به نقل از «ایکنا»

«مصباح الهدایه» آیت‌الله بهبهانی؛ مرجعی در تفسیر آیات ولایت

تاریخ انتشار: ۲ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۸۶۴۵۹۲

یکی از آثار ارزنده و تأثیرگذار در حوزه شناخت مقام حضرت امیر مؤمنان(ع) در قرآن کریم، اثری است که از آیت‌الله سیدعلی بهبهانی برای ما به یادگار مانده است. آیت‌الله‌العظمی سید‌علی بن‌محمد بن‌علی موسوی بهبهانی از فقهای برجسته جهان تشیع است که در سال ۱۳۰۲ یا ۱۳۰۳ هجری قمری در بهبهان چشم به جهان گشود.

وی اواخر سال ۱۳۲۲ هجری قمری برای ادامه تحصیل، عازم نجف اشرف شد و ۶ سال در درس آخوند خراسانی و آیت‌الله سید محمد کاظم یزدی شرکت کرد و سطح عالی فقه و اصول را فراگرفت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بیشترین استفاده علمی او از محضر آیت الله سید محسن کوه کمری بود. این عالم دینی بیش از نیم قرن تدریس کرد و شاگردان فراوانی در حوزه‌ علمیه بهبهان، رامهرمز، کربلا، نجف، اهواز و اصفهان تربیت کرد.

یکی از آثار مهم این فقیه برجسته کتاب «مصباح الهدایة فی اثبات الولایة» است. 

عبدالحسین طالعی، سردبیر مجله کتاب‌شناسی شیعه درباره نسخه اصلی این اثر در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، گفت: نسخه خطی اصل کتاب شریف «مصباح الهدایه فی اثبات الولایة» فقیه فقید مرحوم سید علی بهبهانی در اختیار مرحوم شیخ رضا امینی فرزند فقید علامه امینی بوده و ایشان این نسخه را به کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع) در مشهد اهدا کرده است. در سفر اخیر مشهد از بعضی صفحات آن عکس تهیه کردم.

نکته مهم اینکه ایشان کتاب را در سال 1365 قمری برابر 1325 شمسی(72 سال پیش) در ایام اقامت در کربلا نوشت و ظاهراً کاغذ سفید در اختیار نداشته لذا یک سری کاغذ اداری از اداره راه آهن عراق پیدا کرده که پشت آنها سفید بوده و بر همان طرف سفید نوشته است. آیا امروز که این همه امکانات داریم چنین همتی پیدا می‌شود؟

نخستین تصویر صفحه عنوان کتاب به خط شیخ رضا امینی با مهر مکتبه الامام امیرالمؤمنین شعبه تهران است. صفحات بعد آغاز و برگ‌هایی از وسط کتاب و برگ پایانی است.

دکتر ماندنی مواساتیان، از استادان پیشکسوت دانشگاه شهید چمران اهواز و از شاگردان آیت الله بهبهانی در مقاله‌ای با نام «گفتاری درباره آیت‌الله بهبهانی و کتاب مصباح الهدایه» به بیان ویژگی‌های این اثر ارزنده پرداخته است که در زیر خلاصه‌ای از آن تقدیم می‌شود.

«آیت‌الله بهبهانی» زمانی که حدود شصت سال از عمرش می‌گذشت در سفری به کربلای معلی، کتابی درباره امامت نگاشت که آن را «مصباح الهدایه» نامید. وی این کتاب را به شیوه عالمان اسلامی، در چهل باب نوشت. در هر باب، یکی از آیات قرآن را که به امامت ارتباط دارد، محور بحث خود قرار داد و ذیل آن، روایاتی از محدّثانی شیعی و سنی و نیز بحث‌هایی از مفسران را با نقد و بررسی آنها مطرح کرد. این کتاب ویژگی‌هایی دارد؛ از جمله آنکه نوعی تفسیر موضوعی به شمار می آید؛ از آن رو که محور بحث در آن، چهل آیه است که با امامت ارتباط دارد.

نوعی کتاب چهل حدیث است که عالمان اسلامی به این شیوه، کتابهایی نگاشته‌اند. در میان این همه کتاب چهل حدیت، کتابهای اربعین که به موضوعی مخصوص ارتباط دارد، اختصاص می یاید.

توضیحات مفصل در شرح حدیث که نکات علمی آن با استفاده از علوم اسلامی و با استدلال و شرح کافی گفته می‌شود، از دیگر ویژگی‌های این کتاب است. مطالعه تطبیقی درباره دیدگاه‌های دانشمندان مختلف از فرقه‌های مختلف مسلمانان، با رعایت کمال امانت در نقل قول‌ها، كمال اداب و قوت استدلالی در نقد و بررسی‌ها در این اثر دیده می‌شود.

از ویژگی‌های «مصاح الهدایه»، تقسیم موضوعی مباحث به شیوه‌ای علمی و صحیح است که تسلط نویسنده بر علوم مختلف را نشان می‌دهد.

از نکات دیگر این کتاب نمایاندن پیوند محکم میان چهل آیه محور بحث، به گونه‌ای که خواننده دقیق، پس از ژرف نگری در کتاب، به روشنی می‌بیند که هر یک از این آیات، چند وجه از منشور روشن امامت را نشان می‌دهد.

آیت‌الله بهبهانی در اثر خود، از کتاب «غاية المرام» اثر محدث بزرگ قرن یازدهم سید هاشم بحرانی که در خلال ۴۶۰ باب، بیش از ۴۵۰۰ حدیث درباره امامت، از منابع شیعی و سنی آورده است، استفاده فراوانی کرده است.

از دیگر نکات در کتاب «مصباح الهدایه» پاسخ علمی به کسانی است که احادیث فضائل أميرالمؤمنين(ع) را صحیح می‌دانند، اما آنها را دال بر امامت حضرتش نمی‌دانند.

بهره‌گیری از تفاسیر کهن شیعی و سنی، مانند مجمع‌البیان طبرسی، تفسیر كبير فخر رازی، کشاف زمخشری و نقد و بررسی مطالب آنها که احاطه مؤلف بر علوم قرآنی را نشان می‌دهد. آیت‌الله بهبهانی در ضمن کتاب خود، با استفاده از کتاب «الامامة و السياسة»، نوشته این قتیبه بحث‌های تاریخی را مطرح و به نقد و بررسی آن پرداخته است.

قلم سلیس و روان عربی با رعایت اصول بلاغت و فصاحت و ایجاز مفید که این نکته ـ  به ویژه با عنایت به اینکه نویسنده خود، از دانشمندان غیرعرب است ـ برای خوانندگان متن عربی، بسیار جلب نظر می‌کند.

به اعتقاد دکتر مواساتیان، امتیازاتی از این قبیل، سبب شده است تا این کتاب، علاوه بر سه بار انتشار در تهران و قم و اصفهان، در مصر نیز به چاپ رسد(قاهره: مكتبة النجاح، ۱۳۹۶ ف / ۱۹۷۶م). همچنین به دلیل همین ویژگی‌ها، نویسنده اهتمام زیادی به این کتاب ـ در میان آثار دیگر ـ داشت؛ تا آنجا که پس از ترجمه فارسی پیشین آن (مفتاح العنایه) ـ که توسط مرحوم سید محمد رضا شفیعی، از شاگردان نویسنده انجام شده بود ـ  بار دیگر استاد على دوانی با تشویق نویسنده به ترجمه فارسی آن اهتمام کرد که ترجمه او به نام «فروغ هدایت» بارها منتشر شده است. همچنین این کتاب توسط کتابخانه دارالعلم آیت الله بهبهانی در قم، به زبان اردو و توسط مؤسسه انتشارات نبأ در تهران (با همکاری دارالعلم آیت الله بهبهانی) به زبان انگلیسی، منتشر شده است.

این کتاب - با ویژگی‌های یاد شده به عنوان یک کتاب مرجع در زمینه تفسیر، حدیث، عقاید، تاریخ، کلام و دیگر علوم اسلامی، همواره می‌تواند مورد استفاده و مراجعه دانشمندان از فرقه‌های مختلف مسلمانان و اسلام شناسان غیر مسلمان قرار گیرد؛ همان‌گونه که به عنوان یک متن درسی در زمینه تفسیر موضوعی و تطبیقی نیر کتابی مفید به شمار می‌آید.

منبع: ایکنا

کلیدواژه: خبرگزاری قرآن ایکنا خوزستان معارف مصباح الهدایه قرآن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۸۶۴۵۹۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

طرح مسطورا زمینه تربیت کنشگر عرصه جهاد تبیین است

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان کرمانشاه گفت: طرح مسطورا در جامعه موجب دشمن‌شناسی و تربیت کنشگر عرصه جهاد تبیین می‌شود.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از کرمانشاه، حجت الاسلام محمد میرزایی ظهر امروز _ چهارشنبه چهارم اردیبهشت _ در مراسم تجلیل از فعالان و خادمان قرآن کریم برای اجرای طرح زندگی با آیه‌ها که در تکیه معاون الملک کرمانشاه با حضور جمعی از بزرگان و خادمان قرآنی این استان برگزار شد، اظهار کرد: یکی از طرح‌های فاخر و تأثیرگذار در برنامه‌های ماه مبارک رمضان اجرای طرح زندگی با آیه‌ها بود که در همه استان‌ها برگزار شد.

وی با اشاره به چگونگی اجرای طرح زندگی با آیه‌ها طی ماه مبارک رمضان، افزود: برای اجرای این طرح ۱۵۰ آیه منتخب از پرتکرارترین آیات قرآنی در لسانین امامین انقلاب انتخاب شده است.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان کرمانشاه دلیل انتخاب این آیات را موضوعات مرتبط با جهاد تبیین مورد تاکید مقام معظم رهبری دانست و تاکید کرد: این جهاد به عنوان یک فریضه قطعی و فوری نباید روی زمین بماند.

میرزایی اضافه کرد: جهاد تبیین نیازمند شناخت و معرفت نسبت به مبانی انقلاب اسلامی و اسلام ناب محمدی دارد.

وی ادامه داد: همچنین لازمه جهاد تبیین، دشمن شناسی و تدبیر در برابر نقشه‌های مختلف او است؛ بنابراین مهم‌ترین خاستگاه‌های کسب این شناخت و معرفت و حل مسائل مربوط به آن قطعاً قرآن کریم است.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان کرمانشاه مدت زمان اجرای طرح زندگی با آیه‌ها را سه سال اعلام و تصریح کرد: هدف از اجرای این طرح موضوعاتی از جمله گفتمان‌سازی مفاهیم، کسب شناخت و معرفت، حفظ آیات منتخب، تدبیر در این آیات و در نهایت تربیت فعالان، کنشگران و مجاهدان عرصه جهاد تبیین است.

میرزایی با بیان اینکه در اجرای این طرح طی ماه مبارک رمضان سال جاری روزانه سوالاتی مطرح و شرکت کنندگان به صورت پیامک جواب آن را پاسخ می‌دادند، عنوان کرد: در استان کرمانشاه نزدیک به ۱۰۰ هزار پیامک ارسال شد که از بین این شرکت‌کنندگان ۳۰۰ نفر به عنوان برنده معرفی و امروز نیز در این مراسم تجلیل شدند.

کد خبر 747591