به نقل از «ایران آنلاین»

دانشگاهیان باید نسبت به بروز پوپولیسم حساس باشند

تاریخ انتشار: ۱۱ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۹۷۸۵۹۰

دانشگاهیان بایستی نسبت به بروز پوپولیسم، عوام‌فریبی و استحالۀ فکری در جامعه منتقد باشند و در مسیر آگاهی دادن به جامعه بطور مستمر تلاش کنند. دانشگاه بایستی به افراد جامعه بیاموزد «عقیده» را بر مبنای «مهارت تفکر» پرورش دهند. دکتر منوچهر ذاکر استاد تمام دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان

بنابر نظریه کارکردگرایی، در منظومه‌ای متشکل از بخش‌های مختلف جامعه که با یکدیگر در تعامل کارکردی قرار دارند، کسرِ کارکردی یک بخش جامعه به دلیل عدم تأمین تقاضاهای بخش دیگر و بحران زوج سیستمی میان دو بخش جامعه، می‌تواند منجر به بحران مشروعیت کلّ منظومه گردد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

توجه کنیم تقاضاهایی که از یک بخش به بخشی دیگر سرازیر می‌شود، تأثیر هدایت‌کننده روی بخش مقصد گذاشته و کارکرد واقعی آن را دستخوش تغییر می‌کند. حل و فصل رابطۀ کارکردی نهاد دانشگاه و نظام اجتماعی، نیازمند تحلیل کارکردی بخش‌های وسیع‌تری از کل جامعه است ولی در این یادداشت بر همین زوج سیستم تمرکز می‌کنیم.

 

بعد از انقلاب 1357 طی حدود دو دهه، دانشگاه می‌توانست از طریق آموزش مهارت‌های تخصصی و اعطاء مدرک تحصیلی، تا حد مُکفی شغل و معیشت آحاد اجتماع را تأمین کند. بسیاری از مشاغل، هم سنخ رشته تحصیلی فرد شاغل نبود ولی به هر روی اشتغال ایجاد می‌شد. وقتی دوره‌های تحصیلات تکمیلی از اواخر دهه شصت شمسی آغاز و رو به تزاید گذاشت، آموزش عالی توانست شغل برای فارغ‌التحصیلان دکتری را در خود دانشگاه‌ها تأمین کند.

از طرف دیگر، جاه‌طلبی و علاقه به پرستیژ و تحسین اجتماعی، طی چند دهه در جامعه فزونی گرفت. افتخار اخذ مدرک فوق‌لیسانس و دکتری، تا حد زیادی این پرستیژ و جاه‌طلبی را ارضاء می‌کرد. مجموعه این موارد، استقبال عموم جامعه از ادامه تحصیل حتی با شهریه‌های بالا (بعنوان مثال در دانشگاه آزاد) را موجب شد. تحصیلات تکمیلی و آزمون‌های کارشناسی ارشد و دکتری پر جمعیت شدند. ظاهراً نقص کارکردی در دانشگاه وجود نداشت. علاوه بر اینکه دانشگاه این تقاضای اجتماعی را تأمین و در تحصیلات تکمیلی نیز شغل فراهم می‌کرد، متحمل تأمین کارکرد دیگری نیز شد که علی‌الاصول جزو وظایفش نبود و از نقص کارکردی بخش‌های دیگر جامعه بدان تحمیل شده بود: بحران شغلی و روانشناختیِ جوانان دیپلمه. این موضوع دانشگاه‌ها را – که روز به روز به تعدادشان افزوده می‌شد – مجبور ساخت دوره‌های کارشناسی و تحصیلات تکمیلی وسیعی را بدون توجه به آینده شغلی فارغ‌التحصیلان و وجود تقاضای کافی در حوزه اشتغال، گسترش داده و دانشجوی بیشتری جذب کنند. بروز بحران مابین کمیت و کیفیت فارغ‌التحصیلان و حوزه اشتغال، بوضوح قابل پیش‌بینی بود.

جهت رفع نواقص فوق، طرح‌هایی برای دانشگاه تحت عنوان دانشگاه «کارآفرین» و «دانش‌بنیان» داده شد و با اصطلاح «نسل سومِ دانشگاه» از آنها یاد شد؛ گرچه این اصطلاح اشتباه و نابجا است؛ زیرا چنین القاء می‌کند که وظیفه و رسالت دانشگاه صرفاً در ارتباطش با صنعت و دانش معطوف به کار و ثروت خلاصه می‌شود. این رویکرد، رسالت اصلی دانشگاه را مورد غفلت قرار می‌دهد.

تحمل نقص کارکردی بخش‌های دیگر جامعه به همراه دیدگاه‌های بسیار محدودکننده‌ای که در خلال انقلاب فرهنگی بر مفهوم و نهاد دانشگاه وارد آمد، موجب شد دانشگاه از کارکرد و رسالت اصلی خود در قبال جامعه عدول کند.

در ادامه، مسئولیت خطیر اهالی دانشگاه در قبال جامعه را در دو حوزه (الف) تولید دانشِ واقع بینانه و کارآمدِ مورد نیاز بخش‌های جامعه و (ب) افزایش آگاهی و تفکر آحاد جامعه و عقاید گروه‌های اجتماعی، شرح می‌دهیم.

*مسئولیت خطیر اهالی دانشگاه در قبال جامعه

بخش‌های مختلف جامعۀ امروز ایران از حوزه‌های ارزشی و انسانی مانند فرهنگ و روانشناسی گرفته تا حوزه‌های عملی و فنی، در عطش دانش کارآمد، جهت تحلیل واقع‌بینانۀ وضع موجود، اتخاذ سیاست‌ها و تجویز راه‌حل‌های صحیح است. تولید و کاربست این دانش وظیفه دانشگاه است. این موضوع، دانشگاهیان را ملزم می‌کند در فعالیت و پژوهش‌های خود بجای توجه صرف به انتشار مقاله در ژورنال‌های بین‌المللی، به مسائل و تعارضات موجود در جامعه توجه کنند.

در سال‌های اخیر شاهد تغییر رویکرد سیاست‌های دانشگاهی و عطف توجه به مسائل بومی هستیم. منتها ارتباط دانشگاه با جامعه نمی‌تواند فقط به خدمت‌رسانی تکنیکی و یا اعطای مدرک محدود شود. نقد وضعیت موجود و بیان آزادانه تفکرات علمی و نتایج پژوهشی، پیش شرط فعالیت دانشگاه است.

ایدئولوژی و مصلحت، نباید پژوهش و استفاده از دانش را محدود و یا به مسیر دیگری هدایت کنند. «گفتمان دانشگاه» مجموعه معیارها و روش‌های فکری و پژوهشی است که دغدغه فهم صحیح و نقد بیطرفانه اندیشه‌ها را داشته و جانب حقیقت را می‌گیرد. گفتمان دانشگاه حافظ منافع هیچ طبقه‌ای نیست و حقیقت را فدای مصلحت و منفعت نمی‌کند (منوچهر ذاکر، رسالت خطیر دانشگاه و آموزش عالی در ایران امروز،   http://www.ion.ir/news/474277/)

دانشگاهیان بایستی نسبت به بروز پوپولیسم، عوام‌فریبی و استحالۀ فکری در جامعه که نتیجۀ انفصال افراد جامعه از تفکر، تأمل، نفس آموختن و حداقلّی از حقیقت‌جویی است، منتقد باشند و در مسیر آگاهی دادن به جامعه بطور مستمر تلاش کنند. در حال حاضر تعارضات عقیدتی، فرهنگی و اجتماعی بسیاری در جامعه وجود دارد که می‌تواند آینده ایران را آبستن بحران‌ کند. برخی از این موارد عبارتند از: تعارض عقاید و ساختارهای سنّتی با نسخه‌های (شبه) مدرنیستیِ رو به رشد در جامعه، سست شدن برخی ارزش‌های اخلاقی و تزاید رذیلت‌هایی همچون دروغ‌گویی که تبیین واقع‌بینانه از وضعیت اخلاق در کشور را می‌طلبد، استفاده از علوم‌شناختی در بخش‌های مختلف جامعه، چرا که دیدگاه و معرفت انسان معاصر را در جهان‌بینی، انسان‌شناسی و اخلاق دگرگون کرده است، تنوع قومیتی و لزوم ارائه یک نظریه هویت‌بخشی فهیم در کشور، نظام رانتی و تخلفات اقتصادی.

اکنون ضروری است برای ایجاد پایداری اجتماعی و عقیدتی در جامعه و جلوگیری از تبدیل تعارضات فوق به آشوب، تا می‌توانیم ناهنجاری‌ها، اختلاف عقاید و تعارض خرده فرهنگ‌ها را به حوزه نظری انتقال داده و به شیوه مسالمت‌آمیز تحت گفتمان دانشگاهی تبیین و حل و فصل کنیم.

چنانچه عقاید اجتماعی و سیاسی با محک‌های دانشگاهی چکش نخورند، تقابل دگماتیک و جاهلانه آنها به بیانیه‌ها، هیجانات و خلجانات آنی توده‌ها و برخوردهای خیابانی که تابع اخلاقیات گفت‌وگویی پائین‌تر از اخلاق آکادمیک هستند کشیده می‌شود. مملکت ما تاوان بدفهمی‌ها و سوخت و سوزهای سیاسی و ایدئولوژیک بسیاری را از عصر مشروطه تا عصر حاضر داده و دیگر بس است.

دانشگاهیان نخست بایستی دکترین گفتمان دانشگاه را معیار و منوال فکر و عمل خود قرار داده و در راه ایفای مسئولیت‌های فوق گام بردارند. دانشگاه بایستی به افراد جامعه بیاموزد «عقیده» را بر مبنای «مهارت تفکر» پرورش دهند.

منبع: ایران آنلاین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۹۷۸۵۹۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تمدید مهلت انتخاب رشته آزمون دکتری ۱۴۰۳ تا هشتم اردیبهشت

 مشاور رئیس و مدیرکل روابط عمومی سازمان سنجش آموزش کشور از تمدید مهلت انتخاب رشته آزمون ورودی دوره دکتری نیمه‌متمرکز سال ۱۴۰۳ تا روز شنبه هشتم اردیبهشت ۱۴۰۳ خبر داد.

به گزارش ایرنا، علیرضا کریمیان با اعلام این خبر گفت: تاکنون بیش از ۶۷ هزار نفر از داوطلبان آزمون دکتری ۱۴۰۳ انتخاب رشته کرده‌اند و داوطلبان مجاز به انتخاب رشته می‌توانند تا روز شنبه هشتم اردیبهشت ۱۴۰۳ نسبت به ثبت کدرشته ‌محل‌های انتخابی خود به میزان حداکثر ۵۰ کدرشته ‌محل در صورت وجود با توجه به مجموعه امتحانی که در آن آزمون داده‌اند، اقدام کنند.

وی تأکید کرد: ابتدا نسبت به مطالعه دقیق دفترچه راهنمای انتخاب رشته‌های تحصیلی و اطلاعیه‌ها و اصلاحات مرتبط با آن اقدام، سپس کدرشته‌محل‌های مورد علاقه خود را از کدرشته‌محل‌های مربوط به مجموعه امتحانی انتخاب و اولویت‌ها را به ترتیب علاقه مرتب و پس از آن نسبت به ثبت انتخاب‌های خود اقدام کنند.

مدیرکل روابط عمومی سازمان سنجش آموزش کشور افزود: داوطلبانی که مجاز به انتخاب رشته بوده و علاقه‌مند به انتخاب رشته‌های دانشگاه آزاد اسلامی هستند، لازم است به درگاه اطلاع رسانی دانشگاه مذکور به نشانی www.azmoon.org مراجعه و بر اساس اطلاعیه‌های مربوط که در درگاه اطلاع رسانی آن دانشگاه منتشر می‌شود، اقدام کنند. ضمن اینکه کد دسترسی برای انتخاب رشته‌محل‌های دانشگاه آزاد اسلامی در انتهای کارنامه درج شده است.

وی به داوطلبان توصیه کرد برای کسب اطلاعات بیشتر، اطلاعیه تمدید مهلت انتخاب رشته و اصلاحات دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ که در درگاه اطلاع رسانی سازمان سنجش آموزش کشور منتشر شده را به دقت مطالعه کنند. در ضمن آن دسته از داوطلبانی که قبلاً نسبت به انتخاب کدرشته‌محل‌های تحصیلی اقدام کرده‌اند، می‌توانند در صورت تمایل تا پایان روز شنبه به ۸ اردیبهشت ۱۴۰۳ نسبت به مشاهده یا ویرایش کدرشته‌محل‌های انتخابی خود اقدام کنند.

بر اساس این گزارش، از تعداد ۱۵۱ هزار و ۶۴۳ داوطلب شرکت کننده در آزمون دکتری ۱۴۰۳ تعداد ۱۲۵ هزار و ۱۷۴ نفر مجاز به انتخاب رشته شده اند و کارنامه نتایج اولیه آزمون دکتری از ۲۸ فروردین ماه ۱۴۰۳ در اختیار داوطلبان قرار گرفته است.

اسامی معرفی‌شدگان دارای حدنصاب به منظور شرکت در مرحله دوم شامل مصاحبه، بررسی سوابق علمی و پژوهشی و غیره در دهه اول خردادماه ۱۴۰۳ از طریق درگاه اطلاع‌رسانی سازمان سنجش آموزش کشور منتشر خواهد شد.

کانال عصر ایران در تلگرام