ناگفته‌هایی درباره تحرکات اخیر جریان عرفان‌ستیز حوزه علمیه
تاریخ انتشار: ۷ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۲۸۰۴۱۷
به گزارش ایکنا؛ انتشار فتوای دو تن از مراجع تقلید مبنی بر حرمت ساخت سریال درباره شمس تبریزی، یکی از بحث‌برانگیزترین رویدادهای خبری هفته گذشته بود. بر این اساس، آیات عظام مکارم شیرازی و نوری همدانی در جواب استفتایی، نظر خود را پیرامون ساخت فیلم «مست عشق» بیان کردند. نکته مهم اینکه تاریخ یکی از فتاوی مربوط به آخر شهریورماه و فتوای دیگر مربوط به اول مهرماه بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
نکته جالب در خصوص این دو فتوا این است که سال گذشته درست در چنین ایامی، یعنی اوایل مهرماه، خبر جنجال‌برانگیز مشابهی توجه افکار عمومی را به خود جلب کرد و آن، خبر برگزاری نخستین همایش ملی «تصوف؛ شاخصه‌ها و نقدها» به ریاست حجت‌الاسلام محمدتقی سبحانی بود. برگزاری این همایش با انتقادات زیادی مواجه شد؛ از جمله رسول جعفریان برگزاری این همایش را اقدامی تفرقه‌آمیز خطاب کرد. اظهار نظر جعفریان واکنش تند حجت‌الاسلام سبحانی را در پی داشت.
اتفاقاً در همان زمان، عوامل برگزاری این همایش با آیات عظام مکارم شیرازی و نوری همدانی دیدار کردند و این مراجع ضمن اعلام حمایت خود از برگزاری این همایش، به بیان انتقادات خود نسبت به جریان تصوف پرداختند.
تقارن زمانی این دو رخداد و شباهت بنیادین آنها می‌تواند بیانگر این واقعیت باشد که این وقایع، به صورت سازمان‌یافته شکل گرفته و از سوی جریان واحدی مدیریت می‌شود. اما سؤال اینجاست که چرا هجمه جریان عرفان‌ستیز علیه عرفان و تصوف، در مهرماه به اوج خود می‌رسد؟ جواب ساده است. روز 7 مهر روز بزرگداشت شمس و روز 8 مهر، روز بزرگداشت مولوی، به عنوان دو تن از مهم‌ترین چهره‌های عرفان اسلامی است. به عبارت دیگر می‌توان ماه مهر را ماه بزرگداشت عرفان اسلامی نامید. به همین دلیل در این ایام هجمه‌ها علیه عرفان و تصوف به طرز چشم‌گیری رو به فزونی می‌رود.
ریشه دشمنی تفکیکیان با عرفان و تصوف
نکته دیگری که باید به آن پرداخت این است چرا عالمان بزرگی چون آیات عظام مکارم و نوری همدانی و همچنین شخصیت‌های علمی مانند حجت‌الاسلام محمدتقی سبحانی که رسالت دینی خود را در هدم و مبارزه با عرفان و تصوف یافته‌اند، این میزان با تصوف اسلامی و شخصیت‌هایی نظیر شمس و مولوی دشمنی دارند؟ به راستی ریشه این دشمنی در کجاست؟ برای پاسخ به این پرسش باید بررسی کنیم نگاه این افراد به عرفان و تصوف چگونه است و بر اساس کدام قرائت، عرفان و تصوف اسلامی عامل گمراهی قلمداد می‌شود؟
دیدار سال گذشته مسئولان برگزاری همایش نقد تصوف با مراجع، و اظهارات مراجع در آن دیدارها تا حدی می‌تواند نگاه ایشان را به عرفان و تصوف روشن سازد. آیت‌الله مکارم شیرازی در آن دیدار از صوفیان به عنوان افرادی یاد کرد که در مقابل ائمه(ع) قد علم کرده بودند و به ایشان ایراد وارد می‌ساختند. وی تصریح کرد: «مرکز عبادت تمام مسلمین جهان مسجد است، ولی اینها مرکز عبادتشان خانقاه است و مراسم دینی خود را در خانقاه انجام می‌دهند.»
آیت‌الله مکارم شیرازی با بیان اینکه صوفی‌ها خوانندگی و نوازندگی و رقص را حرام نمی‌دانند و مفاهیمی به نام وجد و سماع دارند که برای برخی جوانان جاذبه دارد، گفت: آنها تقید چندانی به فروع دین ندارند و برای مثال برخی از آنها می‌گویند نگاه به زنان حرام نیست و باید قلبت پاک باشد و از این قبیل مطالب.»
ایشان با بیان این که صوفیان هم از بعد سیاسی و هم از بعد دینی و اعتقادی یک خطر محسوب می‌شوند، بیان کرد: ما از اوایل جوانی با صوفی‌ها درگیر بودیم و اولین کتابی که من نوشتم در رابطه با تصوف بود با عنوان «جلوه حق». کار علمی پیرامون تصوف کار بسیار خوبی است و باید با تبلیغ این فرقه‌ها در کشور مقابله شود.
آیت‌الله نوری همدانی نیز در این دیدار تصریح کرد: «تمام خصوصیاتی که ما برای ائمه خود قائل هستیم که ائمه(ع) طی الارض دارند و در جمادات و نباتات و حیوانات تسلط دارند را اینها در چهره‌سازی‌هایی که کرده‌اند، برای صوفیان بیان کرده‌اند و عظمتی که ما منحصر در اهل بیت می‌دانیم را برای بزرگان خود حراج کردند.»
آیت‌الله نوری همدانی افزود: «بنده لازم دانستم که به سراغ کلمات آنها بروم. در کتابی مانند «تذکره الاولیاء» که از کتب معتبر صوفی است، کلماتی از صوفیان نقل می‌کنند که از روایات ما است و آن را سرقت کرده‌اند و آن را به نام خود جا زده‌اند.»
محمدتقی سبحانی یکی از منتقدان جدی جریان عرفان و تصوف و از مدافعان مکتب معارفی خراسان است که چندی است به مکتب تفکیک موسوم شده است. وی سال گذشته در ضمن یادداشتی به بیان خلاصه دیدگاه‌های خود پیرامون تصوف پرداخت. در طلیعه این یادداشت آمده بود: «تصوف از قرن دوم به تدریج در محیط اسلامی پا گرفت و پرورده شد و در سده‌های میانی به یکی از عوامل مهم اثرگذار در حوزه فرهنگی و اجتماعی بدل گشت و تا به امروز در شرق و غرب جهان اسلام با نام‌ها و نشان‌های مختلف به حیات خویش ادامه می‌دهد. این تصویر کلی هر چند روایت صادقی از هویت تاریخی تصوف است ولی هرگز گویای حقائق پیدا و پنهان صوفیه نیست و بدین سادگی نمی‌توان از ابعادِ تو‌درتو و آدابِ و آیین پیچ در پیچ آن پرده برداشت.
اهمیت و دشواری شناخت تصوف و پاره‌های هویتی و معرفتی آن نیز از همین پراکندگی و پیچیدگی‌ها بر‌می‌آید. صوفیان همواره خود را فرامذهبی و فراآیینی دانسته‌اند و هر گونه خاستگاه بیرونی و ریشه معرفتی و تاریخی را برای خویش انکار کرده‌اند. همین ویژگی به تصوف فرصت داده است تا به رنگ هر مذهب فکری و فقهی درآید و خود را در هر آیینی به همان آهنگ ساز کند. از این روست که صوفی در لباس اشعری، حنبلی، شیعی و معتزلی به یکسان ظاهر می شود و با گبر و مسلمانی کنار می‌آید و سنت و مدرنیته را به یکسان پذیرا می‌شود.»
مسئله اینجاست که افراد مذکور میان عرفان و تصوف فرقه‌ای و غیر فرقه‌ای تمایزی قائل نیستند. مهدی مسائلی، از مدرسین حوزه علمیه، در یادداشتی که در واکنش به انتشار فتاوی مذکور منتشر ساخت، به این نکته اشاره کرد و تصریح کرد: «یکی از خطاهایی که در مقابله با تصوف صورت می‌گیرد خلط تصوفِ فرقه‌ای و تصوفِ غیر فرقه‌ای و یکسان انگاری آنهاست. تصوف فرقه‌ای مسلمانان را از بدنه امت اسلامی جدا می‌کند، مکان عبادی و آداب دینی آنها را به مرور تغییر می‌دهد و خانقاه، تکیه یا زاویه را جایگزین مسجد می‌کند. تصوف فرقه‌ای به اندازه اقطابش مسلمانان را به گروه‌های فراوان تقسیم می‌کند و تازه در هر زمان نیز به تعداد شیوخ مدعی رهبری هر فرقه، انشعاب‌های جدید در آنها ادامه دارد؛ ولی تصوف غیر فرقه‌ای این‌گونه نیست و همان مسیری را می‌رود که باقی امت اسلامی به دنبال آن می‌روند و قصد تقسیم‌بندی و تفرقه میان امت اسلامی را ندارد.»
حاصل سخن اینکه به نظر می‌رسد نزاع عرفان‌ستیزان و مدافعان عرفان و تصوف نزاعی لفظی باشد. شاید خوانش بدون پیش‌فرض و منصفانه از عرفان و تصوف تاحدی بتواند از تداوم این نزاع تاریخی و ریشه‌دار که منشأ حوادث تلخ بسیاری بوده است بکاهد.
انتهای پیام
منبع: ایکنا
کلیدواژه: ایکنا عرفان تصوف شمس مکارم شیرازی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۲۸۰۴۱۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بودجه نهادهای حوزوی چقدر افزایش یافت؟
به گزارش تابناک، اعتماد نوشت: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم هم مطابق همه ساله ردیفی مستقل در بودجه دارد؛ این نهاد فرهنگی و مذهبی در سال گذشته، ۴۱۴ میلیارد تومان بودجه مصوب داشته است. در بودجه ۱۴۰۳، پیشنهاد شده است که ۷۳۰ میلیارد تومان بودجه برای دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تخصیص یابد؛ یعنی حدودا ۷۶ درصد افزایش بودجه داشته است. البته این رقم، به غیر از بودجه پیشنهادی اختصاصی است که ۱۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
در ادامه این گزارش آمده است: شورای عالی حوزه‌های علمیه از دیگر نهادهای مذهبی دریافت‌کننده بودجه است؛ سال گذشته ۴ هزار ۷۷۶ میلیارد تومان بودجه مصوب داشته است؛ این بودجه در سال ۱۴۰۳ بناست به ۵ هزار و ۴۶۲ میلیارد تومان افزایش یابد؛ حدود ۳/۱۴ درصد افزایش بودجه. البته برای امسال، پیشنهاد شده این نهاد مذهبی یک‌هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بودجه اختصاصی داشته باشد. مرکز خدمات حوزه‌های علمیه هم در ردیف بودجه مستقلش، برای سال ۱۴۰۲، رقمی معادل ۶ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان دیده می‌شود که این رقم قرار است برای ۱۴۰۳، به ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برسد؛ حدودا ۱۷ درصد افزایش.
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند