سلامت معنوی انسان در گرو تحقق ظرفیت‌های اوست

گروه دانشگاه ــ عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در سومین کنگره نماز، سلامت روان و نشاط معنوی گفت: اگر بالاترین حد ظرفیت آدمی تحقق پیدا کرد، فرد به سلامت کامل معنوی دست می‌یابد.

به گزارش ایکنا؛ سومین کنگره نماز، سلامت روان و نشاط معنوی، امروز سه‌شنبه، ۱۲ آذرماه در دو نوبت صبح و بعدازظهر و با ارائه مقالات و سخنرانی‌های مرتبط با حوزه نماز و سلامت روان برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شماری از مقالات ارائه شده در این کنگره از سوی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها را در ادامه می‌خوانید.

خودفراموشی و یاد خدا در قیام نماز

محمدرضا حسن‌زاده توکلی، عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث، با ارائه مقاله‌ای با عنوان «روانشناسی نماز؛ بایسته‌ها و دانسته‌ها» و با بیان اینکه خدابینی در نماز پررنگ‌ است، گفت: چارچوب ایمانی فرد نمازگزار قوی‌تر است. در مبانی دینی ما خودفراموشی به‌مثابه خدافراموشی است. در مقابل نیز وقتی خدا فراموش شود، خودی که در چارچوب ایمان قرار دارد، فراموش می‌شود.

وی در ادامه به طرح جزییاتی پیرامون خدابینی و شناسایی فرایند آن پرداخت و افزود: ساختار الفاظ استعمال شده در نماز و نوع گفتار آنها متفاوت است. در تمامی الفاظی که هنگام ایستادن قرائت می‌شود، از خداوند صحبت می‌شود، بدون آنکه از خود سخنی به میان بیاوریم. به نوعی در قیام نماز خود فراموشی رخ می‌دهد. حرف اصلی در این بخش، درباره خداوند است و در ادامه برای اینکه اثبات کنیم و بگوییم کسی نیستیم، فروتنانه و به خاک می‌افتیم و از خدا سخن می‌گوییم.

خدابینی بدون خود

حسن‌زاده با بیان اینکه در رکوع و سجود نماز پای خود را البته به عنوان موجودی وابسته به‌میان می‌آوریم، گفت: در قیام خدابینی بدون خود را داریم، اما وقتی منیت از بین رفت، به خدابینی حامی خود می‌رسیم؛ «سُبْحانَ رَبِّی العَظِیمِ وَبِحَمْدِهِ». در پایان نماز به جایی می‌رسیم که از خود حرف می‌زنیم؛ خودی که خدابین است؛ «أَشْهَدُ أَن لَّا إِلَٰهَ إِلَّإ الله». خودفراموشی در قیام نماز موقتی است و سپس به خود می‌آییم و این به خود آمدن در حالتی است که خدا را دائما می‌بینیم. خدابینی بدون خود و خدابینی حامی خود فرایندی است که به طور مستمر در سراسر نماز تکرار می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث در ادامه با طرح این پرسش‌ که قرار است در نماز چه اتفاقی بیفتد و انتظاری که از نماز داریم، چیست؟، افزود: با توجه به ماهیت نماز، لازم است که در معرفی نماز به نسل‌های بعدی به آنها بگوییم نماز چیست و چه آثاری دارد. این رویکرد مؤثرتر از امر کردن آنها به ادای تکلیفی الهی است. در ساخت بسته‌های آموزشی می‌توانیم به این توجه کنیم که در نماز چه اتفاقی می‌افتد و چطور این فرایند منجر به رسیدن به آرامش روانی می‌شود.

عافیت، صحت و سلامت

در ادامه برگزاری این کنگره، حجت‌الاسلام ابوالفضل ساجدی، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، به ارائه بحثی با موضوع نماز و سلامت اجتماعی پرداخت و اظهار کرد: امروزه سلامت معنوی جزء جدایی‌ناپذیر سلامت عنوان می‌شود. در روایات هر سه واژه عافیت، صحت و سلامت به کار رفته است. پناه بردن به خدا یکی از مصادیق سلامت است؛ «يَرْزُقُهُ اَللَّهُ اَلسَّلاَمَةَ فِي اَلدِّيْن». نگاه اسلام به مسئله سلامت، مرتبه بالاتری از سلامت جسم است. وقتی انسان مؤمن در جستجوی سلامت است، سلامت معنوی را در اولویت خود قرار می‌دهد. در فضای خانواده اسلامی سلامت چنین مفهومی دارد.

وی با تأکید بر اینکه معنویت از معنا ریشه می‌گیرد، افزود: معنا ناظر به لایه پنهان چیزی است. لفظ ظاهر و معنا در پس لفظ پنهان است. تقابل لفظ و معنا در زبان فارسی هم همین‌گونه است. سلامت معنوی در معنا یعنی کارکردی که از انسان انتظار می‌رود تحقق پیدا کند و اگر تحقق پیدا کرد، این فرد انسانی دارای سلامت است. انسان موجودی قابل تغییر است، اگر چه این تغییر مستلزم روش و الگویی است. انسان دارای ساحتی غیرمادی است که این ساحت، سازمان و محاسبات خاص خود را دارد. این ساحت همچنین دارای ظرفیت‌هایی است. اگرچه در این جهان هرگونه تغییر و تحولی در این ساحت در پیوند با جسم مادی رخ می‌دهد. اگر بالاترین حد ظرفیت آدمی تحقق پیدا کرد، این فرد سلامت کامل معنوی دارد. در رأس، انبیا و پیامبر(ص) قرار دارند.

به گفته این محقق، سلامت معنوی وضعیتی است که در آن وضعیت بینش و گرایش و رفتارهای فردی و اجتماعی انسان در مسیر بالاترین کمال ممکن مورد انتظار از او حرکت می‌کند و آن ساحت قرب وجودی به خداوند است. خانواده سالم، خانواده‌ای است که وقتی پا در آن خانه می‌گذارید، خداوند اهم امور است. اگر انسان در این مسیر حرکت کرد، به سمت سلامت معنوی می‌رود. از مهمترین کارکردهای نماز این است که دنیا را از اهم امورات انسان  بودن خارج می‌کند.

راه حل کشاکش‌های معنوی

جعفر بوالهری، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در سخنانی درباره سلامت و آشفتگی معنوی اظهار کرد: کسی که دچار کشاکش معنوی است، سوالات متعددی برای او مطرح مش‌شود حول تردیدهایی مانند اینکه آیا خدایی هست؟ خدا پس از مرگ با من خواهد بود؟ و ... . کسانی که دچار آشفتگی معنوی هستند، پس از روبرو شدن با چالش‌های بزرگ در زندگی مانند بیماری، سوگ، قطع رابطه و ... گرفتار کشاکش‌های معنوی خواهند شد. این افراد باید تحت درمان معنوی روان‌درمانگران قرار بگیرند.

وی گفت: در مورد فردی که اعتقاد کمتری به تداخل ابعاد معنوی و جسمانی انسان دارند، نمی‌توان گفت این فرد باور خوبی دارد، به‌تبع آن از سلامت معنوی خوبی برخوردار نخواهد بود.

اعظم نوفرستی، عضو هیئت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران نیز دیگر سخنران و ارائه‌دهنده بحث پیرامون نماز و نشاط معنوی در سومین کنگره نماز، سلامت روان و نشاط معنوی بود. وی با بیان اینکه در روایتی از ائمه معصومین(ع) آمده است که اوقات روز را باید در چهار بخش تقسیم کرد و به مناجات، کسب روزی حلال، تعامل با خانواده و اطرافیان و کسب لذت‌های حلال اختصاص داد، بیان کرد: بهزیستی چیزی بیشتر از یک هدف مهم یا حالت‌های خلقی لذت‌بخش است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد بهزیستی با پیامدهای مطلوب زندگی مانند سلامتی و طول عمر، افزایش درآمد و موفقیت، شغل بهتر و روابط اجتماعی بهتر و آسیب‌های روانشناختی کمتر، رابطه دارد. به همین دلیل بسیاری از کشورها خود را ملزم کرده‌اند که شاخص بهزیستی را برای مردم خود تعریف کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه در ادامه گفت: نشاطی که از فعالیت معنوی حاصل می‌شود و به بهزیستی منجر می‌شود، با فعالیت‌های خوشایند و لذت‌بخشی مانند ورزش کردن متفاوت است. نماز نوعی ارتباط با قدرت برتر است و این عمل، احساس معنا و اعتماد به نفس و خوش‌بینی به آینده ایجاد می‌کند. مدل اقامه نماز در ساعات خاص، نوعی تمرین ذهن‌آگاهی است که به کاهش اضطراب‌های افراد می‌انجامد. وقتی فرد دچار مشکلی در زندگی می‌شود، مانند اینکه عزیزی را از دست می‌دهد، عوامل مادی نمی‌توانند فرد را در مقابله به قدرکافی یاری کنند، اما نماز این قابلیت را دارد.

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: سومین کنگره خبرگزاری بین المللی قرآن ساجدی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۹۵۴۱۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حرکت جدی بنیاد ملی علم ایران به سوی مرجعیت علمی 

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، دهقانی در جلسه هیئت امنای بنیاد ملی علم ، یکی از مأموریت‌های اصلی بنیاد ملی علم ایران را کمک به طرح‌های علمی در ابعاد ملی و بین‌المللی و در ابعاد کلان و ناظر به آینده دانست و افزود: تلاش می کنیم مسیر حرکتی بنیاد علم را به سمت و سوی حمایت از تولید علم فاخر و دست یافتن به خروجی‌های علمی فاخر سوق بدهیم و بر همین اساس، امسال برنامه‌های جدی بنیاد علم برای حمایت از تولیدات فاخر علمی با رویکرد دست‌یابی به مرجعیت علمی، به طور جدی دنبال می‌شود.  وی گفت : بنیاد ملی علم ایران، با توجه به ارتقای ساختاری خود از یک سو و افزایش بودجه‌ای که سال گذشته داشت، نقش ارزشمند و درخور توجهی را در حمایت و توسعه پژوهش‌های بنیادین و تولید علم کشور ایفا کرد اما علیرغم این عملکرد مثبت، بودجه بنیاد به یک‌سوم کاهش یافت که برای اصلاح آن و کمک به ادامه روند حمایت‌های گسترده از تولیدات علمی، به صورت مستمر با دستگاه‌های ذیربط در حال پیگیری و مذاکره هستیم. رئیس هیئت امنای بنیاد ملی علم ایران با اشاره به برنامه‌ریزی جدی معاونت علمی برای تربیت و پرورش نیروی انسانی دانش‌آموخته و متخصص در حوزه‌های گوناگون علمی و فناورانه افزود : به طور مثال در حوزه کوانتوم برای تربیت حداقل دو هزار نفر نیروی انسانی خبره و متخصص برنامه ریزی شده است و این رویکرد، به شکل‌های مختلف از جمله همکاری با دانشگاه‌ها، حمایت از استادان تراز، حمایت‌های ذیل ستاد‌های توسعه فناوری از پرورش نیروی انسانی و دیگر شکل‌های حمایتی، اجرا می‌شود. دهقانی بر ضرورت استمرار هم‌اندیشی و تعامل اعضای هیئت امنا تأکید کرد و گفت: وقتی قرار است یک کار بنیادین علمی در بنیاد علم دنبال شود، باید نشست‌ها به صورت مستمر و با فواصل کم‌تر برگزار شود و نظرات همه اعضا دریافت و در نهایت برآیند این نظرات، به یک خط سیر تبدیل شده و خط مشی بنیاد قرار بگیرد. علی محمد سلطانی، رئیس بنیاد ملی علم ایران نیز در این نشست به ارائه گزارشی تفصیلی از اقدامات صورت گرفته در سال ۱۴۰۲ پرداخت و گفت: سامانه‌ای از سال گذشته راه اندازی شده ، که تمامی اطلاعات بنیاد علم روی این سامانه قرار داده شده است. در قالب سامانه انتشار اطلاعات حمایت‌های بنیاد علم ایران، جزئیات حمایت‌ها، نحوه دریافت و اطلاعات کاملی از طرح‌ها به طور دقیق ارائه شده است. دبیر هیئت امنای بنیاد علم ایران افزود: تدوین برنامه راهبردی چهار ساله با رویکرد افزایش کیفیت تولیدات علمی از مهم‌ترین برنامه‌های بنیاد علم ایران در سال جاری است. سلطلتی افزود : بنیاد همچنین اهدافی همچون افزایش سهم و کیفیت پژوهش‌های بنیادی، هدفمندسازی پژوهش‌های کاربردی و حمایت از مسأله‌محوری و مأموریت‌گرایی، تدوین قالب‌های ترویج علم، حمایت از رویداد‌های شب علم و بهبود فرآیند‌ها در داوری و نظارت طرح‌ها را دنبال می‌کند. در این نشست پییشنهاد شد استفاده اعضای هیئت برای حمایت از طرح رساله دکتری و پسادکتری بدون پرداختی به استاد راهنما و با مسئول طرح از حمایت‌های تحقیقاتی بنیاد بلامانع است و تصمیم‌گیری درباره ارزیابی و پذیرش درخواست اعضای هیئت امنا با کمیته‌ای متشکل از رئیس و چهار نفر از اعضای هیئت امنای بنیاد خواهد بود. بیست و ششمین جلسه هیئت امنای بنیاد علم ایران با حضور دهقانی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهور و با رویکرد ارائه گزارش فعالیت‌ها و برنامه‌های سال جاری بنیاد برگزار شد و در آن برنامه‌های سال جاری این بنیاد و چگونگی حمایت‌ها از برنامه‌های کلان علمی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در این نشست، پیمان صالحی، معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، علی اکبر رشاد، نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی، صادق واعظ زاده، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، علی اکبر موسوی موحدی و ایمان افتخاری از اعضای هیئت امنای بنیاد علم ایران حضور داشتند. در این جلسه، ضمن بحث و گفتگو پیرامون اعضای کمیسیون دائمی هیئت امنا و نحوه تشکیل و فعالیت کمیسیون دائمی، شیوه اعطای حمایت‌های بنیاد به اعضای هیئت امنا مورد بحث و بررسی قرار گرفت.