به نقل از «مهر»

تحلیل ابعاد عرفانی، فلسفی و قرآنی هنر و فرهنگ اسلامی ایرانی

تاریخ انتشار: ۱۰ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۳۱۹۶۰۲

به گزارش خبرنگار مهر، هیأت علمی آکادمی مطالعات ایرانی لندن، سید سلمان صفوی، مهوش السادات علوی و هستی صفوی به دعوت انستیتو اسلامی مسکو، دانشگاه دولتی مسکو، دانشگاه دولتی سنت پتربورگ، شورای مفتیات روسیه، بنیاد ابن سینا و دانشگاه دوستی ملل مسکو در تاریخ ۲۲-۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹ برای شرکت در چند همایش به روسیه سفر کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

چهارمین کنفرانس بین المللی بازخوانی اندیشه های شهاب الدین مرجانی در تاریخ بیست و دوم سپتامبر ۲۰۱۹(۳۱ شهریور)، با حضور اساتید، دانشجویان، پژوهشگران و اندیشمندانی از روسیه و کشورهای مختلف در مسکو آغاز به کار کرد. کنفرانس مذکور که با همکاری شورای مفتیات روسیه و انستیتو اسلامی مسکو، دانشگاه دولتی مسکو، دانشگاه دولتی سنت پتربورگ و بنیاد ابن سینا، برنامه ریزی و اجرا شد.

در چارچوب این کنفرانس چندین نشست تخصصی برگزار گردید. مدیریت و اجرای بخش فلسفه و فرهنگ اسلامی این کنفرانس بر عهده بنیاد ابن سینا بود. روز یکشنبه بیست و دوم سپتامبر۲۰۱۹ نشست تخصصی بخش فلسفه و فرهنگ برگزار گردید و با استقبال خوب مخاطبین و علاقه مندان روبرو شد. هدف از این نشست توجه خاص به ارتباط بین فلسفه و فرهنگ و تأثیرگذاری فلسفه اسلامی بر فرهنگ مسلمانان در ابعاد مختلف بود. اساتید ایرانی و روس مقالات و سخنرانی‌های خود را ارائه نموده و به بحث و گفتگو پرداختند.

در آغاز نشست حمید هادوی، رئیس بنیاد ابن سینا مسکو، رابطه فلسفه و فرهنگ را بسیار مهم دانسته و متذکر شدند که در مباحث اسلام شناسی به این موضوع کمتر توجه می شود و بنیاد در راستای تقویت و گسترش اسلام شناسی روسی در این بخش توجه خاص به این موضوع نموده است.

سپس پروفسور استپانیانس، استاد برجسته انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه با تشکر از بنیاد در برگزاری این نشست تخصصی؛ نیازهای کنونی دانشجویان به منابع اسلامی را برشمرده و مروری بر تحقیقات خود در حوزه اسلام شناسی به ویژه افکار اقبال لاهوری داشتند.

در ادامه سیدسلمان صفوی رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن به ارائه سخنرانی خود پرداخت. ایشان زبان عرفان و فلسفه را زبانی گویا برای ارتباط با دنیا دانسته و به بررسی ساختار معنوی منسجم و هدف مند مثنوی معنوی مولوی پرداختند.

در بخش دوم نشست یفرم اوا استاد انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه، مهوش السادات علوی پژوهشگر آکادمی مطالعات ایرانی لندن، روزانا پسخو استاد برجسته دانشگاه دوستی ملل مسکو، هستی السادات صفوی مدیر بخش هنر آکادمی مطالعات ایرانی لندن، مارینا رییسنر استاد دانشگاه دولتی مسکو و دکتر ماییس نظرلی استاد دانشگاه علوم انسانی مسکو به ارائه سخنرانی‌های خود پیرامون موضوع فلسفه و فرهنگ پرداختند.

سخنرانان با تکیه بر فلسفه و فرهنگ اسلامی، میراث اسلامی را در این زمینه بسیار عظیم و غنی برشمرده و بر معرفی و ارائه آن به محققین و پژوهشگران تاکید نمودند.

مهوش السادات علوی راجع به مراتب یقین در دفتر دوم مثنوی مولوی گفت: مثنوی مولانا یکی از مشهورترین آثار ادبیات عرفانی جهان و یکی از رفیع‌ترین قله های زبان فارسی به شمار می رود. دفتر دوم مثنوی درباره «انواع و مراتب یقین» و هم چنین «انواع و مراتب دوستی» بحث می کند. از دیدگاه عرفا، «یقین» شامل سه مرتبه است: «علم الیقین»، «عین الیقین» و «حق الیقین». سالک طی سلوک عرفانی، در مرتبه «علم الیقین» با استدلال عقلی «معلوم» را درمییابد، در مرتبه «عین الیقین» مستقیماً «معلوم» را مشاهده می کند و در مرتبه «حق الیقین» به اتحاد با «معلوم» یعنی حضرت حق نائل می آید. «یقین» در مراتب دوم و سوم؛ حاصل مکاشفه و مشاهده معنوی است. این «یقین» که بر قلب سالک وارد می گردد، به «نـور» توصیف می شود. 

هستی السادات صفوی راجع به اصول فلسفه هنر اسلامی گفت: گفتمان اصلی در مورد هنر اسلامی در دانشگاههای غربی آن است که در درجه اول هنر اسلامی را از طریق لنز تاریخ هنر و جامعه شناسی هنر مشاهده می کنند و بیشتر به جنبه توصیفی آن می پردازند. با این حال ، رویکرد دیگری که نه تنها قابل استفاده است بلکه می تواند از اهمیت زیادی برای مطالعه هنر اسلامی برخوردار باشد، استفاده از اصول فلسفه اسلامی و تصوف است برای فهم معنای هنر اسلامی است. هنر اسلامی شأنی مفهومی دارد و استفاده از دکترین‌های فلسفه و عرفان اسلامی  اجازه تفسیر جامع تر و کامل تر از یک اثر هنری را می دهد.

او سپس راجع به مفاهیم تخیل، رنگ و خوشنویسی و نمونه هایی از کاربرد آنها در کتیبه های خوشنویسی و حرم شیخ صفی الدین اردبیلی در اردبیل سخنرانی کرد.

سپس سلمان صفوی در پنل بعد از ظهر برای امامان مساجد روسیه راجع به «اهمیت روش نوین فهم قرآن: ساختارشناسی قرآن» سخنرانی کرد که با توجه گسترده امامان مساجد روبرو شد.

صفوی گفت: اکثر مکاتب تفسیری قرآن مانند تفسیر ادبی، روایی، کلامی در طول ۱۴۰۰ سال گذشته یک وجه مشترک دارند که عبارت است از تفسیر آیه به آیه قرآن، اما روش تفسیر خطی عاجز است از تبیین نظم و سیستم در سوره های بلند قرآن، اما در این مقاله روش جدید فهم قرآن: ساختار شناسی تبیین می گردد. با استفاده از روش ساختارشناسی؛ فهم سیستماتیک از سوره های قرآن کریم حاصل می شود که بیانگر رابطه ارگانیک بین آیات متنوع یک سوره است و یک سوره علی رغم پراکندگی ظاهری آیات، به عنوان یک کل واحد درک می شود. روش ساختارشناسی علاوه بر کمک در فهم  دینامیکی مسائل، محققان را در شکل‌دهی یک رویکرد نوین و خلاقانه در سیر آیات توانمند می‌سازد؛ نگرشی که در آن کلیات امور، اجزای سوره و روابط متقابل این اجزا با دقت بیشتری مورد توجه قرار می‌گیرند.

وی افزود: روش ساختارشناسی، فرآیند شناخت مبتنی بر تحلیل و ترکیب جهت دستیابی به درک کامل و جامع یک سوره در محیط کلی قرآن به عنوان امر واحد است. این نوع تفکر درصدد فهم کل (سیستم) و اجزای آن، روابط بین اجزاء و کل و روابط بین کل(سوره) با محیط آن یعنی کل قرآن کریم است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: از طریق روش ساختارشناسی علاوه بر کشف منطق کل سوره، به معنای واژهها نیز اضافه شده، معانی فراتر از معنای لغوی نیز یافت می‌شود. همچنین مجدداً از طریق متن کل سوره و ارتباطات و پیوستگی های واژه ها و آیات و فرم آنها مفاهیم جدی ورای ظاهر سوره کشف شده، خواندن و تفسیر سوره بسط و پیشرفت فوق العاده می یابد.

صفوی در ادامه سخنانش اظهارکرد: ساختارشناسی روشی برای کشف اعجاز لفظی، موضوعی و ساختاری قرآن است، زیرا کشف ساختار فلسفه ترتیب دقیق و حکیمانه کلمات قرآن را که یکی از وجوه اعجاز است، تبیین می‌کند. این اعجاز از دو جنبه قابل بررسی است: ۱. نظم کلمات موجود در هر جمله و بررسی جمله از جنبه ترکیب الفاظ آن. ۲. نظم جملات و ترتیب قرار گرفتن جملات کنار همدیگر در یک سوره که در ساختارشناسی ساختار خُرد و ساختار کلان نامیده می شود(میکروکامپوزیشن و ماکروکامپوزیشن)

رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن گفت: وصول به فهم نوینی از سوره های قرآن در سایه کشف ساختار» مهمترین فایده روش ساختارشناسی است که در روش تفسیر متوالی یا خطی ممکن نیست. در واقع سوره های بلند همچون جنگل است که مفسران به خاطر غرق شدن در نگریستن به تک تک درختان (آیات) از دیدن پرسپکتیو کلی جنگل (سوره) بازمی مانند.

وی تأکید کرد: با روش ساختارشناسی؛ نظم پنهان و ارگانیسم قدسی سوره بر خلاف ظاهر پراکنده و نامربوط آن از طریق روش قرائت غیرخطی و کل نگر آشکار شده، پاسخ سؤال مستشرقین ناقـد به  ظاهر پراکنده قرآن کریم نیز بیان می شود.

هستی السادات صفوی در ۲۴ سپتامبر در انستیتوی مطالعات شرق شناسی و کلاسیک، مسکو، راجع به «اصول شناخت هنر اسلامی ـ ایرانی» با تأکید بر تاریخ هنر ایرانی از منظر اجتماعی و سیاسی و تنوع هنر ایرانی و فلسفه هنر اسلامی- ایرانی و ارایه تصاوی متعدد از هنر معماری ایرانی نظیر خانقاه شیخ صفی الدین اردبیلی، مسجد شیخ لطف الله و مسجد نصیر الملک، و نقاشی و سینمای پس از انقلب اسلامی ایران سخنرانی نمود. او به آثار فرشچیان، مرحوم علی حاتمی، حاتمی کیا، کیارستمی و فرهادی اشاره نمود.

وی افزود: در این مقاله به بررسی سه اصل اساسی برای مطالعه هنر ایرانی - اسلامی می پردازیم که شامل تاریخ هنر، فلسفه هنر و انواع مختلف هنر است. هنر ایرانی را می توان به قبل از اسلام و پس از اسلام تقسیم کرد. برخی از اشکال هنری قبل از اسلام، مانند معماری، تأثیر اساسی در هنر پس از اسلام داشته اند. هنر ایرانی پس از اسلام به دوره قبل از تیموریان، تیموریان، صفویان، قاجار، پهلوی و انقلاب بعد از اسلام قابل تقسیم است. هنر ایرانی و اسلامی زمینه های شعر، معماری، نقاشی، مینیاتور، خوشنویسی، کاشی کاری، صنایع دستی، موسیقی و سینما را در برمی گیرد.

صفوی در ادامه سخنانش تصریح کرد: هنر اسلامی ـ ایرانی عمدتاً از نظر ماهیت مفهومی است. بنابراین درک جنبه چند بعدی آنها، که شامل محیط اجتماعی سیاسی - فرهنگی و محیط روشنفکری است که در آن اثر هنری تولید شده است، و همچنین اصول فلسفی که در ایجاد آنها تأثیر داشته است ، ضروری است. وی گفت روش تجزیه و تحلیل گفتمان هرمنوتیکی برای تحلیل هنر ایرانی مفید و آگاهی بخش است.

سلمان صفوی در تاریخ ۲۵ سپتامبر در همایش گفتگوهای فرهنگی ایران و روسیه راجع به «مبانی نظری رواداری در ادبیات عرفانی ایرانی» سخنرانی کرد و گفت: رواداری یعنی توانایی یا تمایل به تحمل وجود عقاید یا رفتاری است که شخص از آن متنفر یا مخالف است. نمونه ای از مدارا، وقتی که مسلمانان، مسیحیان، یهودیان، زرتشتیان و بی دینان با هم دوست هستند. مدارا با فرد، جامعه، طبیعت و حیوانات در حوزه فرهنگ رواداری در ادبیات عرفانی ایرانی است.

وی افزود: رواداری به مثابه گفتمان اجتماعی: فرهنگ رواداری از طریق ادبیات، «اشتراک بین الاذهانی» جامعه ایرانی شده بوده است. مدارا صرف یک عمل فردی نیست بلکه تبدیل به فضیلتی فردی و اجتماعی شده است که جامعه ایرانی آنرا به عنوان فضیلتی برتر در سپهر کردار اجتماعی بروز  داده است. فردوسی، خرقانی، عطار، مولوی، سعدی و حافظ از پیشگامان و قله های فرهنگ رواداری هستند.

سپس سلمان صفوی در عصر ۲۵ سپتامبر در دانشگاه دوستی ملل مسکو راجع به «نقش عرفان و تصوف در شکل گیری فرهنک و تمدن اسلامی» به مدت یک ساعت سخنرانی کرد که با استقبال خوب اساتید و دانشجویان روبرو شد و نود دقیقه نیز پرسش و پاسخ انجام شد.

مولف کتاب عرفان ثقلین گفت: این مقاله به نقش سازنده تصوف در شکل گیری فرهنگ و تمدن اسلامی در هنر (شعر، معماری، خوشنویسی و موسیقی)، زمینه های اجتماعی و سیاسی می پردازد. در مورد نقش مثبت در مقابله با افراط گرایی مذهبی و مبارزه با استعمار غربی نیز بحث شده است. این مقاله استدلال می کند که تصوف نه تنها در گذشته نقش اجتماعی و فرهنگی داشته است، بلکه همچنان زنده است و بر زندگی معنوی و اجتماعی مسلمانان در جهان اسلام و غرب تأثیر می گذارد.

کد خبر 4735063

منبع: مهر

کلیدواژه: عرفان اسلامی تفسیر قرآن روسیه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی معرفی کتاب اربعین حسینی کنفرانس بین المللی اربعین 98 فعالیت های قرآنی گام دوم انقلاب پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قرآن کریم نشست علمی امام سجاد ع مجمع عالی حکمت اسلامی سازمان تبلیغات اسلامی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۳۱۹۶۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تکریم توانخواه حافظ قرآن در کردستان

 اسماعیل زارعی‌کوشا همراه با فرماندار سنندج و مدیرکل بهزیستی استان با حضور در منزل کیوان جعفری ضمن دیدار با این حافظ توانخواه سنندجی، به گفت‌وگوی صمیمی با وی پرداخت.

در این دیدار استاندار کردستان معرفی حافظان قرآن به عنوان الگو در ترویج و توسعه فرهنگ قرآنی را اثرگذار دانست و اظهار کرد: اگر در جامعه به قرآن توجه جدی شود، شاهد کمترین مسائل و مشکلات اجتماعی و فرهنگی خواهیم بود.

زارعی‌کوشا به نقش آموزه‌های قرآنی در کاهش آسیب‌های اجتماعی گریزی زد و افزود: از آن جایی که قرآن در جامعه نقش بازدارندگی ایفا می‌کند با روی آوردن به کلام الهی می‌توان تمام مشکلات جامعه را حل کرد.

وی ضمن تشویق و ترغیب این جوان توانمند در زمینه قرآنی، به کیوان جعفری قول مساعد داد از هیچ حمایت و کوششی جهت هموار کردن مسیر زندگی برای توسعه قرآنی این حافظ توانخواه، از لحاظ مادی و معنوی کوتاهی نخواهد کرد.

کیوان جعفری، ۳۲ ساله ساکن سنندج معلول ذهنی و حرکتی و حافظ قرآن این روز‌ها به واسطه امتیاز منحصربه‌فردی که دارد مورد توجه جامعه قرآنی، استاندار کردستان و دیگر مسئولان قرار گرفت.

باشگاه خبرنگاران جوان کردستان سنندج