به نقل از «مهر»

مجموعه«طنزآوران جهان نمایش»حاصل۵۰سال پژوهش است/در اهمیت شناخت طنز

تاریخ انتشار: ۶ مرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۵۶۵۳۶۴

به گزارش خبرنگار مهر، چاپ مجموعه «طنزآوران جهان نمایش» به‌تازگی توسط نشر گویا آغاز شده و ترجمه و تحقیق‌های داریوش مودبیان، مترجم، بازیگر و کارگردان تئاتر را شامل می‌شود. در کتاب‌های این مجموعه نمایشنامه‌های مهم کلاسیک و مدرن طنز جهانِ ادبیات نمایشی معرفی می‌شود.

ناشر و مترجم کتاب‌های این مجموعه با چاپ این کتاب‌ها اظهار امیدواری کرده‌اند بتوانند به جریان نمایشنامه‌نویسی ایرانی در درک ساختارها و شگردهای مناسب و برتر کمدی و همچنین روند رو به رشد اجرای نمایش‌های کمدی یاری برسانند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مجلدات یا دفترهای این مجموعه به یک یا دو تن از نمایشنامه‌نویسان حوزه طنز اختصاص دارند.

تا به‌حال و در گام اول،‌ ۷ جلد اول این مجموعه منتشر شده‌اند. کتاب اول دربرگیرنده ۶ نمایشنامه طنز از میگوئل دِ سروانتس و آنتوان پاولویچ چخوف است؛ ۲ نمایشنامه «پرده عجایب» و «دو حرّاف» از سروانتس و ۴ نمایشنامه «مرگ ناگهانی اسب درشکه»، «خواستگاری»، «عروسی»‌و «مضرات دخانیات». کتاب‌های دوم تا هفتم هم دربرگیرنده آثاری از ژرژ کورتولین، اسلاومیر مروژک؛ ویکتور اسلاوکین و لویی کالافرت؛ ادواردو دِ فیلیپو؛ کاتب یاسین؛ و آندره پراگا و میشل فور.

مودبیان در توضیح کاری که در این مجموعه انجام داده، به مهر می‌گوید: واقعیت این‌ است که این مجموعه نتیجه ۵۰ سال کار و پژوهش است. نخستین ترجمه‌ای که در این مجموعه‌ دارم، در دفتر اول چاپ شده و دقیقا مربوط به سال ۴۸ است؛ همان‌زمان هم اجرایش کردم. امیدوارم این مجموعه به جلد سی و پنجم برسد چون کم‌وبیش ۳۵ جلد آماده کرده‌ام که البته باید برای برخی از آن‌ها مقدمه و موخره بنویسم.

این مدرس تئاتر درباره چگونگی شروع همکاری با نشر گویا برای چاپ این مجموعه گفت: این مجموعه، نتیجه گردآوری و پژوهش است. نمایشنامه‌های طنزی که در ۵۰ سال گذشته ترجمه کرده و روی صحنه برده‌ام یا در رادیو اجرایشان کرده‌ام، همه در این مجموعه کنار هم قرار گرفته‌اند. در قدم اول شما شاهد ۷ جلد از این کتاب‌ها هستید. در گفتگویی که چندی پیش با نشر گویا داشتم، درباره چاپ این مجموعه به توافق رسیدیم.

وی افزود: پس از این‌که به فرنگ رفتم و برگشتم، در سال‌های دهه ۶۰ ترجمه این نمایشنامه‌ها را از سر گرفتم و در واقع، کاری را که پیش‌تر شروع کرده بودم، به‌طور جدی‌تر دنبال کردم. برخی از این نمایشنامه‌ها در مجلات و نشریات مختلف چاپ شدند. اجرای برخی را هم از سال ۶۴ در شبکه دوم سیما تحت عنوان برنامه «دگر خندیدن» شروع کردم و کمدی‌نویسان جهان ادبیات نمایشی را به مخاطبان معرفی کردم. این برنامه یک عنوان فرعی هم داشت: «معرفی طنزآوران جهان نمایش». در همان مقطع بود که بسیاری از بچه‌های دانشکده و دانشجوهای تئاتر که خیلی دوست داشتند کارهای کوتاه کمدی انجام بدهند، از این مجموعه استقبال کردند. تعداد شخصیت‌های آثار و پیچیدگی داستان‌ها کم بود و دکور آن‌چنانی هم برای اجرا نداشتند. نام مجموعه «معرفی طنزآوران جهان نمایش» را در همان‌سال‌ها روی نمایشنامه‌های گذاشتم که ترجمه‌شان در مجلات چاپ می‌کردم.

این مترجم در ادامه گفت: در سال‌های ۷۰ یا ۷۵ بود که برخی از این نمایشنامه‌ها به‌صورت کتاب چاپ شدند؛ اول ۵جلد در نشر قاف چاپ شد و انتشار مجموعه توسط ناشر مذکور تا جلد دوازدهم ادامه پیدا کرد. اما مدتی بعد متوقف شد. البته پس از توقفی که پیش آمد، من کار ترجمه‌ام را ادامه می‌دادم و پس از سال‌ها با آقای میرباقری مدیر نشر گویا به این نتیجه رسیدیم که مجموعه را بازسازی و منتشر کنیم. ۷ دفتر نخستینی که توسط نشر گویا چاپ شده‌اند در واقع بسیاری از نمایشنامه‌های همان ۱۲ جلدی را شامل می‌شوند که در سال‌های دهه ۷۰ چاپ شدند؛ اما به شکلی دیگر و مطالبی هم به آن‌ها افزوده شد.

مودبیان درباره شیوه کارش در این مجموعه گفت: تکیه من روی معرفی نویسندگان و آثار مهم‌شان است. در برخی از مجلدات مجموعه سعی کرده‌ام آثار یک نفر را معرفی کنم اما در برخی دیگر دو چهره را معرفی کرده‌ام. دفترها هم روی ساختار طنزی که نمایشنامه‌های نویسنده دارند، تنظیم شده‌اند. مثلا می‌گوییم ساختار موضوعی یک نمایشنامه طنز سیاه است؛ یا ساختار تعدد شخصیت. یعنی نمایشنامه‌های دونفره یا بیشتر از دو شخصیت. به همین ترتیب در جلد هفتم، نمایشنامه‌هایی را آورده ام که سه‌نفره هستند.

این بازیگر تئاتر و تلویزیون درباره چاپ کتاب‌های مربوط به طنز و این حوزه در ادبیات نمایشی جهان در کشورمان گفت: کمدی گستره‌ای بسیار گسترده در نمایش دارد. اگر تراژدی را گونه‌ای بدانیم که در طول قرون گذشته، تغییری نداشته، و بگوییم که تراژدی نوین مانند تراژدی کهن است. اما طی قرونی که از تولد نمایش تا امروز پشت سر گذاشته شده‌اند، گونه‌های مختلف طنز به وجود آمده‌اند؛ بر حسب ساختار، بر حسب مضمون، جامعه‌ و سنت‌ها و ... از نظر جوامع و سنت‌ها مثلا می‌توان در ایران، ایتالیا، چین و دیگر کشورها، کمدی مربوط به هریک را مشاهده کرد. بنابراین پژوهش در زمینه کمدی، اهمیت زیادی دارد. در این‌صورت می‌توانیم بگوییم کتاب‌های مجموعه «معرفی طنزآوران جهان نمایش» می‌توانند ارزشمند باشند البته من ادعایی ندارم که تمام‌شان آثار پژوهشی هستند. به‌هرحال تا جایی که ممکن بوده سعی کرده‌ام نویسنده‌ها و سبک طنزنویسی‌شان را معرفی کنم. چون جای چنین چیزی را در بازار کتاب خالی دیدم؛ به‌ویژه برای دانشجویان و اهالی تئاتر و در ضمن برای خوانندگان عمومی علاقه‌مند که به شیرینی‌های کمدی علاقه دارند.

وی در پایان گفت:‌ بسیاری از نمایشنامه‌هایی که در این مجموعه چاپ می‌شوند، قابل اجرا هستند. چون با درنظرگرفتن این عامل که امکان اجرا داشته باشند، ترجمه‌شان کرده‌ام. در کل مطالب ۷ کتاب چاپ‌شده نسبت به ۱۲ کتابی که در دهه ۷۰ چاپ شدند، پخته‌تر و بهتر هستند و امیدوارم چاپ ۷ دفتر اول مجموعه، سرآغاز خوبی باشد و چاپ عناوین بعدی مجموعه با ضرباهنگ مناسب، پاسخگوی مخاطبان باشد.

کد خبر 4667497 صادق وفایی

منبع: مهر

کلیدواژه: داریوش مودبیان ترجمه نمایشنامه نویسی طنز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۵۶۵۳۶۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برای تقویت میدان کتاب کودک و نوجوان چه باید کرد؟

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، دوران کودکی و نوجوانی، مهم‌ترین دورانی است که در آن شخصیت، هویت و سبک زندگی افراد شکل می‌گیرد و نظام‌های اعتقادی و ارزشی در نهاد آنان پایه ریزی می‌شود. ازاین رو، تولید و مصرف محتوا در زیست بوم فرهنگی کودک و نوجوان، ضرورتی راهبردی و سبک ساز است. در این میان، «محتوای ادبی» در پویایی این زیست بوم و الگوسازی در زمینه سبک زندگی، نقشی پررنگ دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهند، سهم حوزه کودک و نوجوان در اسناد بالادستی ناکافی است.

دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ مرکز پژوهش‌های مجلس در پژوهشی با عنوان «تولید و ترویج محتوای ادبی برای کودک و نوجوان؛ واکاوی سیاستی و راهکارهای تقنین» آورده است، سیطره محصولات و خدمات ادبی، هنری و رسانه‌ای بر سبد مصرف فرهنگی کودکان و نوجوانان، تولید و مصرف محتوا در این زیست‌بوم را به ضرورتی راهبردی تبدیل کرده است. در این میان، محتوای ادبی می‌تواند در پویایی زیست‌بوم و الگوسازی در زمینه سبک‌زندگی، نقشی پررنگ داشته‌باشد. زیرا پیوند محتوای ادبی با زیبایی‌ها و جاذبه‌های هنری ناگسستنی بوده و در چنین بستر و قالبی، ظرفیت فراوانی برای انتقال پیام‌ها و مفاهیم به ظریف‌ترین و مؤثرترین شکل وجود دارد. 

* سهم حوزه کودک و نوجوان در اسناد بالادستی ناکافی است

این پژوهش بیان می‌کند که بنابر بررسی چارچوب سیاستی کنونی، سهم حوزه کودک و نوجوان در اسناد بالادستی ناکافی است. همچنین سیاست‌های واضح، ملموس و هدفمندی در این زمینه وجود ندارد. در مصوبات و مقررات تخصصی‌تر نیز راهبردهای موجود کم‌رمق بوده و جامعیت لازم را ندارند. بررسی آرایش نهادی این حوزه نیز نشان‌دهنده فعالیت جزیره‌ای، موازی‌کاری و تشتت در تولی‌گری است. 

* نبود نقشه راه راهبردی در حوزه کودک و نوجوان

این پژوهش نبود نقشه راه راهبردی در حوزه کودک و نوجوان را به‌عنوان یکی از چالش‌های تولید و ترویج محتوای ادبی برای این قشر دانست و بیان کرد که خلأ برنامه راهبردی، تلقی نشدن مسائل کودک و نوجوان به‌عنوان اولویتی بنیادین و ضعف در چارچوب سیاستی و نهادی موجود، به ساده‌انگاری، تشتت و نبود انسجام در سطوح مختلف سیاستگذاری و اجرا در این حوزه منجر شده‌است. به‌دلیل محوریت نداشتن پژوهش، تخصص‌گرایی و برنامه‌ریزی جامع‌نگرانه، عمده اقدامات به‌صورت مقطعی و پروژه‌ای، جوشیده از دغدغه‌های فردی یا برخواسته از ادراک و تجربه زیسته محدود و ناقص شخصی بوده‌اند که به نتایج کم‌اثر و سطحی انجامیده‌است. 

* مغفول ماندن بسیاری از حوزه‌های موضوعی مورد نیاز مخاطب 

در این پژوهش، مغفول ماندن بسیاری از حوزه‌های موضوعی مورد نیاز مخاطب به‌عنوان چالش تولید و ترویج محتوای ادبی برای گروه کودک و نوجوان بیان شده و آمده است که آثار تألیفی از لحاظ موضوع‌یابی، مسئله‌مندی و نیازشناسی دچار ضعف جدی بوده و به بسیاری از بحران‌ها و مسائل آسیب‌زای دوره کودکی و نوجوانی کم‌توجهند. در چنین شرایطی، مخاطبان برای پاسخ به نیازها و دغدغه‌های خود، بیشتر سراغ آثار ترجمه‌ای و خارجی می‌روند که اغلب حاوی پیام‌هایی آسیب‌زا و ناسازگارند. 

* خلأ در تألیف و تربیت آفرینش گر

دیگر چالش این حوزه در این گزارش به خلأ در تألیف و تربیت آفرینش گر اشاره شده و آمده است که: فعالیت مؤثر و پیوسته در این حوزه مستلزم حضور و استقرار متخصصان دغدغه‌مند و مسئله‌شناس است. در شرایط کنونی، مجموع آثار تألیفی کمیّت و کیفیت مطلوبی نداشته و در زمینه پرورش و تربیت آفرینش‌گر و متخصص کودک و نوجوان و زیرساخت‌ها و مواد آموزشی مربوطه نیز خلأ جدی وجود دارد. آفرینش‌گران فعال و دغدغه‌مند کنونی نیز کم‌شمار بوده و در میان مخاطبان چندان شناخته شده نیستند. 

* فعالیت جزیره‌ای و رویکرد غیرتعاملی نهادهای مسئول

این پژوهش رویکرد نادرست تمرکز بر مصادیق محتوایی و فعالیت جزیره‌ای و رویکرد غیرتعاملی نهادهای مسئول را به‌عنوان یکی از چالش‌های این حوزه معرفی کرده و توضیح می‌دهد که رویکرد نادرست تمرکز بر مصادیق یا تک‌محصول‌ها، اگرچه در کوتاه‌مدت جذب مخاطب را به‌همراه داشته و دستاوردساز است، اما نمی‌تواند به‌طور ماندگار و گسترده‌ای جریان‌سازی کرده و انس کودکان و نوجوانان با محتوای ادبی را نهادینه کند. عمده دستگاه‌ها و نهادهای مسئول در این حوزه ارتباط پایدار و تعامل پویایی با یکدیگر ندارند و اغلب فعالیت‌ها و برنامه‌های اصلی خود را در سطح درون‌سازمانی دنبال می‌کنند. به‌این‌ترتیب، اقدامات انجام شده تأثیر محدود و اندکی بر کلان وضعیت مصرف فرهنگی کودکان و نوجوانان گذاشته و هدف راهبردی مشخص و دستاورد ملموس و سنجش‌پذیری محقق نمی‌شود. 

* نظم‌دهی و انسجام‌بخشی به فعالیت‌های این حوزه

این پژوهش پیشنهاد می‌کند که نظم‌دهی و انسجام‌بخشی به فعالیت‌های این حوزه و راهبری سبد مصرف فرهنگی مخاطب کودک و نوجوان، به تدوین برنامه‌ای راهبردی و جامع (مصوب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی) و به‌روزرسانی پیوسته آن نیازمند است. تعیین اولویت و رویکرد موضوعی و تنظیم نگاشت نهادی از لوازم اساسی چنین برنامه‌ای است. رصد و پایش مداوم زیست‌بوم فرهنگی کودک و نوجوان می‌تواند منجر به تصویری واضح از وضعیت مستقر شود. تصویری که می‌تواند یاریگر برنامه‌ریزان و آفرینش‌گران و تولیدکنندگان در ایده‌پردازی، خلق اثر، ترویج محتوا، بازاریابی و عرضه محصول باشد. 

* تربیت آفرینش گر و حمایت از آثار تألیفی

این پژوهش یکی از راهکارهای حل این چالش را تربیت آفرینش گر و حمایت از آثار تألیفی عنوان کرده و ادامه می‌دهد که در راستای افزایش تخصص‌گرایی و بهبود وضعیت تألیف، روندها و زیرساخت‌های کنونی باید به‌سمت تربیت و آموزش افراد مستعد، توانمندسازی آفرینش‌گران کنونی و نیز حمایت از آثار تألیفی مطلوب، تغییر مسیر یابند. ازاین‌رو، لازم است ضمن تقویت ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های آموزشی در مقاطع مختلف، در صنعت نشر و فعالیت‌های ترویجی نیز از آثار تألیف و بومی مطلوب پشتیبانی شود (مانند مشوق‌های مالیاتی و اعطای یارانه). 

در این پژوهش تربیت آفرینش گر و حمایت از آثار تألیفی چهره سازی از نهادها و آفرینش گران حوزه کودک و نوجوان به‌عنوان راهکار دیگر مطرح شده و در توضیح آن آمده است که تمرکز بر جایگاه‌های حقوقی و آفرینش‌گران موفق و ترویج و چهره‌سازی از آنها می‌تواند پیوند مستحکم‌تری میان مخاطبان و محتوای ادبی ایجاد کند. زیرا نهادها و آفرینش‌گران از امکان همراهی طولانی‌مدت و پیگیری پیوسته توسط مخاطب برخوردار بوده و ظرفیت بسیار بیشتری برای هویت‌بخشی، الگو‌آفرینی و سبک‌سازی دارند. 

* تقویت زنجیره ارزش و بهره گیری از ظرفیت‌های بازار فرهنگی

این پژوهش همچنین پیشنهاد تقویت زنجیره ارزش و بهره گیری از ظرفیت‌های بازار پردازی فرهنگی را مطرح کرده و بیان می‌کند که عرضه حداکثری محتوای ادبی مستلزم لحاظ ذائقه‌ها و گرایش‌های گوناگون مخاطب و قرار دادن محتوای مدنظر در زنجیره ارزش است. در صورت ایجاد پیوستاری در سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در این حوزه، می‌توان منابع فرهنگی غنی دینی و بومی را به زبان کودک و نوجوان امروز فراوری کرد و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بازار پردازی فرهنگی به بازتولید چنین آفرینش‌هایی در قالب‌های گوناگون پرداخت.

* تقویت جریان اقتباس

راهکار دیگر مرکز پژوهش‌های مجلس در این پژوهش مبتنی بر تقویت جریان اقتباس و سرمایه‌گذاری در صنعت و پی نما مطرح شده که در توضیح آن بیان می‌کند که با تقویت جریان اقتباس می‌توان جهان‌های داستانی و شخصیت‌های بومی و آئینی را در قالب رمان بازآفرینی کرد و با نگارش فیلم‌نامه‌ها و بازی‌نامه‌های اقتباسی براساس رمان‌های پرمخاطب و غنی به گسترش جهان داستانی خلق شده در دیگر قالب‌های هنری و رسانه‌ای پرداخت. صنعت پی‌نما نیز ظرفیت فراوانی در شکوفایی زنجیره ارزش آثار ادبی داشته و می‌تواند حلقه اتصال کتاب و آثار نمایشی (به‌ویژه پویانمایی) باشد. با سرمایه‌گذاری در پی‌نما، هم مخاطب بالقوه‌ای برای آثار اقتباسی فراهم می‌شود و هم بهره‌وری فرایندهای تولید آثار نمایشی افزایش می‌یابد. رویکرد ارتباطات سازمانی در میان دستگاه‌های مسئول در این عرصه نیازمند بازنگری جدی است. همرسانی نیازها و ظرفیت‌ها میان مدارس، مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مساجد، فرهنگ‌سراها و دیگر نهادهای مرتبط و برقراری تعاملات هم‌افزا در این زمینه، ضروری است. 

در یکی جمع بندی نهایی محوری‌ترین مسائل و چالش‌های این حوزه از منظر سیاستی و تقنینی عبارتند از:
۱. نبود نقشه راه راهبردی در حوزه کودک و نوجوان،
۲. مغفول ماندن بسیاری از حوزه های موضوعی مورد نیاز مخاطب،
۳. خلأ جدی در تألیف و تربیت آفرینش گر،
۴. رویکرد نادرست تمرکز بر مصادیق محتوایی،
۵. فعالیت جزیره ای و رویکرد غیرتعاملی نهادهای مسئول.
در راستای مسائل یاد شده، این راهکارها پیشنهاد می شوند:
۱. تدوین برنامه راهبردی و تنظیم نگاشت نهادی،
۲. رصد و شناسایی مداوم نیازهای کودکان و نوجوانان،
۳. تربیت آفرینش گر و حمایت از آثار تألیفی،
۴. چهره سازی از نهادها و آفرینش گران حوزه کودک و نوجوان،
۵. تقویت زنجیره ارزش و بهره گیری از ظرفیت های بازارپردازی فرهنگی،
۶. تقویت جریان اقتباس و سرمایه گذاری در صنعت پی نما (کمیک)،
۷. بهبود تعامل میان دستگاهی.

انتهای پیام/