به نقل از «خبرگزاری میزان»

«درس گفتار» به سراغ موضوع «جنسیت و زبان قرآن» رفت

تاریخ انتشار: ۵ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۹۱۸۷۳۹

خبرگزاری میزان- در موضوع جنسیت و زبان قرآن، پژوهش‌های مختلفی صورت گرفته است. در این میان نتایج برخی مطالعات فمینیستی حکایت از فرودستی زنان در زبان قرآن دارد. یکی از دلایلی که در تائید این مدعا ارائه می‌شوند، نحوه به‌کارگیری الفاظ مذکر در قرآن است. تاریخ انتشار: 22:00 - 05 شهريور 1398 - کد خبر: ۵۴۵۰۲۷

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری میزان به نقل از پایگاه اطلاع رسانی سیما؛ برنامه تلویزیونی «درس‌گفتار» شبکه چهار در هفته جاری به بررسی موضوع جنسیت و زبان قرآن با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر مجید دهقان عضو هیئت‌علمی و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات زن و خانواده، پرداخت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این درس‌گفتار تلاش شده است تا به برخی پرسش‌ها ذیل موضوع جنسیت و زبان قرآن پاسخ داده شود: چرا زنان در اغلب خطابات الهی دیده نمی‌شوند و قرآن ساختاری مذکر به خود می‌گیرد؟ آیا این امر ناشی از اقتضائات ساختاری زبان عربی است و یا نشانه نادیده گرفتن زنان و فرودستی ایشان از منظر قرآن است؟

جایگاه زنان در قرآن از زمره بحث‌هایی است که امروزه ذیل عنوان رابطه دین و مسئله اجتماعی مطرح می‌شود. اما به نظر می‌رسد که این موضوع با سایر موضوعات این حوزه تمایز قابل‌توجهی دارد. در مسائلی همچون رابطه علم و دین، و یا رابطه فرهنگ و دین، موضوع درگیری امری خارج از انسان به‌عنوان فرد آگاه و دارای اختیار است. ولی در موضوع جنسیت و زبان قرآن، موضوع درگیری، انسان دارای آگاهی، شعور و اراده است. انسانی که تفاوت‌های دو تفسیر مدرن و سنتی از خود را به عینه لمس می‌کند؛ لذا به اعتقاد برخی از پژوهشگران حوزه دین و مدرنیته، موضوع زنان یکی از چالشی‌ترین موضوعات مطالعات دینی در عصر حاضر است و به تعبیری پاشنه آشیل مطالعات اسلامی محسوب می‌شود.

در موضوع جنسیت و زبان قرآن، پژوهش‌های مختلفی صورت گرفته است. در این میان نتایج برخی مطالعات فمینیستی حکایت از فرودستی زنان در زبان قرآن دارد. یکی از دلایلی که در تائید این مدعا ارائه می‌شوند، نحوه به‌کارگیری الفاظ مذکر در قرآن است.

با خواندن قرآن درمی‌یابیم که تناوب استفاده از الفاظ و ضمائر مذکر بسیار بیشتر از الفاظ و ضمائر مؤنث است. اساساً به نظر می‌رسد که زنان در قرآن، به‌صورت محدود و انگشت‌شمار مورد خطاب قرار گرفته‌اند. در احکام مشترکی مانند وضو، مردان و نه زنان مورد خطاب قرار گرفته‌اند. حتی زنان در احکام مخصوص خودشان نیز، مورد خطاب قرار نگرفته‌اند! این مشکل عمیق‌تر می‌شود هنگامی‌که می‌بینیم در بازنمایی و روایت وقایعی که هم مردان و هم زنان در آن حضور دارند -مانند وقایع مربوط به قیامت- نیز از ضمائر مذکر استفاده شده است. گویی زنان دیده نمی‌شوند!

اگر این برداشت صحیح باشد، آنگاه به نظر می‌رسد که با شبهه‌ای اساسی مواجه هستیم.

آیا برای این مسئله پاسخی وجود دارد؟ به نظر می‌رسد پاسخ این مسئله در قاعده تغلیب نهفته باشد. زبان عربی برخلاف زبان فارسی، دارای دو نوع ضمیر مذکر و مؤنث است. به‌طور طبیعی ضمائر مذکر در ارتباط با مردان و ضمائر مؤنث در ارتباط با زنان به کار برده می‌شود. اما در مواردی که زنان و مردان توأمان مدنظر باشند و یا در مواردی که جنسیت مجهول باشد، از ضمایر و واژگان مذکر استفاده می‌شود. درواقع در این‌گونه موارد لفظ مذکر بر لفظ مؤنث غلبه می‌یابد و لذا از این قاعده با عنوان تغلیب یاد می‌شود.

قرآن نیز به زبان عربی نازل شده است و با همین قواعد سخن می‌گوید. با در نظر گرفتن این نکته، خواهیم دید که به بخش اعظمی از اشکالات که در ابتدا بدان‌ها اشاره گردید، پاسخ داده خواهد شد.

در اینجا ممکن است این سؤال مطرح شود که چرا این قاعده به‌صورت عکس قرارداد نشده است؟ چرا در مواردی که زنان و مردان توأمان مدنظر هستند و یا در مواردی که جنسیت مجهول است، از ضمایر و واژگان مذکر استفاده می‌شود؟ قطعاً این پرسش وارد است؛ اما ارتباطی با قرآن ندارد. به نظر می‌رسد که این قاعده ریشه در فرهنگ مردسالارانه آن زمان دارد. در این دوره غالب وقایع اجتماعی و رخداد‌های مهم همچون جنگ‌ها، معاهده‌ها و ... با محوریت و مشارکت مردان صورت می‌گیرد و لذا طبیعی است که قواعد زبانی نیز با چنین سمت و سویی شکل یابند.

برنامه تلویزیونی «درس گفتار» کاری از گروه فرهنگ و اندیشه شبکه چهار سیما به تهیه کنندگی سیدشهاب لاجوردی است که با مشارکت مؤسسه آفاق حکمت اندیشه اسلامی تولید شده و از شنبه تا پنجشنبه ساعت ۱۷:۲۰ از شبکه چهار سیما پخش و روز بعد ساعت ۱۰ صبح، بازپخش می‌شود.

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری میزان

کلیدواژه: برنامه تلویزیونی درسگفتار سیما

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mizan.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری میزان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۹۱۸۷۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اعزام تیراندازان به جام جهانی باکو + اسامی و برنامه مسابقات

جام جهانی تیراندازی از چهارشنبه، ۱۲ اردیبهشت ماه در باکوی جمهوری آذربایجان آغاز می‌شود. - اخبار ورزشی -

به گزارش خبرگزاری تسنیم، جام جهانی تیراندازی از چهارشنبه، 12 اردیبهشت ماه در باکوی جمهوری آذربایجان آغاز و تا 23 اردیبهشت ماه ادامه دارد.

نمایندگان کشورمان در تپانچه با ترکیب هانیه رستمیان، گلنوش سبقت الهی و سجاد پورحسینی با هدایت محسن نصر طالبی بامداد امروز (سه‌شنبه)، 11 اردیبهشت ماه راهی این مسابقات شدند.

نجمه خدمتی، فاطمه امینی، شرمینه چهل‌امیرانی، پوریا نوروزیان و امیر محمد نکونام نیز با هدایت مریم طالبی، پنجشنبه، 13 اردیبهشت ماه عازم باکو خواهند شد.

برنامه جام جهانی تیراندازی در باکو به شرح زیر است:

پنجشنبه، 13 اردیبهشت:

مقدماتی تپانچه 10 متر میکس ساعت 14:45

جمعه، 14 اردیبهشت:

فینال تپانچه 10 متر میکس ساعت 9

مقدماتی تپانچه 10 متر مردان 11

مقدماتی تپانچه 10 متر زنان 14:45

شنبه، 15 اردیبهشت:

فینال تپانچه 10 متر مردان 9:30

فینال تپانچه 10 متر زنان 11:15

مقدماتی تفنگ میکس 14:45

فینال تفنگ میکس 17:30

یکشنبه، 16 اردیبهشت:

مقدماتی تپانچه 25 متر زنان (دقت) ساعت 8:30

مقدماتی تفنگ 10 متر مردان ساعت 8:30

مقدماتی تفنگ 10 متر زنان ساعت 12:45

دوشنبه، 17 اردیبهشت:

مقدماتی تپانچه 25 متر زنان (سرعت) ساعت 8:30

فینال تفنگ 10 متر مردان ساعت 9

فینال تفنگ 10 متر زنان ساعت 11

سه‌شنبه، 18 اردیبهشت:

فینال تپانچه 25 متر زنان ساعت 9:30

مقدماتی تفنگ 50 متر سه وضعیت مردان ساعت 8:45
مقدماتی تفنگ 50 متر سه وضعیت زنان ساعت 13:15

چهارشنبه، 19 اردیبهشت:

ادامه رقابت‌های تفنگ 50 متر سه وضعیت زنان و مردان در دور دوم

پنجشنبه، 20 اردیبهشت:

فینال تفنگ 50 متر سه وضعیت زنان ساعت 8:30

فینال تفنگ 50 متر سه وضعیت مردان ساعت 10:45

جمعه، 21 اردیبهشت:

مقدماتی تفنگ 50 متر سه وضعیت زنان ساعت 8:44

مقدماتی تفنگ 50 متر سه وضعیت مردان ساعت 13:15

شنبه، 22 اردیبهشت ماه:

فینال تفنگ 50 متر سه وضعیت زنان ساعت 14:30

فینال تفنگ 50 متر سه وضعیت مردان ساعت 16:45

انتهای پیام/