شکست کارزار تحریم با بهبود فضای کسبوکار ایران
تاریخ انتشار: ۴ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۵۷۹۵۸۲
گروه اطلاع رسانی ایرنا، در راستای ایفای رسالت آگاهی بخشی به انعکاس برجستهترین گزارش های روزنامههای مختلف با عناوینی چون؛ شکست کارزار تحریم با بهبود فضای کسبوکار ایران، تفکر «فست فودی»، پرسش بیپاسخ، رفتارشناسی ۵ شریک تجاری ایران، تغییر جهت درآمدهای مالیاتی، حال اقتصاد ایران رو به بهبود است، حلقه خواص در بودجهریزی و به دل غبارغم از رحلت نبی دارم پرداخته است، در ادامه به بازتاب گزیدهای از این مطالب میپردازیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
شکست کارزار تحریم با بهبود فضای کسبوکار ایران
روزنامه آرمان ملی با درج گزارشی با عنوان شکست کارزار تحریم با بهبود فضای کسب وکار ایران، می نویسد: بانک جهانی هرساله به رتبهبندی ۱۹۰ کشور جهان بر مبنای شاخص کسبوکار میپردازد؛ روز پنجشنبه نیز تازه ترین گزارش بانک جهانی یعنی گزارش سال ۲۰۲۰ این نهاد بینالمللی منتشر شد که در این گزارش کشورمان با کسب امتیاز ۵۸.۵، با یک رتبه صعود نسبت به سال قبل در رتبه ۱۲۷ جهان قرار گرفت. با اینکه این رتبه نشان از سطح بد عملکرد ایران در فضای کسبوکار دارد، اما باید توجه داشت که با تشدید تحریمهای آمریکا علیه ایران، بسیاری انتظار داشتند که رتبه کشورمان در این شاخص افت محسوسی را تجربه کند، اما با این حال شرایط بهگونهای پیش رفت که ایران در مدار صعودی قرار بگیرد. از سوی دیگر، گزارشی که اخیرا بلومبرگ منتشر کرده نشان از آشکارشدن روند رو به بهبود اقتصاد ایران و شکست تحریمهای آمریکا علیه این کشور دارد. چنانکه در نظرسنجی این خبرگزاری ۶۳ درصد افراد به این گزینه رای دادهاند که کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ راه به جایی نخواهد برد. به نظر میرسد عواملی همچون رشد ۴۰ درصدی ارزش ریال، پیشبینی صادرات غیرنفتی ۴۰ میلیون دلاری در پایان سال و پیشیگرفتن از صادرات نفتی برای اولین، ثبات بازار ارز، روند نزولی تورم، بهبود شاخص مصرفکننده و ... بیشترین تاثیر را در آرای شرکتکنندگان در این نظرسنجی داشته است.
نگاهی به پیش بینیهای کارشناسان داخلی و خارجی از روند اقتصاد ایران در سال ۹۸ که تا اسفند سال گذشته هم ادامه داشت، نشان میداد که بسیاری از آنها این سال را سختتر از هر دوره دیگری میدانند، اما سیاستهایی که در این سال به اجرا گذاشته شد، سرانجام موجبات خروج اقتصاد ایران از حالت بحران را فراهم آورد. بدین ترتیب است صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی هم مثبتشدن رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۰ قطعی میدانند و معتقدند پس از دو سال بار دیگر رشد اقتصادی در ایران به بالاتر از صفر میرسد. از سوی دیگر ترامپ که تصور میکرد با تحریم نفت ایران، میتواند اقتصاد این کشور را از پای درآورد در سال جاری با ظرفیتهای غنی این کشور آشنا شد. چنانکه روند موجود نشان میدهد کشور تا پایان سال جاری به هدف صادرات غیرنفتی ۴۰ میلیون دلار دست مییابد و برای اولین بار صادرات غیرنفتی از میزان فروش نفت پیشی میگیرد. همچنین جدیدترین گزارش بانک جهانی از شاخص کسبوکار نشان از صعود یک پلهای ایران دارد. با اینکه همچنان جایگاه ایران چندان چشمگیر و امیدبخش نیست، اما همین صعود در شاخص کسبوکار میتواند مهمترین نشانه شکست کارزار فشار اقتصادی آمریکا به ایران باشد. نشانهای که در نظرسنجی خبرگزاری بلومبرگ هم به آن اشاره شده و ۶۳ درصد از شرکتکنندگان در این نظرسنجی معتقد بودهاند که این کارزار ایالات متحده راه به جایی نخواهد برد.
تفکر «فست فودی»
روزنامه همدلی با انتشار گزارشی با عنوان تفکر «فست فودی» آورد: این موضوع که در دنیای پر مشغله امروز سرانه مطالعه پایین آمده است شاید دیگر آنچنان هم عجیب به نظر نرسد. اینکه ترجیح ما بر این است که به جای خواندن یک رمان، فیلم آن را ببینیم یا به جای جست و جو در اوضاع و احوال وضعیت فرهنگی، سیاسی و یا اجتماعی جهان به خبر های کوتاه فضاهای مجازی اکتفا کنیم. چرا مطالعه در جهان امروز رو به افول است؟ چرا به جای تفکر در باب مسائل مختلف و مطالعه در مورد آن ترجیح داده می شود با زیر و رو کردن فضای مجازی از تفکرات و تحقیقات دیگران در مورد همان مسئله استفاده کنیم؟ چرا ترجیح می دهیم که همه اطلاعات حاظر و آماده در اختیارمان باشد یا به عبارت دیگر به تفکر فست فودی رو آورده ایم؟ پاسخ ساده است. جهان امروز هر چه بیشتر رو به پیچیدگی می رود و این پیچیدگی خواه ناخواه به زندگی انسان ها هم وارد می شود. امروزه کمتر کسی می تواند حتی یک پاراگراف را هم بدون از دست دادن تمرکزش به اتمام برساند. به همین دلیل است که امروزه داستان ها و شعر های کوتاه طرفداران بیشتری پیدا کرده اند و حتی رسانه های خبری هم سعی می کنند در همان چند جمله اول نظر مخاطب را جلب کرده تا او را به خواندن کل مطلب ترغیب کنند. با این زندگی های پرمشغله امروز و ذهن های خسته شاید برای مردم تماشای تلویزیون و بازی های ویدیویی و فضای مجازی جذابیت بیشتری داشته باشد، چراکه پس از یک روز خسته کننده شاید تمرکز بر روی مطالعه، کاری دشوار باشد. در دنیای امروز که حتی برای دیدار دوستان و نزدیکان هم وقتی قائل نمی شویم شاید وقتی که قرار است برای مطالعه صرف کنیم برایمان بی ثمر به نظر بیاید.
امروزه کودکان از همان چند سال اول زندگی به جای کتاب های رنگارنگ و شعرهای کودکانه با تلویزین و فضای مجازی آشنا می شوند. یاد می گیرند که برای فهمیدن یا آموختن چیزی به جای تحقیق و مطالعه به راحتی با کمک فضای مجازی می توانند به هدف خود برسند. حتی یادگیری های سطحی در جوامع امروز با فقدان مطالعه چندان بی ارتباط نیست. بسیاری تصور می کنند خواندن مطالب فضای مجازی مثل اینستاگرام، توئیتر و بقیه رسانه های اجتماعی مطالعه به حساب می آید در صورتی که اینطور نیست و این گونه مطالعه ها، مطالعه عمیق به حساب نمی آیند. اینکه تمرکز و حضور ذهن در جهان امروز پایین آمده می تواند دلیل روی آوردن مردم به فضای مجازی، تلویزیون و حتی فایل های صوتی کتاب ها را توجیه کند. حتی دانشجویان که قشر فرهیخته یک جامعه به حساب می آیند برای تحقیقات دانشگاهی خود ترجیح می دهند به جای مطالعه در مورد آن موضوع از مطالب آماده اینترنتی استفاده کنند. مشکل جهان امروز شاید این باشد که از فواید مطالعه بی خبر است. فرهنگ سازی مطالعه از یاد رفته است. برای ایجاد فرهنگ و عادات مطالعه جدید چه بهتر که مجامع از آموزش خانواده ها آغاز کنند. چرا که الگوهای ابتدایی کودکان مادر و پدر هستند و با نهادینه شدن اصل مطالعه در خانواده می توان انتظار داشت که کودکان که نسل آینده هستند مفهوم صحیح مطالعه و ضرورت آن در زندگی را درک کنند. مسئولین باید بدانند که با بخشنامه و نصیحت کسی کتابخوان نمیشود، بلکه برای بهبود وضعیت باید به صورت عملی دست به کار شد. آینده هر جامعه ای به مطالعه، کتابخوانی و رویاپردازی وابسته است.
رفتارشناسی ۵ شریک تجاری ایران
روزنامه ایران با انتشار گزارشی با عنوان رفتارشناسی ۵ شریک تجاری ایران آورده است: کدام کشورها بیشترین خریدار کالای ایرانی بودند؟ آیا کشورهای همسایه با وجود تحریم کالای ایرانی را خریداری کردند؟ ایران از کدام کشورها بیشترین واردات را داشته است؟ تراز تجاری کشورمان چه روندی را در پیش گرفته است؟ آیا واردات در حال پیشی گرفتن از صادرات است؟ این سؤالهایی است که خیلی از فعالان اقتصادی برای ادامه حیات خود دارند. آنها میخواهند بدانند که کدام کشورها شریک خوبی بودند و میتوان به آنها تکیه کرد، هرچند که در هیچ شرایطی نباید بازار ایران را به کشورهای خاص محدود کرد. آنگونه که خبرگزاریها اعلام کردهاند، با فعالسازی رایزنان بازرگانی خیلی از کشورها را میتوان در سبد صادراتیمان گذاشت اما این امر به شرطی محقق خواهد شد که صادرکنندگان و فعالان اقتصادی بهصورت کوتاهمدت به بازارهایی که به آن نفوذ میکنند، نگاه نکنند، چرا که این امر نمیتواند منجر به توسعه صادراتی و ارزآوری برای کشور شود. در پاسخ به سؤالهای یاد شده باید گفت: یکی از مهمترین بازارهای صادراتی ایران که طی شش ماهه سالجاری بیشترین صادرات را به آن داشتهایم، چین است. البته سالهای طولانی است که چین به یکی از شرکای نزدیک ایران تبدیل شده است. طی شش ماهه سالجاری ایران ۵۱۰۶ میلیون دلار کالا به کشور چشم بادامیها صادر کرده است. ارزش صادرات ایران نسبت به سال گذشته در همین مدت حدود ۱۰ درصد افزایش پیدا کرده است. آمارها نشان میدهد که ارزش صادرات ما به چین در شش ماهه اول سال گذشته حدود ۴۶۳۳ میلیون دلار بوده است. با این تفاسیر میتوان به این نتیجه رسید که سهم چین از کل مجموعه کالاهای صادراتی ایران ۲۴.۳ درصد بوده است.
کارشناسان عنوان میکنند مهمترین دلیلی که باعث شده صادرات ایران به کشور چین افزایش پیدا کند، جنگ تجاری این کشور با امریکا است. از وقتی سیاستهای تعرفهای امریکا یک مانع بزرگ بر سرراه کالاهای چینی ایجاد کرد، روابط دو کشور تحتالشعاع قرار گرفت و چین هم در اقدامی متقابل تعرفههای خود را در برابر کالای امریکایی افزایش داد. دومین کشوری که صادرکنندگان آن را حفظ کردند و اکنون جزو مهمترین بازارهای هدف صادراتیمان بوده، عراق است. طی شش ماهه سالجاری صادرات ایران به عراق ۲ درصد افزایش پیدا کرده است. فعالان اقتصادی در گفتوگوهایی که با روزنامه ایران داشتند گفتند که چند وقتی است تجارت با عراق برای تجار ایرانی اندکی دچار کندی و کشش شده و با تعرفههایی که روی کالاها وضع شده، تجارت میان دو کشور همسایه از سرعت گذشته برخوردار نیست. این موضوع باعث شده که کالاهای صادراتی ایران مقاصد جدیدی را دنبال کند. عراق هم روی برخی کالاها که ایران صادرات آن را انجام میداد، ممنوعیت وارداتی گذشته است. فعالان بازرگانی در اتاق ایران، از دستگاه دیپلماسی میخواهند که مذاکره با دولت این کشور شتاب بگیرد تا روابط تجاری دو کشور به وضعیت گذشته برگردد.
تغییر جهت درآمدهای مالیاتی
روزنامه اعتماد با درج گزارشی با عنوان تغییر جهت درآمدهای مالیاتی، می نویسد: جدیدترین بررسیها از درآمدهای مالیاتی دولت در بهار سال جاری نشان میدهد که این درآمدها رشدی بیش از ۲۸ درصدی را در قیاس با فصل مشابه سال گذشته به ثبت رساندهاند و دولت مجموعا بیش از ۲۴ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی داشته؛ آماری که نشان میدهد تغییر رویکرد در عملکرد اقتصادی دولت، هرچند در سطحی محدود، کلید خورده است. اقتصاد ایران که برای سالهای بسیار طولانی از درآمدهای نفتی تغذیه کرده و در مواجهه با راهکارهایی که ارایه شدهاند، ترجیح داده مسیر غلط گذاشته را ادامه دهد، امروز به یک انتخاب مهم تاریخی رسیده که آیا دشواری حرکت به سمت شیوههای مولد درآمدی را برای عبور از وابستگی به نفت انتخاب خواهد کرد یا باز هم چشم انتظار بازگشت درآمدهای نفتی خواهد ماند؟ دولت تلاش کرده ثابت کند که گزینه نخست را جدیتر از هر زمان دیگری دنبال میکند و عملکرد ماههای گذشته نیز نشان میدهد، حرکت در راه طولانی گسترش درآمدهای مالیاتی آغاز شده است.
با وجود تاکید مکرر قوانین بالادستی کشور بر لزوم کاهش وابستگی به درآمد نفت و تخصیص این درآمد به امور زیربنایی و سرمایهگذاری برای آینده، آنچه در عمل رخ داده، نشان میدهد که تمامی دولتها ترجیح دادهاند، بدون ورود به جراحیهای بزرگ اقتصادی از منابع مالی حاصل از فروش منابع نفتی و گازی گذران امور کنند. این فرصت اقتصادی که موقعیت جغرافیایی ایران برایش به ارمغان آورده، یک تهدید بزرگ نیز به وجود میآورد. وابستگی نفت به بازارهای جهانی، باعث شده دولت ایالات متحده، هر بار که قصد تحریم میکند، نخستین تیر خود را به سمت نفت ایران شلیک کند و در دورههای مختلف تحریم، شوک کاهش ناگهانی درآمدهای نفتی، برای دولت و مردم مشکلات جدی به وجود آورد و آنچه بر اقتصاد ایران در سال ۹۷ رفت، نیز جز این نبود.
حال اقتصاد ایران رو به بهبود است
روزنامه مردم سالاری در گزارشی با عنوان حال اقتصاد ایران رو به بهبود است، آورده است: بلومبرگ در گزارشی از اقتصاد ایران نوشت که روند بهبود وضعیت به تدریج در حال آشکار شدن است بهگونهای که در یک نظرسنجی تازه صورت گرفته اکثریت شرکتکنندگان معتقدند که کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ راه به جایی نخواهد برد. خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی از وضعیت اقتصادی ایران با اشاره به پیشبینی کاهش رشد اقتصادی به منفی ۹.۵ درصد در گزارش جدید صندوق بینالمللی پول نوشت: در نگاه اول به نظر میرسد که رویکرد موسوم به «فشار حداکثری» دولت ترامپ در حال جواب دادن است اما در همین گزارش پیشبینی شده است که اقتصاد ایران سال آینده از این رکود عمیق خارج شده و به تدریج به سمت رشد مثبت حرکت کند. با نگاهی دقیقتر در مییابیم که بهبود تدریجی اقتصاد ایران همین اکنون نیز در حال انجام است؛ ثبات نسبی به قیمتهای مصرفکننده، تولید، تجارت و ارزش پول ملی بازگشته است. بلومبرگ در ادامه، تقویت ۴۰ درصدی ارزش ریال در مقایسه با سال قبل را مشهودترین نشانه از بهبود وضعیت اقتصاد ایران خوانده و افزوده است که اقدامات موثر بانک مرکزی نظیر به کارگیری فناوریهای جدید و اتصال شبکه صرافیها به بانکها باعث شده است تا سوءاستفاده از شرایط ارزی دشوارتر شود. به گفته بلومبرگ، ریال قدرتمندتر، خود به مهار تورم کمک کرده است تا جایی که شاخص مصرفکننده در ماه سپتامبر به ۶.۱ درصد رسید که کمترین رقم ثبت شده در طول ۱۸ ماه اخیر محسوب میشود.
براساس گزارش بانک جهانی، جمهوری اسلامی ایران با کسب امتیاز ٥٨.٥، با یک رتبه صعود در زمینه بهبود محیط کسب و کار به رتبه ۱۲۷ دست یافته است. به گزارش شادا، طی چهار سال گذشته، روند تغییر رتبه ایران سیر نزولی به خود گرفته بود که امسال، با تلاشهای صورت گرفته توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی به عنوان مرجع ملی بهبود محیط کسب و کار و همکاری دستگاههای اجرایی مسئول در هر نماگر، این رتبه بهبود یافته است. در گزارش ۲۰۲۰ شاخص سهولت انجام کسب و کار بانک جهانی که روز پنجشنبه منتشر شده است، جمهوری اسلامی ایران با کسب امتیاز ٥٨.٥، با یک رتبه صعود به رتبه ۱۲۷ دست یافته است. رتبه ایران در سال ۲۰۱۹ میلادی ۱۲۸ و امتیاز ثبت شده در این شاخص، ۵۶.۹۸ بود. شاخص سهولت کسب و کار، یکی از شاخصهای بینالمللی است که براساس آن، بانک جهانی سالانه ۱۹۰ کشور جهان را با ۱۰ نماگرِ «شروع کسب و کار»، «اخذ مجوز ساخت و ساز»، «ثبت مالکیت»، «اخذ مالیات»، «تجارت فرامرزی»، «دسترسی به برق»، «اخذ اعتبار»، «ورشکستگی و پرداخت دیون»، «حمایت از سهامداران خرد» و «اجرای قراردادها» مورد ارزیابی قرار داده و طبق امتیازات مکتسبه، کشورها را رتبه بندی می کند.
حلقه خواص در بودجهریزی
روزنامه شرق با انتشار گزارشی با عنوان حلقه خواص در بودجهریزی نوشت: تحریمها و کاهش درآمدهای نفتی، بودجه کشور را متأثر کرده است و دولت را به این فکر واداشته تا از هزینههای خود در بودجه جاری که سهم بیشتری از بودجه را به خود اختصاص میدهد، بکاهد. اینکه کدام بخش محل مناسبی برای کاهش هزینههاست و کدام بخش میتواند جبران کسری درآمدهای نفتی در تأمین هزینههای دولت در بودجه باشد، از موضوعاتی است که این روزها، کارشناسان روی آن متمرکز شدهاند؛ اما در این گزارش موضوعی را محل بررسی قرار میدهیم که در قالب پیشنهادی در بین کارشناسان طرح شده است، کاهش سهم بودجه از تولید ناخالص ملی و به تبع آن ارجاع دولت به خرید خدمت از بخش خصوصی. این موضوع که ادعا شده با خصوصیسازی متفاوت است، تمرکز ویژهای روی دو بخش آموزش و درمان به سبب تعدد کارکنان دولت در این بخشها دارد.
بااینحال این پیشنهاد مخالفان جدی هم دارد. مخالفان بر این عقیدهاند که این دو بخش مهمترین بخشهایی است که دولتها بیشترین هزینه را به آن اختصاص میدهند و تلاش برای کاهش سهم بودجه در این بخشها، سفارشی و در راستای کاهش مسئولیتهای اجتماعی دولتهاست. آنها معتقدند هماکنون نیز به سبب بیتوجهی دولتها به این دو بخش، نظام طبقاتی در آموزش و بهداشت ایجاد شده و شاید دیگر نیازی نباشد اوضاع از این بدتر شود. هادی حقشناس، اقتصاددان، در گفتوگو با «شرق» با اشاره به مدیریت بودجه در شرایط تحریم میگوید: در ایران، سهم بودجه از تولید ناخالص ملی بسیار بالاست و باید به دنبال کاهش آن باشیم و بههمیندلیل نیز باید به سمت خرید خدمت از سوی دولت و کاهش هزینههای شرکتهای دولتی در بخش نیروی انسانی حرکت کنیم. بهعنوان نمونه خرید خدمت درمان و آموزش را بهعنوان دو گزینه اصلی که میتواند هزینهها را کاهش دهد، میتوان ملاک قرار داد. وقتی هزینه یک دانشآموز در مدرسه دولتی چند برابر هزینه همان دانشآموز در بخش انتفاعی و غیردولتی است، دولت میتواند خرید خدمت انجام دهد.
به دل غبارغم از رحلت نبی دارم
روزنامه خراسان با درج مطلبی با عنوان به دل غبارغم از رحلت نبی دارم می نویسد: هفته پایانی ماه صفر که فرا میرسد، بغض غریبی گلو را میفشارد؛ درد مصیبتی جانکاه؛ آوار حوادثی ناگوار که روحآزارند. درد یتیمی یک امت، درد کمی نیست؛ امتی که با مهرورزیهای برترین خلق و صفوت آدمیان، امت شد، ید واحده شد؛ تا الگو باشد برای نوع بشر: «وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَکُونُوا شُهَداءَ عَلَی النَّاس» (بقره-۱۴۳). انسانیت با بعثت او کامل شد و مکارم اخلاق به وجود شریفش اعتبار یافت. اینک، در آستانه سالروز رحلت جانسوز او که خاتم پیامبران و بهترین انسان است، چگونه میتوان برای دل دردمند، علاجی یافت؟ چگونه میتوان بار رنج جانکاه فراق خیرالانام را با مصیبت عظمای شهادت جانسوز فرزندش، علی بن موسیالرضا(ع)، به دوش کشید؟ امامی مهربان که در غربت توس، شهد شهادت را نوشید و دست بیداد زمانه که در هر عصر و هر مکانی، به روی خوبیها شمشیر میکشد و در پی محو نشانههای ایمان و راستی است، امت را از وجود عالم آلمحمد(ص) محروم کرد. این روزها، مسلمانان عزادارند و چاره دردهایشان، در ظهور نجات بخشی از تبار خوبان است؛ برومند فرزندی از دودمان مصطفی و مرتضی، مرد مردستان طه و نواده علی بن موسی الرضا(ع)، حجت عصر و زمان، محمد بن الحسن العسکری(عج).
همزمان با روزهای پایانی ماه صفر و ایام سوگواری اهل بیت عصمت و طهارت(ع)، مشهد مقدس آماده برگزاری یکی از باشکوه ترین محافل عزاداری می شود. به گزارش خراسان رضوی، سالروز شهادت امام رضا(ع) برای مردم، حزن انگیزتر از بسیاری از مناسبت هاست، چرا که ایرانیان و به ویژه خراسانی ها یکی از ویژگی های هویتی خود را زائر و مجاور بودن ایشان می دانند و به خاطر افتخار میزبانی از آن امام همام، تعلق خاطر دو چندان به ایشان دارند. از جمله این ارادت ها، حرکت پیاده زائران رضوی به سوی مشهدالرضا(ع) برای حضور در مراسم سوگواری شهادت ایشان است. زائران پیاده از جای جای خراسان رضوی و برخی دیگر از استان های کشورمان راهی مشهد می شوند و مجاوران و خادمان زائران آقا نیز همچون سال های گذشته برای میزبانی از این عاشقان کمر همت می بندند. آسمان، ابری و بارانی باشد یا آفتابی و گرم، فرقی نمی کند، قدم هایی عاشقانه در مسیر تشرف به مشهدند و عاشقانی از خویش گذشته نیز آماده میزبانی در ایستگاه های صلواتی، موکب ها و داخل شهر.
منبع: ایرنا
کلیدواژه: تحریم امريكا دولت ترامپ عراق صندوق بين المللی پول روزنامه ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۵۷۹۵۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا تمدنها با گذشت زمان شکنندهتر میشوند؟ (+عکس)
ظهور و سقوط قدرتهای بزرگ یکی از کلیشههای تاریخ است و این فرضیه که تمدنها، دولتها یا جوامع رشد کرده و سپس افول میکنند ایده رایجی است. اما آیا چنین چیزی واقعا حقیقت دارد؟
به گزارش زومیت، گروهی از پژوهشگران از زمینههای علمی مختلف بزرگترین مطالعه تا به امروز را انجام دادند تا دریابند آیا پیری جامعه را میتوان در سوابق تاریخی مشاهده کرد یا خیر. نتایج آنها که در مجلهی PNAS منتشر شده است، نشان میدهد دولتها پیر میشوند و احتمال انحطاط آنها با گذشت زمان بهتدریج بیشتر میشود.
فناپذیری دولتهاتعریف تمدن یا جامعه دشوار است و مورد اول معمولا بار معنایی ناخوشایندی همراه خود دارد. پژوهشگران درعوض تجزیهوتحلیل خود را به دولتهای پیشامدرن محدود کردند: تشکیلات متمرکزی که قوانینی را بر قلمرو و جمعیت خاصی اعمال میکنند (مثل دولت-ملتهای ایالات متحده و چین امروزی). آنها رویکردی آماری را در دو مجموعه داده پیاده کردند و مجموعه دادههای انحطاط دولتها را که شامل ۳۲۴ دولت در طول ۳۰۰۰ سال بود (از سال ۲۰۰۰ قبل از میلاد تا سال ۱۸۰۰ پس از میلاد) ایجاد کردند. دادهها از پایگاههای داده متعددی جمعآوری شد.
با گذشت زمان، آسیبپذیریها موجب کاهش تابآوری جوامع پیشامدرن میشد.پژوهشگران در مطالعه خود تکنیکی به نام «آنالیز بقا» را بهکار بردند و طول عمر دولتها را تجزیهوتحلیل کردند. اگر اثر پیری وجود نداشته باشد، میتوان توزیع مستقل از سنی را انتظار داشت که در آن احتمال به پایان رسیدن عمر یک دولت در سال اول و در سال صدم یکسان است.
مطالعهای قبلی روی ۴۲ امپراطوری نیز دقیقا همین موضوع را نشان داده بود. اگرچه در مجموعه داده بزرگتر مطالعه جدید، پژوهشگران الگوی متفاوتی را شاهد بودند.
در هر دو پایگاه داده، خطر به پایان رسیدن دولتها در طول دو قرن اول افزایش مییافت و پس از آن در سطح بالایی ثابت میماند. یافتهها منعکسکننده تجزیهوتحلیل اخیر دیگری از بیش از ۱۶۸ رویداد بحران تاریخی است. میانگین مدت زمان بقای سیاستها در پایگاه داده بحران آنها تقریبا ۲۰۱ سال بود.
احتمال فروپاشی جوامع با گذشت زمان بیشتر میشودحتی وقتی سلسلهها از تجزیهوتحلیل کنار گذاشته شد، روند پیری مشاهده میشد. سلسلهها برپایه روابط خونی ساخته میشوند، معمولا عمر کوتاهی دارند و اغلب به دلیل اختلاف بر سر جانشینی یا سقوط تبار خانوادگی از بین میروند.
یافتههای جدید با مطالعات پیشین درمورد کند شدن بحرانی پشتیبانی میشود. قبل از اینکه سیستم پیچیدهای دستخوش تغییری در مقیاس بزرگ در ساختار شود، اغلب با سرعت کمتری میتواند از بحرانها بهبود پیدا کند.
اکنون شواهدی از چنین کندشدن بحرانیای برای دو گروه تاریخی مختلف داریم: اولین کشاورزان اروپای نوسنگی و جوامع پوئبلو جنوب غربی ایالات متحده. حدود ۴ هزار تا ۸ هزار سال پیش، کشاورزان دوران نوسنگی در سراسر ترکیه امروزی تا اروپا گسترش پیدا کردند.
آنها سپس بحرانهای دورهای را پشت سر گذاشتند که در آن در پی درگیریها و جنگها کاهش جمعیت و مکانهای کشاورزی و دور شدن از کشاورزی غلات رخ داد.
جوامع پوئبلو کشاورزان ذرت بودند که بزرگترین ساختمانهای غیرخاکی را در ایالات متحده و کانادا پیش از آسمانخراشهای فلزی شیکاگو در دهه ۱۸۰۰ ساختند. این جوامع چندین چرخه رشد و رکورد را پشت سر گذاشتند و با تجربه حوادث بحرانی در حدود سالهای ۷۰۰، ۸۹۰ و ۱۲۸۵ پس از میلاد به پایان رسیدند.
طی هرکدام از این رویدادها، جمعیت، ذرت و شهرسازی کاهش یافت درحالی که خشونت افزایش پیدا کرد. این چرخهها بهطور متوسط دو قرن طول میکشید و با الگوی وسیعتری که پژوهشگران پیدا کردند، مطابقت داشت. هم برای اولین کشاورزان اروپا و جوامع پوئبلو، جمعیت درست پیش از فروپاشی، آهستهتر از بحرانهایی مانند خشکسالی بهبود مییافتند.
با گذشت زمان سرعت بهبود جوامع پوئبلو از بحرانهای اجتماعی مانند خشکسالی کندتر میشد.مطالعه جدید محدودیتهایی دارد که باید درنظر گرفت. اول اینکه دولتها به شکلهای مختلفی به پایان میرسند. آنها میتوانند بهسادگی تغییری در طبقه برتر حاکم باشند یا ممکن است فروپاشی اجتماعی رخ دهد که شامل نابودی دولت، نوشتار، ساختارهای تاریخی و کاهش جمعیت باشد.
حتی در میان جوامعی که دچار فروپاشی کامل میشدند، بسیاری از جوامع باقی میماندند و رونق میگرفتند. این پایان لزوما چیز بدی نیست. بسیاری از دولتهای پیشامدرن ظالم و غارتگر بودند. برای مثال، امپراطوری روم غربی در اواخر عمر خود سهچهارم مسیر به سمت حداکثر سطح نابرابری ثروت را که از نظر تئوری ممکن است، پیموده بود.
نکتهی دیگری که باید درباره تجزیهوتحلیل جدید درنظر داشت، این است که اعداد مطالعه جدید براساس تاریخهای آغاز و پایان مورد قبول در گزارشهای تاریخی و باستانشناسی است. درمورد این تاریخها معمولا اختلافنظر وجود دارد. بهعنوان مثال، آیا امپراطوری روم شرقی در سال ۱۴۵۳ با سقوط پایتخت آن یعنی قسطنطنیه یا غارت قسطنطنیه و تقسیم قلمروهای آن توسط مبارزان صلیبی در سال ۱۲۰۴ یا از دست دادن گسترده قلمرو در طول قرن هفتم به پایان رسید؟
گرچه مطالعه جدید محدودیتهایی دارد، بزرگترین مطالعهای است که تا به امروز درباره این موضوع انجام شده است و یافتهها در دو مجموعه داده بزرگ با هم یکسان بودند.
نابرابری، تخریب محیط زیست و رقابت نخبگان در فروپاشی دولتهای گذشته نقش داشته استگام بعدی این است که بررسی شود چه عواملی موجب افزایش طول عمر جامعه میشود و چه عواملی بهتدریج بر آسیبپذیری جوامع میافزایند. دولتها ممکن است به دلایل مختلفی با گذشت زمان تابآوری خود را از دست بدهند.
افزایش نابرابری، نهادهای بهرهکش و درگیری بین صاحب منصبان میتوانند در طول زمان اصطکاک اجتماعی را افزایش دهند. تخریب محیط زیست نیز میتواند اکوسیستمهایی را که سیاستها بدانها وابسته هستند، تضعیف کند. شاید خطر بیماری و درگیری با افزایش تراکم شهرها افزایش پیدا کند یا از دست دادن تابآوری ممکن است به دلیل ترکیبی از علل مختلف باشد.
آیا دنیای مدرن ما پیر میشود؟آیا الگویهای پیری در دولتهای پیشامدرن میتواند در دنیای امروز نیز اهمیتی داشته باشد؟ پژوهشگران فکر میکنند اینطور است، اما اینکه آیا سیستم جهانی امروزه همان الگوهایی را دنبال میکند که در مطالعه شناسایی شد، مشخص نیست. بااینحال، در جهان امروز نابرابری، تخریب محیط زیست و رقابت نخبگان وجود دارد و همه این عوامل بهعنوان پیشگام فروپاشی دولتهای گذشته در تاریخ بشر مطرح شدهاند.
پیش از فروپاشی دولتها، نابرابری در جامعه افزایش مییابد.در سطح جهان، یک درصد از ثروتمندترین افراد تقریبا نیمی از ثروت جهان را در اختیار دارند، درحالیکه نیمه پایینی جمعیت حدود ۰٫۷۵ درصد ثروت را در اختیار دارند. تغییرات اقلیمی جهان امروز بیسابقه است و شدت آن بیشتر از رویدادهایی است که در گذشته موجب انقراضهای جمعی شد.
۶ مورد از ۹ سیستم کلیدی زمین که جهان به آنها متکی است، به مناطق پرخطر تبدیل شدهاند. ازسوی دیگر، درگیری بین نخبگان اقتصادی به دو قطبی شدن و ایجاد بیاعتمادی در بسیاری از کشورها دامن زده است.
برخلاف دولتهای گذشته، دنیای امروز تاحد زیادی به هم پیوسته و جهانی شده است؛ درحالیکه شکنندهشدن و به پایان رسیدن یک دولت معمولا برای جهان گستردهتر بیاهمیت است، بیثباتی ابرقدرتهایی نظیر ایالات متحده میتواند باعت اثر دومینویی در آنسوی مرزهای این کشور شود.
هم دنیاگیری کووید ۱۹ و هم بحران مالی جهانی سالهای ۲۰۰۷-۲۰۰۸ نشان دادهاند که چگونه ارتباطات نزدیک میتواند موجب تقویت شوکها در زمان بحران شود. نمونههایی از این اتفاق را در بسیاری از سیستمهای پیچیده دیگر میتوان مشاهده کرد. اکوسیستمهای صخرههای مرجانی به هم پیوستهی متراکم در خنثی کردن شوکهای کوچک عملکرد خوبی دارند، اما ضربات بزرگ را معمولا تقویت میکنند.
اکثر دولتهای امروزی بهطور قابلتوجهی با امپراطوریهای گذشته متفاوت هستند. تولید صنعتی، تواناییهای تکنولوژیکی عظیم و همچنین بوروکراسیهای حرفهای و نیروهای پلیس همگی احتمالا دولتهای با ثباتتر و مقاومتری ایجاد خواهند کرد.
بااینحال، فناوری ما همچنین تهدیدها و منابع آسیبپذیری جدیدی مانند سلاحهای هستهای و گسترش سریعتر عوامل بیماریزا را به ارمغان آورده است. ما همچنین باید مراقب استقرار دولتهای سرکش باشیم. تابآوری و ماندگاری لزوما همه جا مثبت نیست. با این وجود، امیدواریم درک تاریخ گذشته بتواند به جلوگیری از اشتباهات پیشین ازجمله منابع احتمالی پیری جامعه کمک کند.
کانال عصر ایران در تلگرام