به نقل از «مهر»

سوگ آزادگی، الهام گرفته از ساخته «تعزیه» کیارستمی

تاریخ انتشار: ۱۸ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۴۱۴۷۲۲

این روزها در حالی بوستان آب و آتش هر شب ارکستر «سوگ آزادی» را به آهنگسازی فردین خلعتبری و کارگردانی مجید خسروآبادی بر روی صحنه می‌رود که تیم تعزیه‌خوان آن کسانی هستند که روزی مقابل دوربین عباس کیارستمی، کارگردان فیلم «تعزیه» قرار گرفته بودند. البته بماند که برخی از تعزیه‌خوان‌هایی که در سال ۸۲ حضور داشتند حالا یا از دنیا رفته‌اند یا پا به سن گذاشته‌اند؛ اما باز هم تعدادی از چهره‌های آن زمان همچنان پا به رکاب اسب‌های تعزیه‌خوانی‌اند و حالا نوجوان‌خوان آن زمان نیز دیگر به عنوان کارگردان با الهام گرفتن  از سبک کارگردانی فیلم «تعزیه» عباس کیارستمی تلاش کرده است تا بتواند ۱۰ شبی که قرار است این تعزیه‌خوانی بر روی صحنه برود را به سبک این کارگردان نزدیک کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

فیلم «تعزیه» کیارستمی یک اثری نمایشی بود که در آن هنر تعزیه به شکل مدرن به نمایش درآمد. هنری که با کمک پیشکسوتان این هنر آیینی به شکل ویدئو آرتی درآمد که هم رضایت بیننده ایرانی را که با این هنر آشنایی دارد به همراه داشت و هم تماشاگران خارجی که به نوعی با این هنر نا آشنا هستند.

فیلمی که با یک علامت سوال کلید خورد

عباس کیارستمی زمانی نیت ساخت فیلم «تعزیه» را کرد که فیلم سینمای «طعم گیلاس» در ایتالیا به نمایش درآمده بود و برای مدیر جشنواره درباره این سبک آئین هنری و نمایشی سوال پیش آمد. صحنه‌ای که اتفاقا بسیار او را تحت تاثیر قرار داده بود. برای همین هم کیارستمی تصمیم می‌گیرد فیلمی با همین مضمون بسازد. فیلمی که پس از اکران آن تحسین منتقدان را نیز به همراه داشت.

به همین دلیل بود که کیارستمی سال ۸۲ به همراه جعفر پناهی و نیکی کریمی راهی استان اصفهان می‌شود و به دو روستایی که همچنان در آن تعزیه‌خوانی زنده بود و به عنوا مهد تعزیه‌خوانی شناخته می‌شود به نام‌های «قودجان» و «کهرت» می‌رود. در آنجا اما با تماشای تعزیه‌ها نگاهش از روی تعزیه به سمت تماشاگرانی می‌رود که مشتاقانه به تماشای تعزیه ایستاده‌اند و نسبت به هر صحنه‌ای که شاهد آن هستند واکنش نشان می‌دهند.

تماشاگرانی که نقش اول بازی کردند

برای همین هم کیارستمی متوجه این موضوع می‌شود تماشاگران به نوبه خود نقش تاثیرگذاری بر روی صحنه و حال و هوا و جو تعزیه دارند. بنابراین دوربین‌هایش بیشتر به سمت تماشاگرانی متمایل ‌شد که به تمشای تعزیه آمده بودند و صحنه‌هایی را به یادگار گذاشت که در زمان خودش بسیار نادر بوده. برای همین وقتی از او درباره سبک ساخت این فیلم سوال شد پاسخ داده بود: «تعزیه به شدت به مخاطب‌اش متکی است. در حقیقت این نمایش در رابطه نزدیک بین بازیگران و تماشاچیان شکل می‌گیرد. کارگردانان این شکل از نمایش همواره سعی می‌کنند آن را به عنوان یک واریته‌ ملودرام ارائه دهند.»

به همین دلیل نیز به باور برخی از صاحب‌نظران، تعزیه کیارستمی منحصرا به موضوع شهادت امام حسین(ع) نمی‌پردازد؛ بلکه علاوه بر این، مفاهیم تعزیه در اسلام در برابر دیدگان غربیان را به نمایش می‌گذارد. چون این منتقدان معتقد هستند کیارستمی به خوبی توانسته احساسات مردمی که به تماشای تعزیه آمده‌اند را به نمایش درآورد. به طوری که در یکی از صحنه‌ها شاهد آن هستیم زمانی که زنان در حال در گوش هم نجوا کردن هستند؛ یک پسر بچه در حال گفت‌وگو با پدربزرگش است؛ اما همین که تعزیه به مرحله‌ حساس‌ش نزدیک می‌شود، چشم‌ها پر از اشک شده، زنان به سینه می‌کوبند، مردان با دست به سرشان می‌زنند و... چنین صحنه‌های که برای تماشاگران نا آشنا و خارجی عجیب و غیرملموس است.

برای همین هم در ۲۲ شبی که در رم این فیلم در صحنه‌ای با چهار پرده‌ شبیه پرده سینما به اکران درآمد که در میان‌اش گروه تعزیه نقش‌آفرینی می‌کردند و باقی تماشاگران بودند بیش از ۷۰۰ ظرفیت سالن اشغال می‌شد و تماشاگرانی که اتفاقا هیچ آشنایی با این آئین هنری مذهبی نداشتند را با خود همراه می‌کند.

۶ دوربین برای به نمایش درآوردن تعزیه و تماشاگران‌اش

عباس کیارستمی درباره نحوه ساخت این فیلم‌اش گفته بود قرار بود بخش‌های فاصله‌گذاری تعزیه را در یک کلاژ تصویری از مجموعه ۱۰ تعزیه مشهور انتخاب کند. اما پس از ۲ سال که بار دیگر برای گرفتن فیلم می‌رود متوجه می‌شود به جز تعزیه تماشاگران آن هم برایش جذاب هستند. بنابراین در کنار آنکه تلاش کرد تا دست به ترکیب تعزیه نزند تماشاگران تعزیه را نیز به تعزیه اضافه کرد. چون او بر این باور بود تعزیه‌، تئاتر نیست بلکه یک آیین است. به همین دلیل این آیین، بدون تماشاگر معنا و مفهوم ندارد.

در اینجا بود که کیارستمی با ۶ دوربین وارد صحنه می‌شود تا هم تماشاگر تعزیه و هم خود تعزیه را نشان دهد. این کارگردان با این هدف چنین چیدمانی را انتخاب کرد تا در نهایت زمان اکران در ایتالیا تماشاگر ایتالیایی در لحظه بدون آنکه بداند داستان چیست تنها از طریق واکنش و کلوزآپ تماشاگر ایرانی متوجه شود درام در کجا اتفاق افتاد. تجربه‌ای که پس از اکران از نظر کیارستمی یک تجربه فوق‌العاده‌ بود.

تعزیه‌خوان‌هایی که همچنان پا به رکاب‌اند

اما حکایت همراهی کیارستمی با تعزیه‌خوان‌ها نیز حکایت جالبی است. اینکه چندماهی را با محمد رضایی که آن زمان کارگردان تعزیه و موافق‌خوان بود سپری می‌کند و در نهایت نیز امام‌خوان تعزیه کیارستمی بوده. مرتضی صفاریان نیز که مخالف خوان برجسته تعزیه ایرانی دستی بر آتش ساخته کیارستمی داشته و علاالدین قاسمی که سرپرستی گروه تعزیه را در اثر نمایشی کیارستمی به عهده داشت کیارستمی را در ساخت این فیلم همراهی و یاری کرده است.

علاوه بر اینها حسن برکتی، سیدمحمد امیری، علی سعیدی، محمود معین، محمدمهدی و محمدرضا قاسمی و عباس صالحی چهره‌های مطرح تعزیه‌خوان آن زمان بودند که حالا برخی از آنها از جمله محمود معین، عباس صالحی، علاالدین قاسمی همچنان در تعزیه «سوگ آزادگی» تعزیه‌خوانی را انجام داده و مجید خسروآبادی که در سال ۸۲ سن نوجوان داشته و نوجوان خوانی می‌کرده به عنوان کارگردان این گروه آن را هدایت و مدیریت می‌کند و تمام تلاش خود را کرده است تا با الهام از ساخته کیارستمی بتواند آنچه مخاطب‌هایی که به تماشا ایستاده‌اند را با خود همراه کند.

کد خبر 4742886

منبع: مهر

کلیدواژه: عباس کیارستمی تعزیه فردین خلعتبری صفحه اول روزنامه ها دکه روزنامه مطبوعات ایران کیوسک مطبوعاتی صفحه اول روزنامه های ورزشی صفحه اول روزنامه های اقتصادی اربعین حسینی اربعین 98 اینفوگرافیک زائران اربعین رادیو مهر دفاع مقدس جنگ تحمیلی گذرنامه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۴۱۴۷۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

زوج شاهنامه‌خوان بام ایران در شهر‌های ایران خوان خرد می‌گسترانند

به گزارش روابط عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری، یکم اردیبهشت هم‌زمان با بزرگداشت استاد سخن سعدی شیرازی در شهرکرد و در چند متر آن طرف‌تر از تندیس فردوسی نامدار، گروهی از هنرمندان چهارمحال و بختیاری برنامه خود را برای رهگذران به اجرا گذاشتند.

شاهنامه‌خوانی و پرده‌خوانی پیران با تجربه و کودکان مشتاق با سعدی خوانی شاعران و ادب دوستان در فضایی که هر لحظه بر تعداد مخاطبانش افزوده می‌شد، نخستین صحنه از ویژه برنامه برخوان خرد را شکل داد تا اردوان بیرگانی و همسرش مهرانگیز قلاوند نخستین زوج شاهنامه‌خوان کشور، آماده سفر به دیگر شهر‌های ایران شوند و شاهنامه‌خوانی خود را برای دوستداران ایران‌زمین به ارمغان ببرند.

این زوج نقال و شاهنامه‌خوان برنامه مشابه دیگری را نیز در همان روز اول اردیبهشت در بوستان تهلیجان شهرکرد و زیر باران بهاری اجرا کردند که آن هم مخاطبان پرشماری را به شوق آورد و لحظاتی دلنشین را برای آنان رقم زد.

اردوان بیرگانی درباره این ویژه‌برنامه فرهنگی گفت: برخوان خرد نام ویژه برنامه‌ای است که قرار است در مرحله نخست در هفت شهر ایران شامل شهرکرد، خرم‌آباد، همدان، تهران، بابل، گرگان و مشهد اجرا شود.

وی با بیان اینکه این ویژه‌برنامه را خود و همسرش در نظر گرفته‌اند و می‌خواهند آن را شش مرحله دیگر هم اجرا کنند، افزود: شاهنامه‌خوانی و نقالی بخشی از هنر و فرهنگ ایرانی است که اجرای آن به شیوه خیابانی و میان رهگذران می‌تواند هم بازنمایی از گذشته نه چندان دور این هنر باشد و هم به بازخوانی داستان‌های شاهنامه و ترغیب مردم به خوانش این کهن اثر فارسی کمک کند.

بیشتر بخوانید

معرفی برترین های جشنواره آوا‌ها و نوا‌های بومی محلی

بیرگانی که کار شاهنامه‌خوانی را از سال ۷۶ آغاز کرده است، ادامه داد: برای تعیین شهر‌ها در ویژه‌برنامه بر خوان خرد، اولویت و انتخاب را بر وجود تندیس فردوسی در میادین این شهر‌ها گذاشته‌ایم و در هر مرحله از اجرا، آخرین بخش برنامه به شهر مشهد و آرامگاه فردوسی منتهی می‌شود تا به نوعی دین خود را به این شاعر بلند آوازه ادا کنیم.

وی با اشاره به اینکه شیوه شاهنامه‌خوانی او و همسرش ترکیبی از یک بازی محلی با نام رستم بازی و نوع بیان استادان نقال است، تصریح کرد: گرچه لباسی که در هنگام اجرا بر تن داریم بخشی از لباس بختیاری است، اما وجود رنگ سفید و سیاه در لباس مردانه بیش از آنکه تاکیدی بر هویت محلی باشد نگاهی به نبرد سیاهی و سپیدی در شاهنامه دارد و تا حدودی به پوشش ایرانیان باستان نیز نزدیک است.

این هنرمند شاهنامه‌خوان درباره حضورش در برنامه‌های مختلف فرهنگی و هنری هم افزود: عمده حضور من و همسرم به عنوان شاهنامه‌خوان در جشنواره‌ها و همایش‌ها به بخش غیررقابتی باز می‌گردد به دلیل آنکه شاهنامه‌خوانی یک اجرای تک نفره است و امکان سنجش شیوه اجرایی ما با دیگر افراد وجود ندارد از این رو اجرا‌های من و همسرم بخش جداگانه را در بسیاری از برنامه‌های فرهنگی تشکیل می‌دهد.

بیرگانی که دختر خردسالش با نام گردآفرید را هم با شاهنامه انس داده و از او یک شاهنامه‌خوان کوچک تربیت کرده است، یادآور شد: آشنا کردن کودکان با میراثی همچون شاهنامه و دیگر آثار مهم ادبیات فارسی اثری انکارناپذیر در رشد هویتی آنان دارد و شاید اجرای ویژه‌برنامه بر خوان خرد که گردآفرید هم در آن نقشی دارد بتواند خانواده‌ها و کودکان دیگری را به این سمت و سو سوق دهد.

گفتنی است، بر اساس جدول اجرای ویژه برنامه بر خوان خرد، مرحله نخست این برنامه ۲۵ اردیبهشت هم‌زمان با روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در آرامگاه این شاعر نامدار به پایان می‌رسد.

باشگاه خبرنگاران جوان چهارمحال و بختیاری شهرکرد