فصلنامه عرفان اسلامی در ایستگاه 62
تاریخ انتشار: ۲۵ دی ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۵۳۲۶۰۸
گروه اندیشه ــ شصت و دومین شماره از فصلنامه عرفان اسلامی، به صاحب‌امتیازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، مدیر مسئولی علی‌اکبر افراسیاب‌پور و سردبیری قربان علمی منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ در این شماره از فصلنامه عرفان اسلامی، مقالاتی با عناوین «ریشه‌شناختی «وحدت وجود» در «کشف الحقایق» نسفی»، «نیایش‌های نهان آسمانی در اشعار الکساندر پوشکین»، «سیری در تحولات اجتماعی آیین سماع و موسیقی عرفانی ایران با توجه به نگاره‌های اسلامی»، «کارکرد عرفانی عناصر اسطوره‌ای، دینی و ملّی در غزلهای صائب تبریزی»، «بررسی مؤلفه‌های قرآنی نمادهای حیوانی در غزلیات شمس (از منظر الگوها)»، «جایگاه اعیان ثابته در هستی‌شناسی ابن‌عربی با تکیه بر آراء قیصری»، «تجلی اشارات عرفانی و اسطوره‌ای در سروده‌های محمد بیابانی» و «مقایسۀ مفهومِ «تُهی» در اندیشۀ ناگارجونه با «عدم» در نزد ابن عربی» منتشر شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
همچنین مقالات «نگاهی به اصطلاحات عرفانی فرقۀ حروفیّه»، «تحلیل عرفانی- روان‌شناسی میل خوردن از نظر گاه مولوی»، «تکالیف بیماران روانی ازدیدگاه فقه فریقین و عرفان اسلامی»، «بررسی تطبیقی مادر و مادری در اندیشه‌های سیمون دوبووار و عرفان اسلامی»، «محبت و معرفت در آثار غزالی»، «جایگاه «نور و حقیقت محمّدی» در دیوان سیّد عمادالدّین نسیمی»، «حق برخورداری از امنیت روانی با تأکید بر اندیشه‌های اسلامی- عرفانی امام خمینی(ره)» و «جلوه‌هایی از پژوهش و عمل در نگاه مولانا» نیز از دیگر مقالات منتشر شده در این شماره هستند.
ریشه‌شناختی «وحدت وجود» در «کشف الحقایق» نسفی
در چکیده مقاله «ریشه‌شناختی «وحدت وجود» در «کشف الحقایق» نسفی» می‌خوانیم: نسفی در کتاب «کشف الحقایق»، چونان یک آموزگار مدرسی، به رسته‌بندی مطالب و موضوعات عرفان اسلامی – به ویژه وحدت وجود- پرداخته است؛ مع الأسف، آموزگاری که کمیت تحلیلش لنگان است. در این راه، آشکار است که، همگام با و پیرو دیگر عرفا، خود را از پیچیدن به استدلالات فلسفی و کلامی دور نگاه داشته است، و مانند فلاسفه عرفان‌پیشه‌ای چون شیخ اشراق، مخاطب را به گذرگاه‌های صعب العبور برهان و استدلال نمی‌برد. با توجه به منش کتابت او، همچنان که گنجینه موروث عرفانی پیش از خود را به دوش می‌کشد، -که ریشه‌های آن را می‌توان در فلسفه یونان (به ویژه افلاطون و نوافلاطونیان) و هند باستان باز جست- از برخی از اساتید عرفان، چون ابن‌سبعین و ابن‌عربی بیشترها خوشه برچیده است.
حتی در انتخاب عناوین فصول و بخش‌های مختلف کشف الحقایق، بعید نیست که از آثار ابن‌سبعین و ابن‌عربی، به گونه‌ای مستقیم تاثیر گرفته باشد؛ به ویژه در انتخاب دو عنوان اصحاب «نور» و «نار»، که مهمترین آراء نسفی را در باب وحدت وجود، می‌توان در پرداخت همین دو بخش به ملاحظه کرد. در این جستار، ریشه‌نگاری عقاید او در باب وحدت وجود، نشانگر تاثیر بی‌چون و چرای او از ابن‌سبعین و ابن‌عربی است؛ که البته در این ریشه‌نگاری، آراء ابن‌سبعین تازگی خاص خود را دارند.
نیایش‌های نهان آسمانی در اشعار الکساندر پوشکین
در طلیعه نوشتار «نیایش‌های نهان آسمانی در اشعار الکساندر پوشکین» آمده است: مقاله ابتدا اشاره‌ای کوتاه به خاستگاه نیایش دارد که متأثر از اعتقادات و باورهای فردی و اجتماعی است و سپس به ورود آن در آثار ادبی و چگونگی بیان آن از سوی نویسندگان و شاعران فارسی و روسی می‌پردازد. آثار ادبی نیایشی غالباً متأثر از اعتقادات و باورهای نویسندگان و شاعران آفریده می‌شوند. پیرامون نیایش در متون ادبی کهن و معاصر سخن فراوان است. نیایش اشکال گوناگون دارد و در ادبیات منثور و منظوم، غالباً حامل پیام خداشناسی و پیوند انسان با عالم ملکوت و درواقع خلوت کردن نویسنده و شاعر با معبود است. نویسندگان و شاعران زیادی از ایران و روسیه، مانند مولوی، سعدی، حافظ، فارابی، عطار، پوشکین، لرمانتف، بونین و دیگران در آثار خود به این موضوع پرداختهاند. برخی بر اساس مضامین کتب مذهبی یا تحت تأثیر شگفتی‌های کائنات آثاری از خود بر جای گذاشته‌اند. ادبیات نیایشی فارسی با ستایش پروردگار آغاز می‌شود، مانند شاهنامه فردوسی، گلستان و بوستان سعدی و دیوان اشعار عطار. در ادبیات روسی سده‌های گوناگون نیز آثار نیایشی در قالب‌های گوناگون مشاهده می‌شود. در پژوهش حاضر به شکل موردی به موضوع نیایش در اشعار الکساندر پوشکین پرداخته می‌شود که متأثر از اعتقادات دینی او است. نیایش در اشعار پوشکین به شکل تمنای ادبی یا سپاس از خداوند و یاری طلبیدن از مقدسات است. نیایش‌های او دربارۀ خدا، نزدیکان، وظیفۀ شعر و شاعر است. اوج معنوی اشعار نیایشی پوشکین در ظهور «فعل الهی» است. او با هنر و به کمک انسان‌شناسی دینی و آنگاه با نیایش جهان مادی را ترک می‌کند و به سوی جهان ماورا حرکت می‌کند.
سیری در تحولات اجتماعی آیین سماع و موسیقی عرفانی
در چکیده مقاله «سیری در تحولات اجتماعی آیین سماع و موسیقی عرفانی ایران با توجه به نگاره‌های اسلامی» آمده است: هنر موسیقی در دوره اسلامی همواره متأثر از اندیشه‌های اسلامی و شرایط اجتماعی و فرهنگی دوره‌های مختلف بوده است. جامعه تصوف با ساختار اعتقادی و اجتماعی، در پیوندی معنادار و عمیق با هنر موسیقی، تجلی پیدا کرد. آیین سماع و موسیقی عرفانی در جامعه تصوف، به دلیل نگرش‌ها و شرایط سیاسی و اجتماعی گوناگون به صورت یکنواخت پیش نرفت. این پژوهش در نظر دارد با مطالعه نگاره‌های عرفانی به چگونگی جایگاه اجتماعی جامعه تصوف و ارتباط آن با سیر تحول موسیقی عرفانی و آیین سماع در سده‌های میانی تا دوران اسلامی متأخر، بپردازد. پژوهش حاضر با رویکرد تاریخی و توصیفی- تحلیلی انجام شد و یافته‌اندوزی داده‌ها به روش کتابخانه‌ای صورت پذیرفته است. نتایج مطالعات بیانگر این مهم است که دیدگاه جامعه نسبت به آیین سماع و موسیقی عرفانی اغلب متأثر از چگونگی ساختار سیاسی و مواضع حاکمیت نسبت به اندیشه‌های عرفانی و تصوف بوده است؛ به نحوی که در سده‌ی پنجم تا اواسط سده نهم هـ.ق، جایگاه اجتماعی ممتاز تصوف، دلیل رونق سماع و موسیقی عرفانی می‌شود اما در سده‌های دهم و یازدهم هـ.ق با توجه به شکل گیری ساختار سیاسی آن دوره، این روند تنزل پیدا می‌کند. به نحوی که در دوره‌های بعد نیز نتوانست به دوران طلایی و حیات اجتماعی پیشین خود باز‌گردد.
کارکرد عرفانی عناصر اسطوره‌ای، دینی و ملّی در غزلهای صائب تبریزی
نویسنده مقاله «کارکرد عرفانی عناصر اسطوره‌ای، دینی و ملّی در غزلهای صائب تبریزی» در طلیعه نوشتار خود آورده است: مضمونپردازی از هنرهای برجستۀ شعر دورۀ صفوی و به ویژه صائب تبریزی است. استفاده از عناصر اساطیری، مذهبی و ملّی نیز در این میان ضمن یاری رساندن به مضمونسازی و خلق مضامین جدید، گاه برداشتهای عرفانی صائب را از این عناصر بازتاب می‌دهد. این مقاله سعی دارد با شیوۀ تحلیلی- توصیفی، این عناصر و نحوۀ استفاده صائب از آنها را بررسی نماید. ابتدا با یک تقسیمبندی این موارد در سه دستۀ کلّی اساطیری، مذهبی و ملّی جای داده شد و سپس با بررسی اشعار صائب، نحوۀ استفادۀ وی از این عناصر در بیان مضامین عرفانی چون طلب، عشق، استغنا، توحید (وحدت)، فنا و مضامین مرتبط با این مفاهیم با ذکر مثالهای شعری بررسی گردید. نتیجۀ این بررسی نشان می‌دهد که صائب در مضمونسازی از این عناصر، گاه اشارات عرفانی ظریفی را در اشعارش مطرح ساخته و در این میان سهم اساطیر مذهبی (شامل عناصر اسلامی که منبع آن بیشک قرآن کریم بوده) از سایر عناصر بیشتر و برجستهتر است.
بررسی مؤلفه‌های قرآنی نمادهای حیوانی در غزلیات شمس (از منظر الگوها)
در طلیعه نوشتار «بررسی مؤلفه‌های قرآنی نمادهای حیوانی در غزلیات شمس (از منظر الگوها)» آمده است افراد برای ابراز معانی به گفتار و نوشتارِ هنجار روی می‌آورند، اما همیشه این زبان عادی قابلیت القای معانی ذهنی و ماورایی را نداشته؛ و با بالا بردن ظرفیت زبان دست به هنجارگریزی و استفاده از نماد می‌زنند. با این توضیح مولوی به عنوان یک شاعر و اندیشمند دینی مضامینی در ذهن خود دارد، که این مفاهیم را به واسطه مکانیزم بلاغی نماد به مخاطبان القا می‌کند و از آن جایی که مضامین قرآنی در ناخوادگاه مولوی جریان داشت-که تنوع استفاده مولانا در لفظ و معنا به احادیث و قرآن نشانگر آشنایی مولوی با معارف اسلامی است- پس نمادها همچنان پشتوانه مذهبی خود را حفظ کرده‌اند، که در اغلب موارد برای دریافت لایه‌های ضمنی یک نماد باید به ژرف ساخت‌های دینی آن نیز توجه داشت. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که مولوی از گزاره‌های قرآنی و احادیث برای پردازش الگوهای عرفانی و اسلامی خود از جمله تهذیب نفس، سفر در خویشتن، تجدید حیات و... بهره می‌گیرد که این الگوها از لایه‌های متنوع ذهنی و زبانی شاعر به صورت دایره‌های متداخلی که مرکزیت آن حول محور انسان می‌چرخد، تشکیل شده است.
نگاهی به اصطلاحات عرفانی فرقۀ حروفیّه
نویسنده مقاله «نگاهی به اصطلاحات عرفانی فرقۀ حروفیّه» در چکیده مقاله خود آورده است: فرقۀ حروفیّه یکی از فرقه‌های تأویل محور بعد از حمله مغول می‌باشد که شیوۀ تأویل را از اسماعیلیّه آموخته بودند. حروفیان خودشان را اهل تأویل و اهل باطن می‌نامیدند. آنان انسان گرایانی بودند که همه چیز را به نفع انسان تأویل مینمودند. اندیشۀ حروفیّه نوعی اندیشۀ عرفانی است با چهارچوب تفکّر مشخّص. این شکل اندیشۀ عرفانی خلق السّاعه نبوده بلکه به عنوان پدیدهای تاریخی و اجتماعی از دل اعصار و هزارههای باستان پیدا شده و در بین ملل مختلف به شکلهای گوناگون، در حیات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه نقشهایی ایفا کرده است. افکار و اندیشه‌های این فرقه با اینکه بر بخشی از شعر فارسی سایه انداخته است تاکنون مورد تجزیه و تحلیل علمی قرار نگرفته است. عدم شناخت اصطلاحات آنان یکی از مهمترین عوامل پیچیدگی آثار این فرقه می‌باشد. بدان روی در این مقاله به بررسی و شرح مهمترین اصطلاحات عرفانی این فرقه پرداخته شده است.
انتهای پیاممنبع: ایکنا
کلیدواژه: خبرگزاری قرآن اندیشه عرفان اسلامی فصلنامه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۵۳۲۶۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها محور اصلی تعلیم و تربیت اجتماعی هستند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، نشست هم‌اندیشی روسا و مسئولان حراست دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان با حضور محمدجواد فرهنگ رئیس مرکز حراست دانشگاه آزاد اسلامی در سالن سردار دلها سلیمانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت برگزار شد.
رئیس مرکز حراست دانشگاه آزاد اسلامی ضمن گرامیداشت سالروز شهادت استاد آیت‌الله مطهری و روز معلم، این روز را به اعضای هیئت علمی دانشگاه و معلمان بزرگوار تبریک گفت.
فرهنگ بیان کرد: شهید مطهری در کسوت یک روحانی آشنابه مسائل روز، چون معلمی روشنگر در محیط‌های علمی قبل از انقلاب به‌خصوص با ورود به دانشگاه همچون شمعی پرفروغ بسیاری ازقرائت‌های اشتباه از اسلام و دین را اصلاح و در تبیین عقلانیت با متهجرین دینی مبارزه کرد. منظومه آثار این استاد بزرگ زمینه‌های فکری و اعتقادی بسیاری از انقلابیون را جهت‌دهی کرد.
وی همچنین افزود: جا دارد از خداوند متعال علو درجات برای این شهید عزیز و همه شهدای انقلاب اسلامی را خواستار باشیم. امروز، روز معلم، روز استاد و گرامیداشت مقام معلم که تک تک شما عزیزان از جمله معلمین بزرگواری هستید که چون چراغ راهنما فرزندان این کشور را هدایت و زمینه‌ساز رشد و شکوفایی جامعه و تولید دانش هستید.
رئیس مرکز حراست دانشگاه آزاد اسلامی، توجه به مقوله تعلیم و تربیت اجتماعی به‌خصوص آراستگی و شئون رفتاری را در دانشگاه‌ها مهم دانست و افزود: مسئله آراستگی و شئون که ازجمله مصادیق تربیت اجتماعی است و باید توسط مسئولان دانشگاه و استادان با برنامه‌ای منسجم و علمی در دستور کار قرار گیرد.
فرهنگ متذکر شد: ما باید بتوانیم به‌عنوان یک مجموعه فرهیخته و معتبر نقش خود را به‌خوبی در جامعه اسلامی ایفا کنیم. مسئولیت اجتماعی دانشگاه‌ها علاوه بر تولید دانش و ارائه راهکار‌های علمی پژوهشی باید در حوزه‌های فرهنگی نیز پیشرو باشیم که قطعاً این اقدامات در دانشگاه می‌تواند سایر محیط‌ها را نیز متاثر بکند.
وی همچنین بیان کرد: وقتی به مقوله رفتار و پوشش و اجرای آن در دانشگاه اشاره می‌کنیم و باید برای این موضوع خاص برنامه داشته باشیم و در این راستا واحد‌های دانشگاهی باید برای داشتن فضایی آراسته همراه با شئونات رفتاری مناسب با محیط، با برنامه‌ریزی کاربردی مناسب نسبت به این مسئله داشته باشند.
رئیس مرکز حراست دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به چهار اقطاب اثرگذار در تعلیم و تربیت اجتماعی نقش استادان را نقش‌محوری دانست و ادامه داد: نقش ذاتی استادان و معلمان از دیر باز هم آموزش و تربیت علمی بوده و هم پرورش اعتقادی و اجتماعی بوده است.
در ادامه جلسه هریک از مسئولان حاضر نقطه‌نظرات و موانع و چالش‌های اجرایی شدن بیانیه تعلیم و تربیت اجتماعی را در واحد‌های دانشگاهی بیان داشتند.
انتهای پیام/
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟