست و مجموعه‌ای از سایر عوامل نیز در آن دخالت دارد. این عوامل را باید شناخت و با فهم درست از مسأله، راهکارهایی را برای اصلاح مصرف دنبال کرد که امکان تحقق داشته باشد.
نظری می‌گوید: یکی از مهمترین عوامل غیر از بدمصرفی مردم که در بالابودن میانگین مصرف مؤثر است، «پوشش شبکه برق» و «دسترسی مردم جهان به سوخت‌های غیرجامد» است. بر اساس آمار موجود، ۱۴ درصد از مردم جهان به برق دسترسی ندارند. در واقع بیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان از برق برخوردار نیستند. همچنین حدود ۴۱ درصد از مردم جهان فاقد دسترسی به سوخت‌های غیرجامد (مثل نفت و گاز) هستند.
چه عواملی منجر به مصرف بیشتر می‌شود؟ / بقیه مردم دنیا مصرف بهتری ندارند
نظری می‌گوید: به طور طبیعی در شرایط برابر، در نقاطی که دسترسی به برق و منابع فسیلی وجود ندارد، مصارف انرژی کمتر است. بررسی‌های دقیق نشان می‌دهد در حالی که میانگین سرانه مصرف انرژی در بخش خانگی در جهان حدود ۲ بشکه معادل نفت خام است، در ۴۵ کشوری که دسترسی مردم در آنها به شبکه برق و سوخت‌های غیرجامد مشابه یا بهتر از ایران است، این عدد به بیش از ٤.١ (چهار و یک دهم) بشکه معادل نفت خام می‌رسد که در مقایسه با ایران چندان کمتر نیست.
کشورهایی که از نظر «دسترسی به برق و سوخت‌های غیرجامد»، «شرایط اقلیمی» و «استانداردهای مناسب زندگی» وضعیتی مشابه ایران دارند، میزان مصرف انرژی آنها نیز مشابه ایران است
نظری شرایط آب و هوایی را از دیگر علل مؤثر در میزان مصرف معرفی می‌کند و توضیح می‌دهد: یکی از مباحث مهم در مطالعات اقلیمی به ویژه ساختمان و محیط مسکونی، مساله گرم کردن آنها در فصل سرد و سرد کردن در دوره‌های گرم سال برای رسیدن به حدود آسایش گرمایی انسان است. طبیعتاً رفع نیازهای گرمایشی و سرمایشی با صرف انرژی میسر می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد تنها کمتر از ۲۰ درصد از کشورهای جهان به لحاظ مجموع نیازهای گرمایشی و سرمایشی، وضعیت نامساعدتری نسبت به ایران دارند. بنابراین در کنار سایر عوامل، مصرف بیشتر انرژی در بخش خانگی در ایران نسبت به میانگین جهانی، متأثر از نیاز بیشتر است.
وی تاکید کرد: در شرایطی که میانگین سرانه مصرف انرژی در بخش خانگی در جهان حدود ۲ بشکه معادل نفت خام است، در ۲۷ کشوری که معادل یا بیش از ایران نیاز گرمایشی و سرمایشی دارند، این عدد به بیش از ۴/۴ (چهار و چهار دهم) بشکه معادل نفت خام می‌رسد که در مقایسه با ایران چندان کمتر نیست.
نظری عامل دیگری که مصرف انرژی ایرانی‌ها را متأثر می‌کند را سطح استانداردهای زندگی می‌داند و می‌گوید: رابطه بین تولید ناخالص داخلی و شدت انرژی همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. نتایج نشان می‌دهد که یک رابطه علیت دوطرفه بین تولید ناخالص داخلی و شدت انرژی وجود دارد. به طور معمول در کشورهای برخوردار از سطح بالاتری از استانداردهای زندگی، مصرف انرژی بیشتر است. سرانه تولید ناخالص داخلی یکی از عناصری است که تصویری از کیفیت نسبی زندگی در کشورها ارائه می‌کند.
به گفته این کارشناس حوزه آب و انرژی، در فهرست ۱۸۵ کشور جهان، سرانه تولید ناخالص داخلی بر مبنای برابری قدرت خرید در ایران از ۱۲۴ کشور بیشتر است. در بررسی وضعیت ۱۲۰ کشور جهان مشخص شد که در ۶۸ کشوری که در آنها سرانه تولید ناخالص داخلی براساس برابری قدرت خرید کمتر از ایران است، میانگین سرانه مصرف انرژی در بخش خانگی حدود ١.٥ (یک ونیم) بشکه معادل نفت خام و در ۵۲ کشوری که نسبت به ایران در جایگاه بالاتری قرار دارند، حدود ٤.٢ (چهار و دو دهم) بشکه معادل نفت خام است که این عدد در مقایسه با سرانه مصرف انرژی در بخش خانگی در ایران که برابر ٤.٩٨ (چهار و نود و هشت صدم) بشکه معادل نفت خام است، چندان کمتر نیست.
سه دلیل برای توضیح مصرف بالا
به گزارش خبرنگار مهر، براساس آنچه گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت بر خلاف باور معمول، مصرف بالای انرژی در ایران الزاماً ناشی از بدمصرفی مردم نیست و میزان مصرف در کشورهایی که شرایطی مشابه ایران دارند، نزدیک به میزان مصرف در ایران است.
اگرچه مصرف انرژی در خانه‌های ایرانیان بیش از نیاز و حد معمول است اما در نظر داشتن عوامل تأثیرگذار شامل «دسترسی بهتر به برق و سوخت»، «نیاز بیشتر به انرژی برای تأمین گرمایش و سرمایش» و «سطح مناسب استانداردهای زندگی» در ایران در مقایسه با جهان نشان می‌دهد مردم ایران تا آن اندازه که در رسانه‌های داخلی منعکس می‌شود بی‌مبالات نیستند و گزاره‌هایی که در خصوص بدمصرفی مردم بیان می‌شود اغراق‌آمیز و همراه بزرگنمایی است.
برای فهم بهتر موضوع، نظری وضعیت ایران را با سه گروه از کشورها به شرح زیر مقایسه می‌کند:
گروه اول: کشورهایی که در مقایسه با ایران در آنها «دسترسی به برق و سوخت‌های غیرجامد» بهتر و «نیاز به انرژی برای تأمین گرمایش و سرمایش» بیشتر است.
گروه دوم: کشورهایی که در مقایسه با ایران در آنها «نیاز به انرژی برای تأمین گرمایش و سرمایش» بیشتر و «سرانه تولید ناخالص داخلی براساس برابری قدرت خرید» بالاتر است.
گروه سوم: کشورهایی که در مقایسه با ایران در آنها هم «دسترسی به برق و سوخت‌های غیرجامد» بهتر، هم «نیاز به انرژی برای تأمین گرمایش و سرمایش» بیشتر و هم «سرانه تولید ناخالص داخلی براساس برابری قدرت خرید» بالاتر است.
مصرف ٢.٥ برابری انرژی در ایران
در شرایطی که سرانه مصرف انرژی در بخش خانگی در ایران، ٢.٥ (دو و نیم) برابر متوسط جهانی است، بررسی‌های آماری و دقیق نشان می‌دهد متوسط این عدد در کشورهای گروه اول، دوم و سوم به ترتیب ۶، ۲ و ۸ درصد بیشتر از ایران است.
جدول زیر جزئیات دقیق این محاسبات را نشان می‌دهد.
به گزارش خبرنگار مهر، به هر حال مصرف انرژی در کشور ما وضعیت مطلوبی ندارد و سرانه مصرف نهایی انرژی ایران در همه بخش‌ها بیش از متوسط جهانی است؛ اما بررسی دقیق شرایط ایران در مقایسه با سایر کشورها حاکی از آن است که انعکاس این واقعیت در رسانه‌ها بیشتر به یک سرپوش برای ناتوانی برخی مسئولین و سوءفهم و سوءتدبیر آنها در حل مسائل کشور تبدیل شده است.
وزیر نیرو در توضیحات تکمیلی که چند روز بعد از اظهارات جنجالی‌اش منتشر شد، با اصلاح لحن و ادبیات قبلی، اذعان کرد: «بدیهی است مردم تنها مقصر بدمصرفی نیستند. ساختارهای صنعتی، شهرسازی، کشاورزی و آب و انرژی ما به اندازه کافی کارآمد نیست» و در ادامه نوشت: «اما به واقع اخلاق و عادات رفتاری نادرست ما هم در بدمصرفی سهیم است» که سخن نادرستی نیست.
طبق نظرات کارشناسان تلاش برای کاهش مصرف انرژی در کشور با تمرکز بر بخش خانگی بدون درک صحیح از دلایل و زمینه‌های آن و همچنین غفلت از سایر مصارف انرژی در کشور رویه نادرستی بوده که سال‌ها دنبال شده و باید تغییر کند. البته نمی‌توان و نباید سهم و نقش مردم در حل نارسایی‌ها و معضلات را کتمان کرد، اما پرتاب توپ به زمین مردم، کلیشه‌ای است که باید کنار گذاشته شود.
کد خبر 4640891منبع: مهر
کلیدواژه: رضا اردکانیان مصرف انرژی وزارت نیرو مصرف برق
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۰۷۱۷۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
افزایش همکاری‌های ایران و سریلانکا با افتتاح پروژه اومایا
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت نیرو، "علی اکبر محرابیان" در مراسم افتتاح پروژه چند منظوره اومااویا در جنوب شرق کشور سریلانکا که با حضور رؤسای جمهور ایران و سریلانکا برگزار شد، گفت: بر اساس اعلام کمیسیون بین‌المللی سدهای بزرگ، ایران جز ۴ کشور نخست دنیا در سدهای درحال ساخت و نوآوری در سدسازی است و نیز بر اساس اعلام کمیسیون بین‌المللی آبیاری و زهکشی ایران پنجمین کشور جهان از لحاظ وسعت شبکه‌های مدرن آبیاری و زهکشی است.
وزیر نیرو ادامه داد: در سال‌های گذشته ایران در عرصه تولید تجهیزات و قطعات مورد نیاز تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب موفق شده است بیش از ۹۵ درصد نیازهای خود را از داخل کشور تأمین کند و در حال حاضر بیش از ۲۰۰ سد بزرگ و ۶۰۰ سد کوچک با حجم مخزن حدود ۶۰ میلیارد مترمکعب و حدود ۲.۵ میلیون هکتار شبکه آبیاری و زهکشی مدرن و صدها تصفیه‌خانه آب و فاضلاب در کشور ایران ساخته شده است.
محرابیان بیان کرد: با توجه به ظرفیت فنی و مهندسی کشور در صدور خدمات فنی و مهندسی در بخش آب و برق و فاضلاب ایران توانسته است در سال‌های گذشته ۵۰ پروژه بزرگ آب و برق را در ۲۰ کشور جهان یا به اتمام برساند و یا در حال اجرا داشته باشد.
وی در همین رابطه اظهار داشت: به عنوان نمونه از جمله پروژه‌هایی که با توان مهندسان ایرانی در کشور تاجیکستان به بهره‌برداری رسیده است، می‌توان به سد و نیروگاه سنگ توده اشاره کرد و نیز در حال حاضر پروژه سد راغون که یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های عمرانی جهان در کشور تاجیکستان با ارتفاع ۳۳۵ متر و ظرفیت ذخیره ۱۴ میلیارد متر مکعب است، توسط مشاوران و پیمانکاران بین‌المللی از جمله شرکت‌های ایرانی در حال ساخت است.
محرابیان در ارتباط با توان مهندسی ایران در صنعت برق نیز بیان کرد: در بخش برق بر اساس آمارهای آژانس بین‌المللی انرژی ایران در حوزه تولید برق حرارتی جز ۱۰ کشور اول جهان است و در بخش نیروگاه‌های برق آبی نیز به همت متخصصان داخلی، ایران جز کشورهای برتر جهان شناخته می‌شود.
وزیر نیرو در ادامه با تاکید بر اینکه می‌توان عرصه‌های فنی و اقتصادی را به عنوان انگیزه‌ای برای توسعه صلح و دوستی بین کشورها و ملت‌ها قلمداد کرد، ادامه داد: در نتیجه رویکرد مثبت دولت‌ها در عرصه بین‌الملل و همکاری آنها در حوزه‌های فنی و مهندسی می‌توانیم به توسعه صلح و دوستی در جهان دست پیدا کنیم.
وی با اشاره به افتتاح پروژه چند منظوره اومااویا در کشور سریلانکا گفت: امروز در کشور سریلانکا گرد هم آمده‌ایم تا یکی از دستاوردهای مهم اقتصادی و فنی مشترک بین دو کشور را که با توان و تخصص مهندسان ایرانی اجرایی شد، به صورت رسمی به بهره برداری برسانیم.
محرابیان در همین خصوص گفت: طرح چند منظوره اوما اویا که توسط شرکت ایرانی فراب احداث شده است هم اکنون با همت متخصصان دو کشور و توجه ویژه دولتمردان کشور سریلانکا آماده بهره برداری است، یک پروژه پیچیده بود که از جمله اهداف احداث آن می‌توان به تولید ۱۲۰ مگاوات برق، احداث دو سد با کاربرد انتقال میان حوضه‌ای آب، تأمین آب شرب بخشی از مردم و تأمین آب برای ۵ هزار هکتار زمین کشاورزی اشاره کرد.
وزیر نیرو ادامه داد: طی دوره ساخت این سد و نیروگاه برای بیش از ۱۷۰۰ نفر از مردم خوب و مهربان کشور سریلانکا به صورت مستقیم اشتغالزایی شد و در کنار آن در عملیات ساخت این پروژه رکوردهای ویژه‌ای در زمینه حفر تونل‌ها، نصب عمیق‌ترین نیروگاه برق آبی در عمق ۷۰۰ متری زمین و تعبیه شفت ۶۱۸ متری و نیز احداث تونل عمودی برای هدایت آب روی توربین‌ها اشاره کرد.
محرابیان افزود: هر کدام از این اقدامات اگر جز نخستین‌ها در جهان نباشد، به طور قطع درعرصه فنی و اجرایی در زمره پروژه‌های عظیم و برجسته جهان قرار می‌گیرد.
وزیر نیرو در بخش پایانی سخنان خود با قدردانی از زحمات متخصصان ایرانی و سریلانکایی به منظور تحقق این عملیات پیچیده، اظهار داشت: اجرای موفق پروژه چند منظوره اومااویا می‌تواند مقدمه‌ای برای توسعه همکاری‌های ایران و سریلانکا در سایر پروژه‌های مشابه دیگر باشد.
وزیر نیرو همچنین گفت: لازم میدانم از مواضع مثبت و به حق دولت سریلانکا درباره تهاجم رژیم اشغالگر و کودک‌کش صهیونیستی به غزه و حمله به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در دمشق تشکر و قدردانی ویژه کنم.
همسر شهید آیت الله سیدمصطفی خمینی دار فانی را وداع گفت