به نقل از «فرارو»

دیپلماسی در اغما

تاریخ انتشار: ۱۹ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۰۴۳۴۰۱

فرارو- رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران به سختی تلاش می‌کند قطار دیپلماسی را به حرکت دربیاورد، اما آمریکا به رغم تاکیدات ظاهری بر ضرورت پیگیری دیپلماسی با ایران، در عمل تمایل چندانی به راه حل‌های دیپلماتیک با این کشور نشان نمی‌دهد.
به گزارش فرارو، اوایل هفته جاری، ایران و آمریکا دو زندانی را مبادله کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در پی این تبادل، موجی از گمانه‌زنی‌ها در خصوص احتمال از سرگیری گفتگو‌ها میان این دو کشور به راه افتاد. چرا که تبادل زندانی میان ایران و آمریکا معمولا اقدامی در جهت زمینه‌سازی برای گفتگو‌های جدی دو طرف درباره سایر موضوعات ارزیابی می‌شود.
خصوصا که تبادل زندانیان، با افزایش رفت‌وآمد‌ها میان ایران و ژاپن همزمان شده است. ژاپن، در هفت ماه گذشته، به طرز آشکاری مشغول وساطت میان ایران و آمریکا بود. در ماه ژوئن (خرداد)، نخست وزیر این کشور، برای نخستین بار در چهل سال گذشته، با هدف وساطت میان ایران و آمریکا به تهران سفر کرد و حتی پیامی از جانب رئیس‌جمهور آمریکا به رهبری انقلاب تقدیم کرد؛ که البته رهبری از پذیرش این پیام خودداری کرد. وقتی که شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن، مشغول دیدار با مقامات بلندپایه ایران بود، یک نفتکش وابسته به یک شرکت ژاپنی در دریای عمان منفجر شد و بدین ترتیب عملا وساطت ژاپن به جایی نرسید.
حال، رئیس جمهور حسن روحانی، قصد دارد حدود ۱۰ روز دیگر به ژاپن سفر کند. آمریکا هم برای این سفر به ژاپن چراغ سبز نشان داده و از این کشور خواسته که نتایج سفر روحانی را به اطلاع کاخ سفید برساند. رسانه‌های ژاپنی می‌گویند روحانی سعی می‌کند در زمینه توافق هسته‌ای بن بست شکنی کند.
پرسشی که هم اکنون ذهن برخی ناظران را به خود مشغول کرده، این است که تبادل زندانیان و همچنین فعال شدن مجدد وساطت احتمالی ژاپن، تا چه اندازه ممکن است به ترک برداشتن دیوار بی‌اعتمادی میان تهران و واشنگتن کمک کند.
پاسخ این سوال هنوز به طور کامل واضح نیست. چون تاکنون جزئیات کمی درباره تبادل زندانیان و تکاپوی دیپلماتیک ایران و ژاپن منتشر شده است. با این حال، از همین جزئیات کمی که تاکنون منتشر شده، می‌توان چشم انداز کلی مناسبات فعلی ایران و آمریکا را ترسیم کرد.   بخوانید: ایران و آمریکا؛ تبادل زندانیان به چه معناست؟
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، که در ماجرای تبادل زندانیان نقش مهمی داشت، در جدیدترین توئیت خود گفته است حالا توپ در زمین آمریکاست. وی نوشت: «پس از به خانه باز گرداندن گروگان‌مان در این هفته، کاملاً برای تبادل فراگیر زندانیان آمادگی داریم. توپ در زمین ایالات متحده است.»
توئیت ظریف نشان داد که تبادل زندانیان احتمالا ابتکار ایران بوده است. خصوصا که شخص ظریف در اوایل سال جاری طی سفری که به نیویورک داشت، صریحا به آمریکایی‌ها پیشنهاد تبادل زندانیان را داد و حتی گفت: برای این کار اختیار کافی دارد. اما آن زمان، دولت آمریکا پاسخ سردی به این پیشنهاد داد و از ایران خواست که زندانیان آمریکایی را بدون قید و شرط آزاد کند. این بار هم آمریکا اگر چه حاضر به تبادل زندانیان شد، اما رفتارش نشان داد که فعلا عجله‌ای برای استفاده از این ماجرا جهت گشودن باب گفتگو‌های جدی با ایران ندارد. البته، دونالد ترامپ در واکنش به تبادل زندانیان، به صراحت از امکان امضای توافق با ایران سخن گفت، اما وزارت خارجه آمریکا به رهبری مایک پمپئو با شک و تردید در این تبادل وارد شد.
نحوه عملیاتی شدن تبادل زندانیان و رفتار وزارت خارجه آمریکا در این تبادل و همچنین رفتار دستگاه دیپلماسی آمریکا بعد از تبادل همگی نشان می‌دهند که احتمال تبدیل شدن مسئله تبادل زندانیان به مقدمه‌ای برای از سرگیری گفتگو‌ها میان تهران و واشنگتن اندک است.
طبق روایتی که نشریه نیویورکر منتشر کرده، تبادل زندانیان، بیشتر حاصل تلاش‌های بازیگران غیردولتی آمریکا و بازیگران دولتی ایران بود. بر اساس این گزارش، حداقل سه آمریکایی، که در حال حاضر سمت رسمی در دولت ندارند، با طرف ایرانی پیرامون آزادی زندانیان گفتگو‌هایی انجام داده‌اند. این سه تن عبارتند از: جیسون پابلت، وکیل ژیو وانگ، زندانی آمریکایی در ایران، جیم اسلتری، نماینده سابق کانزاس در کنگره آمریکا، و بیل ریچاردسون، نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل.
این سه تن، با مقامات رسمی ایران گفتگو‌هایی درباره تبادل زندانیان انجام داده و سپس وقتی این موضوع به مراحل نهایی رسید، ناگهان دولت آمریکا وارد موضوع شد تا اعتبار این تبادل را به نام خود ثبت کند. در تبادل زندانیان که در زوریخ سوئیس انجام شد، برایان هوک، وانگ را تحویل گرفت. اما طبق روایت نیویورکر هوک از جمله کسانی بود که بیشترین مقاومت را در مقابل تعامل با ایران از خود نشان می‌دادند. هوک دو روز قبل از تبادل، اظهارات تندی علیه ایران بیان کرده بود.   محمدجواد ظریف در کنار مسعود سلیمانی در زوریخ
ارزیابی آمریکا؛ فعلا عجله نکنید
جدای از این، مقامات آمریکایی می‌گویند مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، تبادل زندانیان را اقدامی کم هزینه می‌دید. یک مقام آمریکایی به روزنامه نیویورک تایمز گفته وقتی چند هفته پیش از تبادل پمپئو متوجه شد که مسعود سلیمانی، زندانی ایرانی در آمریکا که به اتهام دور زدن تحریم‌ها در حبس بود و در جریان تبادل اخیر آزاد شد، قرار است طبق روال قضایی به زودی آزاد شود، به این فکر افتاد که آمریکا از آزادی او «چیزی به دست آورد.» این موضع پمپئو می‌تواند روایت نیویورکر، درباره ورود ناگهانی دولت آمریکا به مسئله تبادل زندانیان را تایید کند.
ظاهرا، ماجرا از این قرار است که از زمانی که ظریف در اردیبهشت ماه، پیشنهاد تبادل زندانیان را مطرح کرد، محافل غیررسمی آمریکا، مانند ریچاردسون و اسلتری، با مقامات ایران مذاکراتی را برای تبادل زندانیان آغاز کردند. اما دولت ترامپ با آن‌ها همراهی نکرد. با این حال، در چند هفته اخیر، وقتی معلوم شد که می‌توان در ازای آزادی زودهنگام سلیمانی، یک زندانی آمریکایی در ایران را آزاد کرد، وزارت خارجه آمریکا وارد میدان شد و از این امر به نفع خود بهره برد.
احتمالا به همین دلیل است که ظریف گفته الان توپ در زمین آمریکاست که در ازای حسن نیت ایران در آزاد کردن وانگ، اقدام مثبتی انجام دهد. اما ظاهرا وزارت خارجه آمریکا قصد ندارد حسن نیتی نشان دهد. حساب‌های کاربری آن در شبکه‌های اجتماعی همچنان با لحن بسیار تندی علیه ایران مطالبی منتشر می‌کنند. افزون بر این، پس از تبادل زندانیان، رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، مدعی شد آزادی ژیو وانگ تا حدودی ناشی از تحریم‌های شدید آمریکا در کارزار فشار حداکثری علیه ایران بود.
این ارزیابی به وضوح در رفتار آمریکا در مقابل ایران دیده می‌شود. به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها معتقدند که فشارهای‌شان علیه ایران در حال نتیجه دادن است و باید بیشتر درنگ کنند تا نتایج بیشتری به دست بیاورند. از همین رو، چنانچه ژاپن قصد داشته باشد پس از سفر روحانی، بار دیگر میان ایران و آمریکا وساطت کند، نباید انتظار داشت که یک شبه بتواند ارزیابی آمریکا در خصوص ایران را تغییر دهد. بلکه حتی ممکن است تحرکات ژاپن، ارزیابی مزبور را تقویت کند. در این میان، این پرشس همچنان مطرح است که آمریکایی‌ها تا چه زمانی می‌خواهند با نادیده گرفتن حسن نیت ایران دیپلماسی را در اغما نگه دارند.

منبع: فرارو

کلیدواژه: تبادل زندانیان محمدجواد ظریف مایک پمپئو دیپلماسی ایران و آمریکا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۰۴۳۴۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیا دکترین هسته‌ای ایران تغییر کرده است؟

دکترین هسته‌ای ایران کاملاً روشن و شفاف بوده اما از همه ظرفیت‌های موجود در حوزه هسته‌ای به‌منظور دستیابی به فنّاوری‌های روز نیز استفاده خواهد کرد.

ارسال چند پیام از سوی آمریکایی‌ها و سپس تکذیب آن حکایت از سردرگمی کاخ سفید در تحلیل وقایع منطقه پس از عملیات درخشان وعده صادق دارد. پیش‌ازاین نشریه انگلیسی آی در گزارشی نوشته بود که و بایدن همه گزینه‌ها را «روی میز» نگه می‌دارد و در نظر دارد تا توافق برای جلوگیری ایران از تولید سلاح‌های هسته‌ای به‌عنوان بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌تر برای جلوگیری از جنگ همه‌جانبه در خاورمیانه را احیا کند.

این نشریه انگلیسی که به محافل دیپلماتیک در لندن نزدیک است در ادامه با اشاره به موضوع احیای برجام نوشته است که کاخ سفید در حال بررسی توافق هسته‌ای جدید با ایران درازای لغو برخی تحریم‌های اقتصادی علیه تهران است تا از یک جنگ تمام‌عیار در منطقه جلوگیری کند، یک دیدگاه در داخل دولت این است که رئیس‌جمهور فرصتی را برای آغاز مذاکرات دیپلماتیک برای احیای مجدد توافق هسته‌ای ایران می‌بیند.

پس از انتشار این گزارش روزنامه کویتی الجریده که مدعی انتشار اخبار محرمانه در منطقه است در خبری قابل‌توجه نوشت که ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان دور مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا درباره برجام نیز آغاز شود!

البته این اخبار دو روز پس از انتشار از جانب یک مقام سیاسی در آمریکا تکذیب شده است، ودانت پاتل معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در جریان کنفرانس خبری و در پاسخ به پرسشی در خصوص این دست گزارش‌ها اعلام کرد که در مورد راه‌های ارتباط خود با ایران ابراز نظر نکرده اما می‌بایست گفت آمریکا در حال مذاکره مستقیم با ایران در نیویورک یا هر جای دیگری در مورد برجام نیست.

برای مهار ایران با آن‌ها گفتگو کن!

برخی آگاهان سیاسی اعتقاد دارند که انتشار این دست اخبار از سوی محافل خبری نزدیک به آمریکایی‌ها و تکذیب آن در تریبون‌های رسمی نشانه میل بایدن به تشویق تهران به آغاز مذاکراتی است که با دادن مشوق‌هایی ایران را در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا مهار کند. به‌عبارتی‌دیگر آمریکایی‌ها پس از مشاهده ضرب دست ایران در عملیات وعده صادق به این نتیجه رسیده‌اند که افزایش فشار بر ایران کارکرد خود را ازدست‌داده و تنها گزینه فعال روی میز گفتگو است.

این گزاره شواهد قابل‌توجهی دارد؛ باوجودآنکه طرف آمریکایی باز کردن میز مذاکره با ایران را تکذیب کرده اما مدتی قبل متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به این پرسش که آیا بایدن در حال بررسی مذاکرات دیپلماتیک برای احیای مجدد توافق هسته‌ای با ایران است یا خیر؟ اعلام کرد که دولت بایدن بر این باور است که یک مسیر دیپلماتیک بهترین راه روبه‌جلو است.

البته آمریکایی‌ها برای باز کردن کریدور گفتگو با ایران از یک سیاست پیچیده و ترکیبی استفاده کرده و مسیر ابهام را پیش می‌برند، کاخ سفید هفته قبل معافیت‌های تحریمی را که به ایران اجازه می‌داد در پروژه‌های هسته‌ای با طرف‌های بین‌المللی همکاری کند را تمدید نکرده اما در اقدامی متقابل در باغ سبز مذاکره را نیز باز گذاشته است، این تاکتیک نشان می‌دهد که سیاست آمریکا در قبال ایران افزایش فشار با راهنما زدن به‌سوی مذاکره است!

درحالی‌که آمریکا با عدم تمدید معافیت‌های هسته‌ای مرگ برجام را تائید کرده اما در آن‌سو در حال دادن تنفس مصنوعی بی‌نتیجه به آن است، این سیاست به معنای تمایل آمریکا به دادن مشوق جدید به ایران نیست بلکه ایجاد اتمسفری است که با تمسک به آن راهبردهای جدید بازدارندگی از جانب ایران را مهار کند.

شورای آتلانتیک در گزارشی درباره اهمیت مهار ایران با کمک سیگنال‌های برجامی نوشته است:

تنش چشمگیر بین ایران و رژیم صهیونیستی در هفته‌های اخیر پتانسیل بالایی برای اشتباه محاسباتی در فقدان کانال‌های ارتباطی مستقیم را نشان می‌دهد. اگر ایران تصمیم بگیرد وضعیت خود را به‌عنوان یک کشور دارای آستانه هسته‌ای کنار بگذارد و سیاست خود را به سمت دستیابی به سلاح هسته‌ای بچرخاند، این خطر حتی جدی‌تر خواهد شد. علیرغم پیام‌های گسترده‌ای که در روزهای قبل از حمله به تهران ارسال شد و از آن خواست از پاسخ مستقیم علیه اسرائیل خودداری کند، ایران تصمیم گرفت سیاست مهار خود را کنار بگذارد. ایران در این مرحله به دنبال احیای بازدارندگی خود علیه اسرائیل حتی به قیمت تشدید تنش نظامی احتمالی بود.

آیا دکترین هسته‌ای ایران تغییر کرده است؟

تغییر در دکترین هسته‌ای ایران یکی از گزاره‌های جدید غربی‌ها برای افزایش فشارهایی است که ایران را به سوی کانال‌هایی هدایت می‌کند که خروجی آن طرح مهار است.

یکی از مهم‌ترین بازیگران در این طراحی مدیرکل آژانس است؛ رافائل گروسی در مصاحبه‌ای با دویچه وله، ضمن این ادعا که ایران نه ماه‌ها بلکه چند هفته با داشتن اورانیوم کافی برای تولید یک بمب اتمی فاصله دارد، اما این به آن معنا نیست که ایران در آن فاصله زمانی سلاح هسته‌ای دارد یا خواهد داشت.

البته گروسی گفته است که نمی‌توان نتیجه مستقیم گرفت که ایران اکنون سلاح اتمی دارد. به‌رغم همکاری‌های ایران با آژانس، گروسی در این مصاحبه همچنین مدعی شد آژانس سطح دسترسی لازم در ایران را ندارد و به همین دلیل سؤالات زیادی مطرح است!

مدیرکل آژانس بار دیگر درباره مواردی سخن گفته که به تعبیرش «مسائل باقیمانده» نام داشته و اعلام کرده است که برای حل این موارد تمایل به سفر به ایران را دارد. به نظر می‌رسد که مدیرکل آژانس بابیان ادعاهای پرونده‌های مفتوح در سطح یک کاتالیزور برای اعمال فشار به تهران عمل می‌کند.

واقعیت آن است که در حال حاضر اقدامات آژانس چیزی بیشتر از یک مزاحمت سیاسی نبوده و ثابت‌شده است که قرار نیست قدمی در جهت حل سه موضوع فنی یعنی «حل‌وفصل موضوعات پادمانی»، «ارائه تضمین‌های ذاتی و اعتباری»، «لزوم رفع تحریم‌های بازدارنده» بردارد، ازاین‌رو در شرایط فعلی سفر گروسی به تهران بی‌معنا بوده و تا زمانی که در نقش مزاحم فعال قرار دارد گفتگوی او با مقامات ایرانی عبور از خطوط قرمز هسته‌ای محسوب می‌شود.

واقعیت آن است که دکترین هسته‌ای ایران کاملاً روشن و شفاف بوده اما از همه ظرفیت‌های موجود در حوزه هسته‌ای به‌منظور دستیابی به فنّاوری‌های روز نیز استفاده خواهد کرد، همچنین اظهارنظرهای شخصی باعث تغییر در خطوط کلی نظام نیز نخواهد شد.

همچنین باید به این نکته اشاره کرد که سیاست افزایش فشار و ارائه مشوق برای خروج ایران از مدار یک تاکتیک نخ‌نما شده است و اراده ایران در کنشگری فرا منطقه‌ای با این دست اظهارات ضد ایرانی همراه با سیگنال‌های مبهم دچار خلل نخواهد شد، عملیات موشکی اخیر سپاه پاسداران نشان داد دشمنان نه قادر به درک ابعاد گوناگون صبر استراتژیک ایران هستند و نه شناختی نسبت به قواعد نهان بازدارندگی در منطقه دارند!

 

این مطلب نخستین بار در سایت مشرق منتشر شده است.