بررسی تاثیر فرهنگ ایران بر مونتسکیو و ولتر در یک کتاب
تاریخ انتشار: ۱۱ دی ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۳۲۸۸۴۴
به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «تاثیر فرهنگ ایران بر اندیشمندان عصر روشنگری» نوشته مریم فیروز بهتازگی با ترجمه مشترک حامد فولادوند و کیانا شریفی توسط نشر تاریخ ایران منتشر و راهی بازار نشر شده است.
مریم فیروز دختر شاهزاده عبدالحسین میرزا فرمانفرما، نخستوزیر ایران در دوران احمدشاه قاجار بود که علیرغم وابستگیها به خاندان اشرافی، از طریق ایرج اسکندری به جریان چپ پیوست.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
هدف از نگارش این رساله دکترا معرفی و تحلیل نوشتههای مونتسکیو، ولتر و دیدرو درباره ایران است. هم مونتسکیو در «نامههای ایرانی»، ولتر در اثر دراماتیک «مدارا نزد گبرها» و هم دیدرو در مقالات دایرةالمعارف یا دانشنامه Encyclopaedia (دانشنامهای که عصر و نماد عصر روشنگری است) به سعدی و فرهنگ ایران زمین پرداختند و به گفته مریم فیروز برداشتهای این سه نویسنده درباره ایران روی هم رفته بار مثبت داشته و آنان با ایرانیان کم و بیش همدلی کردهاند.
این رساله دو بخش کلی دارد: «ایران یا پارس» و «نامههای ایرانی». پیوست کتاب نیز مبحثی است پیرامون «فرهنگ ایران، آیین مانوی و عصر روشنگری». کتابشناسی و عکسهایی از دورههای مختلف زندگی مریم فیروز نیز بخشهای پایانی کتاب است. کتاب همچنین مقدمه خوب و مهمی در مرور رساله و نظریات انتقادی مریم فیروز و همچنین درباره مفاهیم و مضامین روشنگری، «منورالفکری» و جدال سنت و تجدد که در دوران قاجار و مشروطه به اوج میرسد، دارد. این مقدمه به قلم حامد فولادوند است.
مریم فیروز مباحث رساله را با نگاهی به کل تاریخ ایران و نیز وضعیت اجتماعی فرانسه در قرن هجدهم آغاز میکند و سپس به برداشتهای اندیشه ورزان اروپای آن دوران میپردازد. او بررسی خود را با ولتر شروع میکند و مینویسد که اطلاعات و شناخت ولتر از فرهنگ ایران دقیق نبود اما به جهان شرق و ایران توجه ویژه داشت: در «مدارا نزد گبرها» به وجود تساهل و تسامح میان زرتشتیان ایران باستان اشاره دارد و مانند کشیش گودن، مترجم سعدی و نویسنده «جستاری در مورد قوانین پارسیان» بینش و اخلاق زرتشت را نیز مطالعه کرده بود.
به باور مریم فیروز ولتر مدیون نوشتههای معاصران خود (آنکتیل دوپرون و سفرنامه نویسها) است زیرا آنها درباره سعدی، زرتشت و تاریخ ایران و سلسله صفویه سخن میگفتند. فیروز اشاره میکند که ولتر که خودش مورد ستم، تهمت و سرکوب قرار گرفته بود به طور مداوم از مظلومان، ستم دیدگان و آزاداندیشان دفاع میکرد و در بیشتر آثارش مضامین آزادی، مدارا و تسامح یا انسان دوستی را به تفصیل شرح داده است.
فیروز پس از ولتر به نوشتههای دیدرو در دانشنامه توجه کرده است. دیدرو در این دانشنامه مقالاتی درباره زرتشت، زند اوستا، میترا، هورمزد یا اهریمن نوشت که زمینه ساز تکفیرش توسط فرقه یسوعی شد، اما در رساله دکترای مورد اشاره، نویسنده بیشتر به پیوند دیدرو و سعدی توجه میکند، زیرا این متفکر فرانسوی با سعدی رابطهای خاص داشته و افکارشان با هم همخوان بوده است. فیروز در بخش دیگری از رساله دکترای خود به «نامههای ایرانی» مونتسکیو نیز میپردازد و میگوید که پرسش «چگونه میتوان ایرانی بود؟» نشانگر نا آشنایی و عدم شناخت اروپاییان قرن هجدهم مرحله آغاز دانشی به نام شرق شناسی و سلطه سرمایه داری در جها شرقی و ایرانی است.
مریم فیروز در زمان نگارش این رساله دکتری اعتقاد داشت که نادانی غربیها از جوامع شرق کماکان ادامه داشته است زیرا مردم جهان غرب تا آن دوران هنوز تصوری هزارویکشب گونه از شرق و ایران داشتند. از نظر او مونتسکیو در متن جذاب «نامههای ایرانی» هم نظام شاهی مطلقه در فرانسه و هم استبداد شرقی را نقد کرده است. البته این انتقاد از شرق بر اساس شناخت کلی و محدود مونتسکیو از متون یونانیان دوران باستان و سفرنامههای موجود در دوران این اندیشمند، تدوین شده است. جالب اینجاست که مونتسکیو در این متن به رفتار متین و شرم و حیای زن ایرانی اشاره کرده و از برخی کردارهای ناشایست یا جلف زن غربی انتقاد میکند.
از ویژگیهای مهم قلم مریم فیروز در این رساله، نگاه نقادانه اوست. او هرچند که طرفدار افکار پیشرو این سه اندیشمند فرانسوی است، اما از نقد عقاید آنها درباره شرق فروگذار نکرده است. او نه تنها ایراداتی به منابع آنها میگیرد، بلکه از منظر یک زن ایرانی تصاویر و دیدگاههای کاذب موجود در سفرنامهها را زیر سوال میبرد. از جمله نکات جالب توجه او در نقد منابع و برداشتهای عصر روشنگری این است که اروپاییان آن عصر مانند ولتر و دیدرو اسلام را با اعراب یکی میپنداشتند و این باور و برداشت اشتباه موجب شد که نقش اساسی ملل و فرهنگهای غیرعرب در تدوین و اعتلای فرهنگ و تمدن اسلامی محو یا نفی شود.
از نظر مریم فیروز هر سه متفکر فرانسوی پیرو خرد و عقلانیت و منتقد خرافات و مخالف بی عدالتی و استبدادند اما در نگاه آنها تفاوتهایی دیده میشود: محور رویکرد ولتر تساهل و مدارای عقیدتی است، دیدرو بیشتر بر اعتراض به دستگاه مسیحیت و نظام سلطنتی تمرکز میکند و مونتسکیو خواستار استقرار قانون و حقوق شهروندی است. فیروز در گفتار پایانی خود بر این رساله نوشته است: «هنگامی که دس به این پژوهش زدم به خوبی میدانستم ایران با تمدن کهن و نوینی که دارد، نمیتوانسته از چشم دانشمندان عصر روشنگری پنهان بماند و آنها را به سوی خود نکشد...
تا جایی که من دریافتهام، آنچه نویسندگان و دانشمندان سده هجدهم درباره ایران نوشتهاند به همراه اندیشه و پژوهشهایشان دشتی گسترده را شکل داده که البته به باور خود ایرانیها کم و بیش دست نخوره باقی مانده است. بنابراین سرزمین ایران قلمرویی بکر و بسیار جالب است و آماده کندوکاو. بی شک همه این پژوهشها مورد مطالعه و بررسی چند نسل قرار گرفته و اگرچه هرکدام با زاویه دیدی متفاوت مورد بررسی قرار گرفته اما کم و بیش همگی بی کم و کاست در راستای بهتر شناختن فرهنگ اروپایی بوده است، یعنی در راستای «عصر روشنگری» غرب و نه شرق. و گفتنی است زمینههای مطالعاتی که در سایه قرار گرفته است اهمیتی کمتر از آنچه تاکنون صورت گرفته ندارد و امکان پژوهشهای بسیار پربار را برایمان فراهم میآورد.»
اینکتاب بهتازگی با ۳۳۳ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۸۰ هزار تومان منتشر شده است.
کد خبر 4813350 محمد آسیابانیمنبع: مهر
کلیدواژه: نشر تاریخ ایران تازه های نشر فرانسه ترجمه ادبیات جشنواره ملی اسباب بازی کتاب و کتابخوانی بازار نشر گردشگری رایزنی فرهنگی میراث فرهنگی شورای نظارت بر اسباب بازی ادبیات جهان ادبیات ایران تازه های نشر انتشارات سروش تجدید چاپ
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۳۲۸۸۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بررسی آثار کلر ژوبرت نویسنده و تصویرگر مسلمان شده فرانسوی
به گزارش خبرگزاری مهر، شماره ۱۶۶ مجله خیمه در اردیبهشت ۱۴۰۳، با طرح جلدی از چهره «کلر ژوبرت»، نویسنده مسلمان شده فرانسوی منتشر شد.
مجله خیمه در شماره اردیبهشت در بخش رویدادها و روایتها ۵ رویداد مهم فروردین ماه ۱۴۰۳ را بررسی کرده است. تحلیل شیوهٔ دعاهای متفاوت استاد شیخ حسین انصاریان از نگاه ۴ استاد حوزه و دانشگاه، بررسی ماجرای مسجد سازی در پارک قیطریه و پاسخ به ۴ پرسش آیت الله سیدمصطفی محقق داماد از نگاه ۱۷ چهرهٔ مخالف و موافق، بررسی سخنان پُرحاشیهٔ حجتالاسلام پناهیان دربارهٔ پیامبر (ص) از نگاه ۳ استاد دانشگاه، روایتی از اشعار روضههای زنده یاد حسین بختیاری که در نوروز درگذشت از نگاه ۴ فعال هیئتی و برگزاری محفل صد هزار نفری قرآنی در ورزشگاه آزادی از نگاه ۱۰ فعال فرهنگی و رسانهای.
سوژه بخش چهره خیمه، «کلر ژوبرت»، نویسنده مسلمان شده فرانسوی است. آثار این بانوی نویسنده متولد اردیبهشت، از نگاه ۱۶ نویسنده و کارشناس حوزه و دانشگاه بررسی شده است.
این چهرهها عبارتند از: محسن چینیفروشان، موسی بیدج، حسن احمدی، حبیب احمدزاده، غلامرضا حیدری ابهری، ناصر نادری، مریم جلالی، آسیه رحمتی، حسین راجی، سیدمحمد مهاجرانی، سیده مریم شهیدی کریمی، رقیه فاضل، علی مهدوی، بهاره بهنام نیا، زهرا شیرخانیان.
مجله خیمه در بخش پرونده ماه به ۱۲ سال تلاش برای حل مشکل فقهی اهدای عضو پرداخته و ماجرای اهدای عضو ۱۲ طلبه و ۴ مداح را بررسی کرده است. پرونده ماه خیمه، به موضوع «اهدای عضو» و ضرورت فرهنگ سازی با نگاه عاشورایی پرداخته است. این پرونده شما را با ۱۲ طلبه و ۴ مداحی آشنا میکند که اعضای بدنشان، به بیماران نیازمند بخشیدهاند.
همچنین ایرج فاضل، ۱۲ سال پیگیری برای رفع محدودیتهای فقهی و قانونی اهدای عضو را تشریح کرده است. علی اکبر صالحی هم چگونگی عبور از نگاه بسته مذهبی در این موضوع را بیان کرده است. کتایون نجفی زاده، از سه دهه تلاش و دیدارهایش با مراجع قم و نجف به ویژه دیدارش با آیت الله سیستانی گفته و کمیل نظافتی، اهدای کلیهاش به کودک کلاله را تشریح کرده است. مهدی حیدری هم از مستند ساخته شده درباره ماجرای این کلیه گفته است.
خیمه در بخش یادمان به سراغ یادبود مرحوم محمود امیری، مدیر انتشارات و کتابفروشی امیری رفته و ماجرای کتاب مهدی آذر یزدی، کتابفروشی امام حسین و شهادت دو برادر مرحوم امیری را روایت کرده است. همچنین مرتضی آخوندی، مدیرانتشارات دارالکتب الأسلامیه از روایت پنج دهه دوستیاش با مرحوم امیری سخن گفته و روایت علی قائمی، محقق و نویسندهای که ۵۰ کتابش در انتشارات امیری منتشر شده است هم در این بخش آمده است. محمدهادی فاضل، مهدی رئوفی، مرضیه امیری و سید یاسر شریفی از نزدیکان آن مرحوم هم یادداشتهایی در این پرونده نوشتهاند.
این شماره از مجله در بخش کتاب خیمه هم به آشنایی با ۶۳ نویسنده و تصویرگر انتشارات خیمه پرداخته و به مناسبت نمایشگاه کتاب، موضوعات زیر را هم از نظر گذرانده است:
کتابی کاملاً کاربردی برای زندگی: اثر تازه منتشرشدهٔ «تفسیر موضوعی سبک زندگی با رویکرد روایی»
مسالهٔ حجاب در ایران امروز به روایت رمان «رقص کلاغ روی شانههای مترسک.»
کتاب شعری که گم شد: روایتی از کتاب «مجموعهٔ اشعار فضائل اهل بیت» اثر شیخ کلینی
یادداشتهای عاشورایی مرحوم دکتر عماد افروغ از کتاب «فریادهای خاموش»
شماره اردیبهشت خیمه، با سرمقالهای از حجت الاسلام دکتر محمدرضا زائری (مدیرمسئول مجله)، و نیز یادداشتهایی از ۷ نویسنده و چهره حوزوی و دانشگاهی در آغاز مجله، منتشر شده است. علاقهمندان میتوانند برای تهیه مجله خیمه با شماره ۰۹۰۲۸۲۴۲۹۸۱ تماس بگیرند.
کد خبر 6086179