نرخ اختلالات روانی در میان کارگران، ۲۳ یا ۴۴ درصد؟ / حداقل‌بگیران اگر مشاوره بخواهند باید یک سوم حقو‌شان را خرج کنند
تاریخ انتشار: ۱۸ تیر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۳۳۴۴۷۵
به گزارش خبرنگار ایلنا، نتایجی که از جستجوی عبارت «میزان اختلالات روانی در ایران» در موتور‌های جستجوگر به دست می‌آید، تفاوت چندانی با آمار‌هایی که ۱۰ سال پیش در این زمینه ارائه می‌شد، ندارد. رسانه‌ها و حتی مسئولان مختلف نرخ شیوع اختلالات روانی در ایران را بین ۲۳ تا ۲۵ درصد اعلام می‌کنند و بدون اینکه توجهی داشته باشند همین آمار یک سال پیش، دو سال پیش و حتی ۱۰ سال پیش به همین صورت ارائه شده، از پیشوند «طبق آخرین برآورد‌ها» استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
میزان شیوع اختلالات روانی میان نیروی کار در ایران به درستی مشخص نیست و مهمتر از آن دقیقا نمی‌دانیم چه مشاغلی و به چه میزان در معرض آسیب‌های روانی هستند.
اطلاعات ناقص درباره شیوع اختلالات روانی شاغلان
همانطور که عنوان شد، تحقیق مستقل و فراگیری درباره میزان شیوع اختلالات روانی در میان نیروی کار، از کارگران گرفته تا کارمندان و افرادی که شغل آزاد دارند، صورت نگرفته و به درستی مشخص نیست حدود ۲۴ میلیون نفری که در ایران سر کار می‌روند از نظر روحی و روانی چه وضعیتی دارند و نیازمند چه خدماتی هستند. این واقعیت زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که بدانیم در ایران حدی از سلامت روان شرط استخدام و بقای شغل است، یعنی اینکه فرض بر آن است که وقتی کسی سر کار می‌رود و کار کردنش چند سالی طول می‌کشد، یعنی دچار اختلالات روانی جدی نیست و اگر با چنین اختلالاتی درگیر شود، بیش از آنکه ژنتیک را در این زمینه دخیل بدانیم، باید شرایط محیط را مقصر قلمداد کنیم.
نبود تحقیقات مستقل و دقیق درباره اختلالات روانی نیروی کار باعث شده آمار‌های ارائه شده در این زمینه اختلاف عجیب و غریبی با هم داشته باشد. در یک گزارش که همین یک سال پیش منتشر شده با استناد به نرخ جهانی اختلالات روانی نیروی کار عنوان شده است که ۱۰ تا ۱۲ درصد شاغلان ایرانی افسرده‌اند. از آنجا که نیمی از کسانی که دچار اختلالات روانی هستند، افسردگی دارند می‌شود نتیجه گرفت که بین ۲۳ تا ۲۵ درصد شاغلان ایرانی با اختلالات روانی دست به گریبانند. این در حالی است که دو سال پیش معاون پیشگیری اداره کل امور اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نرخ اختلالات روانی میان کارگران را ۳۳ درصد اعلام کرد. حسین مدنی البته این نرخ را بر اساس نرخ اعتیاد کارگران اعلام کرده است و با این فرض که اختلالات روانی به اعتیاد منجر می‌شود، به این نتیجه رسیده که هر کارگر معتادی اختلال روانی دارد. این نتیجه‌گیری آشکارا اشتباه است، چون هیچ تحقیقی ثابت نکرده هر فرد معتادی دچار اختلالات روانی است و هر کسی که معتاد نیست، از نظر روانی کاملا سالم است.
پژوهش‌های موردی درباره نرخ شیوع اختلالات روانی در میان کارگران انجام شده است که بیشتر علمی به حساب می‌آیند، هر چند این پژوهش‌ها نیز روایی قابل قبولی ندارند و نمی‌توان بر اساس آنها نرخ شیوع اختلالات روانی در میان کارگران را مشخص کرد و مهمتر از آن نمی‌توان دقیقا ردگیری کرد که محیط نامناسب کار چه تاثیری بر ابتلای افراد به اختلالات روانی داشته است. پژوهشی که سال ۹۵ روی ۱۶۷ نفر از کارگران پتروشیمی در بندر عسلویه انجام شده، نشان می‌دهد که بین ۲۹ تا ۴۴ درصد کارگران افسردگی، اضطراب و استرس دارند.
بهروز بیرشک (روانشناس) در گفتگو با ایلنا، می‌گوید: در چند سال اخیر توجه بیشتری به بهداشت روان شده است، اما به نظر می‌رسد هنوز توجهات به این مقوله کافی نیست.
او با بیان اینکه بهداشت روان در عملکرد افراد و تعامل آنها با دیگران تاثیر زیادی دارد، عنوان می‌کند: در ایران میزان اختلالات روانی بالاست و این خود را در فشار روانی روی افراد و درگیری‌ها و خشونت‌های اجتماعی نشان می‌دهد. بر همین اساس نهاد‌های مسئول تصمیم گرفتند در سطح شهر‌ها کلینیک‌های کنترل خشم راه‌اندازی کنند.
نرخ اختلالات روانی بر اساس آمار‌های جهانی و پایش‌های ملی تعیین می‌شود. نمی‌توان با استناد به این آمار و نسبت برقرار کردن نرخ اختلالات روانی میان کارگران را محاسبه کرد، بلکه برای تعیین این نرخ نیاز به تحقیقات مستقل و ویژه داریم.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: آمار دقیقی درباره میزان شیوع اختلالات روانی در بین کارگران وجود ندارد. این در حالی است که این مساله بسیار اهمیت دارد. اگر بخواهیم بر اساس شاخص‌های دیگر به سنجش سلامت روان کارگران بپردازیم شاید نرخ چندان امیدوارکننده‌ای به دست نیاوریم.
به گفته او، تعداد کارگرانی که سطح معیشت بالایی داشته و در رفاه زندگی کنند در ایران بسیار کم است و کارگران اغلب جزء قشر آسیب‌پذیر به حساب می‌آیند و برای گذران معاش مجبورند چندین کار را به عهده بگیرند. در نتیجه کارگران بسیار بیشتر از افراد دیگر تحت استرس هستند و باید سلامت روان آنها مورد توجه قرار گیرد. اگر به این مسائل توجهی نشود دچار بحران شدیدی می‌شویم. کارگرانی که دچار مشکلات روانی هستند هم در عملکرد فردی دچار مشکل می‌شوند و هم در تعامل با دیگران مشکل دارند.
خط مشاوره‌ای که فراموش شد
هرچند مطالب قابل استنادی درباره نرخ شیوع اختلالات روانی در میان شاغلان وجود ندارد، اما تا بخواهید گزارش و اظهارنظر درباره عوامل منفی در محیط کار وجود دارد. اصطلاح «محیط کار سمی» اصطلاحی است که در بسیاری از این نوشته‌ها به کار رفته است. در مجموع عواملی مانند نبود امنیت شغلی، روابط اجتماعی ضعیف در محیط کار، نگرش منفی همه‌گیر، تنش‌های شغلی، مدیریت ضعیف که منجر به کار زیاد یا تبعیض شود و همچنین پنهان ماندن مسائل کار از فرد شاغل، سلامت روانی افراد شاغل را تهدید می‌کند. مواردی چون ساعت کاری زیاد و نا‌منظم و همچنین کار در شب نیز سلامت روان افراد را تهدید می‌کند. همچنین اگر فرد نتواند تناسبی میان کار و زندگی شخصی و خانوادگی‌اش برقرار کند، ممکن است دچار مشکلات روانی شود. قرائن و شواهد نشان می‌دهد که این عوامل در بسیاری از محیط‌های شغلی در ایران قوی هستند. یکی از مهمترین دلایل چنین ادعایی امنیت شغلی پایین در ایران است که نمود آن را در قرارداد‌های موقت شغل مشاهده می‌کنیم.
۱۴ تیر امسال علی خدایی (عضو کارگری شورای عالی کار) عنوان کرد که کمتر از چهار درصد کارگران امنیت شغلی دارند. چنین شرایطی می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامت روان نیروی کار باشد. با این وجود توجه زیادی به این مساله نمی‌شود و در حالی که در سال‌های اخیر مباحثی درباره ایجاد واحد‌های مشاوره و روانشناسی در محیط‌های مختلف از جمله دانشگاه‌ها مطرح شده است، چنین چیزی در محیط‌های کار به طور جدی پیگیری نشده است.
سال ۹۳ میرمحمد صادقی (مدیرکل وقت دفتر مشاوره سازمان بهزیستی) با بیان اینکه خط مشاوره ویژه کارگران با همراهی وزارت رفاه راه‌اندازی شده است، گفت: این خط مشاوره راهنمایی‌های لازم را در موضوعات مختلف ازجمله مسائل کاری به کارگران ارائه می‌کند و کارگران می‌توانند با تماس با شماره ۴۳۹۴ از خدمات مشاوره‌ای در نظر گرفته شده استفاده کنند.
این خط خیلی زود فراموش شد و البته ایجاد مراکز مشاوره و روان‌شناختی در محیط‌های کار نیز هرگز مورد توجه قرار نگرفت. این در حالی است که با حقوق ناچیز کارگران نمی‌توان انتظار داشت آنها به صورت شخصی به مراکز مشاوره یا روانشناسان مراجعه کنند. بر اساس مصوبه شورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در تهران نرخ یک جلسه ۴۵ دقیقه‌ای مشاوره یا روانشناسی بسته به تحصیلات درمانگر بین ۷۲ تا ۱۶۵ هزار تومان متغیر است. این رقم در شهرستان‌ها نیز از ۵۲ هزار تومان شروع و به ۱۲۵ هزار تومان ختم می‌شود. با توجه به اینکه مشاوره و روانشناسی موثر معمولا طولانی بوده و یک فرد باید برای چند ماه هر هفته به مشاور یا روانشناس مراجعه کند، در خوشبینانه‌ترین حالت چنین خدماتی ۱۰ درصد حقوق یک حداقلی‌بگیر را شامل می‌شود. کارگری که در تهران زندگی می‌کند و می‌خواهد پیش یک مشاور یا روانشناس سطح اول برود باید ماهانه حداقل ۶۰۰ هزار تومان یعنی حدود یک سوم حقوقش را خرج کند.
بیرشک (روانشناس) با بیان اینکه باید تاکید کرد که مسائل اقتصادی یکی از عمده مواردی است که بر نیروی کار به ویژه کارگران فشار روانی وارد می‌کند، عنوان می‌کند: بسیاری از کارگران حقوقی دریافت می‌کنند که تا پایان ماه هم نمی‌رسد. آنها پس‌انداز و حساب بانکی ندارند و این عوامل باعث ایجاد مشکل و اختلال می‌شود.
سومین عامل مرگ و میر در جهان و دومین عامل مرگ و میر در ایران بعد از تصادفات، حوادث ناشی از کار است. سال گذشته حدود ۱۰ هزار نفر در ایران آسیب شغلی دیدند. کاهش شش درصدی حوادث کار در ایران نشان از توجه به این مقوله است، اما کانون توجه حوادث جسمی است و اصلا در پروتکل‌های مربوط به حوادث شغلی توجه جدی به آسیب‌های روانی مربوط به کار نشده است.
او ادامه می‌دهد: نرخ اختلالات روانی بر اساس آمار‌های جهانی و پایش‌های ملی تعیین می‌شود. نمی‌توانیم با استناد به این آمار و نسبت برقرار کردن نرخ اختلالات روانی میان کارگران را محاسبه کرد، بلکه برای تعیین این نرخ نیاز به تحقیقات مستقل و ویژه داریم.
این استاد دانشگاه می‌گوید: باید مطالعاتی در این زمینه صورت بگیرد. کارخانجات و مراکزی که تعداد زیادی کارگر دارند می‌توانند با دانشگاه‌ها همکاری کرده و اجازه تحقیقات مستقل درباره نرخ اختلالات روانی در میان کارگران را بدهند.
به گفته او، ما زیر شاخه‌ای به نام روانشناسی صنعتی داریم و روانشناسان تمایل به کار در محیط‌های شغلی هستند. قطعا اگر این کار با همکاری بنگاه‌های اقتصادی و کارخانه‌ها باشد هزینه‌ها کاهش یافته و نتایج بهتری به دست می‌آید.
همکاری دانشگاه‌ها و واحد‌های تولیدی
سومین عامل مرگ و میر در جهان و دومین عامل مرگ و میر در ایران بعد از تصادفات، حوادث ناشی از کار است. سال گذشته حدود ۱۰ هزار نفر در ایران آسیب شغلی دیدند. کاهش شش درصدی حوادث کار در ایران نشان از توجه به این مقوله است، اما کانون توجه حوادث جسمی است و اصلا در پروتکل‌های مربوط به حوادث شغلی توجه جدی به آسیب‌های روانی مربوط به کار نشده است. گام اول در این زمینه انجام تحقیقاتی مستقل و فراگیر درباره اختلالات روانی محیط کار است. در شرایطی که کارفرمایان مدام دم از نبود نقدینگی می‌زنند و در وضعیتی که حقوق کارگران یک سوم نیاز‌های آنها را هم برطرف نمی‌کند، شاید توجه به اختلالات روانی و مراجعه به مشاور و روانشناس اندکی لوکس به نظر برسد، اما این همان باور غلطی است که درباره آسیب‌های روانی وجود دارد و باعث می‌شود افراد کمتر به مشاور و روانشناس رجوع کنند. همکاری بین دانشگاه‌ها و مراکز صنعتی می‌تواند به تحقیقات در زمینه اختلالت روانی کارگران کمک کند و در چنین شرایطی می‌توان انتظار داشت که گام‌هایی در راستای بهبود محیط کار برداشت. این خود منجر به افزایش بهره‌وری خواهد شد و به شرط آنکه طرح توجیهی مناسبی برای مداخلرات روانی در محیط‌های صنعتی ارائه شود، هم کارفرمایان و هم کارگران از آن منتفع می‌شوند.
منبع: ایلنا
کلیدواژه: روانشناسی سلامت روان کارگران مشاوره اختلالات روانی آسیب های شغلی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.ilna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایلنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۳۳۴۴۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
لزوم همراهی علم و عمل در رشته‌های روانشناسی و مشاوره
خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ با صنعتی شدن جامعه و در نتیجه پیچیده‌تر شدن نظام اجتماعی، تأثیر فرد و جامعه نیز پیچیده می‌شود و انسان نیز هر روز مشکلات بیشتری فراروی خود خواهد دید.
افزایش جمعیت، مشکلات اقتصادی، تعارضات بین نظام‌های سنتی گذشته و نظام‌های جدید، احساس عدم امنیت و تنهایی، پوچی و بی‌معنایی زندگی، افزایش انتظارات از زندگی، پیچیدگی انتخاب‌ها در حوزه ازدواج، شغل، تحصیل، شهرنشینی و حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی و روانی ناشی از عوامل مختلف نیازمند به اشخاصی است که در حوزه‌های مختلف بهداشت روانی فعالیت می‌کنند.
به مناسبت نهم اردیبهشت، روز روانشناس و مشاوره به سراغ یکی از استادان پیشکسوت و مدیر گروه رشته مشاوره در مقطع دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد رفتیم.
محمود جاجرمی دارای مدرک دکتری مشاوره از دانشگاه علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و عضو هیئت علمی تمام‌وقت گروه روانشناسی و مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد است و مقطع کارشناسی خود را در رشته روانشناسی بالینی دانشگاه فردوسی مشهد و دوره کارشناسی ارشد را در رشته مشاوره تحصیلی در دانشگاه علامه طباطبایی گذرانده در گفت‌وگویی با خبرنگار آنا از الزامات رشته روانشناسی و مشاوره گفته که در ادامه خواهیم خواند.
آنا: برای اینکه دانشجویان بتوانند بسیار توانمند در رشته روانشناسی ورود کنند چه پیشنهادی می‌دهید؟
جاجرمی: در هر علمی لازمه موفقیت تلاش و کوشش فراوان است. به دانشجویان این رشته توصیه می‌کنم که مطالعه زیادی داشته باشند؛ زیرا موضوع مورد مطالعه روانشناسی، انسان است و انسان نیز شئون زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی زیادی دارد، فهم رفتار و تلاش برای تغییر رفتار انسان در راستای مطلوب، کار بسیار دشواری بوده و تلاش در امر تحصیل در دانشگاه و شرکت در کارگاه‌های مختلف آموزشی در اشکال مختلف آن از دیگر ضرورت‌های تقویت بنیه علمی است.
همراه شدن علم و عمل نیز به پختگی طالبان علم در این رشته کمک شایانی می‌کند و در نهایت آنچه مهم بوده، توجه به سلامت شخصیت و روان خود روانشناسان است؛ زیرا هدف از مطالعه و تحصیل در این علم، کمک به خود و دیگران بوده؛ چنانچه فرد در حل مشکلات شخصی خود ناتوان باشد و نتواند تعارضات و مسائل شخصی خود را حل کند در حل مشکلات دیگران نیز موفق نخواهد بود.
آنا: اهمیت نقش روانشناسی و مشاوره در ارتقای بهداشت روانی جامعه را توضیح دهید.
جاجرمی: اگرچه نهاد‌ها و مؤسسات مختلفی در حوزه‌های بهداشت روانی درگیر هستند و فعالیت می‌کنند، روانشناسان و مشاوران نیز به‌صورت تخصصی به مسائل بهداشت روانی در جامعه می‌پردازند. خانواده، مدارس، دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه، وزارتخانه‌های مختلف ازجمله وزارت بهداشت، ارشاد، ورزش و جوانان و سازمان بهزیستی در این باره فعالیت می‌کنند؛ اما نقش روانشناسان و مشاوران نیز نقش محوری بوده که هدف آن کمک به افراد جامعه در پیشگیری و درمان آسیب‌های روانی، اجتماعی و معنوی و تصمیم‌گیری در شئون مختلف زندگی است.
آنا: نقش و جایگاه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره در هویت بخشی به حرفه روانشناسی و مشاوره را چگونه تبیین می‌کنید؟
جاجرمی: با توجه به نیاز روزافزون جامعه به خدمات مشاوره، روانشناسی و وجود تعداد قابل توجهی از روانشناسانی که در جامعه به ارائه خدمات روان‌شناختی و مشاوره می‌پردازند، لازم بود که این فعالیت‌ها قانونمند شده و رویه مناسبی در فعالیت‌های متخصصان در حوزه بهداشت روانی در جامعه وجود داشته باشد.
با تصویب سازمان نظام روانشناسی و مشاوره، اکنون تصمیم‌گیری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها، انتخاب روش‌های کارآمد در اشاعه این اهداف، تعامل با مسئولان، استفاده از رسانه‌های خبری، اطلاع‌رسانی‌ها، نظارت بر فعالیت‌های تعیین تعرفه خدمات روانشناسی و مشاوره، برگزاری همایش‌ها و همکاری با نهاد‌های مختلف و ... می‌تواند برای روشن شدن جایگاه مشاوران و روانشناسان بسیار مفید، ضروری و کارآمد باشد که این مهم بر عهده نظام روانشناسی و مشاوره است.
آنا: در رشته مشاوره و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد چه تعداد دانشجو و هیئت علمی دارید؟
جاجرمی: یک هزار و ۳۱۸ دانشجو در رشته‌های روانشناسی و مشاوره مشغول به تحصیل بوده که از این تعداد ۱۲۸ نفر در مقطع دکتری، ۳۶۶دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد و ۹۲۴دانشجو در رشته کارشناسی مشغول به تحصیل هستند.
اکنون پنج عضو هیئت علمی تمام‌وقت و ۳۰ نفر از استادان هیئت علمی وابسته در این رشته‌ها با دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد همکاری می‌کنند.
آنا: این رشته‌ها از چه سالی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد دایر شده‌اند؟
جاجرمی: رشته روانشناسی در مقطع کارشناسی از سال ۱۳۸۵، رشته‌های روانشناسی عمومی و روانشناسی تربیتی در مقطع کارشناسی ارشد از سال ۱۳۸۹ و رشته‌های روانشناسی، روانشناسی تربیتی و مشاوره در مقطع دکتری از سال ۱۳۹۳ راه‌اندازی شده‌اند.
آنا: استقبال دانشجویان از این دو رشته چگونه است؟ بیشتر دانشجویان دختر استقبال می‌کنند یا دانشجویان پسر؟
جاجرمی:از ابتدای تأسیس رشته روانشناسی در مقاطع و گرایش‌های مختلف، متقاضیان این رشته بیش از حد انتظار بوده و در سال‌های متمادی این نگرش مثبت نسبت به رشته‌های مذکور وجود داشته و اشتیاق به تحصیل در این رشته‌ها در حال فزونی است. از ابتدای تأسیس رشته روانشناسی تاکنون دختران در همه مقاطع تحصیلی، بیشترین متقاضیان این رشته بوده‌اند.
آنا: چند نفر از استادان بنام ایران را که برای پایه‌گذاری این رشته‌ها تلاش بسیاری کردند را نام ببرید.
جاجرمی: نظام روانشناسی و مشاوره در سال ۱۳۸۲ بنیان‌گذاری شد که یک سازمان غیردولتی است؛ البته افراد زیادی در تأسیس گسترش و تقویت این رشته‌ها فعالیت بسیاری کردند که ازجمله این استادان می‌توان استادان بنامی مانند شاملو، کاردان، منصور، شفیع‌آبادی، دادستان، هومن، دلاور، گنجی، پاشا شریفی، تبریزی، نوابی نژاد، افروز، حاتمی، الهیاری، فتحی آشتیانی و... را ذکر کرد.
گفت‌وگو از لادن لنگری
انتهای پیام/
مسمومیت ۲۹ پزشک با مشروبات الکلی تقلبی در شیراز