میقان، تالابی بی نان و نوا
تاریخ انتشار: ۱۷ تیر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۳۲۵۱۰۴
تالاب میقان واقع در هشت کیلومتری شمال شرق اراک با وسعت ۲۵ هزار هکتار در زمره ۱۰ تالاب مهم کشور و از ظرفیت‌های مهم و ارزشمند زیست محیطی استان مرکزی است که نقش محوری در حوزه اکولوژیکی کلان شهر اراک دارد و کوچک‌ترین دخالت انسانی بدون رعایت ضوابط محیط زیست می‌تواند برای حیات تالاب کویری و کلان شهر اراک که در جوار آن قرار گرفته آسیب زا باشد اما نباید از کار ویژه‌های آن در عرصه رونق اقتصادی و صنعت گردشگری در سایه مدیریت هدفمند و اصولی غافل بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این تالاب کویری با سبقه ۲ هزار ساله صاحب دریاچه فصلی با سطح آبگیر ۱۰ تا ۱۲ هکتار است که آن را به یکی از زیستگاه‌های مهم بین المللی پرندگان تبدیل کرده و سالانه بیش از ۱۴۰ گونه پرنده آبزی و کنار آبزی به صورت دائم و یا مقطعی در این زیستگاه اوقات می‌گذرانند اما در سال‌های گذشته هیچ برنامه بلند مدت و اثربخشی برای توسعه صنعت گردشگری با محوریت پرنده نگری در آن نبوده است.
چند سالی است که ۱۵ آبان ماه به عنوان روز پرنده نگری استان مرکزی تعیین شده و در سطحی محدود گروه‌های مردمی و علاقه مندان زیست محیطی در این روز به تالاب می‌روند اما، ظرفیت پرنده نگری این زیستگاه نباید منحصر به یک روز شده و می‌طلبد که در سایه اقداما ت حساب شده ارزش‌های زیستی آن در مناسبات درآمدزایی منطقه نیز دیده شود.
تنوع زیستی در این تالاب بالا و پرتعداد است و تنها در گونه‌های پرندگان کنگر، خودکا، اردک نوک پهن، فلامینگو، غاز خاکستری، هوبره، تنچه، حواصیل، اردک سبز از جمله میهمانان این زیستگاه است و درنای خاکستری نیز از گونه‌های خاص و مهم تحت حمایت بین المللی است که تالاب میقان هر سال با آغاز فصل سرما میزبان کوچ موقت این گونه ارزشمند است.
تالاب میقان اراک به عنوان منطقه شکار ممنوع تحت حمایت و مدیریت محیط زیست است و در مجموع ۱۵۴ گونه از چهار رده جانوران در آن گزارش شده و ۱۶ درصد از پرندگان کشور و ۵۲ گونه گیاهی و تنوع زیستی در این تالاب کویری شناسایی شده است.
این ظرفیت به جز گنجینه غنی گونه‌های وحوش این منطقه است که جاذبه‌های خود را دارد و در سال‌های اخیر با برنامه‌های احیای حوزه کویری و کشت گیاهان قره داغ و آتریپلکس حیات جانوری در این منطقه جلوه‌های دیدنی به خود گرفته است به طوری که گونه‌هایی چون گرگ، مار، روباه، خانواده جوندگان و عقاب سانان در جای جای تپه‌های شنی کویر و توده‌های عظیم الجثه گیاهی ایجاد شده و عرصه دلنشینی را برای شیفتگان طبیعت دارد و باید از این ظرفیت به درستی استفاده شود.
وجود جلبک‌های آب شور و گونه آبزی آرتیمیا در دریاچه تالاب کویری میقان با رنگ قرمز آن جلوه‌های دیدنی و جذابی را ایجاد کرده که باید از این ظرفیت‌ها آگاهانه و مؤثر بهره برد و داشته‌های طبیعی تالاب میقان را قربانی نگاه‌های بخشی و بی برنامگی نکرد.
غنای خاک کویر میقان اراک از ماده ارزشمند سولفات سدیم این ناحیه به عنوان بزرگترین ذخیره گاه معدنی سولفات سدیم در خاورمیانه تبدیل کرده هرچند که در سال‌های قبل بهره برداری از تالاب برای این ماده معدنی اصولی نبوده و ایجاد جاده دسترسی و روند استخراج سولفات سدیم آسیب‌هایی را به دنبال داشته اما مسئله گردشگری صنعتی از راهبردهای حفاظتی جداست و ضمن نگاه جدی در حراست از این زیستگاه می‌توان با تورهای معدنی درآمدزایی ایجاد کرد و از منابع درآمدی آن روند ترمیم جراحات تالاب را سرعت بخشید.
منظره دل انگیز طلوع خورشید در فصول مختلف و رقص نور بر موج‌های دریاچه کویری میقان در حالی که پرندگان بر فراز آن پرواز می‌کنند جلوه‌ای خاص را می‌آفریند و این فرصت‌های بکر در خود گنجی دارند که به خاطر غفلت برنامه ریزی گردشگری ناشناخته مانده است.
عرصه کویری تالاب میقان در سال‌های قبل به عنوان تهدید جدی برای جوامع محلی بود چرا که با کمترین وزش باد شن‌های روان به روستاهای جوار کویر منتقل شده و زندگی را برای ساکنان این مناطق مختل می‌کردند اما، برنامه‌های احیا و اصلاح منابع طبیعی در کشت گیاهان قره داغ و آتریپلکس انقلابی در این منطقه ایجاد کرد و ضمن تثبیت شن‌های روان اکنون محیطی سرسبز و گردشگر پسند ایجاد کرده که کمتر از قابلیت آن بهره گرفته شده است.
حوزه کویری تالاب میقان از سال ۹۳ میزبان برج ۲ منظوره پرنده نگری و دیده بانی به ارتفاع ۳۴ متر بوده که با هدف حفاظت و پایش تالاب و تمرکز بر فعالیت‌های دیده بانی ایجاد شد اما، این سازه مهم در ارزیابی کیفیتی شورای فنی استان مرکزی ناایمن عنوان شده و تصمیم مراجع استانی ممنوعیت استفاده از آن است در حالی که اصلاح و ایمن سازی آن می‌تواند به عنوان ظرفیتی مهم در حوزه گردشگری تالاب مطرح باشد و با خود سطح قابل ملاحظه‌ای از تولید ثروت را بیاورد.
این قابلیت‌ها به جز مقوله امکان راه اندازی آفرود سواری در بخش‌های قابل تأیید تالاب میقان است که مغفول مانده و می‌توان با بخشی از درآمدهای حاصل آن برنامه جامع مدیریتی این زیستگاه را با قوت بیشتر و کیفیت بالاتری دنبال کرد.
تالاب کویری میقان اراک همچنین با آسمان زیبا فرصت گردشگری شب‌های کویری را نیز دارد و می‌توان در سایه تعاملات بین بخشی با حفظ موازین زیست محیطی در زون قابل واگذاری به سرمایه گذاران از این موهیت تولید ثروت کرد و با ایجاد تأسیسات سیار و سازگار با محیط طبیعی و تکمیل بسته خدمتی گردشگری منطقه اشتغالزایی قابل توجهی را برای ساکنان جوامع محلی ایجاد کرد و در معیشت و زندگی آنان اثرگذاری داشت.
بر اساس اعلام مسئولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی تنها سال گذشته ۲ میلیون گردشگر از جاذبه‌های استان مرکزی بازدید کردند که حدود ۲۰۰ هزار نفر آنان در تالاب کویری میقان اراک حضور یافتند و ۹۷ درصد بازدید کنندگان این زیستگاه طبیعی به انگیزه پرنده نگری و شرایط گیاهان کویری به این خطه سفر داشتند.
بر اساس شاخص‌های برنامه ششم توسعه درآمد حاصل از هر گردشگر خارجی یک هزار و ۵۰۰ دلار و گردشگر داخلی سه میلیون ریال در هر شبانه روز است و در یک محاسبه ساده تالاب کویری میقان اراک در صورت تقویت زیرساخت‌های اقامتی و تفریحی و شرایط مطلوب حضور گردشگر می‌تواند سالانه ۳۰۰ میلیارد ریال درآمد ایجاد کند که پیامدهای آن در اشتغالزایی، منابع مالی حفاظت زیستی برای منطقه و رونق اقتصاد جوامع محلی تحول آفرین است.
این درحالی است که تالاب میقان اراک در طرح اکوکمپ ۱۴ معصوم سازمان میراث فرهنگی کشور ایجاد ۱۴ تشکیلات کمپ را در تالاب‌های کشوری مصوب کرده که میقان اراک نیز در زمره آن است اما تاکنون فعالیتی در این راستا صورت نگرفته است و مسئولان ذیربط عنوان می‌کنند که نگاه‌های بخشی و کم توجهی به صنعت گردشگری موجب تأخیر در تبدیل این زیستگاه به قطب گردشگری شده است.
مستندات موجود در حوزه گردشگری استان مرکزی حاکی از آن است که هفت سرمایه گذار برای حضور در راهبردهای گردشگری تالاب میقان اراک متقاضی هستند که تمامی آنها آورده مطلوبی دارند و خواستار استفاده از تسهیلات نیز نمی‌باشند و طرح‌های ارائه شده آنان نیز همخوان با شرایط محیطی و سازه متحرک است اما روال رسیدگی به تقاضای این افراد توسط نهادهای مسئول کند و بی نتیجه مانده است.
برنامه مدیریت جامع تالاب میقان اراک سال ۹۵ در شورای برنامه ریزی و توسعه استان مرکزی به تصویب رسید و گردشگری اکو توریسم از محورهای اصلی آن است که باید با جذب سرمایه گذار و رعایت ملاحظات زیست محیطی محقق می‌شد.
تغییر رویکرد میران استان مرکزی به تالاب می‌تواند این زیستگاه را به قطب گردشگری مطرح کشور تبدیل کند و در کنار آن برنامه‌های حفاظتی نیز با بهترین شکل دنبال شود.
اراک از نظر مراکز تفریحی و گردشگری فقیر است و تبدیل تالاب کویری میقان به منطقه پذیرای گردشگر می‌تواند در عرصه نشاط اجتماعی و اوقات فراغت ساکنان محلی در کنار گردشگران اثرگذار باشد.
طرح مدیریت جامع تالاب با هدف مدیریت یکپارچه و مشارکت حداکثری و تعریف شده ذی نفعان و جوامع محلی تهیه شده و اکنون ۶۰ صفحه کتاب ۲ زبانه به همراه نقشه زون بندی امکانات قابل واگذاری به سرمایه گذاران در استقرار تأسیسات گردشگری فراهم است که می‌طلبد در کارگروه‌های مربوطه این مسائل با حساسیت بیشتر دنبال شود و با تسریع در تحقق آنها غفلت‌های گذشته جبران شود.
دریاچه تالاب کویری میقان اراک در زون حفاظتی تعریف شده و محدودیت‌هایی در حوزه راه اندازی قایق رانی در آن وجود دارد اما سایر خدمات در این زون بندی سهم بندی خود را دارد و حلقه مدیریتی استان با نگاهی همگرا می‌توانند سرمایه گذاران را برای بهره مندی از آن کمک کنند.
امید است که در آینده نزدیک این تالاب کویری همچون سایر کویرهای ایران پذیرای کاروان‌های گردشگری از اقصی نقاط کشور باشد و جایگاه آن متناسب با ظرفیت‌های موجود آن رشد کند.
منبع: ایرنا
کلیدواژه: گردشگری اراک تالاب میقان اراک
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۳۲۵۱۰۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
این لک لک ها اهالی را مجبور به خانه سازی می کنند
همشهری آنلاین زهرا رفیعی: رییس شورای روستای کپرجودکی در اینستاگرامش قصه لک‌لک جدید را منتشر می‌کند و از سراسر ایران دوستداران محیط زیست چند نفری هزینه ساخت خانه جدید را برعهه می‌گیرند و برایش به اندازه نیاز خرید مواد اولیه پول می‌ریزند. چند روز بعد آهنگر روستا که برادر رییس شورای روستاست، سفارش جدید را تحویل می‌دهد او نیز فقط پول آهن آشیانه لک‌لک را می‌گیرد و دستمزدش حال خوب لک‌لک‌هاست. لکلکها خانه‌دار که شوند دیگر تمام سال در روستا می‌مانند و فقط نسل جدید راهی زیستگاه‌های گرمتر می‌شوند. لکلکها به هوای تالابی به این منطقه می‌آیند که سالهاست برای زنده ماندن میان پساب شهر بروجرد و زهکش‌هایی که روستاییان برای کشت خیار و برنج زمین را خشک می‌کنند، در تقلاست. اهالی روستای کپرجودکی به عشق لکلکها سهم مراتع اجدادی خود را به تالاب بخشیدند و اجازه داده‌اند این زیستگاه برای سکونت لکلکها باقی بماند. جعفر کرمی‌پور رییس شورای روستای کپرجودکی در گفت و گو با همشهری از ترجیح عمده جوانان روستا می‌گوید که می‌خواهند «تالاب بیشه دالان برای لکلکها حفظ شود»
شب سیزده‌به‌در سال ۸۵ که زلزله ۶.۲ ریشتری آمد لانه‌های تنومند و قدیمی از روی درخت‌ها و سقف حمام روستا به زمین افتاد اما سیل ۱۳۹۸ برای روستای ما برکت آورد. تالاب پرآب شد و دو سال بعد از آن هم به لطف خدا، بارندگی خوب بود. از آن سال زادآوری لکلکها خیلی خوب شد. هر کدام سه تا جوجه را بزرگ کردند. لکلکها تمام سال اینجا ماندند و فقط بچه‌هایشان لانه را ترک کردند. سال بعد لکلکها بالغ به روستا برگشتند. عید ۱۴۰۱ به ناگهان، تمام تیرهای برق پر از لک‌لک شد. نمی‌دانستیم چطور به لک لکها کمک کنیم. تجربه‌ای نداشتیم. از دوستان محیط زیستی پرسیدیم آنها گفتند برخی لاستیک کهنه به سر تیر می‌اندازند. یک ساعت بعد از اینکه سر تیر چراغ برق لاستیک گذاشتیم لکلکها آمدند. آنها ده‌ها بار چوب آوردند و باد زد و لانه را خراب کرد. آقای کل‌نگری از فعالان محیط زیست اراک پیشنهاد داد که برایشان سبد آهنی بسازیم ولی برای این کار اداره برق باید همکاری کند و سیم‌های برق را از بالای دکل پایین‌تر بیاورد. آقای محمدعلی خسروی رییس اداره برق بروجرد با جان و دل پای کار آمد و با اینکه برایشان هزینه بر بود این کار را کردند. عید ۱۴۰۱ اولین آشیانه‌های آهنی را نصب کردیم. لکلکها تا ۵ روز سراغ ۷ عدد آشیانه آهنی نیامدند. فکر کردیم ایده خوبی نبوده است. اما یک روز صبح دیدم که در تمام لانه‌ها لک لک نشسته است. اما خشکسالی همان سال باعث شد لکلکها جوجه‌هایشان را از لانه بیرون بیندازند. بحمدالله در سال ۱۴۰۲ لکلکها ۲۳ لانه درست کردند و همه جوجه‌هایشان را نگه داشتند. هیچ تلفاتی هم نداشتیم چون تالاب خشک نبود. از ابتدای امسال تا الان با کمک خیرین و دوستداران محیط زیست ۶ لانه ساختیم. هر لک‌لکی که خانه بخواهد، چند روزی روی تیر چراغ مورد نظرش می‌نشیند. در واقع انگار به ما خبر می‌دهد و ما هم دست به کار می‌شویم. اهالی روستا به خنده به من می‌گویند بابای لکلکها، ولی کار اصلی را خیرین می‌کنند. به زودی ۴ لانه دیگر هم نصب خواهیم کرد.
وقتی در پیج اینستاگرام اعلام می‌کنم که می‌خواهیم برای کل‌لکی آشیانه بسازیم مردم به صورت مشارکتی هزینه ساخت لانه را پرداخت می‌کنند. افراد با نیت خیرات برای اموات پول ساخت را به دهیاری روستا می‌دهند. پارسال خواهر زوجی که سه شب بعد از شب عروسی‌شان در اثر گازگرفتگی فوت کردند، هزینه ساخت یک لانه را به نیت آنها پرداخت کرد. از بودجه دهیاری هم برای ساخت لانه استفاده می‌کنیم.
قبل از این لک لک ها لانه هایشان را کجا درست می کردند؟بزرگترهای ما می‌گویند که ده‌ها سال قبل این روستا لک‌لک‌های زیادی داشت. آنها درخت‌های بلند صنوبر و چنار لانه می‌ساختند. اما با خشکسالی برای دو دهه لکلکها از روستا رفتند. سال ۵۲ پدرم راهی حج شد. بهار آن سال یک جفت لک‌لک روی تیربرق جلوی خانه پدرم لانه ساخت. اهالی آن دو جفت را حاجی لک‌لک صدا می‌کردند. بعدها که لک لک ها دیدند کسی کارشان ندارد روی بام خانه‌ها هم لانه ساختند.
سال ۸۵ زلزله آمد و بسیاری از لانه‌ها خراب شد. تا پیش از آن لکلکها با سرما لانه‌هایشان را ترک می‌کردند و بهار برمی‌گشتند ولی چند سال بعد دیگر تمام سال اینجا هستند.
آیا لک لک ها تلفاتی هم دادند؟بزرگترین عامل تلف شدن لکلکها ترانس برقی بود که سالی ۱۲-۱۰ بال را به کشتن می‌داد. اداره برق همکاری کرد و ترانس نزدیک تالاب را عایق‌بندی کرد و الان تک و توک پرنده مرده ببینیم.
مصالح خانه لکلکها از چیست؟لکلکها با چوبهای خشکی که در بستر تالاب رشد می‌کند لانه می‌سازند. بعضی وقتها هم دیده‌ایم که از لانه همسایه‌شان چوب می‌دزدند. روی آسمان دعوا هم می‌کنند و بالهایشان را به هم می‌زنند. تا حالا لک‌لک‌های زخمی را هم با کمک فعالان محیط زیست تیمار هم کرده‌ایم.
از جمله این گونه‌ها می‌توان به گنجشک خانگی، گنجشک درختی، سار، دلیجه معمولی، جغد کوچک، سبزقبای اروپایی، دم‌جنبانک ابلق، دم‌سرخ سیاه، کلاغ گردن‌بور و گنجشک سینه‌سیاه اشاره کرد آیا گونه دیگری از پرندگان هم می‌آیند؟
لکلکها وقتی در دو حالت منقارشان را به هم می‌زنند. یکبار وقتی است که جفتشان به خانه می‌آیند و دیگری وقتی که احساس خطر کنند. اواسط پاییز تا اوایل زمستان چند جفت درنا به تالاب می‌آیند و وقتی می‌خواهند روی تیرهای برق بنشینند، لک‌لک ها با صدا آنها را دور می‌کنند. برای تالاب پرنده‌های مهاجر مثل اگرت و حواصیل و ... می‌آیند.
شغل اهالی روستاهای مجاور با اهالی کپرجودکی فرق می‌کند؟شغل ما هم دامداری و کشاورزی است. ولی ما تصمیم گرفته‌ایم که در اراضی تالابی روستا کشاورزی نکنیم. قسمت‌هایی از تالاب در فصول گرم خشک می‌شود در دهه ۴۰ این زمینهای بین ۶ روستای اطراف تالاب صرفا برای دامداری و حصیربافی تقسیم شد. از دهه ۸۰ روستاییان مراتع را تغییر کاربری دادند. از سال ۱۴۰۱ با بالا رفتن قیمت‌ها، اهالی روستاهای اطراف علاوه بر برنج، خیار هم کاشتند. اما ما اهالی روستای کپرجودکی تصمیم گرفتیم که بگذاریم تالاب برای حیات وحش منطقه باقی بماند. ادعای روستاییان اطراف تالاب این است که فقیرند و به پول خیار و برنج نیاز دارند. در حالی که این زمین‌ها از دهه ۴۰ در اختیار کسانی بوده که دام‌های زیاد داشته‌اند. اهالی کم بضاعت روستاهای اطراف زمینی ندارند که بخواهند بکارند و سود کنند.
سال‌ها قبل اهالی روستاها با دامداری و نی‌بری امرار معاش می‌کردند و سالانه ۵ تن بیشتر گندم نمی‌توانستند برداشت کنند. اما از زمان تغییر کاربری اراضی تالابی اوضاع تغییر کرده است. تا آنجا که می دانم یکی از روستاها ۴-۳ میلیارد تومان با گران شدن قیمت خیار درآمد داشته است. ما اهالی روستای کپرجودکی ترجیح می‌دهیم درآمد روستا از گردشگرانی باشد که برای دیدن طبیعت و لکلکها به اینجا می‌آیند. دو سال پیش که شروع کردیم به ساختن لانه برای لکلکها با کمک چند راهنمای گردشگری از مردم خواستیم به روستا بیایند. فکر می‌کردیم حدود ۱۵۰-۱۰۰ نفر مهمان داشته باشیم. از همسرم خواستم کمی آش و نان بپزد. استقبال خیلی خوب بود. حدود ۵۰۰ نفر آمدند ولی ما آماده نبودیم. به نظر ما اگر سازمان‌های گردشگری، محیطزیست و استانداری حمایت کند. مثلا روستایمان را سنگ‌فرش کنند، وام بدهند روستا را برای حضور گردشگر آماده کنیم تا از طریق گردشگر اشتغالزایی کنیم و جوان‌هایمان از روستا نروند.
کد خبر 847871 منبع: روزنامه همشهری برچسب‌ها وزارت میراث فرهنگی و گردشگری حیوانات - حیات وحش سفر - گردشگری حیوانات - انقراض گونه‌ها سازمان حفاظت محیط زیست محیط زیست ایران
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»