به نقل از «تین نیوز»

مرکز آمار: شکاف فقیر و غنی در جامعه به اوج دهه ۹۰ رسید

تاریخ انتشار: ۱۲ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۹۹۴۳۱۸

تین‌نیوز | 

 شکاف ثروت در جامعه به اوج دهه ۹۰ رسید. داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهند که در سال گذشته، ضریب جینی خانوارهای کل کشور به ۴۰۹۳/ ۰ صعود کرده است که قله این شاخص در دهه جاری محسوب می‌شود.

به گزارش تین نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، می‌توان این‌طور تحلیل کرد که تکانه‌های ارزی و تورمی در سال گذشته، بیشتر به ضرر گروه‌های کم‌درآمد جامعه تمام شده و توزیع درآمدها به نفع دهک‌های بالایی بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این اتفاق در کنار نبود سیاست‌های حمایتی و جبرانی کارآمد، ، موجب تشدید شکاف درآمدی شده است. ضریب جینی ثبت‌شده بیشترین میزان پس از سال ۸۹ به‌حساب می‌آید.

شکاف غنی و فقیر در سال گذشته به اوج دهه ۹۰ رسید. مطابق داده‌های مرکز آمار، ضریب جینی در سال ۱۳۹۷ معادل ۴۰۹۳/ ۰ بوده است که بیشترین میزان این شاخص پس از سال ۸۹ به‌حساب می‌آید. جهش ارزی و تخلیه تورمی در سال گذشته، بیشترین ضربه را به توزیع درآمد زده است. این تجربه در ابتدای دهه ۹۰ نیز شده بود اما در آن سال‌ها، به‌دلیل وجود سیاست پرداخت یارانه نقدی، ضریب جینی حتی کاهش نیز یافت. در سال گذشته تخلیه تورمی در نبود سیاست جبرانی محسوس رخ داد.

در حقیقت، مهم‌ترین سیاست جبرانی دولت برای کم‌اثر کردن تحریم، یارانه ارزی در قالب تزریق دلار ۴۲۰۰ تومان بود. فارغ از رانت و فسادهای ثابت شده در این سیاست، شاخص ضریب جینی نشان داد که سیاست یارانه ارزی در هدف ذاتی‌اش که کاهش آثار رشد نرخ ارز بر دهک‌های فرودست جامعه بوده نیز موفق عمل نکرده و فاصله فقرا از ثروتمندان بیشتر از قبل شده است.

آخرین داده ضریب جینی

پژوهشگران معتقدند که مشکلات اجتماعی چون فقر، طلاق، جرم، کج‌رفتاری و مانند آن، ریشه در توزیع نامناسب درآمد و فرصت‌های اقتصادی دارند. یکی از رایج‌ترین شاخص‌ها برای سنجش نابرابری، ضریب جینی است. افزایش در این شاخص نشان می‌دهد که در آن سال، درآمد از افراد فقیر جامعه به افراد غنی منتقل شده است؛ برعکس اگر جهت انتقال درآمد، از افراد غنی به افراد فقیر باشد، عدد شاخص کاهش خواهد یافت. ضریب جینی هر چه به صفر نزدیک‌تر باشد، نشان‌دهنده برابری بیشتر و هر چه به عدد یک نزدیک شود، نشان‌دهنده تشدید نابرابری است. ضریب جینی تفاوت مورد انتظار در درآمد بین دو فرد یا خانوار در جامعه را نیز نشان می‌دهد.

رشد نابرابری در شهر نسبت به روستا

نکته دیگری که در گزارش مرکز آمار به چشم می‌آید، انبساط فاصله ضریب جینی خانوارهای شهری و روستایی است. درحالی‌که اختلاف ضریب جینی خانوارهای شهری و روستایی در سال ۹۶، تقریبا ۲۳۴/ ۰ بوده، این شکاف در سال گذشته به مقدار ۳۴۵/ ۰ واحد رسیده است.

به تعبیری می‌توان گفت آنچه ضریب جینی کل کشور را در سال گذشته تعمیق داده، در خانوارهای شهری کشور رخ داده است و در ضریب جینی خانوارهای روستایی تغییر محسوسی مشاهده نمی‌شود. در سال گذشته، رشد هزینه‌های خانوارهای شهری و روستایی نزدیک به یکدیگر و در حدود ۱/ ۲۰ درصد بوده است. اما در سمت درآمدها، رشد درآمد خانوارهای شهری ۳ درصد تندتر از خانوارهای روستایی گزارش شده است.

شاید نتیجه اولیه از این آمارها، این باشد که ضریب جینی خانوارهای روستایی شدیدتر از خانوارهای شهری رشد کند، اما چنین اتفاقی رخ نداده است. در حقیقت، احتمالا آنچه موجب رشد سریع‌تر درآمد خانوارهای شهری شده، درآمدهای ناشی از دارایی‌های بادوام همچون املاک و طلا بوده است و این رشد، بیشتر مربوط به خانوارهای دهک‌های بالای درآمدی است. به همین دلیل هم ضریب جینی در مناطق شهری، با رشد محسوس‌تری مواجه شده است. نکته دیگری که با افزایش ضریب جینی همخوانی دارد، رشد بیشتر هزینه‌های خوراکی و دخانی در شهرها نسبت به روستاها است.

هزینه‌های ناخالص خوراکی‌ها در خانوارهای شهری در سال ۹۷ در حدود ۲۳ درصد نسبت به سال ۹۶ رشد کرده است که نسبت به هزینه‌های غیرخوراکی، حدود ۴ درصد بیشتر بود. درحالی‌که در خانوارهای روستایی، رشد هزینه‌های خوراکی و غیرخوراکی فاصله ۸/ ۰ درصدی از یکدیگر داشته است. رشد سالانه هزینه‌های خوراکی خانوارهای روستایی در سال ۹۷، تقریبا ۲۰ درصد بوده که ۴/ ۲ درصد از خانوارهای شهری کمتر است.

این مساله نشان می‌دهد که هر چه هزینه‌های خوراکی با افزایش روبه‌رو شود، فشار بر گروه‌های کم‌درآمد بیشتر شده و در نتیجه احتمال تشدید (افزایش) نابرابری و ضریب جینی نیز افزایش می‌یابد. چراکه کالاهای خوراکی، نقش پررنگ‌تری در سبد مصرفی کم‌درآمدها دارد. پیش‌تر سازمان برنامه و بودجه در گزارشی افزایش شدید مخارج خوراکی و بهداشتی را به‌عنوان یکی از عوامل رشد ضریب جینی در سال ۹۶ نام برده بود که با داده‌های فعلی تطابق دارد.

پسرفت در دهه ۹۰

ضریب جینی در دهه ۸۰، یک روند نزولی را ثبت کرده بود. این شاخص که در سال ۱۳۸۰ معادل ۴۳۰۴/ ۰ بوده، با قدم نهادن در یک مسیر کاهشی، به ۳۷۰۰/ ۰ واحد در سال ۱۳۹۰ رسید؛ یعنی ۱۴ درصد کاهش طی یک دهه که دستاورد مناسبی برای کاهش فاصله فقیر و غنی به‌حساب می‌آمد.

اما در دهه ۹۰ که اقتصاد ایران از ریل اصلی‌اش خارج شد و از متوسط‌های همیشگی فاصله گرفت، در ضریب جینی نیز تغییراتی رخ داد. طوری‌که در ۷ سال ابتدایی دهه ۹۰، ضریب جینی معادل ۱/ ۱۰ درصد رشد کرد تا شکاف غنی و فقیر، بار دیگر عمق بیشتری یابد. در واقع کاهش اختلاف طبقاتی که در دهه ۸۰ حاصل شده بود، اکثرش از بین رفت و ضریب جینی به نقطه آغازین دهه ۸۰ در حال میل کردن است.

در دهه ۹۰، اقتصاد ایران با ۲ تجربه تحریمی، ۲ جهش ارزی و تورمی دست و پنجه نرم کرد. سازمان برنامه و بودجه نیز در تحلیل نابرابری ثروت در ایران، افزایش و نوسانات شدید در بازار دارایی‌ها(ارز، سکه، خودرو و مسکن) را به‌عنوان یکی از چالش‌های این مساله نام برده بود. چراکه این جهش‌ها ساختار قیمت‌های نسبی را دچار تغییر می‌کند و توزیع درآمد را به شدت بدتر خواهد کرد. اما در تجربه اول تحریمی، ضریب جینی حتی با افت نیز مواجه شد.

دلیل اصلی این امر، وجود یک سیاست جبرانی به نام پرداخت یارانه‌های نقدی بود. شاخص‌های رفاهی و توزیع درآمد در سال‌های ابتدایی دهه ۹۰، به‌دلیل رقم قابل‌توجه یارانه نقدی در جهت بهبود حرکت کردند. در آن زمان، میزان یارانه نقدی سهم زیادی در درآمد صدک‌های پایین جامعه داشت و از این‌رو، توانست بار رشد هزینه‌ها را بر خانوارهای فرودست جامعه، کمی تسهیل کند.

اما با افزایش نرخ تورم در سال‌های بعد و بی‌اثر شدن یارانه نقدی، بلافاصله این اثر از بین رفت. یکی از چالش‌های دیگری که سازمان برنامه و بودجه، در مورد بحث توزیع درآمد به آن اشاره کرده، توزیع منابع حاصل از هدفمندی یارانه‌ها به آحاد جامعه از جمله گروه‌های پردرآمد و در نتیجه عدم اصابت منابع بیشتر یارانه‌ای به اقشار آسیب‌پذیر بوده است. تداوم این سیاست‌ طی این سال‌ها، از کارآیی یارانه نقدی کاست.

محاسبه‌گر نرخ تورم بانک مرکزی نشان می‌دهد که ۴۵ هزار تومان سال ۱۳۹۰، هم‌ارزش با ۱۲۲ هزار تومان در سال ۱۳۹۶ است. در مورد سال ۱۳۹۷، داده‌های بانک مرکزی موجود نیست، اما می‌توان با توجه به داده‌های مرکز آمار تخمین زد که در سال گذشته، ۴۵ هزار تومان سال۹۰ حداقل‌ هم‌ارزش با ۱۳۰ هزار تومان بوده است. در حقیقت در سال گذشته با پرداخت ۱۳۰ هزار تومان یارانه نقدی به دهک‌های پایین جامعه، بخشی از رفاه از دست رفته آنها می‌توانست برطرف شود.

درحالی‌که دولت تصمیم گرفت با تزریق دلار ۴۲۰۰ تومانی و تامین ۱۷ میلیارد دلار به این مقصود، مانع تورم شود؛ اما در نهایت داده‌های ضریب جینی ثابت می‌کنند که هدف اولیه این سیاست که تسکین فشار اقتصادی بر گروه‌های کم‌درآمد بوده، تامین نشده است. درحالی‌که کسری از این یارانه ارزی پرداخت شده، احتمالا می‌توانست ضریب جینی را در سطوح نزدیک به سال ۹۶ نگه دارد و از اعمال فشار به طبقه فرودست جامعه بکاهد، تا ضریب جینی در سال ۱۳۹۷، به قله این دهه نرسد و پس از ۸ سال از سطح ۴۰/ ۰ عبور نکند.

منبع: تین نیوز

کلیدواژه: دهه 90 مرکز آمار شکاف ثروت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tinn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تین نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۹۹۴۳۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیا اعتراضات دانشجویی باعث تغییر سیاست آمریکا می‌شود؟

کارشناسان با اشاره به شکاف نسلی بین جوانان و قدیم‌ترهای آمریکایی می‌گویند افزایش جنبش اعتراضی در دانشگاه‌های این کشور می‌تواند به تغییر سیاست ایالات متحده در قبال رژیم اسرائیل در درازمدت کمک کند. - اخبار بین الملل -

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، موج اعتراضات حمایت از فلسطین در محوطه‌های دانشگاه‌های آمریکا بعد از دستگیری صدها نفر از معترضان در دانشگاه کلمبیا گسترده‌تر شده و بعد از سرایت به اکثر دانشگاه‌های این کشور در حال گسترش به دانشگاه‌های سایر کشورهای دنیا است.

اعتراضات از دانشگاه کلمبیا در نیویورک از 9 روز پیش (17 آوریل) آغاز شد و دانشجویان معترض خواستار قطع رابطه این دانشگاه با نهادهای اسرائیل که در جنگ غزه نقش دارند شدند. معترضان در دانشگاه های دیگر نیز خواسته های مشابهی دارند. اردوگاه‌های دانشگاهی که در سراسر آمریکا ایجاد شده‌اند، دانشجویانی را از پیشینه‌های مختلف - از جمله فلسطینی‌ها، عرب‌ها، یهودیان و مسلمانان - گرد هم آورده‌اند تا بمباران غزه توسط اسرائیل را محکوم کنند.

کارشناسان آمریکایی معتقدند که جنبش اعتراضی دانشگاه‌ها در ایالات متحده، شکاف نسلی درباره اسرائیل را برجسته کرده و تمایل جوانان برای به چالش کشیدن سیاستمداران و مدیران کالج‌ها در سراسر کشور به نمایش گذاشته شده است.

آنها استدلال می‌کنند که شکاف افکار (جوانترهای آمریکایی که عموماً از فلسطینی‌ها حمایت می‌کنند تا نسل‌های قبل از آنها) خطری برای شانس انتخاب مجدد جو بایدن، رئیس جمهور دموکرات 81 ساله ایجاد می‌کند.

"عمر واسو"، استادیار علوم سیاسی در دانشگاه کالیفرنیا در این خصوص در گفتگو با شبکه الجزیره گفت: «ما در حال حاضر شاهد شکاف نسلی درباره اسرائیل هستیم و این موضوع در درازمدت مسئله‌ای برای حزب دموکرات خواهد بود. این اعتراضات شکاف نسلی را تسریع می‌کند.»

دانشجویان دانشگاه کلمبیا در نیویورک هفته گذشته اردوگاه همبستگی فلسطین را برپا کردند و از آن زمان پس از درخواست مدیریت کالج از پلیس برای رسیدگی به اعتراض، با بازداشت و سایر اقدامات انضباطی روبرو شدند. با این حال، با وجود سرکوب، اردوگاه‌های مشابهی در سراسر ایالات متحده و همچنین در کشورهای دیگر شکل گرفته است.

عمده خواسته دانشجویان این است که دانشگاه‌ها سرمایه‌گذاری‌هایشان را فاش کنند و هرگونه سرمایه‌ای را که به سازندگان سلاح و شرکت‌های مرتبط با ارتش رژیم اسرائیل پرداخت کردند، پس بگیرند.

سیاستمداران هر دو حزب اصلی ایالات متحده و همچنین کاخ سفید و گروه‌های طرفدار رژیم اسرائیل، دانشجویان را به دامن زدن به یهودستیزی متهم کرده‌اند؛ اتهاماتی که معترضان به شدت آن را رد می‌کنند.

"امان عبدالهادی"، جامعه شناس در دانشگاه شیکاگو نیز با الجزیره گفت که جوانان به طور فزاینده‌ای از وضعیت موجود در مسائل سیاست داخلی و خارجی ناامید می‌شوند. وی گفت: «من فکر می‌کنم یک نارضایتی واقعی با نسل قدیمی‌تر وجود دارد.»

وی ادامه داد: «در تاریخ آمریکا به طور کلی، معمولاً تغییرات بزرگ در افکار عمومی یا همزمان با جنبش‌های بزرگ دانشجویی رخ داده و یا توسط آنها آغاز شده است. فعالیت در محوطه دانشگاه می‌تواند مبنای تغییر سیاسی باشد. به نوعی این حس وجود دارد که این آینده است.»

سال‌ها نظرسنجی‌های عمومی در ایالات متحده نشان می‌دهد که افراد جوان‌تر به احتمال زیاد نسبت به فلسطینی‌ها همدردی کرده و از رژیم اسرائیل انتقاد می‌کنند. اما آمریکایی‌ها در مجموع نسبت به رفتار اخیر اسرائیل با فلسطینی‌ها انتقاد بیشتری کرده‌اند. نظرسنجی‌های متعدد نشان می‌دهد که اکثر پاسخ‌دهندگان آمریکایی از آتش‌بس دائمی حمایت می‌کنند.

اما بایدن حمایت قاطع خود را از رژیم اسرائیل، متحد اصلی آمریکا در خاورمیانه، در بحبوحه جنگ حفظ کرده است. موضع رئیس جمهور 81 ساله می‌تواند از نظر سیاسی پرهزینه باشد، زیرا بایدن در انتخابات نوامبر با یک رقابت سخت برای انتخاب مجدد روبرو است که انتظار می‌رود او را در مقابل رقیب جمهوری خواه خود، دونالد ترامپ قرار دهد.

"آنگوس جانستون"، مورخ فعالیت‌های دانشجویی ایالات متحده، توضیح داد که شکاف نسلی درباره اسرائیل به ویژه در میان دموکرات‌ها آشکار است. جانستون به الجزیره گفت: «در سطح ملی، ما مدتی است که این موضوع را به‌عنوان گسست بین ارزش‌های رأی‌دهندگان جوان و اکثر سیاستمداران دموکرات می‌بینیم. و چیزی که اکنون شاهد آن هستیم، گسست مشابهی بین جوانان و بسیاری از مدیرانی است که این کالج‌ها را اداره می‌کنند.»

عمر واسو همچنین گفت که تظاهرات و سرکوب دانشجویان آمریکایی می‌تواند بر بی علاقگی نسبت به بایدن بیفزاید.

معترضان دانشجویی درگیر سیاست حزبی ایالات متحده نیستند. آنها در عوض تاکید کرده‌اند که خواسته هایشان کمک به حمایت از حقوق بشر فلسطینیان است. بنابراین آیا تظاهرات می‌تواند به ایجاد تغییر در سیاست ایالات متحده کمک کند؟

جانتسون، مورخ بیان می‌کند که تغییر درازمدت امکان پذیر است، اما یک شبه به وجود نمی‌آید. وی افزود: «ما بارها و بارها دیده‌ایم که سازمان‌دهی دانشجویی سیاست‌ها را تغییر می‌دهد، نه همیشه به سرعت، و نه همیشه به روشی که دانشجویان امیدوار بودند. اما ما می‌بینیم که وقتی سازماندهی دانش آموزی به شدت بالا می‌رود، می‌تواند تأثیر قابل توجهی داشته باشد.»

دانشجویان و اساتید دانشگاه‌ها پیش‌آهنگ تحولات جهانی باشندنگرانی امیرعبداللهیان از سرکوب دانشجویان آمریکایی

انتهای پیام/