کالبدشکافی اعتراضات آبان ۹۸ از منظر توسعه سیاسی
تاریخ انتشار: ۲۵ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۱۲۶۵۶۸
امید عزیزیان؛ اعتراضات آبان ماه که با اعلام رسمی خبر سهمیه‌بندی بنزین شروع شد و پس از مدتی کوتاه تقریبا سراسر کشور را فرا گرفت از نظر میزان خشونت و به طبع آن خرابکاری‌های ناشی از آن در تاریخ ۴۰ ساله پس از انقلاب بی‌سابقه بود. برای چرایی وقوع چنین حجمی از اعتراض تحلیل‌های مختلفی از سوی گروه‌ها و ناظران اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مطرح شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
توسعه سیاسی در واقع میزان ظرفیت و کارایی نظام‌های سیاسی در حل بحران‌ها و تضاد‌های موجود است. نظام‌های سیاسی توسعه یافته مشکلات پیش‌رو را قبل از بحرانی شدن از طریق مجراهای قانونی و ظرفیت‌های موجود حل و فصل می‌کنند. نظام‌های سیاسی توسعه‌یافته ظرفیت لازم جهت مواجه و پاسخگویی به تضاد‌های احتمالی را دارند و قبل از اینکه بحرانی خشونت‌بار شکل گیرد آن را از طریق نهاد‌های مدنی و سازوکار‌های قانونمند رفع می‌کنند. در ایران شاخصه‌های مهم توسعه سیاسی برای حل تضاد‌های مهم سیاسی و اجتماعی رشد نیافته‌اند. در بحرانی مانند اعتراضات بنزینی آبان ماه نیز این خلاء مهم خود را به شکلی روتین نشان داد. احزاب سیاسی یکی از مهمترین نهاد‌های کشورهای توسعه یافته هستند که اعتراضات را به سیاست تبدیل می‌کنند و مدام تلاش می‌کنند صدای بخش منتقد و معترض نظام سیاسی باشند تا با جذب آرای آن بخش‌ها میزان پایگاه اجتماعی خود را گسترش دهند تا بخش زیادتری از قدرت را کسب کنند. در واقع رقابت برای کسب قدرت از طریق سازوکار‌های دموکراتیک احزاب را وادار می‌کند که صدای بخش‌های معترض جامعه نیز باشند. در ایران با اینکه به طور اسمی بیش از چند صد حزب و تشکیلات سیاسی وجود دارند، اما به دلیل عدم توسعه‌یافتگی و شفافیت توانایی رهبری اعتراضات یا صدای معترضان را ندارند. احزاب ایران بیشتر به گروه‌های دورهمی شبیه هستند که در ایام انتخابات برای رسیدن به قدرت گروهی فعال می‌شوند. احزاب ایران در اعتراضات اخیر بیش از آن‌که صدای معترضان باشند، در بایکوت شدید اعتراضات مشارکت داشتند. این احزاب توانایی واسطه‌گری بین جامعه و حاکمیت را ندارند، لذا برای مدیریت اعتراضات نیازمند احزابی حرفه‌ای هستیم که به عنوان نهادی حرفه‌ای در تدوین سیاست‌های عمومی نقش بازی کند و نقش واسطه‌گری بین قدرت و مردم را ایفا کنند تا در صورت بروز بحران و خشونت توانایی مدیریت را داشته باشد.
مردمی که هیچ مامنی ندارند، به خیابان‌ها پناه می‌برند
جامعه مدنی پویا و فعال می‌تواند قدرت دولت را محدود کند و در اعتراضات احتمالی از ایجاد بحران خشونت‌بار جلوگیری کند. چرا که در صورت وجود نهادها، انجمن‌ها و صنف‌های مختلف مردمی اعتراض نهادمند خواهد بود. دولتمردان وقتی می‌دانند که اعمالشان از سوی نهاد‌های مردمی رصد می‌شود و عملکردشان را با واکنش‌های احتمالی نهاد‌های مذکور مواجه خواهد شد، مجبور می‌شوند در سیاست‌گذاری‌ها علایق آن نهادها را نیز در نظر بگیرند، لذا از اعمال سیاست‌های لحظه‌ای بدون مشورت با نهاد‌های مردمی پرهیز می‌کنند. در ایران نهاد‌های مردمی رشد نیافته‌اند و جامعه مدنی تحت تاثیر سیاست‌های پوپولیستی دولت‌ها تقریبا نابود شده است. لذا در اعتراضات سیاسی از جمله اعتراضات اخیر با خلاء نهاد‌های از خود مردم برای مدیریت بحران مواجه بودیم که نشان داد بسیج توده‌های مردم برای اهداف مقطعی سیاست‌مداران در شرایط بحران می‌تواند کارکرد مخربی نیز داشته باشد.
قانون‌گریزی و نهادینه شدن خشونت در میان معترضان
حاکمیت قانون یکی از مهمترین شاخصه‌های توسعه سیاسی است. حاکمیت قانون حق اعتراض از طریق مجاری قانونی را برای شهروندان محفوظ می‌دارد. حاکمیت قانون دخالت سلیقه‌ای افراد و گروه‌ها را در سازوکار‌های مملکت‌داری کم می‌کند و دولت و نهاد‌های دولتی را در برابر مردم پاسخگو می‌کند. در مقابل نبود قانونی مدون شرایط را برای بروز هرج و مرج و بحران لاینحل در اعتراضات احتمالی فراهم می‌کند و این مسئله شرایط را برای اعتراض خشن فراهم می‌کند. پیگیری اعتراضات از مجاری قانونی بی تردید از رادیکالیزه شدن اعتراض خواهد کاست و به شکلی طبیعی میزان خشونت نیز کاهش می‌یابد.
با نظر به این اوصاف، به نظر می‌رسد برای تحلیل چرایی وقوع اعتراضات خشونت‌بار اخیر فقدان توسعه سیاسی تاثیر زیادی داشته است. در صورت عدم توسعه سیاسی جامعه بی‌شکل و توده‌ای به صورت همیشگی شرایط بحرانی‌شدن را خواهد داشت. حتی اگر در بیشتر گردهمایی‌ها، دولتمردان از پتانسیل توده‌های بی‌شکل مردم سود ببرند این مسئله نافی انفجار همان توده‌ها در بزنگاه‌های احتمالی نیست. توده‌ای شدن جامعه و مقاومت در مقابل شکل‌گیری جامعه مدنی بی‌تردید از مهمترین چالش‌های هستند که در شرایط بحرانی میتوانند، تهدیدی جدی بشمار آیند.
منبع: فرارو
کلیدواژه: اعتراضات بنزینی اعتراضات آبان 98
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۱۲۶۵۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
فلسطین؛ الگوی آزادی خواهی ملت های مسلمان
دکتر مصطفی باجلال محقق و اندیشمند غنایی در گفتگو با خبرگزاری تقریب با بیان اینکه از جمله عوامل موثردر ایجاد تحول در نظام بین‌الملل، اتحاد و صفوف فشرده ملت های مسلمان در برابر جهان غرب است، اظهار داشت: مسلمانان باید با وحدت، صفوف مقاومت و اتحاد را فشرده تر کنند. تنها در این صورت می توان انتظار داشت که چارچوب مناسبات بین الملل از منظر سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دچار تحول اساسی شود و دیگر امکان تداوم بخشیدن به نظام سلطه و زورگویی علیه مسلمانان وجود نداشته باشد.
دکتر مصطفی باجلال با این مقدمه به موضوع منازعه در سرزمین فلسطین از منظر نقض حقوق و قوانین مصرحه بین الملل اشاره کرد و افزود: از منظر قوانین بین الملل، اسرائیل سرزمین فلسطین را به اشغال خود درآورده است و در این رابطه کمترین توجهی به قطعنامه های سازمان ملل متحد مبنی بر عقب نشینی و خارج شدن از سرزمین فلسطین نکرده است. اسرائیل در حالی ناقض قوانین بین المللی بوده است که با اشغال فلسطین عملا قدس را که یک سمبل دینی برای مسلمانان و در عین حال مسیحیان است، به تصرف خود در آورده است.
او با اشاره به اینکه عمل اشغال گری اسرائیل در فلسطین باعث شده است این سرزمین به الگوی آزادی خواهی ملت های مسلمان تبدیل شود، ادامه داد: اسرائیل با تصرف فلسطین، تداوم حیات خود را در ادامه این سیاست و خشونت و آواره کردن مردم فلسطین از سرزمین خود می بیند و کمترین سازشی را قبول نمی کند. این در حالی است که فلسطین و قدس به همه جهان اسلام تعلق دارد و از نظر مذهبی و فرهنگی بسیار حائز اهمیت است.
دکتر مصطفی باجلال همچنین افزود: مسلمانان نباید در برابر فشارهای خشونت آمیز اسرائیل از طریق جنگی که علیه مردم غزه به راه انداخته است، از خواسته های اعتقادی خود در سرزمین های اشغالی عقب نشینی کنند زیرا این اقدام دقیقا در مسیر خواسته این رژیم است. در این صورت اختیار کامل امور فلسطین به دست اسرائیل خواهد افتاد و رهبران آن میتوانند اهداف توسعه طلبانه خود را در منطقه ادامه دهند و به یک تهدید دائمی برای همه کشورهای مسلمان تبدیل شوند.
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلالهای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت