به نقل از «فرارو»

همه چیز درباره دادگاه‌های اطفال و نوجوانان؛ از شرایط ویژه قضات تا صلاحیت دادگاه

تاریخ انتشار: ۲۵ تیر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۴۲۶۰۰۲

  فرارو- یکی از مباحث مهم در قانون آیین دادرسی تعیین صلاحیت مراجع قضایی است وقتی که جرمی ارتکاب یافت باید از بین کلیه دادگاه‌های کیفری تعیین کرد که کدام یک صلاحیت قضاوت رفتار مرتکب را دارد.

منظور از صلاحیت در اصطلاح حقوقی توانایی و الزامی است که مراجع قضایی در رسیدگی به دعاوی به موجب قانون دارند و در تعریف دیگر صلاحیت کیفری عبارت از شایستگی و اختیاری می‌باشد که به موجب قانون برای مرجع رسیدگی به امور کیفری واگذار شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

قانون گذار بر مبنای نوع جرم، اهمّیت جرم ارتکابی، محل وقوع جرم، موقعیت شغلی و اجتماعی بزهکار و نیز با در نظر گرفتن سن وی دادگاه صالح را تعیین می‌کند به موجب ماده ۲۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه‌های کیفری به دادگاه کیفری یک، دادگاه کیفری دو، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاه نظامی تقسیم می‌شوند در این نوشتار قصد داریم به بررسی صلاحیت و شیوه کار دادگاه اطفال و نوجوانان بپردازیم.

به دلیل حساسیت خاص دوران کودکی و نوجوانی و به جهت اینکه شخصیت افراد در این دوران شکل می‌گیرد لذا در صورت ارتکاب جرم از سوی اطفال و نوجوانان باید شیوه دادرسی آن‌ها متفاوت از شیوه دادرسی بزرگسالان باشد؛ بنابراین لازم است پلیس و قضاتی که با اطفال و نوجوانان سر و کار دارند از طریق ایجاد دوره‌های آموزشی با علوم مختلفی از قبیل: روان شناسی کودک، مددکاری اجتماعی و جرم شناسی آشنایی کاملی داشته باشند.

همچنین دادرسی باید کاملاً غیر علنی و با حفظ حریم اطفال انجام گیرد. تشکیل پرونده شخصیت که حاوی اظهار نظر متخصصان مختلف علوم پزشکی، روان شناسی، مددکاری اجتماعی و جرم شناسی است، در کنار پرونده کیفری به منظور اتخاذ واکنش مناسب با شخیصت طفل یا نوجوان ضرورت دارد.

همان طور که ملاحظه فرمودید برخورد با اطفال بزهکار به منظور بازسازگاری آن‌ها برای بازگشت دوباره به جامعه مستلزم دادرسی ویژه‌ای است منظور از دادرسی ویژه مجموعه قواعد منسجمی است که در زمینه کشف جرم، تعقیب، تحقیقات مقدمات و نحوه دادرسی باید از بدو تماس کودک و نوجوان با مقامات انتظامی و قضایی به لحاظ ارتکاب اعمال مغایر با قانون تا خاتمه رسیدگی به اتهام او رعایت گردد به همین منظور دادگاه اطفال و نوجوانان به جهت رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان در سیستم قضایی ایران تأسیس شده است.

دادگاه اطفال و نوجوانان صلاحیت رسیدگی به جرائم دو دسته از افراد را دارد:

۱- اطفال
منظور از طفل کسی است که به حد بلوغ شرعی نرسیده است. همان طور که می‌دانید سن بلوغ در پسر پانزده سال تمام قمری و در دختر نه سال تمام قمری است.

۲- اشخاص کمتر از ۱۸ سال تمام شمسی (نوجوانان)
بنابراین اصل بر این است که رسیدگی به کلیه جرایم اطفال و افراد کمتر از ۱۸ سال تمام شمسی در صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان می‌باشد؛ ولی اصل مذکور یک استثنا به شرح ذیل دارد:

اگر افراد بالغ زیر ۱۸ سال مرتکب یکی از جرایم مشمول صلاحیت دادگاه کیفری یک یا دادگاه انقلاب شوند به جرایم آنان در دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به جرایم نوجوانان رسیدگی می‌شود و متهم از کلیه امکاناتی که در دادگاه اطفال و نوجوانان اعمال می‌شود بهره‌مند خواهد شد.

لازم به ذکر است که هرگاه در حین رسیدگی سن متهم از ۱۸ سال تمام تجاوز نماید رسیدگی به اتهام وی مطابق قانون در دادگاه اطفال و نوجوانان ادامه می‌یابد چنانچه قبل از شروع به رسیدگی سن متهم از ۱۸ سال تمام تجاوز کند، رسیدگی به اتهام وی حسب مورد در دادگاه کیفری صالح صورت می‌گیرد در این صورت متهم از کلیه امتیازاتی که در دادگاه اطفال و نوجوانان اعمال می‌شود بهره مند می‌گردد بنابراین ملاک رسیدگی در دادگاه اطفال و نوجوانان این است که سن فرد مذکور از زمان ارتکاب جرم تا قبل از شروع به رسیدگی در دادگاه از ۱۸ سال تجاوز نکند.

تشکیلات دادگاه اطفال و نوجوانان
دادگاه اطفال و نوجوانان در حوزه قضایی شهرستان یا مرکز استان تشکیل می‌­شود که ریاست آن در شهرستان­‌های غیر از مرکز استان با رئیس دادگستری و در شهرستان­‌های مرکز استان با رئیس کل دادگاه­‌های شهرستان مرکز استان می­‌باشد.

قضات دادگاه اطفال و دادسرای نوجوانان
قضات دادگاه و دادسرای اطفال و نوجوانان توسط رئیس قوه قضاییه و از بین قضاتی که حداقل پنج سال سابقه خدمت قضایی دارند با رعایت سن و تأهل و ترجیحاً داشتن فرزند انتخاب می‌شوند.

مشاوران دادگاه اطفال و نوجوانان
در دادگاه اطفال و نوجوانان حضور مشاور الزامی است رئیس کل دادگستری استان، در راستای اقدامات تربیتی و حمایتی از اطفال برای هر شعبه از دادگاه اطفال حداقل چهار نفر مرد و زن را از بین متخصصان علوم تربیتی، روان‌شناسی، جرم شناسی، مددکاری اجتماعی، دانشگاهیان و فرهنگیان آشنا به مسائل روان‌شناختی و تربیتی کودکان و نوجوانان، اعم از شاغل یا بازنشسته، به مدت دو سال (انتخاب مجدد آنان بلامانع است) به عنوان مشاور دادگاه انتخاب می­‌کند.

در کنار دادگاه اطفال و نوجوانان و در محل تشکیل آن شعبه‌ای از دادسرای عمومی و انقلاب به سرپرستی یکی از معاونان دادستان و در صورت لزوم یک یا چند دادیار و بازپرس دایر می­‌گردد تا تحقیقات مقدماتی جرائم اطفال و نوجوانان را انجام دهد.

لازم به ذکر است که انتشار جریان رسیدگی دادگاه و دادسرای اطفال و نوجوانان، افشای هویت و مشخصات متهم به وسیله مطبوعات یا سایر رسانه­‌های عمومی یا به هر روش دیگری ممنوع می‌باشد و متخلفین مورد پیگرد قانونی قرار می‌­گیرند.

ترتیب رسیدگی در دادگاه اطفال و نوجوانان
دادگاه اطفال و نوجوانان وقت جلسه رسیدگی را تعیین و به والدین، اولیاء یا سرپرست قانونی طفل یا نوجوان، وکیل وی و دادستان و شاکی ابلاغ می‌کند.

توجه به این نکته ضروری است که هرگاه در موقع رسیدگی سن متهم ۱۸ سال و یا بیشتر باشد وقت دادرسی فقط به متهم یا وکیل او ابلاغ می‌گردد.

لازم به ذکر است که هرگاه مصلحت طفل اقتضاء کند ممکن است تمام یا قسمتی از دادرسی در غیاب او به عمل آید.

موارد الزامی حضور وکیل در دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان
در جرائم زیر دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان به، ولی یا سرپرست قانونی متهم ابلاغ می‌کند که برای او وکیل تعیین کند در صورت عدم تعیین وکیل یا عدم حضور وکیل تعیین شده بدون عذر موجه مرجع قضایی برای متهم وکیل تعیین می‌کند:

۱- جرائم با مجازات سلب حیات
۲- جرائم با مجازات حبس ابد
۳- جرائم با مجازات قطع عضو
۴- جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیشتر از آن
۵- جرائم تعزیری درجه ۱ تا ۶،
۶- جرائم اعم از عمدی و غیر عمدی مستلزم پرداخت دیه یا ارش بیش از خمس دیه کامل

جرائم تعزیری درجه ۱ تا ۶ جرائمی هستند که مجازات‌های آن به شرح ذیل می‌باشد:

درجه ۱
حبس بیش از بیست و پنج سال
جزای نقدی بیش از یک میلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
مصادره کل اموال
انحلال شخص حقوقی

درجه ۲
حبس بیش از پانزده تا بیست و پنج سال
جزای نقدی بیش از پانصد و پنجاه میلیون (۵۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یک میلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال

درجه ۳
حبس بیش از ده تا پانزده سال
جزای نقدی بیش از سیصد و شصت میلیون (۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا پانصد وپنجاه میلیون (۵۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال

درجه ۴
حبس بیش از پنج تا ده سال
جزای نقدی بیش از یکصد و هشتاد میلیون (۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا سیصد و شصت میلیون (۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
انفصال دائم از خدمات دولتی و عمومی

درجه ۵
حبس بیش از دو تا پنج سال
جزای نقدی بیش از هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یکصد و هشتاد میلیون (۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از پنج تا پانزده سال
ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی
ممنوعیت دائم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی

درجه ۶
حبس بیش از شش ماه تا دو سال
جزای نقدی بیش از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
شلاق از سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه و تا نود و نه ضربه در جرائم منافی عفت
محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از شش ماه تا پنج سال
انتشار حکم قطعی در رسانه‌ها
ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
تجدیدنظر خواهی از آراء دادگاه اطفال و نوجوانان
کلیه آراء صادره از دادگاه اطفال و نوجوانان صرف نظر از نوع جرم ارتکابی و میزان مجازات آن قابل تجدیدنظر است. درخواست تجدیدنظر از آراء و تصمیمات دادگاه اطفال و نوجوانان را می‌توان به دفتر دادگاه صادر کننده حکم یا دفتر دادگاه تجدیدنظر استان یا چنانچه طفل یا نوجوان در کانون اصلاح و تربیت نگهداری می‌شود به دفتر کانون اصلاح و تربیت تسلیم نمود.

منبع: فرارو

کلیدواژه: دادگاه اطفال داگستری قوه قضاییه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۴۲۶۰۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حقایق نسل‌کشی غزه با صدور احکام بین‌المللی علیه نتانیاهو آشکارتر می‌شود

برخی رسانه‌ها در روز‌های اخیر گزارش دادند که تلاش‌ها به صورت برنامه‌ریزی شده برای عملیاتی شدن حکم دیوان کیفری بین‌المللی و بازداشت سران این رژیم در صدر آنها بنیامین نتانیاهو، ادامه دارد.

 این که اجرایی شدن این حکم می‌تواند چه نقشی در ادامه نسل‌کشی و رویکرد رژیم صهیونیستی در اراضی اشغالی به ویژه نوار غزه داشته باشد موضوعی است که باشگاه خبرنگاران جوان آن را در گفتگوی اختصاصی با «دیوید پالمبو-لیو»، استاد حقوق دانشگاه استنفورد بررسی کرده که در ذیل مشروح آن از نظرتان می‌گذرد. 

-رویکرد محافل جهانی در برابر نسل‌کشی در غزه را چگونه می‌بینید؟

دیوید پالمبو-لیو: دستور دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) در پاسخ به یک پرونده نسل‌کشی علیه اسرائیل که توسط آفریقای جنوبی تشکیل شده بود، صادر شد، که منجر به صدور حکم اضطراری اولیه توسط دادگاه جهانی در ژانویه شد و از اسرائیل خواست از اقدامات نسل‌کشی در غزه اجتناب کند.

به نظر من واکنش سریع دیوان بین المللی دادگستری به پرونده آفریقای جنوبی ستودنی است و آن یک پیروزی عمیق برای فلسطینی‌ها در تاریخ مبارزات قانونی آنها برای بازگرداندن حقوقی است که قبلاً کشور‌های غربی را مجبور کرده از اسرائیل فاصله بگیرند. این حکم که یک ماه پس از ارائه پرونده نسل‌کشی صادر شد، نشان دهنده حساسیت دادگاه به افکار عمومی جهانی است.

عدم عضویت فلسطین در دادگاه مستقر در لاهه مانع از صدور چنین دستوری است. فلسطین عضو دیوان بین المللی دادگستری و طرف پرونده نسل‌کشی نیست، بنابراین دادگاه جهانی نمی‌تواند دستور آتش بس صادر کند. احکام ICJ به شکایت جمعی که در ماه نوامبر به دادستان دیوان کیفری بین‌المللی ارائه شد، کمک می‌کند که اسرائیل را به نسل‌کشی متهم می‌کند و خواستار صدور حکم بازداشت علیه مقامات ارشد رژیم اسرائیل، از جمله بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر است.

- نقش اساسی دیوان کیفری بین المللی در کمک به فلسطینی‌ها چیست؟

دیوید پالمبو-لیو: به رسمیت شناختن بی نظیر فلسطین از سوی دادگاه به عنوان یک کشور کار بزرگی در برهه امروز است. علیرغم عدم به رسمیت شناختن دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) از سوی اسرائیل، من معتقدم این دادگاه همچنان با نفوذ باقی می‌ماند و با استناد به یک حکم قضایی سال ۲۰۲۱ مبنی بر اینکه صلاحیت رسیدگی به جنایات سنگین ارتکابی در سرزمین‌های فلسطینی اشغالی از جمله جنایات جنگی احتمالی در میدان را دارد.

با وجود شواهد فزاینده مبنی بر ارتکاب جنایات جنگی جدی در غزه، امیدوارم که دیوان کیفری بین المللی بتواند به زودی حکم بازداشت نتانیاهو و دیگر مقامات رژیم اسرائیل را صادر کند. تهدید موجودیت یک جامعه، قطع دسترسی به نیاز‌های اولیه از جمله برق، آب، غذا و خدمات بهداشتی، بمباران بیمارستان‌ها و غیرنظامیان و مجبور کردن مردم به آوارگی و نسل‌کشی است.

باید به دادستان مدارک و دلایل قانونی و سایر مدارک قانع کننده ارائه شود. اگر مدرک مشخصی ارائه شود، برای او چالش برانگیز است که کاری انجام ندهد، بنابراین فشار بین المللی باید در آنجا افزایش یابد. وکلا و جامعه مدنی به دادستان می‌گویند که شما موظف به انجام کاری هستید، زیرا اعتبار دیوان کیفری بین المللی خدشه دار می‌شود.

از طرف دیگر وکلا نیز می‌توانند به این پرونده فشار بیاورند و آن را بیشتر تحت فشار قرار دهند، اگر دادستان به تنهایی کار کند و از سوی اسرائیل و حامیان قدرتمند آن احساس فشار کند، به سختی می‌تواند کاری انجام دهد. اما اگر دادستان احساس کند توسط صد‌ها هزار وکیل در سراسر جهان حمایت و کنترل می‌شود، نتیجه خواهد گرفت.

وکلا می‌توانند به دادستان بگویند که ما می‌دانیم که به دلیل فشار اسرائیل، باز کردن پرونده برای شما دشوار است. ما می‌توانیم به شما کمک کنیم. تحلیل پرونده و قانون ارائه دهید. نسل‌کشی مهمترین و بالاترین سطح جرم است. ما نمی‌توانیم در مورد نسل‌کشی سکوت کنیم.

در ماه نوامبر، زمانی که می‌خواستیم دادخواست دادگاه بین‌المللی کیفری خود را ارائه کنیم، در کمتر از یک هفته، ۶۵۰ وکیل از سراسر جهان، از پاکستان، شیلی، کشور‌های اروپایی تا آفریقا، در کشتی حضور داشتند.

آن زمان بود که تصمیم گرفتیم مسیر دیگری را در پیش بگیریم. ما با هم کار را شروع کردیم و از کشوری به کشور دیگر با کمک کانون‌های وکلا رفتیم. در حال حاضر من معتقدم که بیش از ۱۰۰۰۰۰ وکیل از پرونده ما حمایت می‌کنند. این عمدتا به این دلیل است که در برخی از کشور‌های وسیع، کانون‌های ملی وکلای دادگستری تلاش‌های ما را تایید کرده اند و این به ما قدرت زیادی داده است. به عنوان مثال الجزایر و مراکش.

-به نظر شما اسرائیل تا چه حد به حکم دیوان بین المللی دادگستری اهمیت خواهد داد؟

دیوید پالمبو-لیو: در دنیا، یک رژیم سیاسی اگر به تصمیمات دیوان بین المللی دادگستری احترام نگذارد آینده‌ای ندارد، در غیر این صورت شما تبدیل به یک اراذل و اوباش بین المللی می‌شود. به نظر من سکوت غرب در قبال جنایات نسل‌کشی اسرائیل در غزه باید به شدت محکوم شود و معتقدم که امتناع آنها از محکومیت نسل‌کشی مستمر اسرائیل به شهرت آنها در سراسر جهان لطمه خواهد زد.

-به نظر شما رویکرد آمریکا در قبال نسل‌کشی در اسرائیل چه تاثیری می‌تواند در آینده سیاسی این کشور داشته باشد؟

دیوید پالمبو-لیو: نظرسنجی جدید نشان می‌دهد اکثریت آمریکایی‌ها اکنون جنگ نسل‌کشی اسرائیل در نوار غزه را تایید نمی‌کنند، زیرا این رژیم شروع به از دست دادن حمایت از متحد بزرگ خود یعنی آمریکا کرده است. موسسه نظرسنجی گالوپ مستقر در آمریکا می‌گوید نظرسنجی جدید آن نشان می‌دهد که حمایت از جنایات اسرائیل در غزه از ۵۰ درصد در نوامبر به ۳۶ درصد در ماه مارس کاهش یافته است. گالوپ دریافت که حداقل ۵۵ درصد از آمریکایی‌ها اکنون مخالف جنگ هستند. مردم بیشتری در ایالات متحده کاملاً از ماهیت وحشیانه رژیم در تل آویو آگاه شده اند.

اکنون قصد نسل‌کشی تل آویو برای ده‌ها میلیون نفر در سراسر آمریکا آشکار شده است. در عین حال، جنبش همبستگی با فلسطین در آمریکا به طور تصاعدی رشد کرده است. مردم در تظاهرات گسترده علیه نسل‌کشی به خیابان‌ها آمده اند. بسیاری از پردیس‌های دانشگاهی و کالج‌ها مراکزی برای همبستگی فلسطین هستند. این موضوع در حالی به طور گسترده مورد بحث قرار گرفته است که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به دلیل امتناع وی از توقف ارسال تسلیحات و اعمال تحریم‌ها علیه رژیم صهیونیستی، از سوی بسیاری به عنوان «جو نسل‌کشی» لقب گرفته است.

دیوید پالمبو-لیو استاد دانشگاه استنفورد و از وکلای به نام در عرصه دفاع از حقوق بشر است. وی مطالعات و مقالات زیادی در مورد نسل‌کشی‌ها در جهان و رویکرد‌های نژادپرستانه دولت‌ها انجام داده است.

باشگاه خبرنگاران جوان بین‌الملل خاورمیانه