باید از درون دین با جهل مقدس مبارزه کنیم
تاریخ انتشار: ۲۵ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۱۲۴۸۶۴
محبی تاکید کرد: راه حل مبارزه با جهل مقدس باید از درون دین در بیاید. البته دین چند وجه دارد که باید به آن توجه کنیم، باید بپذیریم که از کارآمدترین روش های مبارزه با جهل مقدس، تعریف قلمرو دین است.
به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: دو کتاب جدید آیت الله «سید مصطفی محقق داماد» با عناوین «فاجعه جهل مقدس» و «در دادگاه جهل مقدس» طی نشست «شب روشنگری دینی»، یکشنبه، ۲۴ شهریور ماه در بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار(کانون زبان فارسی) با حضور علاقه مندان برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در این نشست «محسن محبی» طی سخنانی اظهار کرد: در این نشست به دو صورت می‌توان سخن گفت، یکی از روی ذوق و دیگری از روش علمی، من در اینجا مطالب خود را به شیوه دانشگاهی در سه بخش ارایه می کنم. نخست اینکه در مورد جهل مقدس نگاهی تاریخی وجود دارد بر این مبنا که شرایط سیاسی و اجتماعی چگونه بستر آفرین برای جهل مقدس شد، مساله دوم اینکه آیا چاره ای بر جهل مقدس هست؟ سومین مساله نگاهی متدیک به یک کتاب است.
این حقوقدان افزود: در مورد جهل مقدس بد نیست اشاره ای به دو تن یعنی زنده یاد طالقانی و جلال آل احمد داشته باشم که از پیشگامان روشنگری در جامعه ما هستند. آل احمد البته حسابش از آیت الله طالقانی جدا می شود، طالقانی را رنج زندان و حصر پالوده و البته خسته کرد، او در روزهای بعد از پیروزی انقلاب، پیام انقلاب را طنین تازه می بخشد. او از مدافعان نهضت آزادی بود و بنا بر قولی مصدق وی را وکیل کرده بود که بعد از فوت، حج‌اش را به جای بیاورد. طالقانی کسی بود که بی لکنت سخنان درشت حتی بر هم‌لباسان خود داشت.
محبی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه زمینه های پدید آمدن جهل مقدس فرهنگی و تا اندازه ای جغرافیایی است، گفت: روان شناسی فردی و اجتماعی موجب جهل مقدس شده و در سرگذشت تاریخی شکل می گیرد.
وی افزود: با پیروزی اسلام روحیه ایرانی که عقل و تدبیر دیوانیان آن را پشتیبانی می کرد در خدمت خلفا قرار گرفت و مردم دو قرن در سکوت رفتند تا خِرَدِ ترسیده خویش را بازیافتند. تلاش برای بازیابی اقتدار سیاسی کردند اما به جایی نرسیدند، تلاش کسانی چون «بابک خرم‌دین»، مازیار و دیگران شکست خورد اما هویت جویی ایرانیان ادامه یافت تا اینکه در شاهنامه رخ نمود و به باز نشست، روحیه عقل ایرانی از سیاست و اندیشه ورزی به ادبیات و عرفان نقل مکان کرد.
محبی تصریح کرد: بعد از سال ها و قرن ها اقوام ترک از شمال شرق و شرق خراسان به سرعت به سمت غرب آمدند و ایران تبدیل به تکه های حاکم نشین شد تا اینکه هلاکو نامی با کمک خواجه نصیر، بغداد را فتح کرد و طومار خلافت عربی را برچید، اما افسوس که تا ایرانیان خواستند آستین از آن سیاهی بتکانند مغول آمد، با این وجود اما سازش و خلق تعقل ایرانی کارساز شد و آن رشته های گسسته را به هم پیوست.
وی ادامه داد: بعد از این دوران است که حافظ و سعدی و شعرای دیگر، عرفان و عارفان رشد می کنند و بعد این روال طی می شود تا صفویه، بعد از آن قیام نار و بعد کریمخان، آقا محمدخان و سلسله قاجار تا فتحعلی شاه و تا روزگار نزدیک خودمان. در این دوران ها هرگز جریان ثابت و مستمری را نمی بینیم. در جریان مشروطیت دست تاریخ در کار شد و ما به دوران جدیدی از روشنگری و مقاومت در برابر جهل مقدس رسیدیم. در این قرون مساله روشنگری و نواندیشی قالب است.
این پژوهشگر ابراز کرد: ادبیات حافظ، عبید، سنایی، در مقام مقابله با جهل مقدس است اما جریان مستمر تاریخی نمی شود و تا قرن نوزدهم و فتحعلی شاه بازنگری در میراث کهن امکان پذیر نمی شود و اگر هم تلاش هایی هست ناظر بر قشون است. اما بعدها توجه نخبگان به این فاجعه جلب می شود و مساله تجدد طرح می شود. مشروطه نقطه عطف مهم و پیچ واقعی تاریخی است. این دوران بازاندیشی عمدتا سیاسی اما در حوزه های اجتماعی نیز دیده می شود.
وی اضافه کرد: در سال 1300 و آن دهه‌ها رضاشاه نمونه هایی از تلاش برای مبارزه با جهف مقدس دیده می شود و جریان پاک‌دینی کسروی مطرح می شود که می شود آن را به عنوان نقطه عطف آن دوران دانست. سال های 1320 که دوران تاسیس حزب توده در ایران است و باز هم جریان شکل گرفته ای برای مبارزه با خرافات دیده می شود اما به دلیل آنکه نقطه شروع آنها کمونیست است، به نتیجه نمی رسد، از قضا در همین دوران است که جلال کتاب «عزاداری های نامشروع» را ترجمه می کند و اما عده ای از بازاریان متدین این کتاب را خریده و می سوزانند.
محبی اظهار کرد: اما بعد از این دیگر جهل مقدس، مسئول تحولات تاریخی و سیاسی و اجتماعی است. از نظر قلمرو، جهل مقدس محدود به دین نیست، محدود به زمان هم نیست اما آموزه های دینی بهترین بستر برای گسترش جهل مقدس هستند.
ی ادامه داد: راه حل مبارزه با جهل مقدس باید از درون دین در بیاید. البته دین چند وجه دارد که باید به آن توجه کنیم، باید بپذیریم که از کارآمدترین روش های مبارزه با جهل مقدس تعریف قلمرو دین است.
محبی در مورد مقالات ارایه شده در این آثار خاطرنشان کرد: یک نکته مغفول در این مساله آن است که مقالات ارایه شده از سوی آیت الله محقق داماد در این اثر بیشتر در مقام خطابه است و نوشته و از پیش تدوین شده، نیست. به نظرم بهتر است که در آینده به متدولوژی آن توجه شود.
پایان پیام/248